شبکه اجتهاد: پژوهشگاه فقه معاصر نشست علمی با عنوان «روششناسی فقهی آیتالله صافی در مواجهه با مسائل مستحدثه» در روزهای پایانی سال گذشته برگزار کرد. در این نشست حجتالاسلام والمسلمین مصطفی منتظری، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه به عنوان ارائه دهنده و حجتالاسلام والمسلمین مصطفی ولیئی، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه به عنوان ناقد به ارائه نظر پرداختند که گزارش تفصیلی آن را میخوانید. حرمت مطلق شطرنج طبق نظرمرحوم آیتالله صافی ازباب تنقیح مناط است! منتظری: اولین مواجههای که بررسی میکنیم، در مورد مسائل فرهنگی است. ایشان در مسائلی مانند تجلیل از نوازندگان، خوانندگان و همچنین برگزاری مسابقات شطرنج، تشکیل …
توضیحات بیشتر »فیلسوف فقه میتواند «فقه» را به سمت پاسخگویی و معاصرسازی بکشاند/ نظریه ترکیب روح شریعت و روح زندگی
استاد خارج فقه حوزه علمیه قم، گفت: کسی که فیلسوف فقه است میتواند «فقه» را از حیث روشی اشباع کند و فقه را به سمت پاسخگویی و معاصر سازی بکشاند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «ظرفیتهای فقه مطهری برای فقه معاصر» به همت موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) با ارائه استاد احمد مبلغی، رئیس شورای دین پژوهان کشور و عضو مجلس خبرگان رهبری در جمع اساتید و فضلا این موسسه برگزار شد. استاد مبلغی، ضمن تبیین مفهوم فقه معاصر به تشریح دو حوزه «فلسفه فقه» و «روش فقه» در دیدگاهها شهید آیتالله مرتضی مطهری پرداخت. آنچه در ادامه …
توضیحات بیشتر »حبیبیتبار: در اجتهاد خودِ اجتهاد دارای روششناسی است/ اگر یک موضوع از ضروریات دین باشد، دیگر اجتهادبَردار نیست/ حکیم: اگر کسی نظام اجتماعی اسلام را متوجه نشود، فقه را هم خوب متوجه نمیشود!
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی (ص) گفت: تصور نشود که تطوراتی که در فقه از آن بحث میکنیم، معنای آن این است که ما دست از ادله فقهی و روش اجتهاد سنتی برداشتهایم بلکه پاسخگویی به مسائل مستحدثه در قالب همان فقه جواهری است. ما در مواجهه با مسائل مستحدثه، ابتداءً سراغ همان روشهای اجتهادی میرویم. اول میبینیم این موضوع با ضروریات دین چه خصوصیاتی پیدا میکند. آیا جزء ضروریات هست یا خیر. اگر یک موضوع از ضروریات دین باشد، دیگر اجتهادبَردار نیست تا فقیهی بخواهد مبتنی بر مسائل اجتهادی، خلاف آن فتوا بدهد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی …
توضیحات بیشتر »روش اجتهادی «صاحب جواهر» و عدم توان مخالفت با شهرت و اجماع/ مهدی کریمی
شبکه اجتهاد: طلاب بسیاری با کتاب جواهر الکلام مرحوم محمد حسن نجفی آشنایی دارند. این کتاب شرح مبسوطی بر کتاب شرایع الاسلام مرحوم محقق حلی است و دوره کاملی از فقه استدلالی به شمار میآید. مرحوم مظفر معتقد بود جواهر الکلام، به لحاظ گستردگی و احاطه بر دیدگاهها و استدلالهای علما و دقت علمی، بینظیر است. (مظفر، محمدرضا، مقدمه جواهر الکلام، ج۱، ص۸-۱۴) جواهرالکلام به علت ویژگیهای منحصر به فردش با اقبال عالمان شیعه مواجه شد. برخی آن را بزرگترین اثر فقهی دانستهاند. (آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ج۵، ص۲۷۶) اما چیزی که بسیار حائز اهمیت بوده و بسیاری از آن …
توضیحات بیشتر »روششناسی اجتهاد به سمت خوبی پیش نمیرود/ دوگانگی در برخی روشهای فقهی
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه روششناسی اجتهاد امروزه به سمت خوبی پیش نمیرود و گفتمان و تخصص لازم دارد، اظهار کرد: گاهی فصلنامهها و کتابها، مطالبی به نام روششناسی مطرح میکنند که درست نیست. متاسفانه در حوزههای علمیه، روششناسی، کارتنخواب است و ردیف بودجه ندارد؛ روششناسی باید حداقل در زندگی علمی ما از کارتنخوابی بیرون بیاید. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست در نشست علمی «روششناسی اجتهاد»، گفت: همیشه در مکاسب این پرسش برایم مطرح بود که چرا شیخ انصاری روش خاصی در اجتهاد ایجاد کرده است که البته منتقدانی هم داشته و …
توضیحات بیشتر »تفاوت اجتهاد دینی با روشهای کیفی غربی/ چرا طلاب خیلی دیر به اجتهاد میرسند؟
حجتالاسلام حسین بستان، گفت: یکی از دلایلی که طلاب در حوزه دیر مجتهد میشوند این است که فقه به صورت منضبط ارائه نمیشود ولی غربیها در مباحث اجتهادی خودشان خیلی منضبطتر هستند، ما طلبه را از ابتدا وارد معالم و لمعه و مکاسب میکنیم و اینقدر خودش باید پرکار و پرمباحثه باشد تا اندکاندک به کسب مهارتهای لازم دست یابد به همین دلیل روندی طولانی را باید طی کند گرچه کسی که این مسیر را طی میکند واقعا ملا هم میشود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین حسین بستان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در نشست علمی «کاربرد …
توضیحات بیشتر »گفتگوی استاد میرباقری و استاد مددی پیرامون برخی مبانی روش تفقه
اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد سید محمدمهدی میرباقری روز جمعه چهارم تیرماه ۱۴۰۰ با حضور در منزل استاد سید احمد مددی با ایشان دیدار و گفتگو کرد. این جلسه با تکریم و تجلیل اساتید از یکدیگر آغاز شد و بهسرعت بحث علمی شروع گردید و عمدتاً به بیان شیوا و عالمانه استاد مددی در حوزههای مختلف تاریخ، حدیث شناسی و روش شناسی تفقه گذشت و تا حدود اذان ظهر ادامه داشت. کسانی که با استاد مددی آشنا هستند میدانند بیان رسا و دلنشین، اطلاعات جامع و دقیق در زمینههای مختلف، تحلیلهای عمیق و ریشهای، نگاه فرایندی در تاریخ تفکر و همچنین …
توضیحات بیشتر »گزارشی از مبنای خاص آیتالله سیستانی در بحث خبر واحد
اختصاصی شبکه اجتهاد: «حجیت خبر واحد» یکی از بحثهای علمی کاربردی مهم در حوزه استنباط احکام دین است که آیتالله سیدعلی حسینی سیستانی به تدریس آن پرداخته است و نیز تقریر ارزشمند آن به همت حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ربانی از اساتید و فضلای حوزه علمیه به رشته تحریر در آمده است. استاد محمد عندلیب همدانی از شاگردان حضرات آیات میرزاجواد تبریزی، فاضل لنکرانی و وحید خراسانی و عضو سابق جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است. او که اکنون به تدریس خارج فقه اصول و تألیف کتب علمی در حوزه علمیه مشغول است در گفتگویی با «موسسه به سوی اجتهاد»(۱) به …
توضیحات بیشتر »اجتهاد روایت محور و فقاهت مدار
«اجتهاد روایت محور و فقاهت مدار» روشی است نو و بدیع که استاد علی نصیری طی ده سال تدریس خارج فقه خود در حوزه علمیه قم بر اساس آن تمشی کرده است. در این نوع از اجتهاد، تأکید و اهتمام آغازین و اساس فقیه بر برشمردن همه روایات هر باب و بررسی همه جانبه سندی و متنی آنها است و در مرحله دوم بازخوانی آراء و دیدگاههای فقیهان مورد توجه قرار میگیرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «اجتهاد روایت محور و فقاهت مدار» جدیدترین اثر حجتالاسلام والمسلمین علی نصیری، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم که حاصل دو …
توضیحات بیشتر »روششناسی استظهار از ادله/ مراحل چهارگانه پروژه الگوریتم اجتهاد
پروژه الگوریتم اجتهاد در چهار مرحله تعریف شده است؛ ۱- الگوریتم «مسأله شناسی، دلیل یابی و قرینه یابی» ۲- الگوریتم استظهار مدلول انفرادی ادله ۳- الگوریتم جمع ادله ۴- الگوریتم اجرای اصول عملیه. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی ترویجی با موضوع «روششناسی استظهار از ادله (کشف مدلول انفرادی ادله نقلی)»، به همت گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به صورت مجازی برگزار شد. در این کرسی علمی حجتالاسلام والمسلمین عبدالحمید واسطی، استاد باسابقه حوزه علمیه مشهد و عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بعنوان ارائهدهنده و حجتالاسلام و المسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی و دکتر …
توضیحات بیشتر »اگر اصول فقه را توسعه ندهیم، نمیتوانیم نظام را استنباط کنیم/ روششناسی استنباط نظام اقتصادی اسلام
مقصود ما توسعه مسائل اصول فقه است، نه توسعه مباحث. چندی پیش خدمت یکی از مراجع بودم که میفرمود: بعد از هدایه المسترشدین آیا در اصول فقه مسألهای هست که مورد بررسی قرار گیرد؟! این نگاه غلط است، ما برای کشف نظام اقتصادی اسلام ناچاریم اصول فقه را توسعه دهیم. البته نباید بین مباحث و مسائل خلط شود، به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «روش شناسی استنباط نظام اقتصادی اسلام» به همت مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه و با همکاری انجمن اقتصاد اسلامی و انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه، با ارائه استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه …
توضیحات بیشتر »روش شناسی اجتهاد شیخ انصاری
شیخ انصاری ابتدا ساختار مباحث و شبکه مسائل را ترسیم میکند. این ساختار را بر اساس محل نزاع میچیند نه اقوال. ابتدا عنوان مسئله را ذکر میکند و نظرات در آن را مطرح میکند. سپس مقام و مسئله را میچیند که تفکیک بین مسائل جزئی و صورتبندی و پیکربندی مسئله رخ دهد. سپس محل نزاع را در هر مسئله توضیح میدهد. سپس اقوال را ذکر میکند و بعد ادله هر قول و نقد آن را مطرح میکند. سپس نظریه مختار را مطرح و در مرحله پایانی رد اشکالات و تجمیع شواهد را انجام میدهد. یکی از ابداعات مرحوم شیخ تأسیس …
توضیحات بیشتر »۹ مقاله جدید در باب «روش شناسی فقه و اصول»
جدیدترین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی به «روش شناسی فقه و اصول» اختصاص یافت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نوزدهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» (تابستان ۱۳۹۹) ویژه «روش شناسی فقه و اصول» دربردارنده ۹ مقاله علمی، به همت اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی چاپ و در دسترس فقهپژوهان قرار گرفت. «روش بهره گیری از عمومات و مطلقات در حل مسائل مستحدثه»، «روش شناخت فقهی موضوعات عرفی»، «روششناسی اجتهاد در مسائل نوپدید»، «تعمیم حجیت خبر واحد به گزارههای تفسیری و عقیدتی»، «مقایسه روش اجتهادی …
توضیحات بیشتر »فقه حکومتی رویکرد اصلی درس خارج فقه آیتالله خامنهای است
درس خارج فقه مقام معظم رهبری بر اساس نیاز است. زمانی که ایشان به تدریس قصاص مشغول بودند، فرمودند: مبحث قصاص نیاز قوه قضاییه است. یا آن زمان که مکاسب محرمه را مطرح کردند، خیلی از مباحثشان ارتباط به حکومت داشت. در مباحث مکاسب محرمه بحث قاچاق، بحث غنا و موسیقی، بحث رقص را مطرح کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، از سال ۱۳۶۹ شمسی، درس خارج حضرت آیتالله امام خامنهای آغاز شده و تا کنون ادامه دارد. جهاد، موسیقی، غیبت، قصاص و… از مباحثی است که تا کنون در درس خارج ایشان تدریس شده است. با توجه به فقه حکومتی …
توضیحات بیشتر »میتوانیم فقیهی را تربیت کنیم که طی چهار سال بتواند در تمام ابواب فقه نظر بدهد
آن روش آقای بروجردی اگر اِحیا بشود، یعنی اگر ما روش و متد را یاد بگیریم و در ثانی وسایل کار را آماده کنیم، میتوانیم فقیهی را تربیت بکنیم که در طی سه سال، چهار سال بتواند در تمام ابواب فقه نظر بدهد. ما در این جهت مشکل نداریم. ما مشکلمان این است که اینها بحث تخصص را با یک امکانات محدود مطرح کردند. شبکه اجتهاد: استاد سید احمد مددی در سال ۱۳۳۰ در نجف اشرف متولد میشود و در سن پنج سالگی به همراه خانواده به مشهد مقدس مهاجرت میکند. ایشان در مشهد وارد حوزه علمیه میشود و از …
توضیحات بیشتر »شاذاندیشی خوب نیست ولی شاذپژوهی خوب است!/ رهبری مخالفت ابن جنید را مانع از تحقق اجماع میداند/ رهبری از فقهای قرائنی است نه قواعدی!
ایشان به رأی مرحوم فیض، در فقه غنا، توجه ویژه کردهاند و حتی آن را سزاوار بازسازی شمردهاند؛ یا اینکه ایشان نسبت به رأی ابن جنید که محکوم به عدم اعتناء فقها است، توجه ویژه کرده و معتقد است باید به رأی او اعتنا کرد و حساس بود؛ چرا که مقطع تاریخیای که ابن جنید در آن زیست کرده مقطع مهمی است؛ ایشان در تحقق اجماع، عدم مخالفت ابن جنید را شرط میداند لذا در مسأله مطرح شده درکتاب، اجماع ادعا شده را قبول ندارند؛ چرا که ابن جنید، مخالف رأی مستفاد از اجماع است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، پنجمین …
توضیحات بیشتر »روش شناسی اجتهاد تمدنی
داعیه تمدن سازی اسلام و مواجهه با نیازها در مقیاس اجتماعی و بین المللی، سبب شده است تا تلاش برای استخراج دیدگاه اسلام در مقیاس جمعی و با رویکرد استخراج «فرآیندها»، مورد توجه جدی قرار بگیرد. ضرورت «حجت بودن» برای استناد به دین، سبب تمرکز بر روش شناسی چنین تلاشی شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، صد و هجدهمین شماره از فصلنامه «فقه و اصول» (پاییز ۹۸) به صاحب امتیازی دانشگاه فردوسی مشهد، مدیر مسئولی و سردبیری محمدتقی فخلعی، با هشت مقاله علمی پژوهشی در ۱۸۰ صفحه به همراه چکیده انگلیسی چاپ و منتشر شده است. در این شماره از …
توضیحات بیشتر »روش شناسی رهبر انقلاب در کتاب درسنامه قصاص
مقام معظم رهبری، فقیهی است که در دوران زمامداری به تفقّه پرداخته است و این باعث شده است که به خوبی مباحث مرتبط با قضاء را که ملموس هر حاکمی است، ارائه دهد و به استنباط احکام مرتبط با آن بپردازد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چهارمین نشست پژوهشی با موضوع «بررسی آراء فقهی و روششناسی آیتالله خامنهای براساس درسنامه قصاص»، روز چهارشنبه مورخ ۹۸/۱۰/۴ به همت مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی و مدرسه عالی امیرالمؤمنین، در جمع طلاب و فضلاء در محل مدرسه عالی امیرالمؤمنین قم برگزار شد. حجتالاسلام گرامیپور به عنوان دبیر علمی و دکتر محمود حکمت نیا، به …
توضیحات بیشتر »در نگاه رهبری، مطلق لهو حرام نیست!/ رهبری، اطراب را خارج از معنای غنا میداند/ گرایشها و رویکردهای عمومی در روش استنباط مؤثر است
برخی فقیهان «طربانگیز بودن» را از مؤلفههای غنا برشمردهاند که به نظر رهبری، این ارتباط بین طربانگیز بودن و غنا که از سوی فقیهان صورت گرفته منجر به ابهام شده است و طربانگیز بودن دخلی در مفهوم غنا ندارد و اطراب، مناط و ملاک برای حرمت نیست. ایشان با مفهومیابی طرب در دیگر کتب لغویون ثابت میکند که طرب، خود یک مفهوم دیگری داشته و در معنای غنا مدخلیتی ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سومین نشست از سلسله نشستهای پژوهشی با موضوع «روششناسی اجتهادی حضرت آیتالله خامنهای براساس کتاب درسنامه غنا و موسیقی»، روز یکشنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۸، در محل …
توضیحات بیشتر »دو شیوه تنقیح مناط به شکل الغاء خصوصیت خارجی و تثبیت خصوصیت، از ابداعات رهبری است
گاهی سائل اندیشهای دارد که شناسایی اندیشه او در تبیین مراد امام مؤثر است و رهبری به این مطلب در کتاب توجه داشتهاند. مثلاً منظور از غناء، «صوت متضمن بر کلام باطل» است، که در تفسیر قول الزور که از امام پرسیده شد، است. رهبری میگوید سائل که این مصداق را میدانسته و این تفسیر درست نیست و اینها – یعنی سائلان – شنیده بودند که امام شیعیان تفسیر دیگری از علمای اهل سنت که در قول الزور دارند را دارد و دنبال یک مصداق دیگری بودند. ایشان مناسبات حاکم بر سؤال و جواب این مدعی را رد میکند؛ چرا …
توضیحات بیشتر »