Tag Archives: سید سجاد ایزدهی

ایزدهی: در زمان صفویه، واردات فقیه داشتیم!/ رفعتی: اساتید دیگر مثل گذشته کتاب نمی‌نویسند/ اسلامی: موضوع‌شناسی دقیق، فقیه را دچار عسر و حرج می‌کند

ایزدهی: در زمان صفویه، واردات فقیه داشتیم!/ رفعتی: اساتید دیگر مثل گذشته کتاب نمی‌نویسند/ اسلامی: موضوع‌شناسی دقیق، فقیه را دچار عسر و حرج می‌کند

با روی کار آمدن صفویه که حاکمان شیعی، البته صوفی مسلک، بودند نیاز به فقیه برای تدوین قوانین حکومتی احساس شد تا اینکه به فکر واردات فقها بیفتند و به همین جهت مرحوم محقق کرکی را از جبل عامل به ایران آوردند. محقق ثانی با این اعتقاد که فقه شیعی نرم‌افزار حکومت شیعی است به ایران آمد و این مطلب …

Read More »

فقه نظام؛ پل ارتباطی میان فقه حکومتی و غیر حکومتی

مشارکت در منطق تئوریک جمهوری اسلامی

حجت‌الاسلام ایزدهی ضمن تشریح برنامه‌های همایش ملی فلسفه فقه نظام، گفت: فقه حکومتی‌ می‌تواند رویکردهای متفاوتی داشته باشد به عبارت دیگر‌ می‌تواند براساس نگاه‌ها متفاوت شود؛ فقه نظام‌ می‌خواهد بین فقه مصطلح غیر حکومتی و فقه حکومتی رابطه ایجاد کند یعنی‌ می‌خواهد بیان کند این نظام اعم از معرفتی و عینی، باید نظام کلان در نظر گرفته شود و در …

Read More »

فراخوان مقاله همایش ملی «فلسفه فقه نظام» منتشر شد

فراخوان مقاله همایش ملی «فلسفه فقه نظام» منتشر شد

فراخوان مقالات همایش ملی «فلسفه فقه نظام» به همت گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه و دبیر علمی همایش ضمن اعلام این خبر گفت:‌ همایش ملی فلسفه فقه نظام به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مشارکت نهاد‌های علمی کشور …

Read More »

صلح امام حسن (ع) به معنای جواز مذاکره با دشمن نیست/ صلح با معاویه، به جهت دفع خطر دشمن خارجی بود

قیام مرجعیت علیه استعمار؛ نقش فتوا در رویارویی با زرسالاران اقتدارطلب

تفاوت رویکرد امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را نه در تفاوت حکم شرعی از جانب آن‌ها، بلکه تفاوت موضوع، اقتضای شرایط و زمانه و اقتضای جنگ و صلح به‌مثابه امری عقلایی و استراتژیک باید معنا کرد. اختصاصی شبکه اجتهاد: از مهم‌ترین حوادث زندگی امام حسن(ع) صلح او با معاویه است که نفاق‌ها و خیانت‌های سپاه امام علیه‌السلام موجب …

Read More »

بیانیه گام دوم، افقی نو در عرصه حکومت‌داری

بیانیه گام دوم، افقی نو در عرصه حکومت‌داری

بیانیه گام دوم براساس تجارب ناب و بی‌بدیل با زیرساخت‌های اندیشه‌ای فقهی نوشته شده تا افقی نو به‌روی فقیهان و حوزه فقهی بگشاید تا آن‌ها هم با افق جهانی و اندیشه‌های فقهی، زیرساخت‌های تمدن نوین اسلامی را در عرصه‌های مختلف زندگی چاره‌جویی کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «مناط» با هدف ماهیت‌شناسی فقه نظام با حضور حجج‌السلام‌ والمسلمین عبدالمجید …

Read More »

دولت باید تحقق واجبات کفایی را تضمین کند

فقه سیاسی متناسب با شرایط امروز بازخوانی شود/ لزوم تدوین فقه سیاسی تمدنی

کرسی علمی- ترویجی «تبدیل واجب کفایی به واجب حکومتی در ظرف نظام سیاسی» به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، هفته گذشته در دفتر قم این پژوهشگاه با ارائه حجت‌الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام ایزدهی گونه‌های متفاوتی از وجوب در فقه شیعه را مطرح کرد و گفت:‌ از گونه‌های مختلف وجوب در فقه …

Read More »

رویکرد حقوق بشری به فقه خطرناک است و آن را از ذات خود تهی می‌کند

مقبولیت مردمی و مشروعیت الهی انقلاب

برخی از نحله‌ها وجود دارند که رویکرد حداکثری به حقوق بشر دارند؛ یعنی رویکرد حقوق بشری بر فقه آن‌ها حاکم است. این جریان فکری رویکردی حداکثری به عرف دارد. به این معنا که رویکرد فقهی آن‌ها به سمت عرفی شدن و سکولار شدن پیش می‌رود. رویکرد این جریان نسبت به مقوله فقه، خطرناک است. چون این جریان با رویکرد حداکثری …

Read More »

در مـسیر دولـت سـازی

در مـسیر دولـت سـازی

حجت‌الاسلام لک‌زایی با اشاره به تفکیک نظریه رهبری و نظریه دولت گفت: اگر این تفکیک صورت گیرد چند ثمره دارد؛ نخست در تعامل با جامعه شیعی در سطح جهان نگاهمان به رهبری و قدرت سیاسی جامعه شیعی تشکیکی می‌شود. جامعه شیعی می‌تواند جدای از دولت هم رهبری شود. به گزارش شبکه اجتهاد، پنجمین نشست منتخب علوم انسانی اسلامی با حضور …

Read More »

گزارش تفصیلی از کرسی علمی ترویجی تعامل «مرجعیت» با نهاد «ولایت فقیه»

گزارش تفصیلی از کرسی علمی ترویجی تعامل «مرجعیت» با نهاد «ولایت فقیه»

کرسی علمی ترویجی تعامل مرجعیت با نهاد ولایت فقیه با حضور جمعی از پژوهشگران حوزه فقه و اندیشه سیاسی با بررسی و تدقیق بر مهمترین نظرات و آراء در این عرصه برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، ارائه دهنده بحث در این نشست دکتر عبدالوهاب فراتی عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی …

Read More »

مردم سالاری در ذات دین وجود دارد/ اگر قرار باشد محتوا و ارزش‌های انقلاب صادر شود، باید بر اساس مدل مردم سالاری دینی باشد

مردم سالاری در ذات دین وجود دارد/ اگر قرار باشد محتوا و ارزش‌های انقلاب صادر شود، باید بر اساس مدل مردم سالاری دینی باشد

اگر قرار باشد ما انقلاب اسلامی و محتوا و ارزش‌هایش را صادر کنیم باید بر اساس مدل مردم سالاری دینی باشد؛ به عبارت دیگر اگر غرب توانست دموکراسی را در همه جهان صادر کند ما نیز می‌توانیم مدل مردم سالاری دینی را در جهان حاکم کنیم، مردم سالاری دینی می‌گوید حاکمیت شایستگان و نَه حاکمیت هرکسی که انتخاب شود بلکه …

Read More »

تحقق اسلام حداکثری در زمانه بسط ید فقیه

مردم سالاری در ذات دین وجود دارد/ اگر قرار باشد محتوا و ارزش‌های انقلاب صادر شود، باید بر اساس مدل مردم سالاری دینی باشد

شبکه اجتهاد: رهبر انقلاب اسلامی چندی قبل در دیدار اعضای مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی بیاناتی درباره مسائل علوم دینی و اقتضائات حوزه انقلابی داشتند. یکی از حاضران در جلسه حجت‌الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بود. «صبح نو» در گفت‌وگو با او الزامات حوزه انقلابی و پژوهش مسأله‌مند را به بحث …

Read More »

اداره جامعه نیاز به توسعه فقه حکومتی دارد

اداره جامعه نیاز به توسعه فقه حکومتی دارد

حجت‌الاسلام ایزدهی با تأکید بر اینکه اداره انواع نظامات به عهده فقه حکومتی است، گفت: اگر نظام اسلامی تشکیل شد، باید با رویکرد حکومتی اداره شود و این رویکرد نیاز به فقه حکومتی دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی ترویجی «غایات و کارویژه‌های فقه سیاسیگزارش| اداره جامعه نیاز به توسعه فقه حکومتی دارد بر اساس دیدگاه‌های آیت‌الله خامنه ای»، به …

Read More »

فقه فردی،‌ منتج به سکولاریسم می‌شود!

مردم سالاری در ذات دین وجود دارد/ اگر قرار باشد محتوا و ارزش‌های انقلاب صادر شود، باید بر اساس مدل مردم سالاری دینی باشد

مدرس فقه سیاسی می‌گوید: ما در فقه متناسب با موضوع و مساله روز صحبت می‌کنیم. مساله امروز ما اداره جامعه است. یا ما باید بگوییم می‌توانیم جامعه را اداره کنیم، یا بگوییم دین ما جامعیت ندارد و این یعنی سکولاریسم!. شبکه اجتهاد: ماه گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این …

Read More »

غایات و کارویژه‌های «فقه سیاسی»/ فقه حکومتی؛ متکفل اداره انواع نظامات

غایات و کارویژه‌های «فقه سیاسی»/ فقه حکومتی؛ متکفل اداره انواع نظامات

حجت‌الاسلام ایزدهی با اشاره به استدلال‌های مختلف در زمینه وجوب تشکیل حکومت اسلامی، گفت: یک استدلال این است که ما یک غایتی داریم و این غایت به گونه حداکثری است که جز به واسطه تحقق حکومت قابل جریان نیست؛ بنابراین فقه باید وارد مسائل حکومت شود و تشکیل نظام اسلامی دهد. حال اگر نظام اسلامی تشکیل شد، باید با رویکرد …

Read More »

دینی که «فقه نظام» نداشته باشد، ناقص است

دینی که «فقه نظام» نداشته باشد، ناقص است

عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می‌گوید: اگر بگوییم دین چیزی به نام نظام ندارد،‌ آیا این به معنای خلوّ دین از یک موضوع ضروری جامعه است که اگر اینطور باشد، ما دین را امری جامع نخواهیم دانست. شبکه اجتهاد: هفته گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این موضوع جدیدی …

Read More »

تحدید قدرت حاکم جائر مسلمان/ سید سجاد ایزدهی

دینی که «فقه نظام» نداشته باشد، ناقص است

اختصاصی شبکه اجتهاد: از دیرباز، ظلم، استبداد و سوء استفاده از قدرت، با نظام‌های سیاسی ظالم و جائر قرین بوده و حاکمان نامشروع همیشه درصدد بودند با بسط سلطه و قدرت خود بر مردم، به امیال خویش دست یافته و با سوء استفاده از قدرت و امکاناتی که در اختیار دارند، بر قدرت و ثروت خویش بیافزایند. چه آن که …

Read More »

تقویت رویکرد تمدن‌محور در فقه سیاسی/ سیدسجاد ایزدهی

توجه به خواست مردم در جهت پایایی نظام است/ تمایزات وجه جمهوریت در نظام مردم‌سالاری دینی

شبکه اجتهاد: فقه از زمان امامان معصوم(ع) به صورت عام و فقه سیاسی به صورت خاص همواره متناسب با تحولات زمانی پیش رفته و به نیاز‌های جامعه پاسخ داده است. هر جامعه‌ای باید نظریاتش را بر اساس هنجار‌های بومی خویش تولید کند، بر این اساس فقه سیاسی، نرم‌افزار اداره جامعه است. در تمام زمان عصر غیبت، فقه سیاسی پاسخ‌گوی نیاز‌های …

Read More »

ورود به مسیری غیر از اجتهاد مصطلح حوزه، موجب به خطرافتادن فهم دین، تحجر و تجدد می‌شود/ عده‌ای مغرضانه فهم اسلام اصیل را برنمی‌تابند

ورود به مسیری غیر از اجتهاد مصطلح حوزه، موجب به خطرافتادن فهم دین، تحجر و تجدد می‌شود/ عده‌ای مغرضانه فهم اسلام اصیل را برنمی‌تابند

ایزدهی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، درپیش گرفتن مسیری غیر از اجتهاد مصطلح حوزه با سابقه هزارساله را موجب به خطرافتادن فهم دین و تحجر و تجدد و در نهایت خروج از مسیر اسلام دانست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سید سجاد ایزدهی اظهار داشت: اصولا دو نوع تلقی از اسلام وجود دارد که براساس یک نگاه، …

Read More »

فقه حکومتی بدون روش شناسی فقهی شکل نمی‌گیرد/ فقه ما در مرحله بلوغ است

فقه سیاسی متناسب با شرایط امروز بازخوانی شود/ لزوم تدوین فقه سیاسی تمدنی

در گذشته اتفاقات خوبی در زمینه روش شناسی فقهی افتاده و از جایگاه عقل، عرف و بنای عقلا علاوه بر منابع فقهی به عنوان روش استفاده شده و بحث زمان، مکان، مصلحت و حکم حکومتی در فقه ما وارد شده است زیرا فقه حکومتی، اصول فقه حکومتی را می‌طلبد و این اتفاق در حال افتادن و شکل گرفتن است. به …

Read More »

توسعه «فقه سیاسی» در ۴۰ سال گذشته

توسعه «فقه سیاسی» در 40 سال گذشته

به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی؛ نشست «انقلاب اسلامی و توسعه فقه سیاسی» در تالار امام مهدی(عج) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ارائه حجت الاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی و دبیری حجت‌الاسلام والمسلمین شریعتی با حضور استیند و فضلای حوزه علمیه قم برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در ابتدای این نشست دبیر جلسه با اشاره به پیشرفت‌های صورت گرفته …

Read More »

اولویت نظام پارلمانی نسبت به نظام ریاستی در اسلام/ سازگاری بیشتر پارلمانتاریسم با ساختار ولایت فقیه/ اجماع فقهای شیعه و سنی در مخالفت با تفکیک قوا

اولویت نظام پارلمانی نسبت به نظام ریاستی در اسلام/ سازگاری بیشتر پارلمانتاریسم با ساختار ولایت فقیه/ اجماع فقهای شیعه و سنی در مخالفت با تفکیک قوا

نظام پارلمانی در اسلام از آن جهت اولویت دارد که هزینه‌های کمتر و فایده بیشتری دارد؛ در تحکیم موقعیّت ولایت فقیه نیز کارآمدی بیشتر از خود نشان می‌دهد چراکه چالش بین رئیس جمهور و رهبری در این ساختار کمتر است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی امکان‌سنجی پارلمانتاریسم در نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران، دوشنبه دوم مردادماه به همّت پژوهشگاه …

Read More »

سکولاریزه شدن حوزه؛ پیامد کم‌کاری در فقه حکومتی

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تأکید بر آسیب‌های دوری حوزه از مباحث فقه حکومتی، گفت: وقتی درس‌های خارج طهارت و مکاسب و فقه احوالات شخصیه و بحث‌های غیر حکومتی نرخ رایج شود و اداره حکومت برعهده مجلس و شورای نگهبان باشد گویا عملا پرداختن به فقه حکومتی را وظیفه دیگران می‌دانیم؛ این نوعی سکولار نهفته است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «نگرش حکومتی به فقه از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» در آستانه سالروز آغاز رهبری ایشان به همت پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل عصر روز شنبه 12 خردادماه در سالن نشست‌های خبرگزاری رسا برگزار شد. سخنرانان این نشست حجج‌اسلام والمسلمین سید سجاد ایزدهی عضو هیأت علمی و مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و محمد مهدی حقانی رییس شورای سیاستگذاری مؤسسه لوح و قلم بودند، دبیری علمی نشست را نیز دکتر سید محمدجواد میرخلیلی کارشناس پژوهشی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برعهده داشت. پرداختن به فقه حکومتی؛ مطالبه جدی رهبر انقلاب از حوزه در ابتدای این نشست حجت‌الاسلام سید سجاد ایزدهی در ارائه مطلب خود گفت: از جمله کسانی که به طور جدی بحث فقه حکومتی را پیگیری کرده اند رهبر معظم انقلاب هستند که از سالیان قبل این بحث را از بدنه حوزه مطالبه کرده اند. گرچه شاید رهبر معظم انقلاب در درس خارج امام (ره) حضور زیادی نداشته باشند و بیشتر شاگرد شیخ مرتضی حائری بودند ولی نوع اجتهاد ایشان بیشتر از نظر فقه سیاسی و اجتماعی و حکومتی همچون امام راحل است. بنده چندین سال است که در دیدگاه فقه حکومتی رهبر معظم انقلاب نیز تأمل‌‌ می‌کنم و هر بار حرف جدیدی به دست‌‌ می‌آورم به همین جهت به نظر‌‌ می‌رسد اگر بخواهیم دیدگاه حکومتی ایشان را بررسی کنیم باید بدانیم که سخنان و رویکردهای ایشان جزیره‌‌ای نیست و این طور نیست که الان به ذهن شان حرفی بیاید و آن را به زبان بیاورند و در جای دیگری حرف دیگری بزنند بلکه به نظر‌‌ می‌رسد ایشان یک منظومه فکری دارند که بر اساس آن رویکردهای خود را بیان‌‌ می‌کنند. برای رسیدن به منظومه مد نظر ایشان باید بدانیم که فقه حکومتی رویکرد درجه دوم به فقه است، چراکه یکبار فقه و استنباط و اجتهاد فقهی داریم که گاهی با رویکرد فردی و گاهی با رویکرد حکومتی است ولی یک بار با فقه به مثابه داشتن رویکردی درجه دو اموری را تبیین کنیم که در اجتهاد تأثیر گذار است. به عنوان مثال اگر خاتمیت را در علم کلام بحث نکرده باشیم و جامعیت فقه را نسبت به همه شؤون زندگی بررسی نکینم فقه پویا و اصلا فقه حکومتی نخواهیم داشت و اگر قرار باشد فقه از فقه سنتی توسعه پیدا کند حتما باید در مرحله قبل در مبانی آن تحول ایجاد شود. تحول فقه در گروه تحول در فلسفه فقه است تحول فقه در گروه تحول در فلسفه فقه است به همین جهت اگر سطح انتظار ما و غایت‌ها و روش‌ها تحول پیدا نکند اصلا فقه حکومتی نخواهیم داشت و بحث تخصصا خارج‌‌ می‌شود و عمده مسأله‌‌ای که رهبرمعظم انقلاب عملا انجام داده اند ایجاد یک فلسفه فقه است و این فلسفه فقه به گونه‌‌ای رغم‌‌ می‌رخورد که به فقه حکومتی منجر‌‌ می‌شود. فلسفه فقه فردی وظیفه پاسخ گویی به نیازهای مؤمنانه مکلفان را برعهده دارد و مقوله‌‌ای است که بیش از هزار سال در فقه شیعه وجود داشته است، این فقه در گذشته به مثابه نرخ رایج بود به این معنا که فقه یعنی مرجع تقلید و پرسش و پاسخ، نماد آن هم رساله عملیه است و در نهایت کتب علمی هم که بود تفصیلی از اجمال رساله عملیه است و مسائلی از حکومت و حکم رانی دیده نمی شد. فقه باید فرزند زمانه خویش باشد به عقیده ما رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که فقه فرآیندی زمان مند است نه مبنایی، یعنی اگر مبنای انقلاب این بود که با آمریکا مذاکره نکنیم با مذاکرات اصل انقلاب زیر سؤال‌‌ می‌رفت ولی این مسأله بحثی زمان مند است و اگر مذاکره کردیم انقلاب زیر سؤال نمی رود، هنر رهبری در این بحث نظمی است که‌‌ می‌خواهیم عرض کنیم. در فلسفه فقه این بحث مطرح است که فقه باید فرزند زمانه خویش باشد، همچنانکه فقه در زمان گذشته و عصر غیبت فقه زمانه خودش بود که تنها حیثیت فردی وجود داشت چراکه اصلا حکومتی نداشتیم ولی امروزه که حکایت حکومت دینی است آیا‌‌ می‌توان همچنان صحبت قبل کرد؟ برای روشن شدن مسأله مثالی‌‌ می‌زنیم، فرض کنیم اگر شهرداری کلان شهر تهران اجازه برج سازی ندهد، صدای خیلی‌ها در‌‌ می‌آید که زمین نداریم پس نمی توانیم خانه سازی کنیم، یعنی این زمین‌ها جواب نمی دهد پس باید برج سازی داشته باشیم از این رو عدم مجوز برای برج سازی قبیح و غیرممکن است، حال اگر همین حرف را در یک روستایی مطرح کنیم جالب به نظر نمی رسد به عبارت دیگر قبح آن مسأله در این جا وجود ندارد، یا بخواهیم در روستایی مترو بزنیم که خنده دار است ولی شهربزرگ به همان ملاک مترو می خواهد. رهبری معظم تأکید دارند که فقه چون ظرفیت خاتمیت دارد و باید تا روز قیامت جواب بدهد، جامعیت داشته باشد و به همه نیازهای مردم پاسخ بدهد و همه فقها قبول دارند نمی توانیم بگوییم در مورد بحث‌های حکومتی حرفی نزنیم، رهبری‌‌ می‌گویند: باید فقه امروزه متناسب با زمانه متحول شود. اگر در گذشته‌‌ می‌گفتند که هر 400 سال یک بار علم متحول‌‌ می‌شود امروز علم و تکنولوژی هر 30 سال متحول‌‌ می‌شود از این رو با جمعیت، حکومت و سؤال‌ها و پرسش‌ها فقه ما نیز باید متحول شود. کار نکردن در زمینه فقه حکومتی حوزه را سکولاریزه می‌کند اشکال این است که ما چرا در فقه متناسب با روز جهش نداشته ایم، فقه ما امروز متحول شده و بدون شک نسبت به قبل متفاوت است ولی متناسب با اقتضائات زمانه رشد نکرده است. نمی شود که فقه ما چهل ساله بشود ولی قانون کشور ما توسط مجلس شورای اسلامی نوشته شود که اصلا متخصص نیستند، آنها قانون را تصویب کنند بعد شورای نگهبان صرفا عدم خلاف و نه موافقت آن را با شرع بیان کنند. امروز دیگر وقتی درس‌های خارج طهارت و مکاسب و فقه احوالات شخصیه و بحث‌های غیر حکومتی نرخ رایج می شود، اداره کشور و حکومت برعهده مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان بیافتد گویا عملا داریم‌‌ می‌گوییم که این کار یعنی حکومت فقه برعهده دیگران است که به نظر‌‌ می‌رسد داریم به سمت سکولار شدن نهفته‌‌ می‌رویم بنابراین قانون ما باید بر اساس فقه شیعه تدوین شود. عرصه‌های مورد تأکید رهبر معظم انقلاب در فقه حکومتی رهبر معظم انقلاب در بحث فلسفه فقه در چند عرصه وارد شده اند؛ اولا مفهوم شناسی فقه حکومتی است و اینکه باید هویت آن شکل بگیرد و از مشابهات آن تفکیک شود، ثانیا ادله و چیستی و چرایی و روش شناسی آن مشخص شود و این که آیا فقه حکومتی از بطن روش شناسی قدیم فقه خارج‌‌ می‌شود یا خیر؟ و ثالثا پیشینه آن کجاست؟ و رابعا علل و زمینه و بستر فقه حکومتی چیست؟ و چرا در زمان‌های گذشته اتفاق نیافتاده است؟ اگر مجموعه‌‌ای از این موارد را کنار هم بگذاریم و بگوییم باید رویکرد فقه حکومتی در فقه سیاسی ایجاد شود توفیق خواهیم داشت، هرچند دانش اول شکل‌‌ می‌گیرد و بعدا در مورد رؤوس ثمانیه آن صحبت‌‌ می‌شود. نقشه راه فقه حکومتی در منظومه فکری رهبر انقلاب اما امروزه نمی توانیم بگوییم دانش فقه حکومتی شکل گرفته و فلسفه‌های مضاف آن این موارد است مگر این که فقه ما در راستای فقه حکومتی باشد و تحول آن منوط به تحول در رؤوس ثماینه بوده و نقشه راه من برای رسیدن به مطلوب باشد، اگر این گونه شد‌‌ می‌توانیم از فقه سیاسی فردی به فقه سیاسی حکومتی برسیم. تلقی ما این است که در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب نقشه راهی وجود دارد که در مواضع مختلف آن را تببین کرده اند که در ادامه بحث به آن اشاره خواهیم داشت. و در کل خواهیم گفت اندیشه رهبر معظم انقلاب به هیچ عنوان جزیره‌‌ای نیست و‌‌ می‌توانیم آن را به صورت منظومه استخراج کنیم. در بخش دوم این نشست حجت‌الاسلام حقانی سخن خود را اینگونه آغاز کرد: نظریه پردازی در حوزه فقه حکومتی تکلیفی است که برعهده حوزه‌های علمیه گذاشته شده و از فرمایشانت رهبر معظم انقلاب استفاده‌‌ می‌شود حوزه یک تکلیف حداقلی و یک تکلیف حداکثری در این عرصه دارد. ترسیم تکلیف حداقلی و حداکثری برای حوزه از سوی رهبر انقلاب تکلیف حداقلی این است که که این حوزه انقلابی بماند کما این که تا به امروز انقلابی بوده است چون اگر انقلابی بماند انقلاب اسلامی باقی خواهند ماند و اگر نباشد انقلاب اسلامی در خطر انحراف از مسیر اصلی و حتی نابودی قرار خواهد گرفت. برای انقلابی ماندن مؤلفه‌های قدرت و عناصر قدرت اهمیت دوچندانی دارد و تکلیف حداکثری این است که حوزه امروز باید پاسخگوی نیازهای انقلاب اسلامی باشد و این مسأله جز با تحول صورت نمی گیرد، چراکه امروز حوزه در شرایطی است که توطئه‌‌ای زیادی متوجه او شده است و این حوزه امکان پاسخگویی ندارد و این نمی شود جز با تحول در مسائل دانشی که یکی از آنها فقه حکومتی است. رشد در فقه حکومتی به معنای پاسخگویی به نیازی است که متوجه حوزه‌های علمیه شده است و بیشتر مباحث اندیشه ورزی است که به مسیر تحول در حوزه کمک‌‌ می‌کند، بنابراین باید ما در حوزه به این سمت حرکت کنیم و باید همین هدف را در این جلسات تأمین کنیم؛ این که چگونه‌‌ می‌شود در موضوع فقه حکومتی تحول ایجاد کرد. دستیابی به مبانی فقه حکومتی نیازمند تأمل در اندیشه امام و رهبری است مقدمه این کار توجه به فرمایشات امام راحل و رهبر معظم انقلاب است و اگر در موضوع تحول بدون دانش و تخصص کافی وارد شویم نتیجه آن انحراف و حتی ارتجاع‌‌ می‌شود، بنابراین اینکه شما نیز در پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل ابتدا فرمایشات رهبری را مورد مطالعه قرار داده اید، بسیار ارزشمند است. همانطور که استاد ایزدهی بیان کردند در بیانات رهبر معظم انقلاب می توان منظومه‌‌ای استخراج کرد که اولین آنها مبانی فقه حکومتی است، دیگری تعریف فقه حکومتی است و همین طور بحث ضرورت و پیشینه و سعه و گستره و البته امکان تولید فقه حکومتی. ما در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی هستیم ولی متأسفانه خط تبلیغی ایجاد شده که انقلاب اسلامی به بسیاری از اهداف خود نرسیده ست از جمله این که‌‌ می‌گویند وقتی در این چهل سال نتواستیم فقه سیاسی درست کنیم پس نخواهد شد، از این رو یکی از الزامات پژوهشی در حوزه فقه حکومتی است. یکی وظایف حوزه‌های علمیه تفقه است که شامل فقه حکومتی هم‌‌ می‌شود و همین طور انذار و اجرا هم از رسالت حوزه‌های علمیه است. غفلت از سیره عملی رهبر انقلاب در عرصه فقه حکومتی روش استنباط فقه حکومتی و شاخصه‌های محققانی که‌‌ می‌تواند فقه حکومتی تولید کنند، نظام سازی، مخالفان و موانع، موضوع شناسی و نقش زمان و مکان و راهکارهای عملیاتی کردن و نوع فعالیت‌های پژوهشی از مسائل مهم مورد بحث در این عرصه است که باید در جای خود به آنها بپردازیم، البته برخی از آنها نسبت به هم‌پوشانی دارند. شما نیز در پایگاه تخصصی وسائل کتابی در همین زمینه تهیه کرده اید که بسیار خوب است ولی همه مطالب فقه حکومتی در کتاب شما نیامده است، از جمله این که در باب مبانی فقه حکومتی رهبر معظم انقلاب فرمایشات زیادی دارند که نیامده است. علاوه بر این سیره رهبر معظم انقلاب نیز در باب فقه حکومتی نیز قابل بررسی است؛ مثل نرمش قهرمانانه در قضیه برجام که یک مبنای فقهی دارد که در این کتاب نیامده است، بنابراین عمل و مبنای ایشان در تصمیماتی که گرفته اند‌‌ می‌تواند قابل استفاده قرار بگیرد. پاسخ به شبهه ناکارآمدی فقه حکومتی در ادامه حجت‌الاسلام ایزدهی اظهار داشت: این که بگوییم در چهل سال گذشته توفیقی نداشته ایم به نظر حرف درستی نیست چراکه وقتی صحبت از دانش‌‌ می‌کنیم، دانش به طور کل دیرپا است، ما امروز در بستر دانش‌های غربی قرار داریم که به مثابه‌های جهان بینی‌های حاکم حاصل 200 سال حک و اصلاح است که از انقلاب کارگری در انگلیس یا نظریات دکارت در فرانسه به صورت آرام شکل گرفته است و با نقض و ابرام‌های فراوان درخت تناوری شده و گاهی وارد فرهنگ و علوم ما نیز شده است. بنابراین سنخ علم یک فرآیند و پروسه طولانی است که باید ادامه پیدا کند و البته نقد شود، ما حتی خودمان با همان ذهن ثابتی که داریم گاهی حرف‌های 10 سال پیش خودمان را نقض کنیم. حال شما فقه را در نظر بگیرید، فقه در عصر غیبت قبل از شیخ مفید و شیخ طوسی نهایتا نقل روایات بدون ذکر سند بود و بعدها ابن جنید و شیخ طوسی‌ها و شیخ مفید آن را منقح کردند، به مرور زمان به زمان شهیدین رسید که سر و شکل پیدا کرد و در ادامه به دست علامه و محقق کرکی و شیخ انصاری این درخت تناور تر شده است. باید بدانیم که هزار سال فقه در بستر فرد و نیازهای فردی بوده و ما بعد از انقلاب‌‌ می‌خواهیم آن را در عرصه حکومت وارد کنیم و انتظار داریم این فرآیند که در حال شدن است به گفتمان تبدیل شود؛ ما‌‌ می‌خواهیم فقه از توضیح المسائل صرف خارج شود و این انتظار یک شبه حاصل نمی شود و مهم این است که ما در این فرآیند قرار بگیریم. حجت‌الاسلام حقانی نیز در تکمیل پاسخ به این شبهه، گفت: برخی‌‌ می‌گویند شما در حوزه تولید علم نکرده اید و در اجرا هم نظام جمهوری اسلامی به اهداف خود نرسیده است و به هرحال ما با هر دو شبهه روبه رو هستیم که یک جهت آن همین مسأله‌‌ای بود که آقای دکتر ایزدهی بیان کردند و آن دیرثمرده بودن علم و فقه است. کم‌کاری در حوزه فقه حکومتی پاسخ دیگر اینکه تا به حال کار خوبی در این عرصه انجام نشده و در حقیقت زمانی به فقه اداره حکومت اختصاص داده نشده است، به عبارت دیگر در فقه حکومتی آن کاری که‌‌ می‌خواهیم از آن نتیجه بگیریم صورت نگرفته است. دیدگاه‌هایی وجود دارد که فقه حکومتی باید کلا با مبانی اصولی تغییر پیدا کند که البته این مسأله مورد قبول رهبری نیست، ایشان در جایی‌‌ می‌فرمایند: فقه حکومتی با همان شرایط فقه و اصول سنتی با برخی مسائل اضافه شدنی است. در اثر کار در فقه اجتماعی و فقه حکومتی گوشه‌هایی در امر فقاهت پیش بیاید ولی تعطیل کردن روش فقاهت و ابداع روش جدید مورد نظر ایشان نیست. رهبر معظم انقلاب به بینش سیاسی اشاره کرده اند به همین جهت اگر انسان در حوزه فقه حکومتی به موضوعات قرآن کریم در اجتماعیات و حتی اخلاقیات تسلطی نداشته باشد قدرت استنباط نخواهد داشت. ادعای فقه حکومتی از ایشان با دیگران تفاوت‌‌ می‌کنند که نظراتشان به عمل نرسیده است؛ رهبر معظم انقلاب به همراه حضرت امام (ره) بحث فقه حکومتی را به مقام عمل آورده اند و به عنوان کسی که فقه حکومتی را در عرصه عمل آوده است تأکید‌‌ می‌کنند که اگر نشده چون کاری صورت نگرفته است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تأکید بر آسیب‌های دوری حوزه از مباحث فقه حکومتی، گفت: وقتی درس‌های خارج طهارت و مکاسب و فقه احوالات شخصیه و بحث‌های غیر حکومتی نرخ رایج شود و اداره حکومت برعهده مجلس و شورای نگهبان باشد گویا عملا پرداختن به فقه حکومتی را وظیفه دیگران می‌دانیم؛ این نوعی سکولار نهفته است. …

Read More »

پس از پایان دوره نبوت چه نیازی به وجود امامت است؟

فقه سیاسی متناسب با شرایط امروز بازخوانی شود/ لزوم تدوین فقه سیاسی تمدنی

مرحوم علامه حلی در کتاب باب حادی عشر در تعریف اصطلاحی امام‌ می‌گوید: امامت، ریاست کلی در امور دنیوی و اخروی، به نیابت از پیامبر(ص) است. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌حجت‌الاسلام سید سجاد ایزدهی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یادداشتی با عنوان «امامت؛ استمرار راه انبیاء(ع)» به نقش امامت در هدایت امت اسلامی پرداخته است که …

Read More »

عدم مسامحه با فضای مجازی ناسالم، براساس قاعده حفظ نظام

مردم سالاری در ذات دین وجود دارد/ اگر قرار باشد محتوا و ارزش‌های انقلاب صادر شود، باید بر اساس مدل مردم سالاری دینی باشد

حجت‌الاسلام ایزدهی با توجه به قاعده حفظ نظام در فقه شیعه گفت: اگر اخلال نظام به عرصه فضای مجازی و شبکه‌‌های فراگیر و غیر مجاز باشد، به گونه‌ای که اساس نظام را تهدید کند و محدود به اخلال در نظام معشیت نشود؛ طبیعتاً مسامحه در این عرصه جایز نیست؛ زیرا اگر در این امور مسامحه شود، اصل نظام از بین …

Read More »

قرائت شیعی از مشارکت سیاسی

قرائت شیعی از مشارکت سیاسی

شبکه اجتهاد: اخیراً کتابی با عنوان «مشارکت سیاسی در فقه سیاسی شیعه» با موضوع مشارکت سیاسی، جنبه‌های مذهبی ـ اسلامی و علوم سیاسی نوشته سیدسجاد ایزدهی توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. بنا بر اهمیت موضوع، به سراغ نویسنده اثر رفتیم و در گفت‌وگو با وی به بررسی ابعاد مختلف موضوع پرداختیم. گفتنی است از این …

Read More »

فقه حکومتی نداریم، چون کلام به کمک فقه نیامده است/ برای رونق فقه باید فلسفه فقه و برای رشد علم کلام باید فلسفه علم کلام شکل بگیرد

فقه حکومتی نداریم، چون کلام به کمک فقه نیامده است/ برای رونق فقه باید فلسفه فقه و برای رشد علم کلام باید فلسفه علم کلام شکل بگیرد

ما فقه حکومتی نداریم، شاید به دلیل اینکه کلام به کمک فقه نیامده است. اگر بحث کلامی را بیاوریم و با این دامنه وارد فقه شویم، استنتاج‌های ما در فقه متفاوت خواهد شد و رویکرد حاکم بر فقه اگر رویکرد کلامی باشد، رویکرد حداکثری خواهد شد. اگر فقه با مبانی برخواسته از کلام شکل بگیرد،‌ نه تنها برای جامعه مؤمن …

Read More »

علوم حوزوی در تراز حوزه‌ انقلابی/ سجاد ایزدهی

توجه به خواست مردم در جهت پایایی نظام است/ تمایزات وجه جمهوریت در نظام مردم‌سالاری دینی

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر سجاد ایزدهی، مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چندی پیش در همایش «حوزه‌ انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، مقاله خود تحت عنوان «علوم حوزوی در تراز حوزه‌ی انقلابی» را ارائه کرد. بخش‌هایی از ارائه ایشان از این مقاله، ازنظر شما می‌گذرد.  احساس خطر مقام …

Read More »

وجهه غالب انقلاب اسلامی در مبانی فقهی کاملا مشهود است/ تفاوت انقلاب ایران با سایر انقلاب‌ها

دینی که «فقه نظام» نداشته باشد، ناقص است

مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: وجهه غالب انقلاب اسلامی، ریشه در مبانی‌ای دارد که عمدتا رویکرد دینی و فکری سیاسی دارند و در مبانی فقهی ما کاملا مشهود است که به صورت خاص می‌توان به بحث ولایت فقیه اشاره کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، انقلاب اسلامی دستاوردهای مهمی را برای جامعه اسلامی ما و همچنین مستضعفان …

Read More »

«مأموریت فقها» / سید سجاد ایزدهی

مردم سالاری در ذات دین وجود دارد/ اگر قرار باشد محتوا و ارزش‌های انقلاب صادر شود، باید بر اساس مدل مردم سالاری دینی باشد

شبکه اجتهاد: احکام شرعی فقه شیعه از زمان‌های گذشته با محوریت حجیت ادله و استناد احکام و نظریه‌ها به شارع مقدس ارائه می‌شد و قطعی بودن حکم شرعی، به معنای استناد آن به ادله شرعی مثل قرآن، سنت، اجماع و عقل بود؛ یعنی، فقها معمولاً ملاکشان این بود که حکم را بتوان به خداوند نسبت داد، اگر این نسبت حاصل …

Read More »

فقه سیاسی به مثابه ضرورتی فراگیر در حلّ مشکلات و مسائل نظام اسلامی

آیت‌الله خامنه‌ای ضمن ضرورت عنایت به مقوله فقه سیاسی به مثابه ضرورتی فراگیر در حلّ مشکلات و مسائل نظام اسلامی، ضمن به رسمیّت شناختن گستره محدود فقه سیاسی در زمان گذشته، محدودیّت آن را به اموری خارج از مبانی و الزامات آن و متناسب با شرایط سیاسی، اجتماعی زمان گذشته دانسته و با تأکید بر ضرورت بازخوانی مبانی این گرایش …

Read More »
Real Time Web Analytics