شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: آنچه در ساختارسازی و نظام سازی براساس علوم اسلامی مغفول مانده است، روش صحیح امتداد مبانی است که چگونه نهادها و ساختارها و نظام‌های متناسب با آن مبانی را کشف و طراحی کنیم.
به گزارش شبکه اجتهاد، اولین جلسه همایش وبیناری ماجرای مشکات با موضوع «تبیین وضعیت حوزه مطلوب و نقش آن در حاکمیت اسلامی» برگزار شد و استاد محسن اراکی، استاد احمدعلی یوسفی، استاد محمد حاج ابوالقاسم و استاد محمود محمدی عراقی سخنرانی کردند.
در ابتدای این همایش، حجت‌الاسلام احمدعلی یوسفی، دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سخنانی اظهار داشت: ساختارهای اقتصادی که در کشورهای لیبرال شکل گرفتند، به زودی به سایر کشورها نیز سرایت کرد و دلیل پذیرش سریع آن در کشورهای اسلامی این بود که حاکمان گمان می‌کردند باید با دنیا تعامل داشته باشند و لازمه این تعامل هم پذیرش این ساختارهاست.
او با بیان اینکه در تحلیل این ساختارها تنها رفتارها و روابط درون این ساختارها بدون توجه به تحلیل فقهی آنها مورد توجه قرار گرفت و گفت: بیش از ۴۰ سال بعد از انقلاب اگر دقتی در ساختارهای اقتصادی داشته باشیم می‌بینیم که در اساسا و ماهیت و بنیان ساختارهای اقتصادی تغییری حاصل نشده است.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اساسا کارکرد فقه موجود در حوزه، ناظر به ساختارها، ماهیت و نظام و نهادها نیست بلکه کارکرد آن صرفا تعیین تکلیف احکام وضعی و تکلیفی انواع رفتارها و روابط در درون این ساختارهاست. به همین دلیل، در مورد ساختارها حتی نظام‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جامعه فعلی ما، نمی‌توانیم به عنوان ساختار و نهاد و نظام اقتصادی اسلامی تلقی کنیم.
روش صحیح امتداد مبانی در عرصه نظام سازی مغفول مانده است
او افزود: ساختارهای موجود با ساختارهای مطلوب براساس اندیشه اسلامی فاصله زیادی دارد؛ ما باید به فقه اصغر و کارکرد آن و همچنین فقه اکبر و کارکرد آن و رابطه فقه اصغر(فقه مرسوم در حوزه) و فقه اکبر توجه داشته باشیم.
یوسفی خاطرنشان کرد: فقه اصغر این ظرفیت را ندارد که ساختارها و نظام‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را از معارف اسلامی استنباط و استخراج کند. آنچه که در ساختارسازی و نظام سازی به ما کمک می‌کند، فقه اکبر است.
او وجه امتیاز فقه اکبر نسبت به فقه اصغر را الهیات اقتصادی دانست و ادامه داد: در کشف و طراحی ساختارها باید از فقه اکبر استفاده کنیم و فقه اصغر ذیل فقه اکبر تعریف می‌شود و باید به آن توجه کرد.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: آنچه در ساختارسازی و نظام سازی براساس علوم اسلامی مغفول مانده است، روش صحیح امتداد مبانی است که چگونه نهادها و ساختارها و نظام‌های متناسب با آن مبانی را کشف و طراحی کنیم.
تدوین فقه نظام جامعه مهمترین وظیفه حوزه‌های علمیه است
استاد محسن اراکی هم در سخنانی، ساختار را به معنای مجموعه منسجم و به هم پیوسته تعریف کرد و گفت: ساختارهایی که تمدن غربی تعریف می‌کنند از اصول و مبانی برخاسته‌‌اند که اولین اصل، نفی خداست.
او تصریح کرد: بسیاری از بخش‌های ساختاری مدیریت جامعه تاثیرپذیرفته از تقوا هستند؛ فقط این نیست که یک فرد خوب سرکار بیاید بلکه باید در نظام مدیریتی خوب عمل کند. اصل تقوا این نیست که فرد، نماز بخواند یا نماز شب بخواند بلکه همه اجزای این ساختار باید هماهنگ باهم عمل کنند.
عضو مجلس خبرگان رهبری، یکی از آسیب‌های نظام اداری را عدم تناسب بخش‌های این ساختار با خاستگاه‌های نظام دانست و گفت: اولین گام این است که ساختار را تعریف کنیم و الگوهای این ساختار را ارائه دهیم که اینها مبتنی بر فقه اکبر است.
او مهمترین وظیفه حوزه‌های علمیه را تدوین فقه نظام جامعه عنوان کرد و افزود: این نظام در مرحله دوم باید تبدیل به ساختار شود و سپس باید تبدیل به الگو شود.
در مرحله رسیدن به دولت اسلامی متوقف شده‌ایم
استاد محمد حاج ابوالقاسم دولابی در سخنانی بیان داشت: مقام معظم رهبری برای فرآیند اهداف انقلاب اسلامی پنج گام انقلاب اسلامی، استقرار نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه‌ی اسلامی است و تمدن نوین اسلامی را مشخص کردند و این گام‌ها چراغ راه حوزه علمیه مشکات است.
او با بیان اینکه بنا به تعبیر رهبر انقلاب ما در مرحله مقدمه سازی و رسیدن به دولت اسلامی متوقف شده‌ایم، افزود: دولت اسلامی دولتی است که ابزارها و سازوکارها، ساختارها و کارگزارانش متناسب با معارف دین و آموزه‌های قرآنی و حدیثی شکل گرفته باشد. متاسفانه ما در این بخش، عقب مانده‌ایم و خیلی زودتر از اینها باید به فکر می‌افتادیم.
عضو خبرگان رهبری اظهار کرد: حاکمیت شامل سه حوزه اجرائی، تقنینی و قضائی است و هر سه بخش باید برای رسیدن به این اهداف تلاش کنند.
فقه فردی باید با دید فقه حکومتی مطالعه و استنباط شود
حجت‌الاسلام محمدی عراقی در این نشست عنوان کرد: تزکیه چیزی است که سبب تفاوت حوزه علمیه با سایر مراکز شده است و اکسیری است که انسان می‌سازد و امام خمینی(ره) را از سایر رهبران دنیا جدا کرده است و امام قبلا از اینکه به تربیت شاگردان بپردازد خودش را ساخته بود.
رئیس دفتر رهبر معظم انقلاب در قم، ادامه داد: برخی افراد به امام خمینی(ره) گفتند که اگر اولتیماتوم روسیه را رد کنی به ما حمله می کنند و امام خمینی(ره) پاسخ دادند: چرا باید از ترس مرگ، خودکشی کنیم.
وی خاطر نشان کرد: رهبر معظم انقلاب در سفر خود به در ملاقاتی با اساتید نخبه حوزه علمیه به مسئله علم آموزی تاکید کردند اما شاخص ترین صحبت‌ها این بود که برای خدا به دنبال تحول و نوسازی بروید و این امری است که باید از حوزه علمیه به سایر کشور سرایت کند و اما تحول در فقه شاخصه مخصوص حوزه است.
محمدی عراقی بابیان اینکه فقه حکومتی آنگونه که باید شناخته نشده است، اظهار کرد: این گونه نیست که فقه در اسلام به دو نوع فردی و اجتماعی تقسیم شده باشد، بلکه به گفته رهبری فقه فردی نیز باید با دید فقه حکومتی مطالعه و استنباط شود.
