اجتهاد و اصول فقه

آیت‌الله سیستانی از آغاز ورود به عرصه مرجعیت، به همه مقلدان عراقی‌اش اجازه داده است که وجوه شرعی خود را مستقیماً و بدون مراجعه به ایشان، به فقرا بپردازند. این فتوا پیامدهای مهم و خجسته‌ای در میان ملت عراق داشته است. معظم‌له خود را ملزم می‌دانند که همه اموالی که از عراقی‌ها به ایشان می‌رسد در خود عراق هزینه شود، علاوه بر آن بسیاری از اموالی که از مقلدان ایشان در دیگر کشورها به دست می‌آید نیز در عراق مصرف می‌گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد حاج حامد الخفاف، رئیس دفتر آیت‌الله سید علی سیستانی در لبنان ضمن گفتگویی با …

ورودی‌های حوزه متناسب با نیازهای جامعه نیست؛ یعنی در سطح کشور، چند هزار مسجد داریم. این مساجد نیاز به امام جماعت دارند و بسیاری از این مساجد، خالی از روحانی است؛ بنابراین با کثرت ورودی حوزه، متناسب با نیازها موافقم. اختصاصی شبکه اجتهاد: علیرغم افزایش ورودی‌های حوزه‌های علمیه پس از انقلاب اسلامی، اما در سال‌های اخیر، تعداد ورودی‌های حوزه روبه کاهش رفته است. این امر می‌تواند عوامل متعددی داشته باشد. در این خصوص با حجت‌الاسلام‌ علی‌اکبر فرجام، مدیر اجرایی (رئیس) سابق حوزه علمیه خراسان بزرگ که بیش از بیست سال، سکان‌دار حوزه علمیه خراسان بود، گفتگو کردیم. رئیس دفتر اهل …

متن ۳۵ عنوان کتاب از آثار آیت الله استاد عباسعلی عمید زنجانی (ره)، به تازگی از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در قالب نرم افزار به زبان فارسی و عربی تولید شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این نرم افزار برخی از کتب آیت الله عمید زنجانی همچون: دانشنامه فقه سیاسی (مشتمل بر واژگان فقهی و فقه عمومی)، به صورت تصویری (PDF) ارائه شده اند که بناست در نسخه بعدیِ این محصول، جهت استفاده بهتر در قالب متنی (Text) عرضه شود. محتوای این مجموعه آثار به زبان فارسی و عربی، شامل متن ۳۵ عنوان کتاب در ۴۸ جلد …

شبکه اجتهاد: این روزها، به‌وفور شاهد تحلیل‌های اجتماعی سیاسی متفاوت از عاشورا هستیم و می‌‌دانیم، سال‌هاست، هر کسی با استناد به جمله‌ای از امام حسین (ع) یا رفتاری از آن حضرت، یک تفسیر سیاسی خاصی ارائه می‌‌کند. این در حالی است که غالب این عبارات یا گزارش‌ها، هنوز از نظر تاریخی، نقادی نشده است؛ اما صرف نظر از آن، هیچ‌گاه رویه فقها این نبوده است که این چنین به گزارش‌های تاریخی برای استفاده در گزاره‌های حقوقی استناد کنند و از آن نتایج فقهی بگیرند. این کارها، از زمانی هم که باب شده، اغلب کار منبری‌ها بوده و الا زیر تیغ …

شبکه اجتهاد: با شروع تابستان تصمیم گرفتم به سبب کسب آمادگی لازم جهت تدریس درس «تاریخ فقه و اصول فقه» در یکی از مراکز آکادمیک در سال تحصیلی جدید، قدری بیشتر با آثاری که در این زمینه نوشته شده و البته همواره یکی از علاقه‌مندی‌های پژوهشی‌ام به شمار می‌رفته است انس بگیرم. ابتدا تلاش کردم تا آثاری که به زبان فارسی در این زمینه نوشته شده است را جمع آوری کنم که برخی را در این مجال نام می‌برم: ۱- تاریخ فقه و فقها، اثر دکتر ابوالقاسم گرجی ۲- ادوار اصول فقه اثر دکتر ابوالقاسم گرجی ۳- تاریخ فقه و …

کتاب «مهر و ماه» رساله‌ای در باب حقوق اجتماعی و احکام اخلاقی تألیف دکتر محسن اسماعیلی حقوقدان، استاد و عضو هیئت‌علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در ۵۴۸ صفحه منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «مهر و ماه» رساله‌ای در باب حقوق اجتماعی و احکام اخلاقی، سی و یکمین اثر محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری منتشر شد. از پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) در روایات تعبیر به «مهر و ماه» نیز شده و «شمس و قمر»ی که در قرآن آمده، بر آن دو وجود نازنین تطبیق داده شده است؛ همان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: علوم انسانی علومی هستند که به تحلیل و بررسی  فعالیتهای  مختلف  بشری در روابط (اعم از جمعی، تاریخی، تمدنی و… همچنین آثار و مناسبت‌ها می‌پردازد. لذا بایستی پاسخگوی نیازهای اساسی انسان در زمینه رفتارها باشد و از این جهت با علم فقه ارتباط نزدیک و معناداری دارد. براین اساس شبکه مسائل علوم انسانی، مجموعه مشکلات و نیازهایی هستند که انسان در زندگی خود در حیطه‌های فوق با آنها مواجه بوده است و برای دست یابی به پاسخ آنها تلاش کرده است. بنابراین دست یابی به این شبکه مسائل، حجم عظیمی از نیازهای تمدنی را به تصویر می‌کشد …

شبکه اجتهاد: پنجم شهریور چهلمین روز درگذشت آیت‌الله سید علیرضا حائری، رئیس فقید ‌دایره‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت (ع) بود. وی در سال ۱۳۳۰ شمسی در یزد، دیده به جهان گشود و با هجرت پدر به کربلا، دوران کودکی و نوجوانی خود را در این شهر گذرانید.  وی در آغاز نوجوانی از آنجا که مهد علم و حوزه گرانسنگ نجف اشرف، دوران طلایی و شکوفایی خود را پشت سر می‌گذاشت، رو به سوی این شهر نهاده و نزدیک به یک دهه به تحصیل علم در حوزه علمیه نجف اشرف پرداخت. عمده اساتید برجسته این فقید سعید در نجف اشرف، …

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: یکی از اصلی ترین وظائف حوزه‌های علمیه، برنامه ریزی در راستای تربیت افراد مستعدی است که بتوانند در جهات فقهی و اصولی مهارتی پیدا کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله مهدی مروارید در حاشیه مصاحبه استعدادهای برتر در گفتگو با روابط عمومی حوزه علمیه خراسان، گفت: یکی از وظائف اساسی حوزه‌های علمیه در زمینه تعلیم و تعلم، پرداختن به مسائل فقه و اصول بوده و قوام اصلی یا از اصلی ترین وظائف حوزه‌های علمیه نیز مهارت در جهات فقهی است. وی با بیان این که طبیعتا فقه متوقف بر اصول، رجال، حدیث و …

مجمع الفقه دریچه‌ای بود که باعث شد ما به کل جهان اسلام اشراف و شناخت پیدا کرده و نظریات خودمان را مطرح کنیم. آنجا یک تریبون است و ما می‌توانیم ایده‌های انقلابمان را در اجلاس‌های سران، یا وزرای خارجه یا اجلاس‌های کارشناسی ارائه کنیم. دوم، جلوی تخریب دیگران را بتوانیم تا حدی بگیریم. اگر در همین طائف نبودیم، علیه مسأله شیعه و سنی قطع‌نامه‌هایی صادر شده بود. سوم این که ما بالاخره نمی‌توانیم خودمان را از جهان اسلام جدا کنیم. این سازمان کل کشورهای اسلامی را در بردارد. ما نمی‌توانیم مثل تافته جدا بافته حرکت کنیم. شبکه اجتهاد: آیت‌الله محمدعلی …

پژوهش حاضر پس از بررسی تحلیلی مفهوم عدل و فسق، ادله دال بر فسق همه مخالفان را مورد نقد قرار داده و با تبیین دلایل معتبر بر امکان تحقق عدالت در عموم مسلمانان، دیدگاه فقیهانی که فسق مخالفان را به حالت علم و آگاهی آنان از مرام حق و ستیز عامدانه با آن اختصاص داده‌اند، تقویت نموده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و مدیر مسئولی مجتبی الهی خراسانی و سردبیری حسین ناصری مقدم منتشر شد. پانزدهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و …

شبکه اجتهاد: آنچه بنده را به نتایجی برای مخالف با طب سنتی رسانده است، اساسا خود این بحث نبوده است. بلکه در درجه نخست، حساسیت من، روی بحث رابطه علم و دین در تمدن اسلامی بود. بحث مهمی که به نظرم، می‌بایست درباره آن، تحقیقات تازه‌ای مبتنی بر میراث مخطوط و بازخوانی متون گذشته داشته باشیم. کاری که روشنفکران عرب به شدت دنبال آن هستند. درگذشته بخشی از این ماجرا، به دانش نجوم و بخشی هم به طب و سپس به شبه علم‌هایی مانند طلسمات، کیمیا و جز آن هم مربوط بود. سوال این بود: چه مقدار نظریات علمی جهانشناسانه …

شبکه اجتهاد: کتابخانه آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی سومین کتابخانه بزرگ ایران پس از کتابخانه آستان قدس رضوی و کتابخانه مجلس شورای اسلامی و سومین کتابخانه جهان اسلام است. این کتابخانه هم اکنون بیش از ۲۵۰٬۰۰۰ جلد کتاب چاپی و ۲۵٬۰۰۰ جلد کتاب خطی دارد. این کتابخانه باهزینه شخصی مرعشی نجفی در سال ۱۳۴۴ بنیان گذاشته شد و توسعه داده شد. این کتابخانه از لحاظ کیفیت نسخه‌های نفیس و کهن خطی اسلامی به عنوان بزرگترین کتابخانه در ایران و سومین کتابخانه جهان و مرکز بزرگ فرهنگی بین‌المللی در دنیا شناخته شده‌است.

شبکه اجتهاد: مناظره علمی «عقلانیت مدرن و فقه؛ چالش‌ها و راهکارها» با حضور دکتر ابوالقاسم فنایی، مدرس دانشگاه مفید و دکتر حسین واله، عضو هیات‌علمی گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی، چندی قبل به‌همت پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پژوهشکده ثامن مشهد برگزار شد. دکتر واله در ابتدای ارائه خود برخی فتاوای فقهی را غیرقابل اجرا دانست و درباره دلیل صدور آن‌ها گفت: بیشتر مبانی کلامی و اصولی در استنباط کارایی واقعی ندارند؛ مبادی کلامی، تفسیری و اصولی به مدرنیته ربط ندارد و اجتهاد معاصر به این موضوع توجهی ندارد که تغییراتی به دست مدرنیته در زندگی …

کتاب «وحدت امت اسلامی در سایه کتاب وسنت» نوشته حجت‌الاسلام دکتر محمدحسین مختاری رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و با مقدمه‌ای از آیت‌الله تسخیری و شیخ الجعبیری به زبان عربی منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «وحده الامه فی ظل الکتاب و السنه» (وحدت امت در سایه کتاب و سنت) تالیف ‌حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری، استاد سطوح عالی حوزه و رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و با همکاری ناشران تونسی و مصری فعال در حوزه تقریب چاپ و منتشر شد. ملکی، معاون پژوهشی دانشگاه مذاهب اسلامی، از چاپ و انتشار کتابی وزین و جدید در زمینه تقریب مذاهب اسلامی به زبان …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی هفتم شهریور ۱۳۶۹ در سن ۹۳ سالگی درگذشت و در کتابخانه خود در قم به خاک سپرده شد. وی از شاگردان آیت‌الله‌ حائری یزدی بود و چندین دهه در حرم حضرت معصومه(ع) تدریس کرد. ۱- گفته می‎شود که ‎آیت‌الله مرعشی نجفی در هنگام تدریس، مباحث اخلاقی و تربیتی را در خلال مباحث فقهی و اصولی طرح می‎کرده است. این روحیه سبب می‎شد که ایشان گاهی تا سطح فهم پایین‎ترین افراد هم، جلسه‎ خود را تنزّل دهد. شیخ محمد یزدی از جمله افرادی بود که شیوه تدریس آقای مرعشی را نمی‎پسندید. او گفته است: …

جدیدترین شماره «فصلنامه کتاب نقد» با موضوع «بررسی و نقد آرای مجتهد شبستری» از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چاپ و عرضه شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فصلنامۀ انتقادی نظری کتاب نقد، در جهت تضارب آراء و ارائه نقد و ارزیابی نظرات و عقاید گونا‌گون در حوزه دین‌پژوهی و مباحث نظری فرهنگ، سیاست، فقه و حقوق و سایر ساحات اندیشه و فکر باتوجه و بهره‌گیری از نظرات و تأملات محققان حوزه و دانشگاه، جهت پاسخگویی به سؤالات و شبهات موجود در فضای فکری ایران معاصر، منتشر می‌شود. از این رو، شماره ۷۴ و ۷۵ فصلنامه کتاب نقد به بررسی …

علمای سابق برای نوشتن یک کتاب و تهیه کاغذ، یک ماه روزه استیجاری می‌گرفتند تا با پول آن کتابی را تهیه کنند. زحمات زیادی کشیده شده است و این زحمات موردعنایت خدای متعال و امام زمان سلام‌الله‌علیه بوده است. این بزرگان سال‌ها زحمت می‌کشیدند و این کتب، چکیده و خروجی این فقها از حوزه نجف است و لذا باید این کتب را تقویت کرد. تائید و تقویت این کتاب‌ها، تقویت حوزه‌هاست و تقویت حوزه‌ها تقویت حکومت اسلامی است و تضعیف این کتب، تضعیف حوزه‌ها و تضعیف حوزه‌ها، تضعیف روحانیت و حکومت اسلامی است که در صدر آن ولی‌فقیه قرار دارد. …

شبکه اجتهاد: الان یک فکری در حوزه وجود دارد که معتقد است حوزه شریعت فقط بخش عبادات و یک سری کلیات معاملات را پوشش می‌دهد و مابقی مسائل مبتلابه مردم، در حوزه شریعت نیست. بنده این تئوری را به «نظریه انعزال» تعبیر می‌کنم. متأسفانه بخشی از سکولاریسم همین است که بحث از سیاست را سهم بشر و علم او می‌دانند.  

مدیر حوزه‌های علمیه قم گفت: فقه نیاز به تقویت رویکرد تمدنی دارد و در این رویکرد باید آن را جامع نگریست و در محدوده ابواب موجود حرکت نکرد، بلکه به آفاق دیگری هم اندیشید. رویکرد تمدنی اقتضائاتی هم دارد. همچنین رویکرد اجتماعی در فقه نیاز به تقویت دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه قم در نشست «الزامات بیانیه گام دوم در پرتو فقه تمدن ساز» که با حضور اساتید، طلاب و دانشجویان در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: در بیانیه گام دوم قریب به ۳۰ نظریه و تئوری در ابعاد معرفتی، …

شبکه اجتهاد: اواسط مردادماه آیت‌الله محمد آصف محسنی پس از طی دوره بیماری یک‌ساله در سن ۸۴ سالگی درگذشت. ایشان مرجعی پرنفوذ در میان شیعیان افغانستان بود که افزون بر فعالیت‌های حوزوی و دینی، حضوری فعال در عرصه سیاست و فرهنگ داشت. وی رئیس شورای علمای شیعه افغانستان و بنیانگذار حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین در کابل بود. او همچنین عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، رهبر پیشین حزب حرکت اسلامی افغانستان و مؤسس شبکه تلویزیونی تمدن بود. آیت‌الله محسنی تحصیل‌کرده حوزه علمیه نجف بود و از دروس خارج آیات عظام سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ …

شبکه اجتهاد: برخلاف تصور عمومی تاریخچه اهتمام علمای شیعه به نهج‌البلاغه در حد اهتمامی همگانی چندان زیاد نیست. نخستین شروح را علمای اهل سنت از میان معتزله و سنیان دیگر بر این کتاب نوشتند و حتی نخستین اهتمام‌ها برای روایت آن بیشتر از ناحیه علمای اهل سنت و یا معتزله خراسان بود. البته شیعیان امامی هم به این کتاب توجه داشتند اما نه در حدی که بعدها مشاهده می‌شود. تعداد شرح‌های نهج‌البلاغه تألیف علمای امامیه تا قبل از دوره صفوی چندان زیاد نیست و بعداً البته اهتمام بدان بیشتر شد. در این میان بی‌تردید مهمترین شرح نهج‌البلاغه از ابن ابی …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی هرساله ایام تابستان در شهر مشهد مبادرت به برگزاری نشست و گعده‌های علمی در موضوعات مختلف می‌کند. صبح‌ها یک ساعت قبل از اذان ظهر در محل اقامت ایشان در مشهد واقع در خیابان طبرسی کوچه جوادیه برپاست.

شیعیان و اهل سنت باید توجه کنند که سب و لعن یا تکفیر در زمان رقابت سیاسی صفویان با عثمانی برای ایجاد روحیه جهادی از دو طرف، برجسته و باب شده است و ریشه آن سیاسی است. در مورد این موضوع باید اطلاع‌رسانی و پژوهش تاریخی انجام شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عبدالکریم بی آزار شیرازی، عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) در گفتگویی با پژوهشنامه «افق مکث»، ریشه‌ها و پیامدهای افراط‌گرایی را بررسی نمود و راهکارهایی برای رفع آن بیان کرد. رئیس اسبق دانشگاه مذاهب اسلامی در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه در …

مرکز تخصصی فقهی امام رضا(ع) مشهد در رشته «فقه و اصول» از طلاب سطح ۲ و ۳ با مجوز رسمی از مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان از طلاب مستعد پذیرش به‌عمل می‌آورد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مرکز تخصصی فقهی امام رضا (علیه السلام) با رویکرد فقه تمدنی (وابسته به موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام) با مجوز رسمی حوز‌‌‌ه علمیه خراسان به‌تازگی تأسیس گردیده است تا طلاب خوش استعداد، انقلابی و دغدغه‌مند که خود را نسبت به حل مسائل و مشکلات کلان اجتماعی متعهد می‌دانند و معتقدند حوزه علمیه باید جامعه دینی را مدیریت کند و برای تشکیل دولت …

‌حجت‌الاسلام دعایی با تاکید بر ضرورت فعال سازی گرایش فقه تمدنی در حوزه‌های علمیه، گفت: اگر اسلام را دین جامعی برای پشتیبانی از یک حکومت تمام عیار می‌دانیم و اسلام و را دین تمدن ساز می‌دانیم، باچه روشی می‌توانیم منابع اسلام را فراوری کنیم که از آن خروجی تمدنی اسلامی بگیریم؛ به عبارت بهتر، «روش فقه تمدنی چگونه است؟» به گزارش شبکه اجتهاد، موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، از سال ۱۳۸۱ فعالیت محتوایی خود را شروع کرد؛ در سال ۱۳۸۶ به طور رسمی به عنوان یک سازمان مردم نهاد (NGO) از استانداری خراسان پروانه‌ فعالیت گرفت و در …

شبکه اجتهاد: چندی قبل استاد محسن فقیهی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگویی به بیان نظرات شخصی خود درباره، روند انتخاب مراجع در این نهاد حوزوی پرداخته و اظهار نموده «مرجعیت امر مهمی است که در امور مسلمانان و شیعیان دخالت می‌کند از این رو جامعه مدرسین به دقت این موضوع را بررسی می‌کند. در جامعه مدرسین کمیسیونی هست و کسی که صلاحیت مرجعیت دارد در آن کمیسیون مطرح و درباره آن بحث و گفت وگو می‌شود، این کمیسیون نظر می‌دهد که آیا فلان شخص صلاحیت برای مرجعیت دارد یا خیر. بر اساس قانون وزارت ارشاد موظف …

مرجعیت غیر از اجتهاد است، مرجعیت امر مهمی است که در امور مسلمانان و شیعیان دخالت می‌کند از این رو جامعه مدرسین به دقت این موضوع را بررسی می‌کند. بر اساس قانون وزارت ارشاد موظف است که اگر کسی قصد چاپ رساله خود را دارد ابتدا باید آن را به جامعه مدرسین ارائه دهد تا بعد از اجازه جامعه مدرسین چاپ شود، این کمیسیون در جامعه مدرسین فعال است و اگر کسی رساله و کتاب‌های خود را به جامعه مدرسین عرضه کند و شرایط لازم مرجعیت و اجتهاد را دارا باشد، بعد از تأیید جامعه مدرسین می‌تواند رساله را چاپ …

‌آیت‌الله فقیه یزدی با اشاره به لزوم بهره گیری شورای عالی حوزه از همین برنامه اهل بیت(ع) و علمای بزرگ اسلام یادآور شد: این برنامه دقیقی است که از قدیم در حوزه اجرا می‌شده و خود دارای شؤون و اطوار مختلفی است که از جمله آن اجازه اجتهاد یا اجازه نقل حدیث است، این مسأله اگر در نظام حوزه محو یا کمرنگ بشود شأن حوزه پایین می‌آید. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌آیت‌الله محمدحسین احمدی فقیه یزدی استاد درس خارج حوزه علمیه قم، با اشاره به پایان پذیرفتن دوره هفتم شورای عالی حوزه‌های علمیه در سال جاری به بیان نکاتی در …

آثار مادی و معنوی باقیمانده از شخصیت‌های بزرگ از تأثیر به‌سزایی در احیای حقایق در اذهان و ماندگاری اندیشه‌ها برخوردار است. اهتمام به آثار قدیمی و شخصیت‌های علمی و دینی امری است که انسانهای اندیشمند از تمامی ملت‌ها پیوسته در آن کوشیده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، مرکز تراث الحله، وابسته به بخش امور معارف اسلامی و انسانی العتبه العباسیه المقدسه، در راستای اهتمام به آثار گذشتگان و شخصیت‌های علمی و دینی، به تازگی یک نسخۀ فقهی از آثار شیخ محمد حلی مشهور به فخر المحقّقین وابن العلّامه الحلّی، پسر علامه حلی را برای نخستین بار به چاپ رسانده است. این …