دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

اختصاصی شبکه اجتهاد: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در ادامه نام‌گذاری‌های هوشمندانه سال‌ها با محوریت اقتصاد، سال جدید را سال «حمایت از کالای ایرانی» نام‌گذاری کردند. این اقدام بسیار مهم می‌تواند گره بسیاری از مشکلات اقتصادی کشورها بگشاید. حمایت از کالای ایرانی به معنای حمایت از تولید ایرانی، کارگر و کارفرمای ایرانی و معیشت خانواده ایرانی است. بدون شک نهادینه شدن حمایت از کالای ایرانی می‌تواند آینده کشور را تضمین کند، چراکه این‌یک روش تجربه‌ شده در بسیاری از کشورهای جهان است. با توجه به اهمیت این موضوع، با حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، رئیس مؤسسه اسراء گفتگو کردیم. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی از مدگرائی صحبت می‌شود، در نگاه اول، رابطه آن با مفاهیم تجمل و حب دنیا در نظر جلوه می‌کند. اما پرسش اصلی این است که آیا اساسا تجمل و حب دنیا، از عناوین محرم در شریعت هستند تا ملازمه آنها با مدگرائی، موجب سرایت حرمت به آن شود یا خیر؟ در این خصوص با حجت‌الاسلام نجفی بستان، استاد حوزه علمیه قم گفتگوی کوتاهی انجام دادیم. او معتقد است، مدگرائی فی‌نفسه، حرام نیست، بلکه این عناوین دیگر است که موجب تغییر حکم آن می‌شود. اجتهاد: آیا مدگرایی با تجمل و حب دنیا ملازمه‌ای دارد؟ نجفی بستان: ابتدا …

چرا روایت مشاهدات یک طلبه از تغییر فکر و سبک زندگی طیفی از طلبه‌ها برای پاره ای از روشنفکران و رسانه‌های غربی تا این اندازه مهم می‌شود؟ شبکه اجتهاد: نهضت مشروطیت ایران از دو طیف فکری دینی و سکولار ( دنیوی و این جهانی اندیش) تغذیه می‌کرد. وقتی به رهبران و فعالان طیف سکولار نظر می‌افکنیم، متوجه می‌شویم که خیلی از آنان سابقه تحصیلات حوزوی داشتند و در کسوت روحانیت بودند. افرادی مانند سید حسن تقی‌زاده، سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی، یحیی دولت آبادی یا حتی کسروی سابقه تحصیل علوم دینی داشته‌اند. همین وجهه حوزوی آنان باعث شده بود که برخی …

شبکه اجتهاد: شهیدمحمدباقرصدر را بیشتر با دیدگاه‌های اقتصادی‌اش در «اقتصادنا» می‌شناسیم و اندیشه‌های فلسفی‌اش در زمانه‌ای که فلسفه در حوزه، میوه ممنوعه بود. او مانند امام موسی صدر و امام خمینی(ره) با نگرشی نو نسبت به علوم اسلامی، حوزه علمیه و رابطه بین مردم و روحانیت برای نظام سازی در عرصه اجتماع و سیاست شناخته می‌شود، اما شناخت کامل و جامعی نسبت به اندیشه و افکار او به دست نیامده است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عباس نصیری فرد، رئیس مجمع تبیین و ترویج تمدن نوین اسلامی، نویسنده و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با قدس به تبیین منظومه فکری شهید محمدباقر صدر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه در پیش‌روی دارید، خلاصۀ‌ای از سخنرانی‌های آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر در بحث‌های پس از درس خارج است که در فاصله سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۸ هجری شمسی ایراد شده و به موضوع وضعیت حوزه و وظایف و آیندۀ آن می‌پردازد. یکی از نشانه‌های اخلاق انسان عامل ، میل وی به تجدید و نوآوری در روش‌های عمل یا گرایش نوگرایی در روش‌هاست . ما یک «نظریه» داریم و یک «عمل». نظریه ، اسلام است و هیچ شک و شبهه‌ای وجود ندارد که دین ما ثابت و غیرقابل‌تغییر و تجدیدناپذیر است و چنین فرضی امکان ندارد که در زمانی این دین …

شبکه اجتهاد: شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر از نوابغ معاصر بود که نظریه‌پردازی‌ها و نوآوری‌های متعددی را در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی به‌ارمغان آورد. تا آنجا که رهبر معظم انقلاب در تعبیری بلیغ، سطح آفرینش علمی او را چنین بیان می‌کند: “مرحوم آقای صدر به‌معنای واقعی کلمه، یک نابغه بود. ما در زمینۀ مسائل فکری و اسلامی و در زمینۀ فقه و اصول و بقیۀ چیزها، آدم‌های پیشرفته زیاد داریم؛ منتها نابغه خیلی نادر است. ایشان جزو نادرهایی بود که حقیقتاً نابغه بود. ذهن و فکر ایشان فراتر از کارهایی که دیگران می‌کنند، حرکت می‌کرد… . در میان‌ چهره‌های‌ برجستۀ حوزه‌های‌ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام علی فاضلی هیدجی، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم، در گفتگوی اختصاصی با اجتهاد، به بررسی امکان استدلال به دلیل حرمت اسراف برای اثبات حرمت یا کراهت مدگرائی پرداخت. او که شاگردی آیات عظام وحید خراسانی و میرزا جواد تبریزی را در کارنامه دارد، معتقد است اسراف دارای معیارهای پنج‌گانه است و به این راحتی نمی‌توان چیزی را مصداق اسراف دانست. اجتهاد: مراد از اسراف در لسان آیات و روایات چیست؟ فاضلی‌: نکته‌ای که در رابطه با اسراف حتماً باید مطرح شود، این هست که اسراف هم در لغت، هم درآیات و روایات به معنای زیاد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه در پیش‌روی دارید، خلاصۀ‌ای از سخنرانی‌های شهید سید محمدباقر صدر در بحث‌های پس از درس خارج است که در فاصله سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۸ هجری شمسی ایراد شده و به موضوع وضعیت حوزه و وظایف و آیندۀ آن می‌پردازد. سازماندهی حوزه ؛ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به‌نظر بنده لزومی ندارد از درستی مقولۀ سازماندهی حوزه و ضرورت آن به‌جهت ارتباط این مقوله با آیندۀ حوزه ، گفت وگو کنیم ؛ زیرا من این مطلب را امری ضروری برای حوزه می‌دانم که ترک آن به‌هیچ‌وجه شایسته نیست. همچنین باور دارم که سطح فکری من و شما از مرحلۀ نزاع بر سر درستی مقولۀ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: از قواعد مشهور بین فقها شیعه، قاعده نفی سبیل کافران بر مؤمنان است. خداوند متعال در سوره نساء آیه ۱۴۱ می‌فرماید: لَنْ یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً. آیه شریفه، اخبار به نفی غلبه و سلطه تکوینی کافران بر مؤمنان را بیان نمی‌دارد؛ زیرا اخبار به نفی غلبه و سلطه تکوینی کافران بر مؤمنان، باوجدان وقوع خارجی آن، کذب کلام الهی را می‌رساند که نمی‌توان بدان ملتزم شد. پس ازآنجاکه آیه شریفه در مقام تشریع است، خدای متعال در احکام الهی حکمی را که موجب غلبه و سلطه کافران بر مؤمنان گردد، وضع نکرده است. به‌جرئت می‌توان …

عضو شورای فقهی بانک مرکزی با بیان این که معاملات پول های رمزی غَرری است گفت: پول مجازی پدیده مرموزی ‌است که اصل وجود، اعتباردهنده، هدف از انتشار و ترویج و ارزش آن همگی مبهم است و هریک از این عوامل به تنهایی موجب غرری شدن معامله می شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و نظریه‌پرداز بانکداری اسلامی طی مصاحبه‌ای با مجله فرهنگ و علوم انسانی عصر اندیشه به بررسی ابعاد پول رمزی از جمله بیت کوین پرداخته است که در ادامه می‌خوانید. ما لزوماً به دنبال تبیین فقهی پدیده بیت‌کوین به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نام‌گذاری سال ۹۷ از سوی رهبر انقلاب به نام سال «حمایت از کالای ایرانی» اگرچه در نگاه اول، این‌گونه می‌نماید که یا ربطی به دانش فقه ندارد و یا در نگاه خوش‌بینانه، می‌توان از ظرفیت‌های رویکرد فعلی به فقه برای تئوریزه کردن فقهی این نام‌گذاری در راستای تشویق بیشتر مردم در عمل به این شعار کمک گرفت، اما واقعیت این است که این نام‌گذاری اگرچه به غرض حمایت از تولید داخلی و تحقق اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است، لکن در واقع، رویکرد فعلی به فقه را با چالش بزرگی مواجه کرده است. متعاطیان رویکرد سنتی به فقه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مد و مدگرایی پدیده‌ای است که کمابیش در میان همه اقشار جامعه وجود دارد، اما در این میان، جوانان و نوجوانان بیش از دیگران به مد اهمیت می‌دهند. در رابطه با مدگرایی، از جهات مختلفی فقهی می‌توان، بحث کرد. از یک‌جهت می‌توان از باب تشبه به کفار، وارد این بحث شد و بحث مد را از حیث موضوع و حکم، بررسی کرد و از جهت دیگر می‌توان از باب اسراف وارد شد و بحث کرد که آیا مدگرایی از باب اسراف، اشکال دارد یا خیر. در رابطه با جواز استدلال به حرمت اسراف برای اثبات حرمت مدگرائی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هر ساله به پایان سال که نزدیک می‌شویم، بحث از مد سال آینده نقل محافل مختلف به خصوص جوانان می‌شود. این مسئله این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که آیا مدگرائی حرام است یا خیر. در این رابطه با حجت‌الاسلام سید منیرالدین خباز قطیفی، استاد عرب زبان حوزه علمیه قم و شاگرد مطرح آیت‌الله سیستانی گفتگو کردیم. او در عین شهرت به فقاهت و تدقیق اما نظرات خلاف مشهوری در رابطه با مدگرائی دارد. او نه تنها مدگرائی را از باب استلزام اسراف حرام نمی‌داند بلکه اساسا نصوص اسراف را ظاهر در معنای حرمت نمی‌انگارد. گفتگو …

شبکه اجتهاد: درباره سیره رسول خدا (ص) و تاریخ اسلام، بررسی‌های مختلف و متعددی شده است. یک نمونه جدید از این آثار که با نگاهی مناسب جوانان پرسشگر امروزی تالیف شده مجموعه دو جلدی «تاریخ سیاسی اسلام» تالیف استاد رسول جعفریان است

اختصاصی شبکه اجتهاد: طرفداران مدگرائی، همواره با این اتهام مواجهند که عملشان مصداق اسراف است. در اینجا این پرسش مطرح می شود که آیا مصداقیت مدگرائی برای اسراف درست است؟ و بر فرض صحت، آیا اساسا اسراف حرام است و حرمت آن نیز مطلق و بدون قید است؟ در این رابطه با حجت‌الاسلام محمد باقری شاهرودی، مدرس سطوح عالی حوزه و عضو هیئت استفتاء مرحوم آیت‌الله تبریزی گفتگو کردیم. او معتقد است مواردی که در روایات مذموم شمرده شده است، اسراف نیست بلکه توهم اسراف است. به باور استاد مرکز فقهی ائمه اطهار قم، مراد از اسراف، تجاوز از حدّ …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی میرزایی مدیر عامل سابق خانه کتاب ایران و رایزن اسبق فرهنگی ایران در لبنان بوده است. وی بنیان‌گذار مؤسسهٔ توسعهٔ تحقیقات تمدن اسلامی در لبنان است؛ مؤسسه‌ای که یکصد و پنجاه اثر تحقیقاتی در حوزهٔ ایران‌شناسی، شیعه‌شناسی، تمدن‌پژوهی، قرآن‌پژوهی و توسعه روابط ایران و جهان عرب در کارنامه‌ی آن به چشم می‌خورد. از حجت‌الاسلام میرزایی کتاب «فرهنگ اصطلاحات عربی به فارسی» از سوی انتشارات فرهنگ معاصر منتشر شده‌است. رهبر انقلاب اسلامی از این فرهنگ به نیکی و تکریم یاد کرده است. با وی که از شخصیت‌های باسابقه در حوزه گفت‌وگوهای اسلامی در شبکه‌های تلویزیونی جهان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: انسان ذاتا موجودی رفاه طلب و کمال‌گرا است، هم در بعد معنوی و هم در بعد مادی و در طول زندگی همیشه به دنبال زندگی مرفه و عاری از مشکلات و رنج‌ها است. او همواره در طول تاریخ، بهترین‌ها را برای خود خواسته و هیچ‌گاه به آنچه داشته قانع نبوده است، به طوری که امروزه بسیاری از پیشرفت‌های علمی و تکنولوژی مدیون همین کمال‌گرایی وی بوده است. این کمال‌گرائی اما گاه منجر به تجمل‌گرائی و میل به تجمل نیز می‌شود. در رابطه با اینکه آیا تجمل‌گرائی در زمره محرمات شریعت محسوب می‌شود یا نه، با حجت‌الاسلام محمدصادق …

شبکه اجتهاد: ‌تمدن عبارت از منظومه‌ای از معرفت بشری متکثر و تعین‌یافته‌ای است که در اثر بر قراری نسبتی خاص با هستی پدید می‌آید. جوهره تمدن بر مدنیت آن است. آغاز شکل‌گیری تمدن با بحث از مدنیت است و آغاز فرو‌پاشی تمدن با انحطاط مدنیت است. برای همین است که در نام‌گذاری منظومه بشری (‌تمدن) از میان جمیع مولفه‌های تمدن، عنصر مدنیت برجسته شده است و آن منظومه را تمدن نامیده‌اند. ‌مدنیت، سامان اجتماع بشری بر پایه نظم و قانون است.سازه‌های مادی و معنوی بشر در اثر حاکمیت نظم و قانون یا همان مدنیت‌، پدید می‌آید. اگر قانون بر حیات …

اختصاصی شبکه اجتهاد: درآیات متعددی از قرآن کریم در مورد حب دنیا و دلباختگی و دلدادگی در برابر زرق‌ و برق دنیا سخن به میان آمده است. در بیان قرآن و روایات، دنیا به دو قسم است: دنیای مذموم و دنیای ممدوح. در اغلب مواردی که در کلام معصومان (ع)، سخن از دنیا به میان آمده و انسان‌ها را از فریب آن بر حذر داشته‌اند، اشاره به دنیای مذموم و ناپسند دارند، دنیایی که صاحبانش آن را برای خودش بخواهند و نگاه استقلالی به آن داشته باشند؛ اما دنیای ممدوح،  یعنی نگاه آلی نه استقلالی، یعنی استفاده از فرصت عمر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: زندگی اجتماعی همواره در حال تغییر و تحول است و در هرزمانی، دنیا بارنگی تازه و جدید خودنمایی و جلوه‌گری می‌کند. مد، همان شیوه تازه‌ای است که به وجود آمده و عده‌ای طبق آن رفتار می‌کنند. مد، شیوه زندگی، حرف زدن، لباس پوشیدن، آرایش خانه و وسایل آن، حتی کسب‌وکار و در جدیدترین نوع آن فکر و اندیشه را نیز شامل می‌شود. مد به‌خودی‌خود و در حد اعتدال، مذموم نخواهد بود و در صورتی می‌توانیم آن را ارزش‌گذاری کنیم که آثار مثبت و منفی آن را در جامعه ارزیابی کنیم. به همین بهانه، با حجت‌الاسلام دکتر احمدعلی …

شبکه اجتهاد: از ۲۳ سال نبوت پیامبر اسلام(صلّی‌الله‌علیه‌واله‌وسلّم)، ۱۳ سال آن در مکه، صرف تبلیغ اسلام شد و ۱۰ سال آن، در مدینه، صرف تشکیل حکومت اسلامی. واضح است که بسیاری از احکام اسلامی (مثل احکام قضایی یا روابط اجتماعی بین مردم در جامعه)، برای اجرایی شدن، نیازمند تشکیل حکومت است و پیامبر(صلّی‌الله‌علیه‌واله‌وسلّم) نیز چنین کردند. طبیعتا زمانی که قوانینی از سوی خداوند متعال و نبی مکرم اسلام برای بهتر زیستن مردم وضع می‌شود، دولت اسلامی نیز مکلف به اجرای آن شریعت و حفظ شعائر اسلامی در مرئی و منظر مردم است. مسئله‌ی حجاب نیز یکی از آن دست مسائل …

مروری بر اندیشه‌های مهدی بازرگان به عنوان بنیانگذار نهضت آزادی، گواه آن است که برداشت‌های گزینشی و سطحی آنها از فقه و آموزه‌های دینی، چگونه زمینه‌های سقوط به دامان اومانیسم و لیبرالیسم التقاطی را برای بخشی از جوانان فراهم کرد. موضوعاتی چون برداشت تحریفی از تبری، برداشت خلاف از رحمانیت خدا و رد اجرای احکام دین، عدم تسلط بر روایات و منابع فقهی ارتداد، عدم درک تفاوت سب‌البنی و مرتد و عدم فهم اصل فقهی نفی سبیل از جمله مواردی است که نشانگر عدم آشنایی نهضت آزادی با فقه اسلامی است. این نوع ورود بدون تخصص، زمینه‌ساز انحراف بسیاری از …

در دین اسلام، ائمه معصومین (ع) یکی از بهترین الگوهایی هستند که سبک و سیره آن‌ها می‌تواند در زندگی بشری تأثیرگذار باشد و بشر را به کمال برساند. اگر بخواهیم برای مسائل مبتلابه جامعه امروزی، راهکار ارائه کنیم، بهترین راه‌حل مشکلات جامعه امروز رعایت سیره اهل‌بیت (ع) است. اختصاصی شبکه اجتهاد: تعالیم اسلام حاوی مجموعه‌ای از باورها و معارف بنیادین هستی شناختی و  انسان‌شناختی است که برنامه جامعی برای سعادت دنیا و آخرت انسان به همراه داشته و این برنامه در سیره عملی معصومین نیز پیاده شده است. «مصرف» یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های زندگی انسان است که چارچوب و قوانین …

ازآنجاکه همواره کالای مد شده، شیوه‌های رفتاری، هنجاری و ارزش‌های خاصی در بین نوجوانان و جوانان ایجاد کرده و مد، عاملی برای انتقال هنجار و ارزشی از جامعه‌ای به جامعه دیگر می‌شود، بررسی زمینه‌ها و پیامدهای مدگرایی یکی از موضوعات مهم در جامعه ما محسوب می‌شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: مد، پدیده‌ای است خاصه جامعه انسانی که با مفهوم مدرنیسم ارتباط تنگاتنگی دارد. به‌عبارتی‌دیگر، مد با مدرن شدن جوامع پدید آمده است؛ چراکه در اعصار گذشته، پدیده‌ای به نام مد و مدگرایی در بین مردم جایگاه محسوس امروزی خود را نداشته است، هرچند با نگاهی به تاریخ شاید بتوان این پدیده …

شبکه اجتهاد: آیا عید نوروز را می‌توان عیدی دینی تلقی نمود؟ آیا ماهیت این عید، مخالف با دین است؟ آیا می‌توان گفت شارع مقدس در نفی یا اثبات این عید جهت‌گیری خاصی داشته‌اند؟ استاد سید محمد واد شبیری زنجانی جلسه درس خود به تاریخ ۱۵ فروردین ۱۳۹۶ به بررسی این موضوع پرداخته‌ است. در ادامه متن کامل این سخنان تقدیم می‌شود: اشاره: در مورد نوروز در کلمات فقها به تناسب اغسال مستحبی، صحبتی از غسل روز نوروز شده است. در کتاب جامع الشرایع صفحه ۳۳، تحریر الاحکام جلد ۱ صفحه ۸۸، قواعد الاحکام جلد ۱ صفحه ۱۷۸، منتهی المطلب جلد …

حب دنیا در مدگرایی مستتر است. ولی لزوماً به معنی این نیست که این کار توأم با تجمل یا زیباسازی خود باشد یا رفتار غیرطبیعی در آن وجود داشته باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: مدگرایی را می‌توان ناشی از عوامل و زیرساخت‌های تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و روان‌شناختی دانست. اسلام، امروزی شدن و نوگرایی در سبک و شیوه‌ى لباس پوشیدن را نیز به‌صورت کلی پذیرفته است. آنچه اسلام با آن مخالف است، پشت پا زدن به ارزش‌ها، رعایت نکردن اخلاق اجتماعی و همانندسازی با بیگانگان است. حال اگر این پدیده‌های انحرافی در قالب مد به خود انسان‌ها داده شوند و …

شبکه اجتهاد: علامه مجلسی که نقش مهمی در تبین و باز تعریف مبانی شیعه در جامعه صفوی دارد، در رساله «اختیارات» شرح مختصری در باره منشأ تقویم هجری دارد، تقویمی که علی القاعده با ماه محرم آغاز می‌شود. همان جا می‌گوید، اگرچه «محرم» برای عامه، یعنی اهل سنت، آغاز سال است، اما شیعیان در این باره اعتنایی ندارند، زیرا ماه محرم، برای آنها، ماه عزاست. پس شیعیان چه باید بکنند و کدام وقت را آغاز سال بدانند؟ اینجاست که «نوروز» اهمیت ویژه‌ای یافت و در تمام دوره صفوی، به عنوان مبدأ سال جدی گرفته شد. طبیعی است که این به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از نکات کمتر گفته شده در رابطه با مد و مدگرائی، بیان نظر قرآن کریم در رابطه با تجمل و استفاده از مدهای روز است. در این رابطه، حجت‌الاسلام دکتر علی شریفی، استاد جامعه‌المصطفی قم، در یادداشتی برای اجتهاد، به واکاوی این موضع پرداخته است. قرآن علی‌رغم اینکه «کتاب مبین» و فصیح‌ترین بیان است، به فرموده امیرالمؤمنین (ع) باطن بسیار عمیقی دارد و گاه درک مقصود واقعی و معنای مرکزی آن دشوار است. اینکه آیا آدمی باید دنیا را آباد کند یا از آن اعراض نماید و تمام همتش متوجه سرای آخرت باشد، از آن دسته …

اختصاصی شبکه اجتهاد: برای بررسی نظر شارع در رابطه با مدگرائی و استفاده از برندها، یکی از بهترین افراد برای گفتگو، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد‌علی ایازی است. او که هم از قرآن پژوهان معروف است و هم تحقیقات فقهی و قابل توجه فراوانی دارد، در گفتگو با اجتهاد، از مدگرائی از منظر قرآن گرفت. عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران معتقد است قرآن تجمل را به رسمیت می‌شناسد و تنها در صورتی که منجر به غفلت از یاد خدا شود، ناپسند می‌شمارد. اجتهاد: با توجه به آیات قرآن مفهوم تجمل و نظر شارع نسبت به آن چیست؟ ایازی: …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به صورت طبیعی، ترویج مد و دنباله‌روی از آن به افزایش مصرف و هزینه می‌انجامد. این امر می‌تواند حاکی از آن باشد که مدگرایی حداقل دو اثر سوء اخلاقی را متوجه انسان می‌سازد. – حرص و فاصله گرفتن از قناعت – دنیا دوستی و دور شدن از زهد روش علمی در اثبات ملازمه میان مدگرایی و این آسیب‌های اخلاقی، نیازمند تحلیل روان‌شناسانه و بررسی تاریخی و آماری است، و این نوشتار درصدد آن نیست. سؤال مهم این است که آیا این ملازمه(به فرض اثبات) می‌تواند موجب اثبات حکم شرعی برای ترویج مد و تبعیت از آن باشد؟ …