همه مطالب

اختصاصی شبکه اجتهاد: مفاسد مواد مخدر بر کسی پوشیده نیست. این مفسده امروزه بسیاری از انسان‌های کره زمین را درگیر خود کرده است. فقه به‌عنوان ارائه‌دهنده برنامه بشر، باید به این مسئله بپردازد. بحث از مواد مخدر سابقه‌ای در فقه ندارد، گرچه مواد اعتیادآور بحث شده است که بدان اشاره می‌شود. تقسیم مواد مخدر مواد اعتیادآور به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: دسته اول: موادی که اعتیاد به آن‌ها تنها برای خود فرد مضر است. از این گروه می‌توان اعتیاد به شکر یا قهوه یا سیگار (اگر دودش به کسی نرسد) را نام برد. دسته اول: موادی که اعتیاد به …

مشکل اساسی ما در فقه مخدرات همین است که نمی‌توانیم به نقطه عطفی برسیم که موضوع‌شناسی و مفهوم شناسی را عمیقاً درک کنیم و بر اساس همان حکم کنیم. به همین جهت هم است که این مسئله را در حوزه تعزیرات می‌برند نه حدود. خیلی از فقها تلاش می‌کنند که این را در بحث حدود نیاورند و جدا بکنند. فکر می‌کنم بی‌وجه نبود که ما ابهام‌هایی در مفهوم مخدرات داشتیم. البته دغدغه‌های استنادی‌ اهل‌سنت کمتر از شیعه است. اختصاصی شبکه اجتهاد: علیرغم فراگیر شدن پدیده مواد مخدر و انواع جدید آن که دسترسی آسان و آثار مخرب فراوان، از ویژگی‌های …

مجموعه ۴ جلدی کتاب «منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع» مشتمل بر مباحث صلاه اثر علامه میرزا حبیب الله کاشانی (ره) به همت محققین مرکز احیا به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع» اثر علامه میرزا حبیب الله کاشانی (از علماى شیعه در قرن چهاردهم و متوفاى سال ۱۳۴۰ هجرى قمرى) به‌تازگی در ۴ مجلد از سوی مرکز احیا تحقیق و منتشر شده است. این اثر که مشتمل بر اکثر مباحث فقهی شیعه است، بخش کتاب الطهاره آن با حجم ۶ مجلد در سالهای قبل به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی …

حجت‌الاسلام صرامی پیرامون ظرفیت‌های فقه در تقدم سند رسمی بر سند غیر رسمی در هنگام تعارض گفت: به نظر ما در این مورد سه راه وجود دارد؛ راه اول این است که بگوییم موضوع حجیت بینه با توجه به مانع وجود ندارد. راه دوم بینه اماره است و بر همین اساس، اگر علم و یا اطمینان بر خلافش باشد از حجیت ساقط می‌شود. راه سوم، عدم حجیت بینه در امور مهم است؛ همان طور که برخی از فقها مطرح کرده‌اند حجیت بینه در مواردی که مهم، اساسی و مشکل ساز باشد محل تامل است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی …

رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی گفت: فردی که می‌خواهد فقه‌اش در خدمت نظام باشد باید بداند که تنها افتاء و استفتاء نیست. چون این فقه غیر نظام می‌شود بلکه فقیه موظف است نظام اقتصادی، اداری، تربیتی، هنری و… را ارائه دهد. فقه نظام با استنباط نظامات ایجاد می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد سیدصمصام الدین قوامی، رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی، درباره فقه نظام بیان کرد: فقه نظام به معنای فقهی است که در خدمت نظام باشد. اکنون یک نظام جوان دینی و اسلامی مبتنی بر مبنای عصمت و طهارت (ع) و شرع مقدس به وجود آمده که در رأس …

حجت‌الاسلام لک‌زایی با اشاره به تفکیک نظریه رهبری و نظریه دولت گفت: اگر این تفکیک صورت گیرد چند ثمره دارد؛ نخست در تعامل با جامعه شیعی در سطح جهان نگاهمان به رهبری و قدرت سیاسی جامعه شیعی تشکیکی می‌شود. جامعه شیعی می‌تواند جدای از دولت هم رهبری شود. به گزارش شبکه اجتهاد، پنجمین نشست منتخب علوم انسانی اسلامی با حضور جمعی از استادان علوم انسانی اسلامی در حوزه علوم سیاسی اسلامی، پنجشنبه گذشته در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و با هدف تبادل آخرین دستاوردهای علمی در حوزه علوم سیاسی اسلامی برگزار شد. در این نشست که استادانی همچون …

دستورالعمل اخیر دفتر ریاست جمهوری یونان درباره انتخاب مفتی‌های مسلمان، انتقاد مسلمانان ترک‌تبار را درپی داشته است. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از دیلی‌صباح؛ این دستورالعمل چند هفته پیش درباره انتخاب مفتی‌ها در استان «تراکیه غربی» یونان صادر شد،‌ منطقه‌ای که بیشتر جمعیت آن را اقلیت‌های مسلمان ترک‌تبار تشکیل می‌دهند. براساس یکی از بندهای این دستورالعمل، استفاده از زبان یونانی در دفاتر مفتی‌ها الزامی بوده و انتخاب مفتی‌ها و کارمندان‌شان از طریق وزارت آموزش یونان صورت می‌گیرد که به گفته جامعه مسلمانان، نقض حقوق آنها به شمار می‌رود. ایهان احمد، حقوقدان و نماینده پیشین مجلس از تراکیه غربی در …

عضو شورای فقهی بانک مرکزی به تشریح جزئیات جلسه اخیر این شورا با موضوع بررسی اختلاف‌نظرها درباره وجه التزام پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی، به تشریح جزئیات جلسه یازدهم این شورا که چهارشنبه هفته قبل برگزار شد، پرداخت و به ایکنا گفت: موضوعی که در جلسه اخیر شورای فقهی بانک مرکزی مطرح شد درباره اختلاف نظری است که بین نظام بانکی و اداراتِ ثبت و گاهی هم در قوه قضائیه موقع اجرای حکم پیش می‌آید و آن هم درباره نحوه محاسبه وجه التزام است. وجه التزام در مصوبه شورای پول و …

یک نویسنده حوزوی اظهار کرد: ما نیازمند بحث‌های اصول تخصصی هستیم، بحث‌های سیاسی و حکومتی که اصول فقه خاص خود را می‌طلبد چون در این صورت می‌توان تبیین جدیدتر و دقیق‌تری داشت. ما اصول فقه لازم بر موضوعات تخصصی را نیازمندیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی ابوطالبی، استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در گفت‌وگو با مفتاح، با بیان این‎که تخصصی شدن فقه می‌تواند به اشکال مختلفی صورت گیرد، اظهار کرد: حتی نوع تقسیم‌بندی نیز جای کار دارد. وی افزود: تخصصی شدن فقه را نمی‌توان لزوماً به یک معنا تعبیر کرد. چون گاهی تقسیم فقه به …

حبیبی‌تبار از اساتید فقه جزائی کشور گفت: در حال حاضر ساختار فقهی ما ساختار فقه حکومتی نیست، یعنی خروجی آن برای اداره اجتماع، ادارات، سیاست، امنیت، اقتصاد و غیره نیست و خروجی این فقه این کارآمدی را ندارد و اگر قرار باشد حوزه کتاب فقهی خود را منطبق بر فقه فردی بنویسد و کاری به حکومت نداشته باشد این آسیب است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «نقد ساختار کنونی فقه» بررسی چندگانه ضعف‌ها و کاستی‌های ساختار کنونی فقه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین جواد حبیبی‌تبار از اساتید فقه جزائی کشور چندی قبل در دانشگاه علوم اسلامی رضوی با حضور جمعی …

شبکه اجتهاد: امتحانات شفاهی دروس خارج حوزه علمیه خراسان در مدرسه علمیه عالی نواب در حال برگزاری است و تا ۱۰ تیرماه ادامه دارد. حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی مدیرحوزه علمیه خراسان و حجت‌الاسلام والمسلمین فرزانه دبیر شورای عالی این حوزه از امتحانات شفاهی دروس خارج بازدید کردند. این دوره امتحانات در قالب ۱۱ گروه با حضور ۳ استاد در دو نوبت صبح و عصر برگزار می‌شود و تعداد ۱۴۰۰ طلبه ثبت نام کرده‌اند.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به لزوم بازتعریف دوره سطح حوزه به عنوان دوره فقه عمومی گفت: تخصص گرایی بعد از این دوره‌‌ می‌تواند به اسلامی سازی علوم انسانی نیز کمک کند. شرط اسلامی‌سازی یا توجه به ابعاد اسلامی در رشته‌‌‌های علوم انسانی، توانمندسازی علوم اسلامی از جمله فقه است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک‌زایی، رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگویی، با اشاره به یکی از مباحث با اهمیت در عرصه فقه با عنوان تخصص گرایی اظهار داشت: ضرورت تخصص‌گرایی الان خیلی روشن است برای تصور بهتر من مثال‌‌ می‌زنم رشته‌‌‌های …

کتاب «غایه البادی فی شرح المبادی» دربارۀ مبانی فقه اسلامی است و توسط دکتر غلامرضا جمشیدنژاد اول تصحیح و تحقیق شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، مؤلف کتاب محمد بن علی بن محمد جرجانی غروی حلّی (سدۀ ۷- ۸ هـ. ق) شاگرد مبرز علامۀ حلّی است. این کتاب را جرجانی در شرح کتاب «مبادی الوصول الی علم الاصول» استادش نوشته است. در این اثر جرجانی آرای استادش علامه حلّی را در جایی که لازم بوده در نهایت احترام نقد کرده است. این کتاب که در عالم تشیع اهمیت فوق العاده‌ای دارد در قرن هفتم هجری به نگارش درآمده و نسخۀ …

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی در مراسم رونمایی از سه اثر علمی در زمینه روش‌شناسی فقه در قم گفت: روش‌شناسی اجتهاد تنها مسیری است که با پیمودن آن، امکان پرداختن واقعی و کارآمد به رشته‌های تخصصی فقهی به‌وجود می‌آید. به گزارش شبکه اجتهاد، آئین رونمایی از سه اثر علمی در زمینه روش‌شناسی فقهی، شامل کتاب «درس خارج و گام‌های اجتهاد»، اثر حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، «درآمدی بر مکتب فقهی قم و نجف» به‌کوشش حسین یزدی و «روش‌شناسی فقهی، نخستین نشریه روشی در علوم حوزوی» با آثاری از اکبر ابوترابی، منصوری مهدوی و سعید حلالیان، بعد از ظهر روز یکشنبه ۲ تیرماه، …

وقتی شخصی به سلمانی می‌رود می‌تواند موهای خود را پس بگیرد. الآن موهای انسان را می‌فروشند. پس گرفتن مو از سلمانی معنایش مالکیت نیست. یا دست و عضوی که قطع شده است را فرد می‌تواند بگیرد و نمی‌تواند بگوید این میته است و تو مالک میته نمی‌شوی. هر عضوی از انسان که جدا می‌شود تعلق آن یا به اولویت یا اختصاص است. به‌هرحال، عرفا بین اعضا و شخص علقه‌ای وجود دارد؛ اسم آن را هرچه می‌خواهید بگذارید. اختصاصی شبکه اجتهاد: اهدای عضو، چند دهه‌ای است که در کشورهای مختلف انجام می‌شود و از همان ایام نیز در فقه شیعی مطرح …

ما اساساً نیازی به حکم شرعی نداریم بلکه ضرورت عقلائی ما را بس است. حال اگر اصرار بکنیم بر اثبات حکم شرعی می‌توان به قاعده ملازمه و یا اختلال نظام تمسک جست. در مثل رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، دلیل شرعی خاصی وجود ندارد. اینکه مرحوم امام می‌فرمایند «تخلف حرام است» دلیلش چیست؟ همان اختلال نظام و حرج و مرج است. در میراث فرهنگی نیز چنین است و نبود آن اختلال نظام اقتصادی را به دنبال می‌آورد. اختصاصی شبکه اجتهاد: میراث فرهنگی، یکی از بخش‌های مغفول فقه اسلامی است که مباحث جالب و منحصربه فردی در خود دارد؛ مباحثی از …

معرفی جامع و دقیق همهٔ آثار، اعم از کتاب‌ها، مقاله‌ها، نامه‌ها، اجازه‌ها، تقریظ‌ها، تصحیح‌ها و تعلیقه‌ها، نیز نسخه‌ها، چاپ‌ها و ترجمه‌های آثار و سالشمار تفصیلی  زندگی علامه محمّدحسین کاشف الغطاء از ویژگی‌های این کتاب است و تاکنون کتابی با این شرح و تفصیل در سرگذشت این بزرگوار منتشر نشده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از طرح‌های گسترده مؤسسهٔ کتاب‌شناسی شیعه به ریاست حجت‌الاسلام استاد رضا مختاری، طرح «بزرگان شیعه» به فارسی و «أعلام الشیعه» به عربی، در بیش از یکصد جلد است. کتاب «احوال، افکار، آثار علامه شیخ محمّدحسین کاشف الغطاء» (م۱۳۷۳)، یکصدویکمین عنوان از سلسلهٔ «بزرگان شیعه» است …

شماره جدید فصلنامه «اجتهاد معاصر» با مقاله‌ای درباره شیوه رجالی آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در بیروت منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، چهارمین شماره از سال پنجم فصلنامه «اجتهاد معاصر» در ۲۴۰ صفحه در بیروت منتشر شد. این فصلنامه در چهار بخش به شرح ذیل تنظیم شده است: پرونده: بخش پرونده این شماره از نشریه «اجتهاد معاصر» شامل چهار مقاله به شرح ذیل است: اجتهاد کنونی و اجتهاد متمدن، در پرتو نیاز به تخصص در فقه و توسعه فقه و اجتهاد، نوشته دکتر علیرضا اعرافی، رئیس هیئت امنای دانشگاه جامعه المصطفی تخصص فقهی، نگاهی به محدوده مفهوم و معرفی انگیزه‌های آن، …

آیت‌الله سید احمد خاتمی با تاکید بر اینکه «حوزه باید حامی ناصح و نظام باشد»، گفت: حوزه علمیه باید خوبی‌ها را ببینید و تجلیل کند و نسبت به نارسایی‌ها تذکر دهد. ما در شورای عالی حوزه به شدت مراقب این مطلب هستیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: در طول تاریخ حیات حوزه‌های علمیه شیعی «استقلال» و عدم وابستگی به دولت‌ها، موضوعی حیاتی برای حوزویان بوده است. امتیاز استقلال حوزه‌های علمیه شیعه برگ درخشانی است که حوزه به خود می‌بالد. امروز این موضوع با نظرات مختلفی مواجه شده و بعضاً با هجمه و اتهاماتی روبرو شده است و به بهانه‌های مختلف به این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بی‌وقفه بر اعتقادم به امکان و ضرورت تولید فقه حکومتی تأکید می‌کنم. این تکرار و تأکید برای این است که ذهنیت‌‌های قبلی و معمولاً منفی مانعی در فهم درست نوشته‌‌ها نباشد. سخن اصلی این نوشته در اصل فقه حکومتی یا حکومت و حاکمیت فقهی و فقاهتی و فقیه محور نیست. کسی که به رسالت‌‌های حداکثری اندیشه دینی در دنیا باور دارد به‌طور یقین به فقه سیاسی و فقه سیاست هم لاجرم معتقد است؛ اما سخن در منطق و مسیر درست حرکت به این سمت است. امروزه به روال دهه‌‌های سابق عده‌ای از ما مدام از فقه و …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) تاکید کرد: اینکه امروز افراد نادان جواهر، شیخ انصاری و آخوند را تخطئه می‌کنند، درست نیست، زیرا اگر کسی جواهر و شیخ و آخوند را تخطئه کرد، می‌تواند امام خمینی(ره) و دیگران را تخطئه نکند؟ به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی ۲۷ خرداد در پایان دروس خارج فقه بحث صلاه مسافر درجمع طلاب حوزه علمیه قم گفت: بیست و ششم خرداد مصادف با سالگرد ارتحال مرحوم والد ما حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمدفاضل لنکرانی رضوان الله تعالی علیه از نظر شمسی بود، از نظر قمری ایشان در روز شهادت حضرت زهرا …

اختصاصی شبکه اجتهاد: همانطور که در نوشتار قبلی به اختصار تفاوت میان تبعیت از مرجع تقلید با اولیاء الهی که این نحله عرفانی از آن سخن می گوید، روشن شد؛ احکام و موضوعات شرعیه از سوی مرجع تقلید بیان می گردد، لکن تعیین مصداق و تشخیص خارجی موضوعات احکام شرعیه به مکلف واگذار شده است. لذا برای وجاهت تبعیت مطلقه از اولیاء الهی، حتی در مصادیق، حصول قطع یا اطمینان به مؤدی اوامر اولیاء الهی برای خود مکلف، قابل طرح است. این پاسخ در فایل صوتی جدیدی که منتسبین به این نحله عرفانی منتشر کردند، تصریح شده است: «…. در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در مطالعات تاریخ حدیث، بحثی تحت عنوان «مکاتب و حوزه‌های حدیثی» مطرح شده است. برای مقدمه باید گفت حدیث، تولید شده امروز و دیروز نیست که بتوان به سادگی جوانب آن را رهگیری کرد. عمر حدیث به حدود ۱۴۰۰ سال می‌رسد و در این مدت از نقاط جغرافیایی مختلفی عبور کرده است؛ مناطقی با شرایط خاص خویش. ما باید این گذرگاه‌ها را بشناسیم. هدف از شناخت گذرگاه‌های حدیث ۱- شناخت نزدیکی یا دوری حوزه حدیثی مورد کاوش با عصر معصوم. برای نمونه، حوزه  حدیثی کوفه در ابتدای شکل‌گیری، با توجه مستقیم معصوم شکل گرفته است. این بعد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقیه بزرگوار آیت‌الله حاج‌آقا حسین بروجردی از مراجع عالیقدر و فقهای برجسته شیعه مقیم قم بود. ایشان در حدود ۱۵ سال آخر عمر خود مرجعیت عامه شیعیان جهان را بر عهده داشت. این عالم بزرگوار جامع معقول و منقول بود آیت‌الله بروجردی در ماه صفر سال ۱۲۹۲ هق در بروجرد متولد شد. پس از تحصیلات مقدماتی در بروجرد برای ادامه تحصیل در حدود سال ۱۳۰۹ هق به اصفهان رفت و در آنجا اقامت نمود. ایشان مدت حدود ۱۰ سال در حوزه علمیه اصفهان به تحصیل فقه و اصول و فلسفه پرداخت. آیت‌الله بروجردی در فقه و اصول …

شبکه اجتهاد: در منابع حدیثی ما احادیثی با متونی بلند و یا در واقع آنچه به عنوان «احادیث طوال» خوانده می‌شود کم نیست. گاهی این احادیث در برگیرنده خطبه‌ای بلندند و گاهی مکتوبی مطول و در بسیاری مواقع هم متن گفتگو و یا مناظره‌ای بلند را شامل می‌شوند. طبعا با توجه به محدودیت توانایی حفظ راویان از یک سو و محدودیت نوشت افزارها و کاغذ و از این قبیل در عصر پیامبر (ص) (در این مورد خاص، علاوه بر این‌‌ها معدود بودن راویانی که توانایی خواندن و نوشتن داشتند هم مطرح است) و بخشی از تاریخ حیات امامان شیعه همواره …

فقه نظام اقتصادی در سه حوزه اهداف و غایات، قواعد و سیاست‌ها، ساختارها و سامانه‌های اقتصادی در رونق تولید نقش منحصر به فردی دارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: از سال ۱۳۷۳ که با ابتکار رهبر معظم انقلاب اسلامی اولین شعار سال اعلام شد تا امسال که شعار «رونق تولید» توسط ایشان به‌عنوان شعار سال برگزیده شد، با توجه به شرایطی که کشور در آن قرار داشته، بخش عمده این شعارها به مباحث اقتصادی کشور و بهبود شرایط معیشتی مردم اختصاص یافته است. رونق تولید تنها با تعیین شعار سالانه محقق نخواهد شد، بلکه این‌کار مستلزم تعیین راهبردها و راه‌کارهایی است که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج‌آقا حسن طباطبایی قمی از فقهای بزرگ شیعه و مراجع معظم تقلید معاصر مقیم مشهد بود. ایشان سالیان بسیار در مشهد و کربلا و نجف نزد فقهای بزرگ به تحصیل فقه و اصول پرداخت تا به درجه عالیه اجتهاد نایل آمد. این فقیه بزرگوار در جریان مبارزات انقلابی زمان حکومت محمدرضا شاه جزو مخالفان حکومت شاه بود و جزو فقهای مبارز و انقلابی بسیار فعال و شاخص ایران بود که بیانیه‌ها و اطلاعیه‌های زیادی از ایشان صادر می‌شد. این اطلاعیه‌ها در کتاب اسناد انقلاب اسلامی جمع‌آوری گردیده و منتشر شده است. در زمان حکومت شاه بیت …

ما فکر نکنیم که  فقیه حاکم در درون حوزه‌ها مشکلی ندارد. حوزه در این سال‌ها به شدت سیاسی شد و نظریه‌های رادیکال نگذاشته تا راهی باز شود که فقهای موجود به فقیه حاکم کمک کنند. یقینا بار سنگینی روی دوش فقیه حاکم است. اگر حوزه‌های علمیه و مراجع و مجتهدین حوزه به فقیه حاکم مساعدت نکنند، او زیر این بار شکسته می‌شود. شبکه اجتهاد: رابطه مراجع تقلید و ولایت فقیه در حکومت اسلامی یکی از مساله‌های چالش‌برانگیز در دوره جمهوری اسلامی بوده است. دکتر عبدالوهاب فراتی پژوهشی در این مورد انجام داده است و در گفتگویی ایده آن را با …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی سازمان حج و زیارت که متأسفانه جای آن در تحقیقات فقهی-اقتصادی خالی است و شایسته است مطابقت آن با شرع مورد بررسی قرار گیرد، مسأله سازوکار نام‌نویسی و اعزام متقاضیان توسط سازمان حج و زیارت کشور است. سؤال این است که چرا ثبت‌نام و قرعه‌کشی، هر سال منحصراً برای همان موسم حج انجام نمی‌شود؟ و آیا ثبت‌نام از افراد به تعداد چندین برابر سهمیه سالانه کشور با دریافت ودیعه و دریافت مابه‌التفاوت آن در هنگام اعزام، می‌تواند با موازین فقهی توجیه شود؟ و اینکه تبعات و جوانب فقهی این رویه چیست؟ دلیل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عقد بیمه به طور عموم و بیمۀ تأمین اجتماعی به طور خصوص علاوه بر جنبه‌های فقهی از جنبه‌های اخلاقی و کلامی نیز قابل بحث و بررسی هستند. جهت روشن شدن این جنبه‌ها گفتگویی با استاد شیخ مهدی زمانی فرد از اساتید خارج فقه، اصول، تفسیر و فلسفه در حوزۀ علمیّه مشهد مقدّس داشتیم که تقدیم‌ می‌شود: اجتهاد: بعنوان سؤال اوّل بفرمایید از جهت کبروی اصولاً آیا‌ می‌توان قائل به الزامی بودن فی الجملۀ مسائل اخلاقی نسبت به بعضی اقشار و اصناف مثل قشر روحانیّت شد؟ زمانی فرد: مسائل اخلاقی همانطور که اشاره کردید نیاز به یک طبقه …