Tag Archives: فقه اسلامی

شبکه اجتهاد: فکر می‌کنم برای شناخت دستگاه فاهمه ایرانی برخلاف غرب به دیسیپلین فقه نیاز داریم. اگر ما فقه را درنیابیم، درکی از چند و چون تولید آگاهی میان خود درنخواهیم یافت. چرا باید به فقه بپردازیم؟ مگر فقه چه کاری انجام می‌دهد؟ شاید کسی به من بگوید مگر چشم خود را بر این بسته‌ای که بخشی از مردم فقه‌اندیش و فقه‌باور نیستند و به فقه به مثابه یک منبع برای رفتار خود نگاه نمی‌کنند. از سر ناآگاهی این سخن را بیان نمی‌کنم. از آن نظر فقه را به عنوان دستگاه فاهمه ایرانی مطرح می‌کنم که فقه این کارکرد را …

کتاب «شناخت شریعت: فقه اسلامی در دهکده جهانی» اثر محمد کشاوجی و رفیق عبدالله و ترجمه نورالدین الله‌دینی، با شمارگان هزار نسخه، ۴۴۰ صفحه و بهای ۱۴۰ هزار تومان از سوی نشر نامک روانه بازار نشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب ترجمه فارسی پژوهش دو وکیل مسلمان است که در فصل پایانی کتاب خود را اینگونه معرفی کرده‌اند: «ما هر دو وکیل و تحصیل کرده غرب هستیم و در جامعه مستعمره انگلیس متولد شده‌ایم که خود این جامعه به واسطه نژادپرستی و استعمار لطمه خورده است. ما اکنون به عنوان بخشی از جمعیت مسلمانان مهاجر این کشور در …

رساله دکتری «تأثیرات نظامات اجتماعی بر فرایند شکل‌گیری فقه اسلامی تا قرن سوم هجری؛ مطالعه موردی: نکاح، برده‌داری، جهاد و دیات» در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران توسط حجت‌الاسلام ‌روح‌الله توحیدی‌نیا، به‌صورت حضوری و مجازی مورد دفاع قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین‌ دکتر رسول جعفریان به عنوان استاد راهنما، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید مصطفی محقق داماد و دکتر حسن حضرتی، به عنوان مشاوران رساله و همچنین دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی و حجت‌الاسلام والمسلمین‌ دکتر محمدعلی مهدوی راد به عنوان داوران اصلی رساله، حضور داشتند. نگارنده اثر در این جلسه اظهار کرد: محصول …

شبکه اجتهاد: برخی روشنفکران عرب تمدن اسلامی را “تمدن فقه” توصیف کرده‌اند. این سخن از جنبه‌های مختلف سخن درستی است. از فقه در این تعبیر طبیعی است که تعبد شخصی به فروع فقهی مراد نیست. بلکه جنبه تمدنی فقه در اسلام است که مقصود است. روشنفکری دینی در ایران چند دهه‌‌ای است که در برابر توجه به جنبه‌های معنوی دین اهمیت فقه را کم جلوه می‌دهد. البته آنچه از گفتمان روشنفکری دینی در ایران بر می‌آید این است که منظورشان از فقه، فقه بمثابه دانش است. به نظر این باور ناشی از دو فهم نادرست است: یکی از خود اسلام …

رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی زنده تلویزیونی به مناسبت سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی، «تحول‌خواهی، تحول‌انگیزی و تحول‌آفرینی» را از مهمترین خصوصیات امام راحل عظیم‌الشأن خواندند و تأکید کردند: برای زنده‌ماندن انقلاب باید با درس‌آموزی از این ویژگی نرم‌افزاری و عملیاتی امام، رویکرد تحولی و گرایش پرشتاب به «بهتر شدن و حرکت جهشی» را، در همه زمینه‌ها بخصوص در زمینه‌هایی که بی‌تحرکی یا عقب‌گرد داشته‌ایم با جدیت دنبال کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، متن کامل سخنرانی مقام معطم رهبری به مناسبت سالگرد ارتحال بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بدین شرح است: بسم الله الرّحمن الرّحیم و الحمدلله ربّ …

چند ویژگی در فقه امام علی (ع) هست که هم فقه او را از خلفای هم‌عصر خود به لحاظ برخی طرز تلقی‌های متعارض و هم از فقه امامان بعدی به لحاظ حداقل تفاوت‌های فراوان شکلی و پر رنگ بودن برخی موضوعات متمایز می‌سازد. از این میان به سه عنصر که از درجه اهمیت و تأثیر بالاتری برخوردارند پرداخته می‌شود. ۱- احکام حکومتی؛ ۲- رویکرد قضایی؛ ۳- شذوذات روایی. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چیرگی و تضلع امام علی (ع) به دانش خاصی محدود نیست. با این حال، نمود علمی آن حضرت در قلمرو فقه بسیار درخشنده و بارز است. روایات فقهی …

شبکه اجتهاد: در شمارش فقیهان صحابه، همواره نام امام علی (ع) در رأس آنان دیده می‌شود(۱). قرارگرفتن حضرت در مقام خلافت طی چند سال شرایطی را فراهم آورد که آن حضرت هم در معرض قضا و هم استفتا قرار گیرد و اقوال منقول از او نقش مؤثری در فقه پسین برجای گذارد(۲). در منابع سخن بسیار است از این که نه تنها تابعین که صحابه در فتاوی و اقوال فقهی به آن حضرت رجوع می‌کردند و از او در حل معضلات یاری می‌طلبیدند(۳). ابن‌عباس بر این نکته تأکید دارد که «هرگاه چیزی برای ما [صحابه] از علی (ع) ثابت می‌شد، …

شورای عالی اتحادیه جهان اسلام قصد دارد هر ساله دو جایزه با عنوان «جایزه فقه اسلامی» و «جایزه سند مکه» به ارزش ۲۶۰ هزار دلار اهدا کند. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از ونگارد ان جی آر، در چهل و چهارمین نشست شورای عالی اتحادیه جهان اسلام با حضور ۸۲ کشور که عربستان میزبان آن بود، اعلام شد این شورا سالانه دو جایزه با عنوان جایزه فقه اسلامی و جایزه سند مکه با ارزش ۲۶۰ هزار دلار اهدا می‌کند. بنابر اعلام مسئولان، جایزه سالانه فقه اسلامی به علمای مسلمانی اهدا می‌شود که با استفاده از ظرفیت‌های فقه اسلامی برای …

در جلسات مجمع، از حقوقدانان و علمای دیگر هم استفاده می‌شود و نهایتاً یک سیاقت و قالب فقهی، برون‌دادهای آن جلسه پیدا می‌کند و در قالب فتوا ارائه می‌شود. البته در کنار فتواها، توصیه‌هایی هم نوعاً قرار می‌گیرد. یک بخش از مصوبات، همان فتاواست و یک بخش هم توصیات است. نحوه عرضه هم بدین‌صورت است که در همه مقالات وارده اولاً جلسات مختلفی پیرامون موضوعاتی که در دستور کار قرار گرفته برگزار می‌شود و جلسه‌ای طولانی، نسبت به آن موضوع بررسی می‌شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: مجمع جهانی فقه جده در عمل به مصوبه صادره از دوره سوم کنفرانس سازمان همکاری …

شبکه اجتهاد: پنجم شهریور چهلمین روز درگذشت آیت‌الله سید علیرضا حائری، رئیس فقید ‌دایره‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت (ع) بود. وی در سال ۱۳۳۰ شمسی در یزد، دیده به جهان گشود و با هجرت پدر به کربلا، دوران کودکی و نوجوانی خود را در این شهر گذرانید.  وی در آغاز نوجوانی از آنجا که مهد علم و حوزه گرانسنگ نجف اشرف، دوران طلایی و شکوفایی خود را پشت سر می‌گذاشت، رو به سوی این شهر نهاده و نزدیک به یک دهه به تحصیل علم در حوزه علمیه نجف اشرف پرداخت. عمده اساتید برجسته این فقید سعید در نجف اشرف، …

کتاب «غایه البادی فی شرح المبادی» دربارۀ مبانی فقه اسلامی است و توسط دکتر غلامرضا جمشیدنژاد اول تصحیح و تحقیق شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، مؤلف کتاب محمد بن علی بن محمد جرجانی غروی حلّی (سدۀ ۷- ۸ هـ. ق) شاگرد مبرز علامۀ حلّی است. این کتاب را جرجانی در شرح کتاب «مبادی الوصول الی علم الاصول» استادش نوشته است. در این اثر جرجانی آرای استادش علامه حلّی را در جایی که لازم بوده در نهایت احترام نقد کرده است. این کتاب که در عالم تشیع اهمیت فوق العاده‌ای دارد در قرن هفتم هجری به نگارش درآمده و نسخۀ …

شبکه اجتهاد: یکی از مسائلی که اسلام پژوهان غربی در مسیر مطالعات خود همواره به آن توجه داشته‌اند همانا «مشابهت‌های میان فقه اسلامی با قوانین سایر ادیان و سرزمین‌ها» است. البته اینگونه به نظر می‌رسد که گرایش «خاستگاه یابی» برای تعالیم دینی و خصوصاً آموزه‌های اسلامی، جزئی جدایی ناپذیر از مطالعات اسلامی در مغرب زمین است و حتّی برخی همچون ویلیام گراهام (قرآن پژوه دانشگاه هاروارد) سنّت خاورشناسی را همواره بر همین روال دانسته‌اند. [۱] (به عنوان یک نمونه می‌توان به کتاب “بازتاب‌های کلام اسلامی در فلسفه یهودی” هری ولفسون اشاره کرد که ریشه و خاستگاه بسیاری از عقاید اسلامی …

کتاب قرارهای تأمین در فقه و اسناد بین المللی (با تأکید بر نظر امام خمینی(ره)) تألیف دکتر زهرا یوسفی، در آبان ماه ۱۳۹۷ توسط پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول که تحت عنوان کلیات می‌باشد به سه فصل تقسیم می‌شود: در فصل اول که شامل دو مبحث می‌باشد و در هر مبحث به بررسی مفاهیم واژگان کلیدی چون قرارهای تأمین، سند بین‌المللی پرداخته و در فصل دوم به بررسی تاریخچه قرارهای تأمین و در فصل سوم انواع قرارهای تأمین تحت دو مبحث که …

شبکه اجتهاد: یکی از مسائلی که اسلام پژوهان غربی در مسیر مطالعات خود همواره به آن توجه داشته‌اند همانا «مشابهت‌های میان فقه اسلامی با قوانین سایر ادیان و سرزمین‌ها» است. البته اینگونه به نظر می‌رسد که گرایش «خاستگاه یابی» برای تعالیم دینی و خصوصاً آموزه‌های اسلامی، جزئی جدایی ناپذیر از مطالعات اسلامی در مغرب زمین است و حتّی برخی همچون ویلیام گراهام (قرآن پژوه دانشگاه هاروارد) سنّت خاورشناسی را همواره بر همین روال دانسته‌اند. [۱] (به عنوان یک نمونه می‌توان به کتاب “بازتاب‌های کلام اسلامی در فلسفه یهودی” هری ولفسون اشاره کرد که ریشه و خاستگاه بسیاری از عقاید اسلامی …

بیست و سومین کنفرانس مجمع جهانی فقه اسلامی با حضور نمایندگان ۴۶ کشور از امروز در مدینه آغاز می‌شود و به مدت پنج روز ادامه دارد. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از روزنامه البیان؛ بیست و سومین نشست مجمع جهانی فقه اسلامی با همکاری دانشگاه اسلامی مدینه با حضور علما، فقها و دانشگاهیان از ۴۶ کشور از امروز (ششم آبان ماه) در مدینه آغاز می‌شود. حاتم بن حسن المرزوقی، مدیر دانشگاه اسلامی مدینه، در این باره اظهار کرد: «ازدواج دختران کوچک با در نظر گرفتن حق ولی مصلحت دختر ومیزان اختیار ولی امر در منع و یا مشروط کردن …

علی‌اکبریان، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: پروژه «تضاد و تعارض در فقه اسلامی» مشتمل بر ۶ مقاله در مراحل پایانی قرار دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی‌اکبریان عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق و مدیر این پروژه از مراحل پایانی این پروژه خبر داد و گفت: کتاب «تضاد و تعارض در فقه اسلامی» نوشته نویل، ج. کولسن ترجمه اسماعیل نعمت اللهی و محمد امامی‌پور است و مشتمل بر شش مقاله که هر یک از مقاله توسط پژوهشکده فقه و حقوق نقد شده است. وی گفت: این کتاب روند کشورهای اسلامی را در …

گاهی بین علوم عقلی و فقه تقابل مصنوعی ایجاد می‌کنند و در موضع دفاع از فقه، علوم عقلی را تحقیر می‌کنند و فتوا به کفر عالمان علوم عقلی می‌دهند؛ در حالی که هیچ تقابلی بین فقه و علوم عقلی نیست و عالمان علوم عقلی ما اغلب خود فقیه هستند. شبکه اجتهاد: مقام معظم رهبری در دیدار با دست اندرکاران برگزاری همایش حکیم طهران (مرحوم آقاعلی مدرس زنوزی) و اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی، دعوت جوانان به علوم عقلی را مهم دانستند و در این باره گفتند: «توجه حوزه‌ها به علوم عقلی و به خصوص فلسفه خیلی مهم است … اگر …

مدیر حوزه‌های علمیه گفت: ما در امریکا و اروپا نیاز به صاحب نظران و فقهای آشنا به دنیای جدید و فقه معاصر داریم و انسان‌هایی‌ می‌خواهیم که پنجه در پنجه فیلسوفان و صاحب نظران غرب به کار علمی و پژوهشی بپردازند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی شامگاه شنبه در همایش آکادمی اسلامی آلمان و ظرفیت‌های بین المللی حوزه‌های علمیه که در مدرسه علمیه امام خمینی(ره) برگزار شد، اظهار داشت: امیدواریم این حرکت در اروپا و آلمان بتواند ماندگار و به درخت تنومندی تبدیل شود. او با بیان اینکه ما حوزویان در واقع باید به یک مربی تبدیل شویم، …

یکی از نگرانی‌های شهید مطهری این است که قسمت‌هایی از فقه ما با عدالت زاویه پیداکرده است. ایشان در این زمینه نقدهای جدی دارد. در برخی از مسائل فقهی و احکام شرعی به‌خصوص در قرآن کریم مستقیماً مسئله‌ی عدالت و در نقطه‌ی مقابل مسئله‌ی ظلم را داریم. آیا آنجایی که خداوند تعالی در قرآن مستقیماً مسئله‌ی عدالت را مطرح کرده، ما اعتنا کرده‌ایم و پذیرفته‌ایم؟ به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی با موضوع «چالش‌های فقه رایج از منظر آیت‌الله مطهری»، روز شنبه، ۸ اردیبهشت ماه، در موسسه فهیم واقع در شهر مقدس قم برگزار شد. در این نشست که دویست …

حجت‌الاسلام شاهنوش با تبیین وجه ممیز فقه جواهری از دیگر روش‌های استنتاج فقهی به بیان شرط استمرار این روش علمی در حوزه علمیه پرداخت. شبکه اجتهاد: اول شعبان مصادف است با روز وفات آیت‌الله شیخ محمدحسن نجفی که به علت نگارش کتاب معروف «جواهرالکلام» در میان اهل علم به «صاحب جواهر» معروف است. جایگاه والای این اثر علمی به‌حدی است که با گذشت حدود دو قرن از فوت صاحب‌جواهر عظمت علمی آن افول نکرده است؛ چنان‌که امام خمینی(ره) بار‌ها بر توسعه و تتبع «فقه جواهری» تاکید کردند، از جمله اینکه فرمودند: «در مورد دروس تحصیل و تحقیق حوزه‌ها، این جانب …

 اختصاصی شبکه اجتهاد: شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر از هر فرصتی برای پرورش فکری و اخلاقی و تربیت سیاسی و اجتماعی شاگردان خود بهره می‌گرفت. وی برنامه‌های مختلفی برای این منظور طراحی کرده بود. برای نمونه با جمع ویژه‌ای از شاگردانش به‌طور هفتگی و گاه در موقعیت‌های خاص، جلساتی مشورتی تشکیل می‌داد که به‌اذعان خود شاگردان، هدف اصلی آن جلسات، رشد بینش سیاسی و اجتماعی ایشان بوده است. افزون‌براین، شهید صدر در روزهای پنج‌شنبه نیز جلسه‌ای برای عموم شاگردان و طلبه‌ها تشکیل داده بود که در آن، به پرسش‌های آنان دربارۀ مسائل گوناگون فکری و مباحث اجتماعی و سیاسی روز، …

حجت الاسلام علیزاده، دانش آموخته حوزه علمیه قم در یادداشتی به بررسی فتاوای علمای شیعه درباره عدم استحباب تعدد زوجات که ‌آیت‌الله خامنه‌ای پیش از این مطرح کرده بودند پرداخته است. به گزارش شبکه اجتهاد، بعد از بازتاب نظر حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌ای مبنی بر عدم استحباب تعدد زوجات، در اذهان برخی طلاب و متدینین این نظر مخالف مشهور انگاشته شد و شاید برخی گمان داشتند مخالف با اجماع مسلم فقهای امامیه است. در ادامه یادداشت حجت الاسلام علیزاده، دانش آموخته حوزه علمیه قم درباره این موضوع می‌آید؛ در این نوشتار به بررسی فتاوای علمای شیعه تا حدی که روشنگر شهرت …

شبکه اجتهاد: ‌تمدن عبارت از منظومه‌ای از معرفت بشری متکثر و تعین‌یافته‌ای است که در اثر بر قراری نسبتی خاص با هستی پدید می‌آید. جوهره تمدن بر مدنیت آن است. آغاز شکل‌گیری تمدن با بحث از مدنیت است و آغاز فرو‌پاشی تمدن با انحطاط مدنیت است. برای همین است که در نام‌گذاری منظومه بشری (‌تمدن) از میان جمیع مولفه‌های تمدن، عنصر مدنیت برجسته شده است و آن منظومه را تمدن نامیده‌اند. ‌مدنیت، سامان اجتماع بشری بر پایه نظم و قانون است.سازه‌های مادی و معنوی بشر در اثر حاکمیت نظم و قانون یا همان مدنیت‌، پدید می‌آید. اگر قانون بر حیات …

شبکه اجتهاد: هدف از این گفتار تعیین نسبت فقه و فن آوری نیست بلکه در بیان راه حل اسلام برای برون شوی از مساله تکنولوژی است. فن آوری، صنعت و تکنیک، خصلت بشری است و همزاد با حیات بشری است؛ و نوعی تشبه به وصف خالقیت و صانعیت باری تعالی است. انسان از آن رو به افزارمندی اقبال کرد که در رسیدن به اهداف ناتوان است. افزارمندی، کنش عقلانی انسان است که به موجب آن، مواد طبیعت را به ابزاری برای رسیدن به هدف، تبدیل‌ می‌کند. تکنیک و فن آوری در گذشته مساله نبود و لذا از ناحیه فیلسوفان هم …

شبکه اجتهاد: فقه اسلامی خاستگاه کاملاً وحیانی دارد. قرآن کریم امر کرده است که برای پند و انذار مردم به تفقه در دین بپردازید: «وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّه فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَه مِنْهُمْ طَائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ» [سوره التوبه : ۱۲۲]. این تفقه در دین از همان زمان حیات رسول‌الله؟ص؟ آغاز شد و به تدریج به‌دلیل گستردگی معارف وحیانی، تفقه در دین تخصصی شد. بخشی از این معارف که مربوط به تکلیف و عمل مسلمانان است و به آن شریعت اسلامی گفته می‌شود، بر عهده دانشی به‌نام فقه نهاده شد. پس، …

داود فیرحی استاد حوزه و دانشگاه در مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و در پاسخ به مجتهدشبستری به تبیین این مدعای خود پرداخته که چرا گذار از فقه شدنی نیست؟

مأخذشناسی حاضر شامل اطلاعات منابع مکتوب و چاپی دانش فقه اعم از کتاب، مقاله و پایان‌نامه است که از کتابخانه‌های مختلف در ایران و کشورهایی از جمله انگلستان، لبنان، امارات و عراق به دست آمد و بر اساس نام پدیدآورنده ترتیب یافت.

اختصاصی شبکه اجتهاد: در رابطه با دو عنوان بلوغ و رشد مباحث بسیاری مطرح است که در اینجا مجال پرداختن به آن‌ها نیست، امّا دو نکته ارتباط مستقیم با موضوع این بحث دارد: نخست اینکه بلوغ چیست و آیا مقصود از آن خصوص رسیدن به مرحله خاصی از رشد جنسی است یا ملاک و معیار دیگری وجود دارد؟ دوم اینکه چه آثاری بر آن مترتب گردیده است؟

اختصاصی شبکه اجتهاد: حداقل در فرهنگ ما، سخن گفتن از «کودک»، تداعی‌کننده افرادی با سن تقریبی ۳ تا ۷ سال است؛ اما شکل‌گیری این مفهوم برخاسته از آن چارچوبی است که ساخت مفاهیم و تعیین قلمرو آن‌ها را در حوزه زندگی روزمره را موجه می‌سازد.

سروش از بیرون به فقه نگاه می‌کند. از نتایج دانش فقه که خود را نشان می‌دهد، راجع به ماهیت فقه قضاوت می‌کند. شاید یک قیاس منطقی درست می‌کند که درخت را باید از میوه اش شناخت و میوه‌ی خراب، نشان از درخت مرده می‌دهد اما این گونه نیست. دانش فقه، دانشی که ۱۴۰۰ سال در تار و پود فرهنگ رفته، پتانسیل‌های عظیمی دارد؛ چه رهایی بخش و چه ویرانگر.