بایگانی برچسب: مشروطه

شبکه اجتهاد: این پرسش قابل طرح است که وضعیت دوران مشروطه و انقلاب اسلامی در تلقی علمای عصر مشروطه و از جمله مرحوم نائینی یا شیخ فضل‌الله برای الگوی مشروع قانون‌گذاری تفاوت می‌کند؟ و به تعبیر دیگر، آیا موضوع آنان در تجویز مجلس قانون‌گذاری در وضعیت بسط ید فقیه و ارتقای توانمندی او برای اداره‌ی جامعه تغییر خواهد کرد؟ ۱. برای فهم نقش فقیه و ولایت او در قانون‌گذاری باید دانست که اصل تأمین مشروعیت همواره اصل حاکم بر عقلانیت دینی ـ سیاسی فقهای شیعه بوده است و فقهای عصر مشروطه این امر را در دو وادی مدٌ نظر داشتند. …

شبکه اجتهاد: در سالهای گذشته بسیار می‌‌شنویم اشخاصی اندر مثالب مشروطه می‌‌نویسند و از انحراف مشروطه و از اینکه دیگر مشروطه در دربار انگلیس به بار گذاشته شد. این سخنان روشن است که جدی نیست. کافی است بدانیم مشروطه در زمانی اتفاق افتاد که تحول در سیاست و حکومت و تجدید فرهنگ و مبانی دینی و سیاسی ضرورتی جهانگیر شده بود. پیش از ما در سرزمین عثمانی روند مشروطه خواهی آغاز شده بود گرچه بعد از ما تثبیت شد و تنظیمات و اصلاحات عثمانی و محمد علی (در مصر) مدتها بود که تغییراتی را در ساختار قانون و سیاست و …

اولین بحث در اندیشه سیاسی علامه فقیه، شیخ‌محمدحسین نائینی حکومت آرمانی است. از آنجا که بعضی نویسندگان و تحلیلگران اندیشه سیاسی نائینی از این نکته غفلت یا تغافل کرده و (مشروطه سلطنتی) را تنها حکومت مطلوب او دانسته‌اند، بررسی این مساله لازم و ضروری است، به‌ویژه که در تبیین اندیشه شخصیتی چون نائینی که هم دارای مبنای فکری در علوم اسلامی است و هم به واقعیات و مقتضیات عصر خویش عنایت دارد، نمی‌توان از آرمان‌های او سخن نگفت و تنها آنچه به‌عنوان تنها راه ممکن در شرایط آن روز تبیین کرده، درنظر گرفت و آن را از نظر او اندیشه‌ای …

شبکه اجتهاد: فقهای عصر مشروطه که نقش فعالی در نهضت عدالت خواهی و مقید کردن سلاطین به رعایت قانون داشتند، در هنگام مواجهه با موضوعات جدید سیاسی به بررسی هر یک از آن‌ها پرداخته و مواضع متفاوتی در قبال آن‌ها اتخاذ کردند. برخی آن‌ها را منطبق بر موازین شرع و بعضی مخالف شرع و بدعت شمرند. برخی هم به بازسازی و منطق ساختن آن‌ها با موازین و احکام شرع پرداختند. البته فقیهان شیعه در برابر مسائل مستحدثه بی‌تفاوت نبوده و به دلیل نیاز مردم و مراجعه به آنان، حکم شرعی مسائل نوپیدا را از منابع استنباط کرده و در اختیار …

شبکه اجتهاد: «تاریخ معلم انسان‌ها است». این جمله کوتاه و آزموده شده‌ای است که امام خمینی (ره) بر اساس قرآن، احادیث و تجربه بشری به یادگار نهاده است. یکی از دوران‌های مهم تاریخی که باید بسیار مورد مطالعه و عبرت آموزی واقع شود، جریان مشروطیت است؛ انقلاب بزرگی که به ثمر هم رسید، اما با دسیسه‌های دشمنان و اختلاف و ساده‌لوحی دوستان به شکست انجامید و بلکه به ضد خود تبدیل شد. عبرت آموزی از تاریخ مشروطیت امام خمینی که بارها به عبرت آموزی از تاریخ مشروطیت و بوی‍‍‍ژه سرنوشت شیخ فضل‌الله نوری، تاکید کرده است، در یک نمونه فرموده …

حجت‌الاسلام عباس حیدری معتقد است، میرزای نائینی توانسته است بین ذهن شیخ انصاری و زبان آخوند خراسانی که ویژگی‌های خاصی داشته‌اند، پلی را برقرار کند و رهیافت نیرومندی را در فقه سیاسی به جریان بیاندازد. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌‌آیت‌الله میرزا محمدحسین نائینی مشهور به میرزای نائینی، از فقهای بزرگ قرن سیزدهم و از علمای طرفدار نهضت مشروطه بود. او بعد از درگذشت ‌‌آیت‌الله فتح‌الله غروی اصفهانی، مرجعیت عامه شیعه را بر عهده داشت و با نوشتن رسالهٔ تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله نقش مهمی در تثبیتِ نظری جنبش مشروطه انجام داد. در انقلاب مشروطه ‌‌آیت‌الله نائینی را می‌توان از پیشگامانی به …

کتاب «مشروطه اسلامی: زندگی و اندیشه سیاسی آخوند خراسانی» پژوهشی است در قلمرو تاریخ و اندیشه سیاسی معاصر که با تلاش دکتر علیرضا جوادزاده نگارش یافته و در ۴۴۰ صفحه وزیری به همت معاونت پژوهشی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، موضوع زندگی و اندیشه سیاسی آخوند ملامحمدکاظم خراسانی از سه جهت دارای اهمیت است: ۱. برجستگی علمی آخوند در تاریخ اجتهاد شیعه؛ ۲. رهبری ایشان در نهضت مشروطیت ایران؛ ۳. ارتباط موضع و اندیشه سیاسی وی با وضعیت سیاسی حال و آینده ایران. از حدود دو دهه …

آیت‌الله علم الهدی با اشاره به اینکه مخالفت‌ها و موافقت‌های فقهاء با مشروطه، بر اساس مبنای فقهی بود گفت: البتّه نقطه‌ی مشترک تمام فقهای این دو گروه، اعتقاد به ولایت فقیه بود. تمام مباحث دیروز و امروز بر سر همین کلمه است که ولایت فقیه اصل مشترکی بود که همه به آن اعتقاد داشتند و اینطور نیست که بگوییم کسانی که طرفدار مشروطه بودند، مخالف ولایت فقیه بودند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌‌الله سید احمد علم‌الهدی در سلسله جلسات درس خارج فقه حکومتی ولایت فقیه که در مدرسه علمیه عالی نواب مشهد مقدس برگزار می‌شد، در تتبع اقول فقها پیرامون …

حجت‌الاسلام ابوالحسنی گفت: چون میرزای نائینی به طور جدی قائل به ولایت فقیه بود، این جنبه را سانسور می‌کردند. ولی اخیراً همین‌ها هم نائینی را رها کرده و به سراغ مرحوم آخوند رفتند و به این بزرگمرد دخیل بستند. لذا می‌بینید که امثال آقای کدیور با همین رویکرد آثاری می‌نویسند و این خط سیر را شدیداً دنبال می‌کنند. آنچه برای امثال آقای کدیور مهم است، این است که در نبرد ایدئولوژیک با نظام اسلامی، از بین علمای شیعه طرفدارانی را برای خود دست و پا کنند تا مواضع سیاسی خود را دارای مشروعیت فقهی و اصالت تاریخی نشان دهند. شبکه …

منطق مرحوم آخوند در مورد مشروطه و مشروط کردن حاکم و عدم اقامه حکومت دینی و عدم رویکرد حداکثری نسبت به حاکمیت اسلامی را باید مرهون پرسش زمانه دانست، اینکه در آن زمانه امکان تحقق حاکمیت اسلامی بود یا خیر؟ می‌شد بحث حکومت اسلامی یا ولایت فقیه را مطرح کرد یا خیر؟ به گزارش شبکه اجتهاد، اندیشه مرحوم آخوند ملامحمدکاظم خراسانی که نقش بسیار مهمی در جریانات مشروطه داشت در چند سال اخیر دوباره در کانون توجه قرار گرفته است. شبهاتی در مورد مرحوم آخوند مطرح می‌شود که او از اساس تشکیل حکومت اسلامی و حکومت فقیهان را مردود می‌دانسته …

اختصاصی شبکه اجتهاد: میرزا محمدحسین نائینی معروف به میرزای نائینی(ره) فقیه و اصولی نامدار شیعه در اواخر دولت قاجار است که همزمان با جنبش مشروطه، پای به عرصه مبارزه گذاشت و تلاش بسیاری، در جهت اقامه حکومت اسلامی و از بین بردن سلطنت مطلقه و نظام شاهنشاهی قاجار نمود. مهمترین تلاش نائینی در نقد نظام سلطنت مطلقه و تبیین سلطنت مشروطه، در کتابی تحت عنوان «تنبیه الامه و تنزیه المله» به قلم خود ایشان و به زبان فارسی منتشر گردید. در این کتاب نائینی در جهت تبیین سلطنت مشروطه تلاش وافری نموده، مبانی آن را مورد بررسی و واکاوای عمیق …

مهدوی زادگان گفت: باید مشروطیت را رویداد طبیعی دگرگون خواهی تلقی کرد. زیرا عوامل و شرایط تجربه زیسته جهان معاصر برای تحقق تغییرات مدرن در سراسر جهان و از جمله در ایران، کم وبیش، هموار و سازگار بوده است. جامعه ایرانی مانند دیگر جوامع، خواسته یا نا خواسته، گریزی از تجربه مدرنیته نداشت. از این رو، گرچه مشروطیت یک نهضت تحول خواه بود ولی انقلاب نبود. زیرا در تحقق آن به چیزی فراتر از ضرورت طبیعی نیاز نبود. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «انقلاب اسلامی ایران در آستانه دهه پنجم» روز گذشته در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار …

آقای ‌ها‌شمی بر پای‌بندی به اسلام فقاهتی و حاکمیت فقه و بر لزوم وجود شورای نگهبان تاکید داشت؛ چنان که در خاطرات خود نوشته است: آقای محمد مجتهد شبستری آمد و بیش از یک ساعت درباره ماهیت ‏اختلاف ما (خط امام) با لیبرالها (آقای بنی‏ صدر و نهضت آزادی و…) توضیحاتی می‏‌خواست ‏و گفتم، مسأله بر سر «اسلام فقاهتی» است. آنها این فقه را قبول ندارند و ما راهی در حکومت ‏اسلامی جز با اجرای همین فقه (با کار بیشتر و اجتهاد زنده) نمی‌‏بینیم و نمونه‏‌های زیادی ‏آوردم که این در حقیقت، خواست امام است و ما سپر شده‌‏ایم. به …

شبکه اجتهاد: میرزا محمدحسین نائینی، در بیست‌وششم خرداد سال ۱۲۳۹ در نائین به‌دنیا آمد و در بیست‌وسوم مرداد ۱۳۱۵ در نجف، چشم از جهان فروبست. نائینی، از حیث گرایشات سیاسی به آخوند خراسانی و سید جمال‌الدین اسدآبادی نزدیک بود و البته برخلاف برخی از هم‌فکرانش به ولایت فقیه معتقد بود و در کنار این اعتقادش، از نخستین‌‌اندیش‌مندانی هم به شمار می‌رود که به صراحت از لزوم وجود قانون اساسی در دولت اسلامی سخن به میان کشیده است. شاید بتوان گفت مهم‌ترین اثر او کتاب «تنبیه‌الامه و تنزیه‌ المله» می‌باشد که در آن به دفاع از مشروطه پرداخته است؛ گرچه این …

شبکه اجتهاد: نوشتن ستایش‌آمیز درباره میرزا محمدحسین نائینی (۱۳۱۵-۱۲۳۹) سهل است؛ خیل پژوهشگرانی که از وی ستایش می‌کنند، و درباره نوآوری‌های وی می‌نویسند، به حد کافی حجت و امکان برای نویسندگان فراهم می‌کند، که بی‌هیچ نگرانی درباره وی قلم‌فرسایی کنند. اما، من قصد دارم نوشته خود را با عنوان «بحران بی‌بنیادی» در اثر نائینی یعنی “تنبیه الامه و تنزیه المله” آغاز کنم. ۱- نوشته نائینی به یک عبارت نوشته فیلسوفانه‌ای نیست؛ کتاب از اسلوب فیلسوفانه برای تحلیل پدیدار سیاست بهره نمی‌گیرد، و نویسنده اصراری برای پی‌گیری ریشه‌ای گزاره‌های کلیدی‌اش و تن دادن به الزامات نظری آنها را ندارد. اما، با‌وجوداین، …

شبکه اجتهاد: با طلوع مدرنیته در ایران و در خلال عصر مشروطه، مفاهیم و نظریه‌های سنتی و سیاسی ما، با چالش مواجه شد. برای حل این چالش‌ها، متفکران مختلف تلاش‌هایی را صورت دادند. یکی از مهم‌ترین این‌‌اندیشمندان نائینی بود که سعی داشت از دل سنت راهی به تجدد بگشاید. در این مقاله، نحوه مواجهه او با مفهوم ملت در‌‌اندیشه سیاسی‌اش به بحث گذاشته می‌شود. مقدمه با ورود امواج تجدد و مدرنیته به ایران در سال‌های پیش از مشروطه، مفاهیم جدیدی به فضای سیاسی و‌‌اندیشه‌ای ایران وارد شد. برخورد‌‌اندیشمندان با مفاهیم نو در کل به سه صورت بود. عده‌ای آن را …

اولین واکنش حوزه نجف در بحث ملت و دولت، مقاومت در برابر تجزیه امپراطوری عثمانی است و پیش بینی علمای نجف این بود که شکل گیری دولت-ملت‌های محلی بر اساس قراردادها، صرفاً بهانه‌‌‌ای است برای دولت‌های غربی تا جلوی قدرت دنیای اسلام را بگیرد چون تحلیل شان این بود که حتی از مراکز مذهبی که می‌‌‌توانست در خدمت این دولت-ملت‌های جدید قرار بگیرد، گذشتند. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «بازخوانی آراء علمای نجف در مواجهه با مشروطه و تجدد با تاکید بر آراء میرزای نائینی (ره)» به مناسبت سالگرد امضای فرمان مشروطیت، با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین شیخ مجتبی الهی …

شبکه اجتهاد: همیشه در این باره سوال می‌‌‌شود که «مسأله» مشروطه چه بود و مشروطه خواهان دنبال چه چیزی بودند. طبعا بسیاری از خواسته‌ها در مشروطه مطرح شد: تجدد، آزادی، برابری، اقتصاد ملی، رفع عقب ماندگی و مسائلی از این دست. در پاسخ می‌‌‌شود گفت، همه اینها کم و بیش بود، اما در این نوشته، یک مسأله از آن مسائل مورد توجه قرار گرفته و آن «مسأله حکومت» و روش آن است. مردم ایران در انقلاب مشروطه، در باره نظام استبدادی قاجاری، مسأله دار شدند و بحث بر سر این بود که چه نظامی جایگزین آن شود. پس از انقلاب، …

شبکه اجتهاد: بازخوانی تجربه تاریخی مشروطیت و حضور بازیگران سیاسی و فکری آن دوران برای امروز ایران امری ضروری است. چرا که گفتارهای مشابهی به‌ویژه در ارتباط با غرب و نحوه اداره کشور در ایران امروز حضور دارند و می‌توان تبار آن را در دوران مشروطه پیدا کرد. به همین منظور صبح‌نو گفت‌وگویی با سید علی متولی، دانشجوی دکترای علوم سیاسی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و پژوهشگر تاریخ سیاسی ایران انجام داده است. اگر بخواهیم دو بازیگر اصلی دوران مشروطه؛ یعنی فقها و روشنفکران را بررسی کنیم و از تجربه تاریخی نقش‌آفرینی آن‌ها برای امروز درس بگیریم، …

عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم گفت: مشروطه نقطه اقدامی بود برای بسط ساختارها و نظام‌های غرب و کفر در جهان اسلام و به‌ صراحت می‌توان گفت که بنیاد مشروطه همان اومانیسم است. به گزارش شبکه اجتهاد، دهم مرداد ماه سالروز شهادت عالم جلیل القدر، شیخ فضل الله نوری است؛ کسی که عمر گرانبهای خود را در راه حفظ دین و جلوگیری از انحراف جامعه اسلامی به بهانه پیشرفت و با ترفند مشروطیت به پایان رسانید. همچنین چهاردهم مرداد ماه سالروز صدور فرمان مشروطیت است. به همین بهانه مهر گفتگویی با حجت‌الاسلام محمد صالحی، دانش آموخته موسسه آموزشی و …

مراد برخی مراجع این بود که مشروطه یک نظام در حد ذات خود غیر مشروعی است که در شرایط فعلی همراهی و مشارکت با آن مشروع بوده و مطابق با دیانت است. شبکه اجتهاد: شیعیان بر اساس اندیشه سیاسی خود در مقاطعی از تاریخ گذشته در بخش‌های وسیعی از دنیای اسلام با گریز از مراکز قدرت، سیاستی منفی را در پیش گرفته‌اند و در مقاطعی دیگر نیز به سوی سیاست‌های مثبت و فعال گام برداشته‌اند. با استفاده از همین مبانی بود که عالمان شیعه در دوران قاجار ابتدا طرح عدالتخانه و سپس مشروطه را برای تأمین مشارکت فعال و در …

شبکه اجتهاد:۱- عصر ۱۱ مرداد ۱۲۸۸ شمسی شیخ فضل‌الله نوری؛ مجتهد مشهور پایتخت به اتهام صدور دستور قتل مشروطه‌خواهان به حکم هیأت قضاتی که از طرف کمیسیون عالی اداره کشور منصوب شده بودند در میدان توپخانه تهران؛ جایی که الان ایستگاه متروی امام خمینی در آنجا ساخته شده، به دار کشیده شد. کمیسیون عالی پس از فتح تهران به دست قوای مشروطه‌خواه و سقوط حکومت تقریبا سه ساله محمدعلی شاه برای اداره کشور تشکیل شده بود. ۲- در هیأت قضات علاوه بر شیخ ابراهیم زنجانی که نقش مشابه دادستان را نیز بر عهده داشت، سید محمد امامزاده؛ امام جمعه تهران …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: مرحوم حائری با ملایمت رفتار می‌کرد و همواره اصحاب و پیروان خود را به صبر و سکون و احتراز از هرگونه فتنه و غوغا دعوت کرده و در امور عرفی و سیاسی مداخله نمی‌کرد. منتقدان روحانیون احتمالا دریافته بودند که اگر روزگاری روحانیان از انزوا خارج شوند، قطعا با تجربه جدیدی به صحنه باز خواهند گشت که دیگر تکرار تجربه مشروطه نخواهد بود. شبکه اجتهاد: با عبدالوهاب فراتی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه نویسنده کتاب روحانیت و سیاست درباره رابطه روحانیون و قدرت به گفت‌وگو نشستیم. پذیرش سمت‌های دولتی …

کتاب «معمای مشروعه، مغازله کفر و ایمان» اثر یحیی نوری وکیل‌آباد از سوی انتشارات عنوان راهی بازار نشر شد. این کتاب با مروری بر نگاه غرب به مشروطه، به بررسی مشروطه از منظر روشنفکران ایرانی و اهل شریعت می‌پردازد. به گزارش شبکه اجتهاد،  یحیی نوری وکیل‌آباد در کتاب «معمای مشروعه، مغازله کفر و ایمان» در چهار فصل با عنوان‌های «مقدمات نظری»، «مبانی مشروطه‌خواهی در غرب»، «مبانی دولت مشروطه نزد روشنفکران ایرانی» و «دولت مشروطه از منظر اهل شریعت»، درصدد بیان و تحلیل مفاهیم و بنیان‌هایی است که بیشترین مباحث پیرامون آنان سرگرفت؛ یعنی آزادی، قانون و رابطه دین و دولت …

«حقوق شهروندی زنان در ایران» نوشته‌هادی نوری و صدیقه مسیب‌نیافخبی از سوی بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه راهی بازار کتاب شده‌ است. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «حقوق شهروندی زنان در ایران» که از سوی نشر کتاب پارسه منتشر شده ‌است، به بررسی وضعیت حقوق شهروندی زنان در ایران بین انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی می‌پردازد. در این کتاب آمده است: انقلاب مشروطه سرآغاز جنبش زن ایرانی برای دستیابی به حقوق خویش است. تا آن هنگام، زنان تجددخواه که ناچیز و کم‌شمار بودند، در محافل و مجالس خود به گفتگو و بررسی درباره شرایط زندگی و موقعیت فردی و …

دکتر موسی حقانی با تاکید بر اینکه شیخ فضل‌الله چهره محوری ماجرای مشروطه است تصریح کرد: ما شخصیت شیخ فضل‌الله را در دوگانه موافق یا مخالف مشروطه قرار داده و اندیشه‌های او را واکاوی نکرده‌ایم.

شبکه اجتهاد: دکتر عبدالهادی حائری نوه شیخ عبدالکریم حائری یزدی است که در رابطه با اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی علمای شیعه در دو قرن اخیر چندین کتاب و مقاله نگاشته است. البته دیدگاه ایشان در تحلیل قضایا دارای خصائصی است که مورد قبول هر کس نیست و می‌تواند مورد رد و ابرام قرار گیرد.

خلاصه رأی عمده علمای نجف که در کتاب «تنبیه الأمه و تنزیه المله» انعکاس پیدا کرده است، تحدید و محدود کردن قدرت مطلقه سلاطین است. در آن زمان علما با سلطنت مطلقه قاجار مواجه بودند که به میل خود و تشخیص خود کشور را اداره می‌کردند و به هیچ قاعده و قانونی هم مقید نبودند.

شبکه اجتهاد: نشست تخصصی «آخوند خراسانی و انقلاب مشروطه» با حضور دکتر محمد فرزانه، نویسنده کتاب و استاد دانشگاه شیکاگو، دکتر داریوش رحمانیان استاد تاریخ معاصر ایران و دکتر مهدی فدایی مهربانی عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، در پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات برگزار شد.

ترتیب آنچه را که فرهنگ و تمدن می‌نامیم، می‌باید تعریفی و سطح توقعی و جایگاهی در این تحول انقلابی داشته باشد. پرسش ما این است که نسبت میان این دو انقلاب با مفهوم «تمدن» آن هم مدنیت مطلوب و نامطلوب چیست؟ نسبت این دو انقلاب، با وضعی از مدنیت که مورد تنفر و انتظار بوده، چگونه بوده است؟ به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر رسول جعفریان، استاد تاریخ دانشگاه تهران در مقاله‌ای به تشریح بارشناسی اندیشه تمدن اسلامی از مشروطه تا انقلاب اسلامی پرداخته است. این متخصص حوزه تاریخ نوشته است: دو انقلاب با عنوان مشروطه و انقلاب اسلامی، در فاصله …