اجتهاد و اصول فقه

اختصاصی شبکه اجتهاد: لوامع صاحبقرانی از جمله‌ی کتب فقهی شیعه، اثری فارسی از محدثی امین و فقیهی متین، محمدتقی مجلسی است. او در سال ۱۰۰۳ قمری در اصفهان دیده به جهان گشود و تحت رعایت پدر دانشمندش، مقصود علی تربیت شد. از برکت خود او نیز نسلی از علماء پرورش یافته‌اند که محمدباقر مجلسی فقط یک نمونه‌ی بسیار موفق آن …

کتاب «متن فهمی فقیهانه» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عشایری منفرد که به مسئله متن فهمی فقیهان عرب زبان و فقیهان غیر عرب زبان، دشواری‌ها و راه‌حل‌های آن می‌پردازد، به صورت کاربردی و کارگاهی با نمونه‌های عینی به رشته تحریر در آمده، توسط نشر ادیب فقه جواهری با تقریظ استاد ابوالقاسم علیدوست به زیور طبع آراسته شده است. به گزارش خبرنگار …

شبکه اجتهاد: دانش فقه و اخلاق همواره به‌عنوان دو دانش مستقل در میان علوم اسلامی و انسانی مورد توجه بوده‌اند. در سال‌های اخیر اما باب فقهی «فقه اخلاق» رونمایی شده است و نگاشته‌هایی نیز پیرامون آن نوشته شده است. در اینکه مراد از فقه اخلاق چیست، توافق روشنی میان اخلاق پژوهان و فقه‌پژوهان وجود ندارد. اما آینده فقه اخلاق، چگونه …

عضو هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: نمی‌توانیم اولاً و بالذات برای هیچ موجودی تقاضای سلب رحمت بکنیم و از خدا بخواهیم که رحمتش را از او سلب کند یا تلاش بکنیم که او به رحمت خدا نرسد که یکی از این تلاش‌ها همین لعن و نفرین است چون در مضمون بعضی روایات هست که ما نباید حتی …

مجموعه هشت جلدی «فلسفه علم اصول فقه» اثر استاد مهدی هادوی تهرانی که حاصل چند دهه تدریس و تحقیق در بالاترین سطوح علمی حوزه علمیه می‌باشد، به‌تازگی از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلام به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دانش اصول فقه ریشه در تاریخ اسلام دارد و هر چه جوانه‌های تدوین رسمی آن در سده دوم هجری …

شبکه اجتهاد: پرسش این است که آیا راه حل نهایی برای توانمندسازی فقه جهت پاسخگویی به نیازهای انسان امروز در دیدگاه امام خمینی فرایند پیش بینی شده در دستورالعمل نهاد مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است یا اینکه ایشان توقع و تفکر دیگری داشته‌اند؟ با توجه به تفاوت و تعارض دیدگاه فقهای شورای نگهبان در موضوع مصوبات مجلس شورای اسلامی، …

شبکه اجتهاد: خاندان حلبی از بیوتات مشهور شیعه کوفی است که بنا به گزارش نجاشی چون برای تجارت به حلب می‌رفته‌اند به حلبی شهرت یافته‌اند. (نک: رجال النجاشی، رقم: ۶۱۲) نام بسیاری از افراد این خاندان در مصادر رجالی ذکر شده است، مثل: أبو شعبه و پسرانش علی و عمر، ونوادگانش عبید الله، عبد الأعلی، عمران، محمّد، احمد. (نک: رجال …

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر اثرگذاری مقاصدالشریعه بر مسائل و موضوعات و اهداف علوم انسانی، گفت: در کاربست مقاصدالشریعه نباید به دام تفریط و نه افراط بیفتیم و این تصلب را هم نداشته باشیم که بگوییم مقاصد تاثیری در علوم ندارد. شبکه اجتهاد: مقاصد الشریعه کارکردهای معتبر دینی دارد و صرفا کارکرد آن معرفت‌شناختی نیست و …

شبکه اجتهاد: یکی از شیوه‌های مؤثر برای کشف روش اجتهادی یک فقیه آن است که بخشی از متن او را که گمان می‌رود حاوی عناصر فعال روشی باشد، انتخاب کرده و به تحلیل روش‌شناختی آن بپردازیم. به کارگیری این شیوه، قابل ارائه به هر کسی است که در حال فراگیری یا تدریس علوم حوزوی است. برای نمونه، در متون گوناگون …

شبکه اجتهاد: در نوشته‌ کوتاهی که دوباره در فضای مجازی با عنوان «فقیه قرن هشتم! اولین قائل به پوشش مو» و به نام امیرحسین ترکاشوند منتشر شده، آمده است که پیشینه بحث از موی سر زنان و وجوب پوشش آن به قرن هشتم برمی‌گردد و سابقه بیشتری ندارد. نخستین فقیهی که نوآوری کرده و به آن پرداخته و به پوشش …

حلقه مطالعاتی فقه‌پژوهی در مطالعات خاورپژوهان به زبان انگلیسی هر چهارشنبه ساعت ۱۶ به همت مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام و با ارائه مبلّغ بین الملل حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین اکبری شاهرودی مدیر دفتر ارتباطات‌ و همکاری‌های پژوهشی ملّی و بین المللی مرکز فقهی ائمه اطهارعلیهم‌السلام با اعلام این خبر گفت: با …

کتاب «رهیافتی نو به مقاصد شریعت در استنباط فقهی» اثر حامد فلاحتی درصدد پیشبرد اهداف و مقاصد شریعت، در فرایند استنباط حکم فقهی به عنوان یک مؤلفه مؤثر در معرفت فقهی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در حوزه فقه و پژوهش‌های فقهی یکی از موضوعات مهم و تاثیرگذار در روش‌شناسی استنباط، مساله مقاصد شریعت است، در دوران معاصر برخی فضلای …

استاد خارج فقه حوزه علمیه مشهد با تصریح بر اینکه مباحث روش‌شناسی در حوزه‌ها امر مغفولی است، گفت: حوزه به مباحث روشی نگاه استقلالی ندارد؛ در حالی‌که روش، هم به درستی کار و هم به صحت نتیجه و هم به کوتاهی فرایند کمک می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، بحث روش‌شناسی علوم از جهات مختلف دارای اهمیت است و باعث درک …

آیت‌الله فاضل لنکرانی (ره) مثل بسیاری از بزرگان، دارای منهج فقهی است. اگر کسی منهج فقهی ایشان را پیدا کند به یک سلسله از گزاره‌ها، شاخص‌ها و مؤلفه‌ها می‌رسد که در یک نظام حلقوی کاملاً معنا می‌دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست به مناسبت ایام ارتحال آیت‌الله حاج شیخ محمد فاضل لنکرانی (ره) ابعاد ناگفته‌ای از مبانی علمی …

کتاب «ساختار علم فقه» اثر سیدمحمدرضی آصف‌آگاه است که در پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۷۳۴ صفحه به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، هر علمی نیاز به ساختاری منطقی منسجم متناسب با اهداف علم و نیازهای روز، نیازمند و پیشرو دارد. علم فقه از علومی است که …

شبکه اجتهاد: روایات معتبر عایشه بنت ابی بکر در مسائل و موضوعات مربوط به سبک زندگی و تعاملات خانوادگی رسول خدا (ص) به دلیل نقش همسری او و ارتباط نزدیک با پیامبر (ص) از اهمیت ویژه‌ای در بازنمایی رویکرد و نگرش رسول خدا (ص) دارد. تصویر عایشه از شخصیت و منزلت فاطمه (س) آینه‌ای گویا و بی‌نیاز از هرگونه توضیح …

شبکه اجتهاد: مدیریت دانش به چگونگی تولید، گردآوری، ذخیره‌سازی، بازیابی، نشر و بکارگیری اطلاعات، اطلاق می‌شود. به‌تعبیر دیگر، مدیریت دانش، فرایند خلق، گردآوری، ذخیره، بازیابی و بکارگیری دانش و اطلاعات است. مدیریت دانش، رشته‌ای است که رویکردی یکپارچه را برای شناسایی، جمع‌آوری، ارزیابی، بازیابی و اشتراک‌گذاری تمام دارایی‌های اطلاعاتی، تجویز می‌کند. ضرورت استفاده از علم مدیریّت دانش، در دانش اصول …

کتاب «روش شناسی اجتهاد در علم اخلاق اسلامی» متکفل ارائۀ الگوی صحیح و ضابطه‌مند در استنباط آموزه‌های اخلاقی اسلامی بر پایۀ قرآن و حدیث است که به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی همدانی  (استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و دکترای ارتباطات) منتشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، نگارنده پس از تألیف و انتشار بیش از ده مقاله در حوزۀ …

شبکه اجتهاد: یکی از محورهای گفتگو میان استاد علیدوست و دکتر سروش دربارۀ فقه و اخلاق بود. آقای سروش بر تهی‌بودن فقه از اخلاق؛ بلکه ستیز این دو با هم پا فشرد و آقای علیدوست، افزون بر تبیین رسالت فقه، با نشان‌دادن نمونه‌هایی از پیوند فقه و اخلاق، کلیت ادعای آقای سروش را نادرست شمرد. مسئله، بودن گزاره‌هایی در فقه …

شبکه اجتهاد: ادعای اول من این است که گفتگو و مناظره عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست بیش از آنکه نتیجه‌ای معرفتی را دنبال کند در مسیر احیای دو نهاد و جریان اندیشگی در ایران امروز بود؛ اسلام سیاسی فقاهتی و روشنفکری دینی. ادعای دوم: این دو جریان بیش از آنکه رقیب هم باشند هم‌خانواده هستند و کارکرد مثبت آن می‌تواند …

شبکه اجتهاد: تاریخ علم اصول فقه، ادوار گوناگونی را پشت سر نهاده و فراز و نشیب‌های علمی فراوانی داشته است. این علم با تلاش اندیش‌وران بزرگ توانسته است بر مانع‌های بی‌شماری فائق آید و به رشد و توسعه خود ادامه دهد تا آنجا که رشد و بالندگی این دانش در میان مجموعه علوم اسلامی شایان توجه و بایسته تحسین است. …

شبکه اجتهاد: نوشتار حاضر در چهار محور کلّی سامان یافته است: ۱. ضرورت فقه معاصر؛ ۲. بیان وضعیت مطلوب فقه و بررسی وضعیت موجود؛ ۳. بررسی چالش‌های پیش روی فقه معاصر؛ ۴. ارائه راهکارهای مناسب جهت نیل به وضعیت مطلوب. ۱. ضرورت فقه معاصر ضرورت پرداختن به فقه معاصر، در سه محور قابل طرح است: الف‌. تغییر سبک زندگی امروز …

استاد حوزه علمیه مشهد گفت: تقریبا امروز هیچ کس مناقشه‌ای در اینکه زن می‌تواند مجتهد شود ندارد. یا اگر زن مجتهد شد می‌تواند خودش از خودش تقلید کند؟ در این بحث هم تقریبا کسی مخالف نیست. در بحث تقلید زن از زن مجتهد نیز نویسنده قائل به جواز است. حال طبق نظر کسانی که تقلید از اعلم را واجب می‌دانند …

شبکه اجتهاد: چندی پیش مناظره‌ای بین جناب دکتر عبدالکریم سروش و جناب استاد ابوالقاسم علیدوست در باب فقه و کارآمدی آن صورت گرفت که از این بابت از هر دو استادان تشکر و قدردانی می‌نمایم. در این مناظره مسائلی در باب فقه و علم فقه مورد گفتگو قرار گرفت و هر کدام از زاویه‌ای به این مسئله پرداختند. استاد علیدوست …

اختصاصی شبکه اجتهاد: قسمت اول مناظره، با سخنان دکتر سروش درباره غیراخلاقی و ناکارآمدی فقه شروع شد. استاد علیدوست با تفکیک برخی از گزاره‌های فقهی (مانند شروط صحت نماز و صحت وضوء) از بنیاد دانش فقه و نظام فقاهت که اخلاق‌گرا است، بطلان اتهام تهی بودن نظام فقه از اخلاق را تبیین کرد. او با ذکر گزاره‌های اخلاقی دانش فقه …

شبکه اجتهاد: هویت حوزه علمیه گره خورده است به هویت انبیا و اولیاء، «العلماء ورثه الانبیا»، «العلماء امناء الرسل»، «العلماء مصابیح الارض و خلفاء الانبیا»، انبیا و امامان متصل کننده انسان‌ها با آن حقیقت بی‌نهایتند “سُفَراءَ فی خَلقِهِ یُعَبِّرونَ عَنهُ إلى خَلقِهِ و عِبادِهِ” وحی دستگیری علمی و امامت دستگیری عملی برای حرکت انسان‌ها به سمت خدا است همان حقیقت …

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مدیران، اساتید و طلاب جامعه الزهرا(س)، این مجموعه اثرگذار را از پدیده‌های بی‌نظیر برآمده از انقلاب اسلامی و موجب افزایش سطح معلومات دینی و اثرگذاری زنان دانستند و با اشاره به ضرورت تحول و روزآمدی حوزه‌های علمیه همپای تحولات جامعه، گفتند: حوزه‌های علمیه باید برای مسائل مهم جامعه از جمله مسائل اقتصادی، …

شبکه اجتهاد: با ظهور و گسترش فضای سایبری در جهان و نیز کشور عزیزمان، مخاطبان زیادی به آن جذب و سعی در برآورده ساختن نیازها یه وسیله این تکولوژی جدید کرده‌اند. شاید بسیاری از ما نیز برای یافتن روایات یا مطالعه در این زمینه به این بستر مراجعه کنیم. تُحفه جدید این فضا، هوش مصنوعی است. شاید باورمان نشود، اما …

رئیس شورای حوزه‌های علمیه‌ تهران گفت: آفات و آسیب‌های وارده بر دانش اصول نیاز به بررسی دارد، ما اکنون با پاره‌ای از آفات جدید هم مواجهیم که مسبب آنها هستیم، ضعف‌هایی در تاریخ علم اصول بوده است از جمله اختلاط مبادی و مسائل. علم اصولی کنونی مشکل ساختاری دارد، علم اصول باید بر اساس یک مبنا صورت‌بندی شود. شبکه اجتهاد: …

شبکه اجتهاد: در عصری که تحولات با شتابی سرسام‌آور در هم می‌پیچند و افق‌ها در پهنه‌ای تازه رخ می‌نمایانند و اندیشه‌ها همچون ابرهایی، آسمان زندگی را می‌پوشانند، نظر افکندن به نقش هوش مصنوعی در عرصه‌های بی‌شمار، از جمله در میدان اجتهاد فقهی و تحلیل گزاره‌های دینی، ضرورتی است آشکار و وظیفه‌ای استوار، که ژرف‌نگری و تأملی عمیق را می‌طلبد. در …