بایگانی برچسب: روش شناسی

کتاب «روش‌شناسی علوم سیاسی بر اساس عقل و نقل» از سوی انتشارات دانشگاه باقرالعلوم (ع) به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «روش‌شناسی علوم سیاسی بر اساس عقل و نقل» به کوشش‌‌ هادی جلالی اصل در ۴۱۹ صفحه از سوی انتشارات دانشگاه باقرالعلوم (ع) منتشر شد. یکی از سؤالات مهم روش‌شناختی در حیطه علوم سیاسی که با توجه به اعتبار توأمان عقل و نقل مجال بروز می‌یابد، چیستی رابطه این دو منبع معرفتی با یکدیگر و جایگاه هر کدام در علوم سیاسی است. تبیین رابطه عقل و نقل مستلزم تعیین حدود اعتبار و حجیت هرکدام از این …

در روش شناسی فقهی، مطالعه روش فقه از منظر بیرونی و با رویکردی فلسفی انجام‌ می‌‌پذیرد. این نوع از مطالعه برای توجه دادن به این نکته است که آیا آنچه در رسیدن به حکم، به فقیه کمک می‌کند واجد عقلانیت است یا نه؟ این پرسش از جنس فلسفه علم و در بحث حاضر از جنس فلسفه فقه بوده و به پژوهشگر کمک می‌کند تا دریافت صحیحی از روش‌شناسی داشته باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: جلسه دفاعیه رساله سطح ۴ (دکتری) حوزه علمیه مشهد با عنوان «تحلیلی بر روش‌شناسی فقهی شهید صدر» توسط حجت‌الاسلام والمسلمین علی رحمانی، از سوی مدیریت مدارج علمی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در هر قضیه سه طرف داریم: موضوع، محمول، نسبت قضیه. برای حل مساله فقهی چند گام و مرحله را باید طی کنیم. گام اول: موضوع شناسی گام اول برای حل مساله فقهی این است که ما موضوع را تشخیص دهیم. موضوعات دو گونه هستند یا موضوعات مستنبطه هستند و یا صرفه. موضوعات مستنبطه یعنی شارع آن‌ها را اختراع کرده است و باید به ادله شرعی مراجعه کنیم. اما موضوعات صرفه یعنی آن موضوعات مخترع شارع نیست و باید در آن به عرف رجوع کرد مانند اینکه خون چیست و یا اینکه بیع چیست. اگر موضوع عرفی و …

در روش‌شناسی استنباط فقه نظام نخستین چیزی که نیاز است، داشتن یک رویکرد است. یعنی نیازمند یک گفتمان هستیم که از داخل آن رویکرد خارج شود. در فقه نظام نیازمند گفتمانی هستیم که با این فقه بسازد. در مباحث فقه نظام این‌ها مهم است، وگرنه ممکن است فردی با رویکرد سنتی، بخواهد مباحث حکومتی را با اصول عملیه حل کند. در حالی که اگر فقه نظام را به معنای فقه الحکومه در نظر بگیریم، در یک سیستم پیچیده قرار می‌گیرد و ده‌ها عنصر وارد بحث می‌شود که با اصول عملیه نمی‌توان حل کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم …

بهره‌گیری از مواقف عقلائی، حساب احتمالات، حق الطاعه، نمونه‌هایی از عناصر مشترک دخیل در استنباط فقهی شهید صدر به شمار می‌رود. در حوزه عناصر خاص، اصالت نص، فهم اجتماعی آن، تعویض اسناد، ادوار فقه و جایگاه فقیهان مورد توجه قرار گرفته است. شهید صدر از روش اجتهادی، استقراء، استنطاق، تفریع و تاریخی‌نگری در تحلیل و استنتاج فقهی بهره برده است. شبکه اجتهاد: کرسی ترویجی «روش شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر» در روز پایانی بهمن‌ماه به صورت وبینار برگزار شد. این نشست علمی، از سلسله نشست‌های طرح ملی روشمند سازی تحقیقات علوم اسلامی موسوم به «مشق اجتهاد» است که با …

کرسی ترویجی «عرضه و نقد ایدۀ علمی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر» ۳۰ بهمن‌ماه با ارائه حجت‌الاسلام ‌والمسلمین علی رحمانی(عضو هیئت علمی و مدیر مرکز تخصصی آخوند خراسانی) و نقد حجت‌الاسلام‌ والمسلمین حسنعلی علی اکبریان (دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی) و حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مجتبی الهی خراسانی (استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد) از سوی، پژوهشکده اسلام تمدنی، مشق اجتهاد و مرکز آخوند خراسانی و به دبیری علمی آقای بلال شاکری برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در این جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین رحمانی با دو مقدمه شخصیت علمی شهید صدر و جدید بودن روش‌شناسی و توجه حوزه‌های …

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به ضرورت برخوردار سازی روش استنباط از عناصر معطوف به شرایط معاصر گفت: برای شکل‌گیری فقه معاصر، معاصر بودن موضوع کافی نیست بلکه لازم است به روش نیز عنصر معاصرت تزریق شود. عناصر معاصرتی برای روش، دست کم چهار عنصر شامل؛ مراجعه به تخصص‌های معاصر در شناخت موضوعات (و در مواردی به مطالعات بینارشته‌ای)، معاصرسازی تطبیق احکام، معاصرسازی تطبیق برخی از قواعد اصولی و حضور بخشی به انسان معاصر در روش استنباط از خاستگاه توجه عمیق به انسان‌شناسی کلامی معطوف به خصایص انسان معاصر و رفتن از این جایگاه به سمت فهم نصوص از …

نویسنده کتاب دو جلدی «مجموعه گفتارهای فقه رسانه و ارتباطات» معتقد است روشی که در فقه رایج از عمومات، اطلاقات و عناوین اولیه برای کشف حکم استفاده می‌‌کنیم، درباره موضوعات جدید ناصحیح است. استاد نهاوندی از «به‌رسمیت شناختن تفاوت میان روش‌شناسی فقه رایج با فقه تخصصی» و «تغییر سطح روش‌شناسی از خرد به کلان» سخن می‌گوید و بررسی می‌کند که آیا در حوزه روش‌شناسی فقه رسانه، باید به‌کلّی از روش‌شناسی فقه رایج منقطع شویم؟ یا اینکه باید گونه‌ای‌ تکامل یافته از فقه رایج را در فقه رسانه دنبال کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، دوازدهمین جلسه دوره «فقه رسانه، ارتباطات و …

مدل نهایی فقه حکومتی فرهنگستان، استخراج شده از روابط بین تفقه، کار علمی و کار در مدل‌های عینی اجرا برای مدیران است. در این سه لایه، رابطۀ اصلی برای حجیت ـ جایگاه اجتهاد و استنباط ـ است، رابطۀ فرعی برای کار علمی و رابطۀ سوم مدل‌های عینی اجرا است. در این روش محقق به نظریه‌ای می‌رسد که برخوردار از خصوصیت اسلامیت، مشروعیت و حجیت است و کارآمدی دارد و ناظر به اجرا و عینیت بودن را نیز دارد. دیدگاه فرهنگستان به‌هیچ‌وجه معادلات علمی را کنار نمی‌گذارد. به‌هیچ‌وجه تجربیات و مدل‌های عینی اجرا و محاسبات کمی را برای پیاده کردن دیدگاه‌های …

اساساً انسان سکولار غایتش بردن بشر به جهان رسانه‌ای است. یعنی غرق شدن انسان در احساسات رسانه‌ای و در نگرش رسانه‌ای بدون لحاظ این بعد، نمی‌توان به حکم‌شناسی موضوعات پرداخت. وقتی می‌خواهیم به فقه رسانه بپردازیم، باید کارکردهای متنوع رسانه را بشناسیم دارد و با توجه به این کارکردها حکم صادر کنیم. ابزارهای رسانه، تکنولوژی هستند و باید فارغ از محتوایشان مورد بررسی فقهی قرار گیرند. تفکیک رسانه به عناوین ناظر به محتوا (مثل کذب، غیبت، سخره و…) «فقه در رسانه» است نه «فقه رسانه». اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین علی نهاوندی، مدیر گروه پژوهشی فقه هنر و رسانه مرکز …

فقیه فتوایی، به موضوعات غیرفقهیِ مصطلح، ورود نمی‌کند و این را وظیفۀ خود نمی‌داند؛ آن‌هایی هم که ورود کرده‌اند نیز، وقت کافی نگذاشته‌اند. به‌عنوان نمونه، فقیهی در حوزۀ هنر ورود کرده بود و فرموده بود که حکم اولی در هنر، استحباب است. چراکه خداوند جمیل است و یحبّ الجمال. هنر نیز به معنی خلق خارق‌العاده‌ها و زیبایی‌ها است. پس اصل اولی آن‌است که نزد شارع، محبوب باشد. مشکل این‌جاست که این فقیه محترم، بین معنای هنر (زیبایی واقعی) و هنر ساخت‌یافته یا مصادیق آن، فرقی نگذاشته است! این فقیه از کجا می‌داند که غِنا، زیبایی واقعی هست یا نیست؟ برعکس، …

مرد قهار و نیرومند و مهم و قهرمان میدان تناظر و به کشاکش آوردن اندیشه‌ها، شهید سید محمدباقر صدر است. وقتی ما اصول، فقه، اقتصاد، فلسفه، اندیشه‌های اجتماعی و اندیشه‌های فلسفه علمی ایشان را می‌بینیم متوجه می‌شویم که ایشان چه قدر اندیشه‌های دیگران به مصاف هم می‌آورده است و این کشاکش و تناظر را ادامه می‌داده است تا ابداع و ابتکار و اندیشه جدید بیرون بجهد و شکل بگیرد و بتوانند حرف اساسی و تازه‌ای بزنند. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم، عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای …

گروه «فلسفه و روش فقه حکومتی» دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم، سلسله جلسات تخصصی «فلسفه اصول (مبانی روش تفقه و فقه حکومتی)» را با حضور اساتید و محققان برگزار می‌کند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فرهنگستان علوم اسلامی در نظر دارد یک دوره اجمالی از مباحث فلسفه اصول فقه حکومتی از منظر مرحوم سید منیرالدین حسینی را با نگاه تطبیقی (با اندیشه حوزه علمیه و اندیشه‌های نوین دیگر) برگزار کند. ازاین‌رو، سلسله نشست‌های تخصصی «فلسفه اصول» در پنج محور «شأن شارع در مقام تخاطب»، «زبان و ادبیات دین»، «حکم شناسی»، «حجیت» و «موضوع شناسی» طراحی شده است. در اولین گام دیدگاه …

فقه نظام ولایی، فقهی است که رویکرد حاکم بر کلّ آن ولایی است از طهارت تا دیات؛ لذا می‌توان گفت که اکثر فقهای شیعه فقه‌السیاسه یا فقه‌الاجتماع داشته‌اند ولی فقهایی چون امام خمینی، الفقه الاجتماعی داشته‌اند و رویکردشان در تمام ابواب، فقه نظام بوده است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست افتتاحیه دوره تخصصی «فقه رسانه، ارتباطات و فضای مجازی» به همت مؤسسه مطالعات اسلامی فتوح اندیشه و با همکاری دانشگاه باقرالعلوم(علیه‌السلام) و دانشگاه جامع امام حسین(علیه‌السلام)، در موسسه فتوح اندیشه برگزار شد. در ابتدای نشست، حجج اسلام صانعی، مشکانی و فرج‌نژاد از مسئولین مؤسسه فتوح اندیشه، به تبیین اهداف مؤسسه …

فرایند تشخیص موضوعات احکام فقهی به شش مرحله نوع‌شناسی، موقعیت‌شناسی، عنوان‌شناسی، مفهوم‌شناسی، ملاک‌شناسی و مصداق‌یابی قابل توسعه است. هر کدام از این مراحل بر یکدیگر ترتّب دارند. به‌ گزارش شبکه اجتهاد، دومین نشست از سلسله نشست‌های گروه فقه هنر مؤسسه فتوح اندیشه با موضوع «روش‌شناسی شناخت قیودات هنر و مصادیق آن در بستر حکومت و سیاست» با ارائه حجت‌الاسلام ‌والمسلمین دکتر حجت‌الله بیات و به دبیری دکتر مهدی امینی در قالب «وبینار» برگزار گردید. در ابتدا دبیر علمی نشست ضمن معرفی استاد مدعو و تبیین ضرورت موضوع‌شناسی به طور کلّی، التفات و توجه به روش‌شناسی قیودات موضوع و حکم در …

استاد علی‌اکبر رشاد در ششمین جلسه درس خارج فقه مهندسی ژنتیک به تبیین روش شناسی فقه زیست فناوری و فصول بیست گانه فقه مهندسی پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، متن پیش رو گزارش مشروح ششمین جلسه از درس خارج فقه مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک است که توسط استاد علی‌اکبر رشاد به صورت آنلاین برگزار می‌شود. این دروس صبح روزهای زوج هفته، در مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضای تهران ارائه می‌شود و به صورت آنلاین از طریق شبکه مدرسه فقاهت قابل دریافت است. بسم الله الرحمن الرحیم. ‌ساختاربندی باید آن‌سان باشد که مباحث دانش از انسجام درونی و تمایز …

نشست تخصصی «روش تبدیل گزاره‌های فقهی به مدل‌های کاربردی و اجتماعی» با حضور اساتید و فضلای حوزه، اول اسفندماه ۹۸ در ساختمان انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد. در این میزگرد علمی حجج‌اسلام عبدالحسین خسروپناه معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی، مجتبی الهی خراسانی رئیس میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی و علیرضا پیروزمند قائم مقام و عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم و معارف اسلامی به ارائه نظر پرداختند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ابتدای نشست حجت‌الاسلام مصطفی دری دبیر میزگرد به ارائه مطالب خود پرداخت و گفت: نقدی که به دانش فقه مطرح …

شبکه اجتهاد: فقه بر زیبایی، پاکی و تعالی هنر تمرکز دارد. “شناخت موضوع هنر نمایشی”، “شناخت منبع فقه هنرهای نمایشی” و “شناخت ابزار تفسیر نصوص ناظر به هنر نمایشی”، سه محور اساسی در روش شناسی فقه هنرهای نمایشی است. هنر نمایشی افزون بر جوانب و مؤلفه‌های هنری ویژه، متاثر از روابط اجتماعی و فرهنگی است و به همین جهت از حیث “تبیینی” نیازمند دست یابی به معرفت بینارشته‌‌ای حاصل از چند دانش از جمله ارتباطات و هنر است. چنین موضوعاتی را نباید به صورت جدا از روابط اجتماعی و هنری جامعه دید، همانگونه که نباید این معرفت را بدون نگاه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در یادداشت پیشین نوآوری‌ها‏‌ و ابدعات استاد علیدوست در حوزه «فقه و عقل» تبیین شد؛ اکنون به نوآوری‌های استاد در حوزه‌های «فقه و عرف» و «فقه و مصلحت» می‌پردازیم. فقه و عرف ۱) معرفی کتاب (ساختار، محتوا و وضعیت کتاب در مجامع و همایش‏های علمی) «فقه و عرف» بررسی پردامنه ‏ای پیرامون عرف، تبیین مرزهای دقیق و کاربردهای ظریف آن  آن در سطوح مختلف استنباط و اجرا، در قالب کارکرد استقلالی و ابزاری عرف و زدودن برخی از برداشت ‏های ناروا و ناصواب از کابردهای آن را در دستور کار خود قرار داده، و در ضمنِ آن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ارتباط فقه و زمانه و رویکردهای گوناگون بدان را، حول دو محور اساسیِ: یکم) انضباط فقهی جهت محافظت از ستون فقه و هنجارهای علم فقه؛ و دوم) توجه به اقتضائات و حوادث واقعه مبتنی بر ظرفیت‏ های موجود در فقه؛ می‏ توان به سه دسته نگرش کلی تقسیم ‏بندی نمود: یکم) گروهی با جمود بر محور اول عملاً اجازه نمود محور دوم را از فقه ستانده ‏اند. این گروه سودای حفظ ستون فقه و هنجارهای آن را داشته و خود را مؤظف به رعایت انضباط فقه، فارغ از اقتضائات و حوادث واقعه می‏ دانند. دوم) گروهی نیز …