نویسنده اثر با برخورداری از شناخت ژرف نسبت به میراث امام خمینی توانسته منظومهای روشن از فقه حکومتی امام ارائه دهد و آن را در دوازده منهل مستقل و در عین حال مرتبط، سامان بخشد؛ مناهلی که هر یک بیانگر بخشی از پیکره منسجم اندیشه فقهی و سیاسی آن فقیه مجاهد است. به گزارش شبکه اجتهاد، از آغاز شکلگیری تمدن …
Read More »Tag Archives: سید ضیاء مرتضوی
یک قرن دانش و معرفت، یک قرن تهذیب و وارستگی/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: هشتم ماه مبارک رمضان ۱۴۴۶ق، سالروز ولادت یکی از استوانههای فقاهت و پاکی و وارستگی است، فقیه والامقام و مرجع معظم، حضرت مستطاب، آیتالله حاج سیدموسی شبیری زنجانی، که هشتم ماه رمضان ۱۳۴۶ق در قم متولد شدهاند و امروز به سال قمری، یکصد سال از عمر شریف و پربرکت ایشان گذشت و نخستین روز از قرن دوم زندگی …
Read More »آیا وجوب پوشش مو مربوط به قرن هشتم است؟ «نقدی بر تحریف آشکار در نقل گفته فقیهان»/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: در نوشته کوتاهی که دوباره در فضای مجازی با عنوان «فقیه قرن هشتم! اولین قائل به پوشش مو» و به نام امیرحسین ترکاشوند منتشر شده، آمده است که پیشینه بحث از موی سر زنان و وجوب پوشش آن به قرن هشتم برمیگردد و سابقه بیشتری ندارد. نخستین فقیهی که نوآوری کرده و به آن پرداخته و به پوشش …
Read More »دوگانههایی بی بنیاد/ محمد متقیان تبریزی
شبکه اجتهاد: برخی از نویسندگان و پژوهندگان عرصه فقه سیاسی، به تناسب وضعیت سیاسی کشور، دوگانههایی را طرح کرده و تعارضی را تصویر نموده و حکم به تقدم یک طرف به طرف دیگر میدهند. پیشتر، درباره دوگانه موهومی «حق امام یا حق مردم» نوشته بودم و در این یادداشت میخواهم درباره دوگانه دیگری بنویسم که، آقای سیدضیاء مرتضوی بیان کرده …
Read More »بر کرانه خوشید؛ پژوهشی در توقیعات فقهی امام عصر(ع)
این اثر در دو فصل کلی تنظیم شده است؛ فصلی که در آن نخست به نکات کلی درباره حجم و تنوع توقیعات مورد بحث، فضای تقیهآمیز صدور آنها، اعتبار اسنادی آنها، جایگاه سفیران چهارگانه و اهتمام و استناد فقهاء به توقیعات پرداخته میشود و در فصل دیگر به تفصیل این توقیعات و استنادات به آن بازگو و شرح میگردد. به …
Read More »حفظ اسلام، چهره دین و نظام دینداری، مهمترین نگرانی امام خمینی/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: حفظ اساس اسلام و نظام دینداری و در راستای آن، حفظ کیان جامعه اسلامی از خطر نابودی و اضمحلال با هجوم نظامی و غیر نظامی، یکی از مفاهیم مهم و پرکاربرد در فقه اسلامی است؛ چنانکه امامخمینی بارها از آن به عنوان «بزرگترین» وظیفه شرعی نام برده و حفظ نظام جمهوری اسلامی ایران و چگونگی عملکرد آن را …
Read More »حق ثبت مهریه، طرحی نادرست و ناسازگار با کرامت انسانی!/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: در خبرها آمده است که براساس مصوبه کمیسیون قضایی مجلس مهریههای بیش از ۱۴ سکه مشمول حق ثبت میشوند. بر این اساس و به گفته رئیس کمیسیون، مهریههای بین ۱۴ تا ۱۰۰ سکه، چهار دهم درصد قیمت سکهها، بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه، دو درصد و ۲۰۰ سکه به بالا مشمول حق ثبت به اندازه ۱۵ درصد قیمت …
Read More »عقلانیت حاج شیخ عبدالکریم حائری در شکلگیری، گسترش و ماندگاری حوزه قم/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: امسال یکصدمین سال هجرت آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (قدس سره)، و برپایی و احیای حوزه علمیه قم به دست آن عالم مجدد و فقیه موسس را پشت سر گذاشتیم و اینک وارد دومین قرن این رویداد مبارک و اثر تابناک شدهایم. رویدادهای تلخ و شیرین این حوزه و پیرامون آن در یک قرن گذشته و نیز …
Read More »فقه و جلوههای بارز از رفتار انسانی با غیرمسلمانان
حجتالاسلام سیدضیاء مرتضوی گفت: فقه در ابعادی انسانی، مدافع تقویت پیوندهای انسانی است و ما پیش از آنکه مسلمان باشیم؛ انسانیم و چون انسانیم، اسلام را انتخاب کردهایم و به دین خاتم، باورمند شدهایم و مقدساتی داریم. بنابر این اگر پیش از آنکه مسلمان باشیم، انسان هستیم، باید ببینیم الزامات انسانی و کمالاتی که خود انسان به عنوان انسان، بدانها …
Read More »طب اسلامی از واقعیت تا خیال/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: ۱- طب سنتی، ایرانی و اسلامی: یکی از مسائلی که در سالهای اخیر به صورت خاص مورد توجه قرار گرفته و دیدگاههای موافق یا مخالف را متوجه خود ساخته، موضوع «طب اسلامی» است. در کنار آن و همزمان، موضوع «طب سنتی» که گاه به صورت خاصتر با عنوان «طب ایرانی» نیز از آن نام برده میشود، محل بحث …
Read More »بهکارگیری قضات غیر جامع شرایط و دامنه اختیارات آنان/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: یکی از چالشهای فقهی که از گذشته مورد توجه و اختلافنظر فقها بوده است، عهدهداری قضاوت از سوی قاضی غیر واجد شرایط قضا در فرض نیاز و مصلحت است. ازیکسو قضاوت شرعی دارای شرایطی است و نیاز به نصب دارد و از سوی دیگر با فرض فقدان قاضی واجد شرایط، نظام اجتماعی به دلیل عدمرسیدگی به خصومات و …
Read More »خبر واحد در مسائل عامالبلوی حجیت ندارد/ چرایی تمایز عقاید سید مرتضی در ناصریات
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، گفت: گاهی خبر واحد از مسائل حیاتی و مهم دینی است؛ سیدمرتضی در این زمینه معتقد است خبر واحد در این مسائل، معتبر نیست، زیرا عقلا در مسائل مهمه به خبر واحد اعتنا نمیکنند، مگر آنکه اطمینان نسبی ایجاد و محفوف به قرائن قطعی باشد. ببه گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین سیدضیاء …
Read More »باید میان مرجعیت فقهی با زعامت و رهبری جامعه فرق گذاشت/ دلیل کافی بر اصل منع زنان از مناصب دینی و اجتماعی نداریم/ وجود مراجع زن نه تنها مایه اختلاط نیست بلکه میتواند به صورت نسبی جلو اختلاط را بگیرد
مرحوم سیدتقی طباطبایی قمی همه وجوه استدلال مخالفان مرجعیت زنان را رد کرده و از جمله استدلال استاد خود آیتالله خویی را غیرمحصل و اخص از مدعا شمرده است؛ زیرا جواز تقلید از زنان مستلزم عهدهداری امور عمومی نیست و این دو مسئله کاملاً از هم متمایز است؛ زیرا ممکن است زنی مجتهد و در عین تستر و پوشش باشد …
Read More »سمینار پروژه «بررسی فقهی حفظ نظام جمهوری اسلامی» برگزار شد
شناخت فروع و لوازم وجوب حفظ نظام به عنوان یک حکم شرعی در حوزههای مختلف اجتماعی و سیاسی و نقش مستقیمی که در زندگی فردی و اجتماعی و روزمره مردم دارد، از مهمترین عوامل ضرورت پرداختن به این موضوع کاربردی از نگاه فقهی میباشد. به گزارش شبکه اجتهاد، به همت گروه مسائل فقهی و حقوقی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه …
Read More »گستره حدیث «لکل کبد حری اجر» در مناسبات انسان دوستانه در فقه/ سیدضیاء مرتضوی
اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از موضوعات اخلاقی فقهی در متون فقهی، تاکید بر مناسبات انساندوستانه میان انسانها، اعم از مسلمان و غیر مسلمان است. توجه به این موضوع از آنجا اهمیت دوچندان دارد که با توجه به وجود برخی تفاوتهای میان حقوق افراد مسلمان و غیر مسلمان در فقه اسلامی، گمان میرود که به مناسبات انسانی در فقه کم توجه …
Read More »نفی تلازم وجوب حفظ نظام سیاسی با مشروعیت آن
آیا وجوب حفظ نظام سیاسی بر پایه ادلّه خود، مقیّد به مشروع بودن نظام است یا نه؟ با توجه به تعریفی که از مشروعیت در نظام سیاسی از نگاه فقهی وجود دارد، آیا این مشروعیت عنصری بسیط و مطلق است که تنها در یک وضع و شرایط تحقّق مییابد یا امری نسبی است و از همین رو، حکم حفظ نظام …
Read More »ایازی: حجاب مسئله فردی است/ مرتضوی: دخالت در مسئله حجاب حق دولت اسلامی است
جلسه گفتوگو در مورد مسئولیت دولت اسلامی در بحث حجاب با حضور حجتالاسلام ایازی و حجتالاسلام سیدضیاء مرتضوی برگزار شد؛ ایازی معتقد است که حجاب مسئلهای فردی است که ربطی به عفت عمومی و اجتماعی ندارد و مرتضوی معتقد است که دولت حق دارد بسته به شرایط در این مسئله دخالت قانونی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین …
Read More »انعکاس حرکت امام حسین(ع) در فقه سیاسی شیعه
یکی از محورهای قابل توجه در موضوع عاشورا که تاکنون نیز کمتر به آن پرداخته شده، بررسی تاثیر و نقشی است که این حرکت بزرگ در فقه سیاسی ما داشته است که این مقاله جهت تبیین آن سامان یافته است. نویسنده در این مقاله، به تبیین انعکاس حرکت امام حسین (ع) در فقه سیاسی و بازگویی نوع استناد به آن، نقش آفرینی در دیدگاه فقهای شیعه پرداخته است.
Read More »فیرحی: هرکس به مردم سالاری در قانون اساسی استناد میکند مدیون شهید بهشتی است/ مرتضوی: شهید بهشتی کاری نمیکند که اصول ۴ و ۱۱۰ ناقض اصل ۵۶ باشد
حجتالاسلام فیرحی و حجتالاسلام مرتضوی در نشست مجازی «شهید بهشتی؛ فقه و قانون» پیرامون اصول ۴، ۵ و ۵۶ قانون اساسی صحبت کردند و هر دو به نقش آیتالله شهید بهشتی در گنجاندن حق «حاکمیت مردم» در قانون اساسی تأکید داشتند. به گزارش شبکه اجتهاد، به مناسبت سی و نهمین سالگرد حادثه هفتم تیر ماه سال ۶۰ و شهادت شهید …
Read More »آیا احکام گذشته قاضی ناصالح اعتبار دارد؟/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: فقهای ما به استناد ادله موجود برای قاضی اوصاف و شرایطی برشمردهاند که برخی از آنها مانند عقل، شروطی است که عقلا نیز بر آن اتفاق نظر دارند. درباره برخی شرایط نیز نگاه یکسانی در فقه وجود ندارد؛ مانند شرط ذکورت و حریت؛ چنان که درباره شرط اجتهاد، این واقعبینی در فقه وجود دارد که در فرض فقدان …
Read More »چندهمسری، در نگاهی جدید
نظریه محققانه استاد مدنی عمدتا بر گرد محدودسازی و مقید کردن چندهمسری شکل گرفته است و دیدگاه علامه طباطبایی، علاوه بر این، به عرصه مصلحت سنجی عمومی حکومت و حاکم اسلامی و راهکارهایی که برای جلوگیری از پیامدهای نادرست آن منظور میشود دوخته شده است. البته استاد مدنی نیز مسئولیت حاکم اسلامی در مراقبت از تحقق شرایط جواز چندهمسری را …
Read More »میزان اختیار دولت اسلامی در زمینه چندهمسری از نگاه علامه طباطبایی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به تبیین چند موضوع از مباحث خانواده از جمله چندهمسری از دیدگاه علامه طباطبایی پرداخت و گفت: علامه در این زمینه به عمل اجتماعی مسلمین و سوءاستفادههایی که از این حکم شده پرداخته و چند بحث را آورده است؛ اول اینکه باید به زمینههای اجتماعی آن توجه کرد، دوم اینکه باید نگاه …
Read More »جزئیاتی از پروژه فقهی «حفظ نظام»
اهمیت موضوع حفظ نظام در فقه اسلامی و برداشتهای نادرست درباره آن گاه مایه سوء استفاده از آن یا طرح شبههها درباره ماهیت حکومت دینی میشود و نیز شناخت فروع و لوازم وجوب حفظ نظام به عنوان یک حکم شرعی در حوزههای مختلف اجتماعی و سیاسی و نقش مستقیمی که در زندگی فردی و اجتماعی و روزمره مردم دارد، از …
Read More »شناخت شرایط مرجعیت؛ تأملی بر سخنان یک عضو جامعه مدرسین/سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: چندی قبل استاد محسن فقیهی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفتوگویی به بیان نظرات شخصی خود درباره، روند انتخاب مراجع در این نهاد حوزوی پرداخته و اظهار نموده «مرجعیت امر مهمی است که در امور مسلمانان و شیعیان دخالت میکند از این رو جامعه مدرسین به دقت این موضوع را بررسی میکند. در جامعه مدرسین …
Read More »تحلیل نگاه فقها به حضور اجتماعی زنان
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه فضیلت، کمالات، انسانیت کالای مردانه نیستند بلکه انسانی هستند، گفت: کسی در انسان بودن زن تردید نکرده باشد، ولی برخی فقها در سطح انسان بودن زن حرفهایی زدند. در اینکه مرد محور آفرینش بوده و زن برای خدمت به او آفریده شده یا زن موجودی تبعی است، حرفهایی زده شده و متاسفانه رگههایی …
Read More »هیچ اصل و قاعدهای، توان نفی ضمان مسئولین خطاکار را ندارد/ مسئولی که حقوق میگیرد، مصداق «مُحسن» نیست!/ افزایش مسئولیت مدنی دولتها، موجب افزایش مراقبت آنها از رفتارهای کارکنانشان میشود
نه قواعد نفی ضمان و نه آنچه اقتضای حکومت است و نه برخی روایات خاص و اگر در موردی خاص به دلیلی خاص، ضمان نفیشده باشد، این امر مانع بقای عموم و کلیّت ضمان دولت و کارکنان آن نیست و طبعاً در موارد شک باید به این قاعده عمومی رجوع کرد. اختصاصی شبکه اجتهاد: وقوع دو حادثه ناگوار در دانشگاه آزاد …
Read More »نقش آیتالله هاشمی رفسنجانی در رفع چالشهای فقهی در جمهوری اسلامی
آقای هاشمی بر پایبندی به اسلام فقاهتی و حاکمیت فقه و بر لزوم وجود شورای نگهبان تاکید داشت؛ چنان که در خاطرات خود نوشته است: آقای محمد مجتهد شبستری آمد و بیش از یک ساعت درباره ماهیت اختلاف ما (خط امام) با لیبرالها (آقای بنی صدر و نهضت آزادی و…) توضیحاتی میخواست و گفتم، مسأله بر سر «اسلام فقاهتی» است. …
Read More »گرفتاری به فتاوای احتیاطی؛ مانع روزآمدی فقه شده است/ «فقه» باید روشن و محکمتر وارد عرصههای اجتماعی شود
استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر لزوم کنار گذاشتن احتیاط بیش از حد در فتوا گفت: آرای فقهای گذشته با اینکه سرمایه عظیمی برای امروز است، ولی پاسخگوی نیازهای جدید نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین سید ضیاء مرتضوی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با بیان اینکه فقه دانشی متکی به منابع و روش در …
Read More »عدم حکومت زن در اسلام، نتیجه نبود ضابطه در الغاء خصوصیت/ اشتباهی که موجب حرمت گوشت الاغ شد!
مدرسه هشتم «مشق اجتهاد» با حضور طلاب در مدرسه تخصصی فقه امام خمینی (ره)، با ارائه درس «روش استناد دهی به سنت» توسط حجتالاسلام والمسلمین سید ضیاء مرتضوی دنبال شد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم با بیان اینکه باید سنت بهعنوان منبع اصلی فقه مورد توجه قرار گیرد، گفت: ترجمه تحتاللفظی سنت، ترجمه کامل نیست؛ …
Read More »قلمرو اختیارات دولت در مسائل خانواده
علامه طباطبائی بهروشنی بر حق حاکم یا حکومت اسلامی برای دخالت در قلمرو اختیارات افراد ازجمله در امور خانواده تصریح کرده است و نظریۀ «منطقه الفراغ» از آیتالله صدر در ادامه و در راستای همین نگاه و ظاهراً برخاسته از آن بوده است.
Read More »