اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: با مراجعه به مصادر رجالی اهل سنت می‌بینیم تشیع ـ به معنی اعتقاد به ولایت بلافصل أمیر المؤمنین و برائت از خلفای دیگر ـ گناهی است نا بخشودنی، و اتهام به تشیع برای ذکر یک راوی در کتب ضعفاء کافی است. به این اقوال در تضعیف یک راوی تنها به جرم شیعه بودن بنگرید: ۱. قال أشهب: سئل مالک عن الرافضه؟ فقال: لا تکلّمهم ولا ترو عنهم فإنّهم یکذبون۱ ۲. حرمله بن یحیى قال: سمعت الشافعی یقول: لم أر أحداً من أهل الأهواء أشهد بالزور من الرافضه۲ ۳. المؤمل بن إهاب قال: سمعت یزید بن هارون یقول: لا …

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین راه‌های اصلاح اندیشه و فهم ما از دین و مذهب شناخت دین و منابع دینی در بستر تاریخی آن است. این شناخت درک ما را از تحول تاریخی فهم‌های دینی ارتقا‌ می‌دهد. اگر خواهان اجتهاد در اصول و فروعیم و اگر‌ می‌خواهیم درک درستی از دیالکتیک “نص” و “تاریخ” و سهم مقتضیات زمان و مکان در فهم فقیهان و متکلمان از دین و منابع دینی داشته باشیم چاره‌ای نداریم الا اینکه به تاریخ مراجعه کنیم. قرآن را در بستر تاریخی عصر نزول و سیره پیامبر اکرم (ص) ببینیم و تعامل صحابه و تابعین و نسل‌های …

مرکز تراث کربلا وابسته به بخش امور معارف اسلامی و انسانی آستان قدس عباسی در راستای مجموعه آثار خود در زمینه احیای میراث علمی علما و اندیشمندان به تازگی کتاب (رساله فی نفی حجیه الظن) تالیف شیخ محمد تقی هروی حائری ( ۱۲۱۷ -۱۲۹۹ه) از علمای قرن سیزدهم را منتشر کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب توسط حجت‌الاسلام محمدجعفر اسلامی مورد تحقیق قرار گرفته و مرکز تراث کربلا آن را بازبینی و فهرست نویسی کرده است. این کتاب حاوی (۳۳۷) صفحه است که در بردارنده همه ادله بر حجیت ظن و نیز ذکر اعتراضات و ایرادات وارده به …

یک مغالطه‌ای در این چند دهه‌ی اخیر از سوی افرادی که می‌خواهند دین را از اعتبار ساقط کنند صورت گرفته و تفکیک کرده‌اند بین دین و برداشت از دین، بین قرآن و برداشت از قرآن، بین روایات و برداشت از روایات. وقتی دین و قرآن و سنت را از برداشت آنها جدا کنیم، نتیجه‌اش این می‌شود که بگوییم شما یک جور برداشت می‌کنید این آقا یک جور دیگر و آن فقیه هم جور دیگری. بنابراین هر کسی می‌تواند حق هر برداشتی از متون دینی را داشته باشد. یا برخی از روشنفکران ادعا می‌کنند احکامی که در قرآن آمده تاریخ‌مند است …

‌‌اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج سید کاظم اخوان مرعشی، از تربیت‌یافتگان نامدار حوزه‌های علمیه قم و نجف و از پیشگامان انقلاب اسلامی در شهر مشهد به‌شمار می‌‎آمد. ایشان سال‌ها نزد اساتید برجسته به تحصیل پرداخت تا به درجه عالیه اجتهاد نائل آمد. او حدود نیم قرن به تدریس فقه و اصول اهتمام ورزید و در این مدت شاگردان و فضلای زیادی را تربیت و پرورش داد. او از دودمان اجتهاد و فقاهت بود‌‌. خودش فقیه و مرجع تقلید بود؛ برادرش آیت‌الله سید مهدی اخوان مرعشی، فقیه و مرجع تقلید مقیم قم بود. پدرش آیت‌الله سید محمدرضا مرعشی رفسنجانی، فقیه و …

مرحوم آخوند خراسانی به این رسیده بود که اقامه حکومت به شیوه مردمی صحیح است. در همان عصر، سید یزدی به نظر دیگری رسیده بود و هر دو هم قاطع بودند. اگر بگویند که نظر ما بدیهی است، این یک تندروی در اعمال نظر شخصی است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی قاینی، از شاگردان آیات عظام خویی، منتظری و تبریزی و از محققان مطرح حوزه علیمه قم است. این استاد خارج فقه و اصول و دانش‌آموخته حوزه‌های نجف و قم در بخشی از گفتگوی خود با مجله تقریرات اظهار داشته است: ممکن است در مسائل نو پیدا …

شبکه اجتهاد: معمولا هر روز پس از نماز مغرب اگر به دفتر آیت‌ﷲ‌ سید موسی شبیری زنجانی بروید که نزدیک‌ترین دفتر در میان دفاتر مراجع بزرگ تقلید به حرم حضرت معصومه(ع) است، این مرجع تقلید ۹۳ ساله را می‌بینید که حتی روز تعطیل آخر هفته به دفتر می‌آید و با حاضرین در دفترش بحث آزاد علمی می‌کند. این دفتر که تا ربع قرن پیش محل سکونت خاندان پدری امام موسی صدر بوده، اغلب روزها شاهد گعده علمی آیت‌ﷲ با شاگردان و طلاب است. این گعده که محل حضور برخی استادان و محققان حوزوی هم هست، به بررسی موضوعات و مسائل …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تفکیک میان دو مکتب قم و نجف را در حال حاضر سخت دانست و گفت: مبادلات علمی و تضارب آراء به‌ویژه بعد از سقوط صدام به شکل خوبی بین دو مکتب انجام گرفته و روبه رشد است و آینده منزلت مرجعیت در گرو رفتارهای مراجع تقلید، مردم، اقتضائات جهانی و حاکمیت می‌باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، پیرامون مکتب قم و ویژگی‌های آن به شفقنا گفت: سخت است که بتوانیم دو مکتب به‌نام‌های نجف و قم را از هم تفکیک کنیم. اگر پنجاه …

قواعد استظهار مجموعه‌ای از قواعد اصولی است که با تشخیص ظهور تاسیس می‌شود و در راه کشف بسیاری از احکام شرعی از نصوص دینی موجود در قرآن و سنت به کار گرفته می‌شود. بحث از قواعد استظهار در حل مسائل نوپیدایی فکری و معرفی توانمندی فقه برای پاسخگویی در رشته مطالعات فقهی ضروری است. جدیدترین اثر علمی قلم حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسلامی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به‌زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، «جایگاه قواعد استظهار در حل مسائل مستحدثه» به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسفندیاری (اسلامی) در گروه دانش‌های وابسته به فقه پژوهشکده فقه …

شبکه اجتهاد: بی‌‌تردید علم فقه نقش مهمی در تنظیم مناسبات فردی و اجتماعی جوامع مسلمان ایفا می‌کند. احکام شرعی به عنوان خروجی علم فقه در تمام حوزه‌ها، از جمله سیاست داخلی و خارجی، اقتصاد، فرهنگ و … تأثیرگذار و نقش‌آفرین است و از این طریق، مسیر پیشرفت یا پسرفت یک کشور را هموار می‌سازد؛ برای مثال فقه می‌تواند دایره آزادی‌های فردی و اجتماعی را معین سازد، شیوه زیست مومنانه را ترسیم کند، نحوه تعاملات بین‌المللی را سامان ببخشد، چهارچوب تعاملات اقتصادی و بانکی را مدون نماید، راهکار پاسخگویی به نیازهای بنیادین انسان را پیشنهاد کند، ضوابط حاکم بر حریم شخصی …

اولین پخش مستند «شیخ مدرس»، داستان زندگی حاج شیخ هاشم قزوینی، امروز دوشنبه ۲۳ تیرماه ۹۹، ساعت ۱۱ شب از شبکه اول سیما به روی آنتن می‌رود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مستند «شیخ مدرس» زندگی عالم ربانی آیت‎الله حاج شیخ هاشم قزوینی با سرمایه‌‎گذاری شرکت صوتی و تصویری سروش و به کارگردانی شهرام قدیری تهیه و تولید شد. این مستند با نمایش گوشه‌هایی از زندگی حاج شیخ هاشم قزوینی، به بررسی تاثیر این عالم بزرگ بر وقایع مهمی چون اعتراض به شهادت شهید نواب صفوی و واقعه اعتراضات به کشف حجاب رضاخانی، می‌پردازد. در مستند «شیخ مدرس» با شخصیت‌های تاثیر …

کمیته فتوای مجمع تحقیقات اسلامی الازهر در فتوایی تاریخی درباره حکم توسل به پیامبر(ص) برای برطرف شدن بیماری کرونا اعلام کرده است توسل به پیامبر (ص) پس از وفات ایشان بنا بر قول جمهور فقهای مالکی و شافعی و متاخران حنفی و نزد حنبلی‌ها جایز است. به گزارش شبکه اجتهاد، کمیته فتوای مجمع تحقیقات اسلامی الازهر در پاسخ به پرسشی درباره حکم توسل به پیامبر(ص) برای برطرف شدن بیماری کرونا گفت: توسل به پیامبر (ص) پس از وفات ایشان بنا بر قول جمهور فقهای مالکی و شافعی و متاخران حنفی و نزد حنبلی‌ها جایز است به اینکه شخص بگوید خدایا …

کتاب «الدراسات الفقهیه فی أحکام الحجاب و النظر» با موضوع نگاهی دوباره به ادله‌ حجاب، به قلم علی سائلی و با رویکرد پاسخ به اشکالات جدید منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «الدراسات الفقهیه فی أحکام الحجاب و النظر» به قلم علی سائلی با موضوع نگاهی دوباره به ادله‌ حجاب، با رویکرد پاسخ به اشکالات جدید منتشر شده است. عمده‌ اشکالات درون‌دینی ناشی از این است که به آیات حجاب از منظر شأن نزول، روایات وارده، تحلیل‌های لغوی از مفاهیم واژگانی و قرائن تاریخی عصر پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) نگریسته نشده است. وجود این مجموعه‌ دلالیِ هم‌افزا می‌تواند از …

فقه شهید صدر کاربردی است و ایشان از فقه برای بهبود زندگی بشر کمک‌ می‌گرفت. شهید صدر در پاسخ به این مسئله که چگونه‌ می‌توان زندگی مدرن را با توجه به فقه و راه‌حل‌های قدیمی پیش برد؟ نظراتی بسیار جامع و کاربردی‌ می‌دهد که به اسم ایشان ثبت و مطرح‌ می‌شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر محسن اسماعیلی حقوقدان، استاد و عضو هیئت‌ علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است. از این عضو مجلس خبرگان رهبری، چندین کتاب و ده‌ها مقاله در موضوعات مختلف فقهی و حقوقی منتشر شده است. او که در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۸ عضو شورای …

پذیرش رشته‌های تخصصی سطح سه حوزه علمیه مشهد در نیمسال اول تحصیلی۱۴۰۰-۱۳۹۹ در رشته‌های تخصصی (فقه مقارن، تفسیر و علوم قرآن، علوم و معارف حدیث، فلسفه و کلام اسلامی و کلام مقارن) توسط مرکز تخصصی آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی آغاز شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مرکز تخصصی آخوند خراسانی وابسته به اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، مرکزی علمی – آموزشی است که به‌منظور نهادینه‌سازی آموزش‌های تخصصی با پشتوانه تجربه‌های پیشین و با هدف ارتقا و توسعه آموزش‌های حوزوی در قالب پنج رشته تخصصی سطح سه «تفسیر و علوم قرآن»، «علوم و معارف حدیث»، «فقه …

اگر مراد فقهی است که بخواهد به تعبیر بعضی‌ها، «تمدّن ساز» باشد؛ یعنی معادلات دنیوی را آنچنان رقم بزند که موجب ارتقای جایگاه سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی امّت اسلام در بین سایر امم گردد و با بهبود همه‌جانبه زندگی این‌دنیایی مؤمنین، درمقابل تمدن های رقیب قدرت عرض اندام داشته باشد، ساز وکار فعلی در مقابل این امر، ناتوان است. اختصاصی شبکه اجتهاد: دنیای معاصر با پوشیدن لباس تازه توأم با تغییر و تحول، نه تنها حوزه اقتصاد بلکه سایر حوزه ها همچون سیاست و فرهنگ و…..را مجاب به انقلابی درونی کرده است. از طرفی ارتباط سهل وآسان …

استاد سطح عالی حوزه علمیه با بیان اینکه بسیاری از مشکلات کشور از حاکمیت فقه فردی و نبود فقه اجتماعی است، گفت: ما فقه نظام اجتماعی را معیار مدیریت کشور قرار نداده‌ایم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محسن اراکی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه، در نشست دولت اسلامی که در فضای مجازی برگزار شد، گفت: با گذشت ۴۱ سال از پیروزی انقلاب، کسی عذر ما را نمی‌پذیرد که بگوییم اقتصاد ما، نظام مدیریتی و سیاسی و فرهنگی ما آن چیزی نیست که انقلاب و امام می‌خواستند. وی با اشاره به رابطه نظام اجتماعی با حکومت اسلامی، اضافه کرد: یکی از …

همان قدر که سهم عرف و عادت در شریعت و دخالت فهم آن در استنباط احکام امری مسلم روشن و مقبول همگان است، تعیین دقیق این دخالت و فهم صحیح آن امری مبهم و بحث‌دار است؛ از این رو بسیاری از اظهار نظرهایی که درباره‌ی نقش و تاثیر عرف در این زمینه شده خالی از افراط و تفریط نیست. اختصاصی شبکه اجتهاد: کلاس آموزشی درس خارج اصول فقه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، استاد خارج فقه و اصول و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در روزهای پایانی خردادماه ۹۹ در مرکز تخصصی آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان …

شبکه اجتهاد: مرحوم آقای خوئی اعلی الله مقامه انصافا جزء نوادر بود و از جهات مختلفی بر حوزه‌های علمیه حق دارند ولی انسان نباید این واقعیت را انکار کند که مقام عصمت مخصوص انسان‌های معدودی است. ایشان در اواخر، به فکر این افتاد که رجالی بنویسد. ایشان بعد از آقای بروجردی به قم آمدند و این سفر بر ایشان تأثیر گذاشت و احساس نمودند که به رجال هم احتیاج دارند. اما ایشان از اوائل امر به مسأله رجال مشغول نبودند؛ بلکه در اواخر، در حالی که کارهای زیادی هم داشتند، مشغول این کار شدند. کارهایی مثل تدریس اقسام مختلف، مرجعیت …

«عمق‌بخشی بیشتر در متون حوزوی»، «انگیزه تحصیل»، «توجه به اخلاق و تبلیغ»، «چاره‌اندیشی و توجه به مشکلات درمان، مسکن و معیشت طلاب»، «نظارت علمی در حوزه‌های شهرستان‌ها»، «هجرت طلاب به شهر خود» و «تقدیر از فعالیت‌های جهادی طلاب»؛ بخشی از مسائلی است که مراجع از آیت‌الله اعرافی خواستار شدند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی پس از انتخاب مجدد به‌عنوان مدیر حوزه‌های علمیه به دیدار مراجع رفت و حضرات آیات ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی و جعفر سبحانی، ضمن برشمردن اولویت‌های شورای مدیریت حوزه و لزوم کمک به آن، نسبت به وضعیت تحصیل، تبلیغ و معیشت طلاب توصیه‌هایی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بر پایه آموزه‌های قرآن و سنت، تأسی و الگوگیری از افعال پیامبر(ص) لازم و ضروری است. خداوند، پیامبر را به‌عنوان الگو معرفی کرده و مؤمنان را به تأسی از رفتار ایشان فراخوانده است (احزاب، ۲۱). همچنین امیرالمؤمنین (ع) تأسی به افعال انبیا به‌ویژه رسول اکرم(ص) را جزو وظایف دینی مسلمانان برشمرده و آنان را به پیروی از سیره حضرت دعوت کرده است (سید رضی، ۱۴۱۴: خطبه،۱۶)، الگوگیری از افعال پیامبر(ص) همیشه ساده و هموار نیست و گاه بهره‌گیری از افعال ایشان به دلیل محدودیت‌های تاریخی با دشواری همراه است. غذا خوردن با بردگان، سوار شدن بر الاغ بی …

مرد قهار و نیرومند و مهم و قهرمان میدان تناظر و به کشاکش آوردن اندیشه‌ها، شهید سید محمدباقر صدر است. وقتی ما اصول، فقه، اقتصاد، فلسفه، اندیشه‌های اجتماعی و اندیشه‌های فلسفه علمی ایشان را می‌بینیم متوجه می‌شویم که ایشان چه قدر اندیشه‌های دیگران به مصاف هم می‌آورده است و این کشاکش و تناظر را ادامه می‌داده است تا ابداع و ابتکار و اندیشه جدید بیرون بجهد و شکل بگیرد و بتوانند حرف اساسی و تازه‌ای بزنند. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم، عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای …

‌اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج شیخ جواد تبریزی (ره)، یکی از مراجع عالیقدر و فقهای برجسته عصر حاضر بود. این فقیه بزرگ و اصولی سترگ و رجالی صاحب نظر، سالها با جدیت در تبریز، قم و نجف به تحصیل پرداخت و از محضر اساتید برجسته در فقه و اصول استفاده نمود تا به مدارج عالیه اجتهاد و فقاهت نائل آمد. ایشان از شاگردان برجسته و کم نظیر ‌آیت‌الله خویی است که سالها در نجف از محضر علمی ایشان استفاده کرد و حدود ۲۵ سال از اعضای اصلی و مهم در هیات استفتای آن بزرگوار بود‌. ‌آیت‌الله خویی، شاگردان برجسته‌‌‌ای را …

ایشان می‌فرمودند: فقاهت، یعنی شیوه استنباط که این امر نیز به پیشرفت احتیاج دارد و باید تکامل پیدا کند. امروز بسیاری از مسائل وجود دارد که فقه باید تکلیف آنها را مشخص نماید، ولی تاکنون صورت نگرفته است، چه دلیلی دارد که فضلا و بزرگان و محققان ما نتوانند بر این شیوه بیفزایند و آن را کامل کنند. ای بسا خیلی از مسائل، مسائل دیگری را در بر بگیرد و خیلی از نتایج عوض گردد و خیلی از روش‌ها دگرگون شود. روش‌ها که عوض شد جواب‌های مسائل نیز تغییر خواهد کرد و فقه طور دیگری می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، …

منتقدان «تاریخ‌مندی احکام» ضمن استناد به قاعده اشتراک احکام به حدیث «حَلاَلُ مُحَمَّدٍ حَلاَلٌ أَبَداً إِلَى یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ…» تمسّک کرده و اثبات ابدیت احکام فقهی را در پس این روایت می‌جویند. هدف نگارنده در این نوشتار، ارزیابی بحث «تاریخ‌مندی» احکام فقهی و ابعاد آن نیست و تنها نگرش فقیهان به این روایت مد نظر قرار داشته است. شبکه اجتهاد: مسأله دائم یا موقّت بودن احکام فقهی همواره مورد بحث و مناقشه قرار داشته و در سال‌های اخیر (۱)، در نتیجه پرسش‌ها و نقد‌هایی که جریان نواندیشی دینی به ویژه در جهان عرب (تحت عنوان «تاریخیه الأحکام» ۲) مطرح ساخته، بیش …

کتاب «مطهری و عدالت» از مجموعه (بازخوانی مطهری پس از چهل سال، جلد دوم)، نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، با وجود گذشت چهل سال از شهادت آیت‌الله مرتضی مطهری، هنوز پژوهشگران از خوان گستردهٔ آراء و نظرات این متفکر شهید استفاده و به آن استناد می‌کنند. درعین‌حال، طی این مدت، در حوزه‌هایی که استاد شهید مطهری در آن‌ها قلم زده یا سخن رانده است، موضوعات و چالش‌های جدید بسیاری پدید آمده‌اند. ازاین‌رو، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی، کتاب «مطهری و عدالت» از مجموعه (بازخوانی …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) بیان داشت: حوزه از آن عمقی که در سابق داشت فاصله می‌گیرد و این خطر بزرگی است که حوزه را تهدید می‌کند، مسئولین و مدیران حوزه، بگویند برای ژرف‌اندیشی در علوم حوزه چه طرح‌هایی را ارائه داده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در نشست هم اندیشی اساتید مرکز تخصصی ائمه اطهار(ع) در سخنانی با اشاره به اینکه «علم اصول تنها کلید فهم فقه نیست، کلید فهم دین است» اظهار داشت: اقامه‌ی دین، یعنی اقامه همه ابعاد دین، اعم از احکام و اعتقادات و اخلاق نه فقط فقه …

استاد دانشگاه مفید در نشست «کارکرد فقه اجتماعی پس از انقلاب» تأکید کرد: مهمترین علت نبود عدالت اجتماعی، وجود مشکلات تئوریک و نظریه‌پردازی است؛ چون فقه ما در این بخش عقیم بوده و نظریه‌پردازی نداشته است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد فاضل میبدی، استاد دانشگاه مفید، در نشست «کارکرد فقه اجتماعی پس از انقلاب» در پژوهشکده اندیشه دینی معاصر با بیان اینکه عدالت اجتماعی از مصادیق مهم فقه اجتماعی است، گفت: اگر بعد از انقلاب واکاوی کنیم که آیا عدالت اجتماعی که یکی از مهمترین مباحث دین و از رسالت انبیاء و ادیان است، محقق شده است، بنده …

درسگفتار اصول فقه به شیوه تفکر انتقادی با تدریس حجت‌الاسلام دکتر سید حسین حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، به همت گروه تمدن اسلامی پژوهشکده اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، درسگفتار اصول فقه به شیوه تفکر انتقادی به صورت آنلاین برگزار می‌شود. مدرس این درسگفتار سید حسین حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. در این دوره موضوعاتی چون تاریخچه و تعریف علم اصول، تقسیمات حکم، تعریف دلیل و اقسام آن، ادله اجتهادی؛ کتاب و سنت، تقسیمات جزء و …

حجت‌الاسلام دکتر ارسطا معتقد است: فقیه باید در موضوع‌شناسی الزاماً خود دخالت کند. به دلیل اینکه فهمی که فقیه از موضوع به دست می‌‎آورد، در تشخیص حکم دخالت دارد. لازمه حرف من تخصصی کردن حوزه فقاهت است. دیگر نمی‌توان از فقیهی صحبت کینم که در همه مسائل اعلم است. بنابراین گروهی از فقها باید به فقه اجتماعی بپردازند. اختصاصی شبکه اجتهاد: دهمین نشست هم‌اندیشی فقه حکومتی با ارائه نظریه «فقه اجتماعی» از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد ارسطا، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و دانشیار دانشگاه فارابی در جمع مقررین و شاگردان اساتید عرصه «فقه حکومتی» برگزار …