شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
همایش بزرگداشت آیت‌الله العظمی سید محمدهادی میلانی با حضور مراجع عظام تقلید، جمع کثیری از اساتید، طلاب، فضلای حوزه علمیه و برخی از علمای مشهد در مدرسه امام کاظم(ع) قم برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، همایش بزرگداشت مرجع فقید شیعه، مرحوم آیت‌الله سید محمدهادی میلانی روز گذشته با حضور جمعی از مراجع عظام تقلید و علما؛ حضرات آیات شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، علوی بروجردی، استادی، اعرافی، مقتدایی، حسینی بوشهری، میلانی، ری شهری، رضازاده، سیدان، قاضی‌زاده، رجایی شاهرودی، حسینی زنجانی، شیرازی، مسعودی خمینی، رجایی خراسانی، سعیدی و دیگر علما و نمایندگان بیوت مراجع از جمله حجت‌الاسلام والمسمین مروی نماینده رهبر معظم انقلاب و نیز حسین فریدون دستیار رئیس جمهور، در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) قم برگزار شد.
در این همایش باشکوه که جمع کثیری از علما، فضلاء، طلاب و علاقه‌مندان به مرجعیت شیعه به مناسبت چهلمین سالگرد درگذشت مرجع فقید آیت‌الله میلانی حضور داشتند، پس از تلاوت آیات قرآن کریم، حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی ایازی دبیر علمی این همایش به ارائه گزارشی پرداخت سپس آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله استادی، آیت‌الله سید فاضل میلانی به سخنرانی پرداختند و مقاله‌ای در «آراء آیت‌الله میلانی در تفسیر و علوم قرآن» توسط حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌راد ارائه گردید.
بخش پایانی مراسم نکوداشت به رونمایی از مجموعه آثار آیت‌الله میلانی و آثار مرتبط با ایشان بود اختصاص داشت که با حضور آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی و دیگر علما صورت گرفت.
آیت‌الله میلانی از استوانه‌های نهضت امام خمینی(ره) است
آیت‌الله سبحانی در این همایش اظهار داشت: در طول تاریخ وجود علما موجب بروز برکت‌های فراوانی برای حفظ دین بوده است و در عصر حاضر نیز علمای بزرگی فعالیت‌های اثر بخشی داشته که آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) خدمات بسیاری برای اسلام و تشیع انجام داد و پس از ایشان مرحوم امام رحمت‌الله علیه، حِصنی برای اسلام شدند و به‌طور کلی علما و فقهای ما حِصن برای اسلام هستند و باید از آن‌ها تقدیر کنیم، اگر این حِصن‌ها نباشند، دشمن نفوذ کرده و تحریف صورت می‌گیرد.
او افزود: باید کوشش کنیم که علمای ما دارای چنین وصفی باشند، بزرگان دیگر پس از آیت‌الله بروجردی و قبل از ایشان حصنی بودند که باید حفظ شوند، نگهدار و نگهبان اسلام همین علما و قلم‌های آنان بودند، از این رو قلم علما بالاتر از خون شهدا است.
رئیس موسسه امام صادق(ع) تصریح کرد: اسلام به منزله شهر است و حصن آن علما هستند، علما در زمانی همانند حصن اسلام را حفظ کرده‌اند همان‌گونه که ائمه اطهار(ع) همواره مراقب بودند که عقاید مردم دچار مشکل نشود، علما نیز همیشه سعی کردند در همین زمینه قدم بردارند همان‌طور که شیخ صدوق(ره) جنبه حِصنی دارند که اجازه نداد دشمنان به شهر اسلام وارد شوند، همچنین آثار شیخ مفید(ره) در دفاع از شیعه و اسلام است اگر بگوییم این‌ها حصن اسلام بوده‌اند درست است.
او ادامه داد: در قرن‌های گوناگون علمای دینی همواره مجاهدت کردند و اجازه ندادند که اسلام از بین برود، میرزای شیرازی با فتوای معروف استقلال کشور را حفظ کرد، شیخ فضل‌الله به قیمت به دار رفتنش قانون اساسی را تصویب کرد این‌ها هم حصن اسلام هستند.
آیت‌الله سبحانی با بیان اینکه مرحوم آیت‌الله میلانی در سال ۳۲ هجری شمسی وارد شهر مشهد شدند، ادامه داد: ایشان در مدت ۲۳ سال تحولاتی ایجاد و خدمات بی‌نظیری را ارائه، و نظام آموزشی جدیدی را در مدارسی که به سبک جدید بود ارائه کردند.
او افزود: فعالیت‌های مرحوم میلانی همه‌اش برای خدا و احیا و تقویت فرهنگ اسلامی بود بطوریکه ایشان برای تقویت دین و پایه‌های علمی طلاب حوزه علمیه علاوه بر تأسیس مدارس متعدد، اعزام مبلغان به اقصی نقاط کشور و حتی به خارج از کشور، تربیت فقیه متخلق و مهذب، تدریس فقه و اصول، مرجعیت و تألیف کتابی درباره ائمه معصومین(ع)، همچنین پاسخگویی به نیازها و تدریس علوم گوناگون از دیگر خدمات و فعالیت‌های این عالم پارسا می‌توان نام برد.
استاد مطرح حوزه علمیه قم در بخش دیگری از سخنانش، مرحوم میلانی را از استوانه‌های نهضت امام خمینی(ره) معرفی کرد و گفت: خدمات ایشان در انقلاب برای همه روشن است، نامه‌ها و سخنرانی‌هایی که ایشان داشتند همواره در راستای صدور انقلاب بوده و همواره همراه امام بوده است، از نظر بیان، خدمت و قلم ایشان حصن اسلام بود و اسلام را حفظ کرد و ما موظفیم ایشان را به نسل امروز و فردا معرفی کنیم.
آیت‌الله میلانی مرجعی ولایت مدار و دغدغه مند بود
آیت‌الله رضا استادی نیز در سخنانی اظهار داشت: آیت‌الله میلانی اهتمام جدی به تحصیل داشتند و از سوی مراجع بی‌شماری مورد تائید و توجه قرارگرفته‌اند بطوریکه ۲۶ سال داشت مرحوم نائینی عبارت بسیار مهمی را برای ایشان نوشته است، طلاب جوان باید بدانند که این‌ها از ابتدا جدیت داشتند و درس را خوب دنبال می‌کردند.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه با بیان اینکه اگر بنا است مدافع اسلام باشیم باید درس و تحصیل را جدی بگیریم، افزود: جدی گرفتن تحصیل فقط به طلبه‌ها نیست بلکه اساتید هم باید جدی بگیرند، آیت‌الله میلانی از همان ابتدا هم دنبال علم و هم دنبال تهذیب بود و اگر این‌ها درست نشود چیزی اصلاح نمی‌شود اگر حوزه ملا تربیت نکند یا ملا غیر مهذب باشد فایده‌ای ندارد و مشکلی حل نمی‌شود، کسانی که به‌جایی رسیدند و توانستند کاری کنند اخلاص داشتند و آیت‌الله میلانی این‌گونه بود.
او ادامه داد: یکی از ویژگی‌های آیت‌الله میلانی احساس مسؤولیت بود که باید در بزرگان ما باشد، ایشان احساس مسؤولیت می‌کرده و اگر این‌گونه باشد کارها را می‌توان پیش برد، طلاب نباید توقع پول داشته باشند باید بگویند و انجام دهند که پول نمی‌گیرند با عمل باید تبلیغ کرد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان داشت: آیت‌الله میلانی از نظر علم، اخلاق، تقوا، تهذیب و احساس مسؤولیت دغدغه مند بوده و در جایگاه بالایی قرار داشتند و در طول انقلاب و آغاز نهضت کاملاً همراه امام راحل بودند و این از سخنرانی‌ها و اعلامیه‌هایی که می‌دادند کاملاً مستند است.
او با بیان اینکه آیت‌الله میلانی دل در گرو اهل‌بیت(ع) داشتند، اظهار داشت: اگر نگاهی گذرا به خدمات و آثار ماندگار این عالم پارسا بیندازیم خواهیم دید که ارادت و ولایت مداری ایشان به اهل‌بیت(ع) به چه میزان بوده است.
آیت‌الله استادی با اشاره به اینکه باید علمای گذشته و حال حاضر الگو و مبنایی برای فعالیت‌های طلاب و حتی عموم اقشار باشد، ادامه داد: باید احساس مسؤولیت داشته و بی‌تفاوت نباشیم، بسیاری می‌توانند کار انجام دهند اما احساس می‌کنند که نیازی نیست که وارد صحنه شوند در این وانفسایی که در سراسر کشور وجود دارد و جوانان مبتلا هستند و مشکل دارند بسیاری بی تفاوت هستند؛ باید از علمای بزرگ درس بگیریم و اگر کاری از ما ساخته است انجام دهیم.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه با بیان اینکه آیت‌الله العظمی میلانی شخصیتی جامع و برتر بودند، گفت: ایشان نسبت به امر تبلیغ و ترویج دین احساس مسئولیت می‌کرد؛ ایشان در مشهد طرح و برنامه‌ای پیاده کرد که شب‌های جمعه ۳۰۰ طلبه در روستاها برای تبلیغ می‌رفتند.
عضو جامعه مدرسین افزود: حضرت آیت‌الله میلانی از حیث علم، تقوا، تهذیب، احساس مسئولیت و ولایتمداری شخصیتی جامع و برتر بود.
آیت‌الله استادی ادامه داد: ایشان در جوانی به مراتب بزرگی از علم رسیده بود؛ ما نیز اگر می‌خواهیم حصن و مدافع اسلام باشیم باید تحصیل را جدی بگیریم؛ اساتید نیز باید تحصیل را جدی بگیرند که طلبه هم جدی بگیرد.
او افزود: پیامبر اسلام می‌فرمایند به سراغ عالمی بروید که شما را از ریا به اخلاص، از کبر به تواضع، از رغبت به دنیا به زهد، از شک به یقین دعوت کند، عالمی که پیامبر می‌پسندد چنین عالمی است؛ فقه مفتاح بصیرت و سبب منازل رفیع در دین و دنیا می‌شود.
آیت‌الله استادی با بیان این که عالم کسی است که عملش قول را تأیید کنند، گفت: چنین علمایی حصن اسلام هستند، هر کسی که معمم و ملا شد حصن اسلام به شمار نمی‌رود اما عالم باید حصن اسلام باشد و باید به دنبال آن برود، باید احساس مسؤولیت کرد و کار انجام داد.
سیره علمی و عملی آیت‌الله میلانی
آیت‌الله فاضل سید فاضل میلانی در این همایش، به بیان ویژگی‌های علمی مرجع فقید شیعه آیت‌الله سید محمدهادی میلانی پرداخت و اظهار کرد: دقت در سیره علمای گذشته و توجه به نظرات فقهی از جمله ویژگی‌های علمی ایشان است.
او با بیان اینکه یکی از وظایف فقیه، استنباط مفاهیم و دستورات شرعی است، گفت: آیت‌الله میلانی در مسائل گوناگون به استنباط مسائل و قیاس آن اهتمام داشت البته باید خاطرنشان کرد که اختلاف در روایات همیشه وجود داشته و این مسئله یکی از دغدغه‌های آیت‌الله میلانی بود.
نوه مرحوم آیت‌الله میلانی عنوان کرد: آیت‌الله میلانی همواره به نکات ریز و ظریف صرفی و لغوی بسیار توجه داشت تا این اندازه که مراقب تغییر مفاهیم و معانی کلمات و جملات پس از صرف ثلاثی مجرد و ثلاثی مزید، جابه‌جایی کسره و فتحه بود زیرا تغییر در مفاهیم تأثیر زیادی در دخالت در حکم دارد.
او به دیدار رئیس دانشگاه الازهر با آیت‌الله میلانی و ابتکار مرحوم آیت‌الله میلانی در تعبیرات به کار رفته از سوی رئیس وقت دانشگاه الازهر اشاره و بیان کرد: این عالم مصری به مناسبتی راجع به گمراهی نسل جوان سخن گفت و پس از اتمام سخنان وی، آیت‌الله میلانی معنی همان جمله را با جابه‌جایی فتحه و کسره، عوض کرد که عالم مصری از این ابتکار و خلاقیت و حاضرجوابی به شگفت آمد.
رئیس کالج بین‌المللی مطالعات اسلامی عدم مسامحه در مسائل اجتماعی و فقهی را از ویژگی‌های دیگر این مرجع فقید شیعه برشمرد و به نقل خاطره‌ای در این زمینه پرداخت.
او ادامه داد: عده‌ای به دیدن این مرجع تقلید آمدند و عنوان کردند که شما مجتهد در فقه هستید و ما از شما تقلید می‌کنیم ولی در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی ما مجتهد هستیم و در این زمینه لازم است شما پیرو ما باشید. این مرجع تقلید پس از اتمام سخنان مهمانان با جدیت گفت که اگر بر شما محرز شده که من اعلم هستم پس منتی نیست ولی اگر چنین نیست کاری حرام انجام دادید و در صورتی که شما مجتهد هستید من هم مجتهد هستم و تقلید مجتهد از مجتهد حرام است. زمانی که مهمانان رفتند شنیده شد که با خود می‌گفتند با تجار تهران صحبت می‌کنیم که وجوهات خود را به آیت‌الله میلانی ندهند و زمانی که این سخن به گوش آیت‌الله میلانی رسید ایشان در جواب این‌چنین گفتند «خوب است که انسان چوب ولایت امیر المومنین(ع) را بخورد».
فاضل میلانی با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی این مرجع فقید شیعه، گفت: این مرجع تقلید همواره نسبت به امر تحصیل اهتمام و جدیت داشت تا جایی که از آیت‌الله خویی نقل شده که پس از اتمام درس خارج آیت‌الله نائینی، ایشان که با آیت‌الله میلانی هم درس بودند تا درب منزل این عالم بزرگ راجع به مسائل درسی مباحثه می‌کردند و در جلوی درب منزل آیت‌الله میلانی از بدو نماز مغرب تا سحرگاه مباحثه ادامه داشت که این نشان از توجه دو عالم بزرگ به مباحث درسی و فقهی است.
او اظهار کرد: این مسئله برای ما طلبه‌ها سرمشق بسیار بزرگی است که دوعالم بزرگوار و استاد فرهیخته بعد از نماز عشاء به طور ایستاده تا اذان صبح مشغول مباحثه بودند؛ آیا محصلین زمان ما این مقدار اهتمام و جدیت در مطالعه دارند؟
نوه مرحوم آیت‌الله میلانی ساماندهی حوزه و تدوین دروس را از ویژگی‌های علمی این مرجع فقید شیعه برشمرد و با اشاره به داستانی در این زمینه گفت: مرحوم آیت‌الله میلانی در نجف، پیشنهاد دقیقی درباره نظم حوزه به مرحوم آیت‌الله العظمی ابوالحسن اصفهانی کردند که ایشان می‌گوید «تو مثل باغبان باش که آب را در باغ به راه می‌اندازد و از آن گل هم می‌روید و خار هم درمی‌آید».
او افزود: مرحوم آیت‌الله میلانی بعد از آنکه قصد مهاجرت به مشهد را پیدا می‌کنند، در مسیر راه به قم، خدمت آیت‌الله العظمی بروجردی می‌رسند و پیشنهاد ۳۵ سال قبل خود را به ایشان مطرح می‌کند که آیت‌الله بروجردی در پاسخ می‌فرماید «برای اجرای این پیشنهاد، مرجع باید واحد یا متحد باشد».
میلانی ادامه داد: مرحوم آیت‌الله میلانی که دید طرح خود را در نجف و قم نمی‌تواند اجرا کند، به مشهد رفته و پس از استقرار در آنجا، طرح خود را اجرایی کرد که به نوبه خود تحول بزرگی ایجاد کرد.
او یکی دیگر از ویژگی‌های آیت‌الله میلانی را ذوب بودن در ولایت ائمه اطهار(ع) عنوان کرد و خاطرنشان ساخت: بعضی از کسانی که درباره زندگانی ایشان مطالبی گفتند، مسئله ولایت را به عنوان یک تنش و موضع‌گیری تعصب گرایانه عنوان کردند که واقعاً حقیقت مطلب را درک نکردند.
رئیس کالج بین‌المللی مطالعات اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه خلأ وجود حضور علوم اهل‌بیت(ع) در فضای مجازی محسوس است، گفت: احیای امر ائمه معصومین(ع) متناسب با زمان ما، عرضه کردن علوم اهل‌بیت(ع) در فضای مجازی است که مورد استفاده همگان قرار گیرد.
او با اشاره به فعالیت‌های موسسه آیت‌الله میلانی در فضای مجازی به کتابخانه شیعه به عنوان نمونه اشاره کرد و افزود: این کتابخانه که برای سیستم‌های عامل IOS و اندروید طراحی و تولید شده، تمام کتاب‌های مورد نیاز محققان و پژوهشگران را دارد و تاکنون ۱۲۲ میلیون بار دانلود شده است.
میلانی نرم‌افزار کودک شیعه را نمونه دیگری از این فعالیت‌ها برشمرد و گفت: این نرم‌افزار خدمت بسیار مناسبی در بسیاری از کشورهایی است که اختناق سیاسی مانع شنیدن صدای شیعه می‌شود.
آثار تفسیری آیت‌الله میلانی در دسترس نیست
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی راد در همایش بزرگداشت مرحوم آیت‌الله سیدمحمدهادی میلانی با ارائه مقاله خود، اظهار داشت: آیت‌الله میلانی فقیه جلیل‌القدر، مفسر بزرگ دردآشنا و زمان‌شناس، اصولی ژرف‌اندیش و مرزبان سترگ اندیشه اسلامی بود که بر صدها فاضل و عالم حوزه‌های علمیه حق حیات علمی، معنوی و فکری دارند.
او با اشاره به طرح تدوین دروس حوزه‌های علمیه و ساماندهی حوزه که در زمان خود در مشهد اجرا شد گفت: هنوز گزارش دقیق، گسترده و جزئی از آنچه در مدرسه آیت‌الله میلانی اجرایی می‌شد وجود ندارد اما آنچه مشخص است اینکه آن مدرسه در دهه چهل و پنجاه دارای دروس تفسیر، تاریخ، رجال، حفظ قرآن، ریاضیات، زبان انگلیسی و برای طلبه‌های سال نخست درس نویسندگی و قلم داشت.
استاد حوزه علمیه قم ابراز امیدواری کرد: روزی در زمینه دستاوردها و دانش آموختگان آن مدرسه در داخل و خارج کشور تحقیق و پژوهش شود.
او با بیان اینکه معمولاً یک یا دو وجه از وجوه شخصیت‌های بزرگ بر وجوه دیگر سایه می‌افکند، گفت: آیت‌الله میلانی همچنان که فقیهی بزرگ و اصولی عظیم الشانی هستند، مفسر جلیل‌القدری هم هستند اما متأسفانه آثار تفسیری ایشان غیر از تفسیر سوره تغابن و جمعه در دست نیست. این تفسیر بسیار مختصر و دقیق و از دیگر تفاسیر بررسی شده، برتر است.
مهدوی راد افزود: وقتی تفسیر این دو سوره را خدمت علامه طباطبایی(ره) بردند، ایشان تصریح کرد این اثر جزئی از شخصیت تفسیری مرحوم میلانی را هم نشان نمی‌دهد اما ارزش چاپ دارد و منتشر کنید.
او در عین حال گفت: مرحوم آیت‌الله میلانی در بحث‌های علوم قرآنی اثر مستقلی ندارد اما پاسخ مفصلی در نامه «پروفسور احمدعلی» مترجم شیعی قرآن به زبان انگلیسی داده‌اند که بخشی از این پاسخ مربوط به جایگاه و عظمت قرآن و بخش دیگری درباره تحریف ناپذیری قرآن کریم است که حاوی استدلال قرآنی و روایی است.
مدیر کتابخانه تخصصی تفسیر و علوم قرآنی افزود: برخی از اساتید بزرگ حوزه من جمله آیت‌الله خویی، ترتیب آیات را در سوره‌ها و سوره‌ها را در قرآن توقیفی می‌دانند البته رویکرد آیت‌الله خویی حالت اصولی دارد و پس از بررسی روایات به این نتیجه رسیدند که دلالت بر جمع نمی‌تواند بکند اما شخصیت‌هایی چون آیت‌الله العظمی بروجردی معتقدند تمام روایات دلالت کننده به جمع قرآن بعد از پیامبراکرم(ص) که نشان می‌دهد از آن خلفا بوده، از اساس جعل است.
او افزود: در تحقیقات انجام شده، مشخص شد تمام روایات جمعی که دلالت می‌کند قرآن بعد از پیامبراکرم(ص) جمع شده و ترتیب یافته، به شخص غیرقابل قبولی منتهی می‌شود و اطلاعات این شخص پایه ندارد در نتیجه جمع و ترتیب آیه‌ها در سوره‌ها و سوره‌ها در کل قرآن از رسول خدا و براساس وحی الهی است.
مهدوی راد در پایان گفت: آیت‌الله میلانی معتقد بود روایات تحریف نمای قرآن، مجعول و ضعیف هستند و تطور مفاهیم و واژگان گاهی مهم است که بی توجهی ما می‌تواند مشکل ساز باشد.
آثار آیت‌الله میلانی الگوی ارزشمندی برای طلاب جوان است
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ایازی نیز اظهار داشت: همایش بزرگداشت آیت‌الله سید محمدهادی میلانی باهدف انتقال تجربیات میان فرهیختگان حوزه و دانشگاه همچنین معرفی اسوه‌های علمی و اخلاقی حوزه به‌منظور الگو گیری طلاب جوان و همه علاقه‌مندان برگزار شد.
او بیان داشت: این همایش در راستای جنبه علمی، اندیشه‌ها و آرای شخصیت‌های بزرگی که در عالم تشیع فعالیت داشته‌اند و ناشناخته مانده‌اند و در میان کتابخانه‌ها مهجور هستند، از طریق این همایش‌ها منتشر می‌شود تا اندیشمندان از این آثار استفاده کنند.
استاد حوزه علمیه قم افزود: سیدمحمدهادی میلانی(ره) یکی از مراجع بزرگ تقلید بودند که بعد از آیت‌الله العظمی سیدحسن بروجردی جایگاه رفیعی داشتند و اگر بخواهیم به برخی از اساتید ایشان اشاره کنیم می‌توان به شیخ محمدحسین اصفهانی، کمپانی اشاره کرد و شاگردان بزرگی را در عالم اسلام تربیت کرد و خود در موضوعات مهمی از جمله فقه، اصول، تفسیر، کلام دارای تألیفات ارزشمندی است.
ایازی ادامه داد: امروز مجموعه آثار مرحوم میلانی در دو بخش «تصحیح و تحقیق آثار مرحوم میلانی در حوزه فقه، کلام و تفسیر» و «ارائه آثار و تألیفاتی پیرامون شرح حال و شخصیت ایشان، تحلیل نظرات و آراء ایشان در حوزه‌های مختلف» که توسط محققان قم و مشهد جمع‌آوری‌شده است رونمایی خواهد شد.
او خاطرنشان کرد: این همایش با همکاری مرکز مفاخر خراسان و موسسه آیت‌الله میلانی در مشهد شاهد برپایی ششمین همایش پاسداشت مقام شامخ علمای بزرگ جهان تشیع است بطوریکه پیش از این موفق به برگزاری آیین‌ها نکوداشت مرحوم آخوند خراسانی، طهرانی، فلسفی، عطاردی، محمدتقی شریعتی شده بود.
ایازی به آثار منتشر شده اشاره کرد و گفت: رونمایی از ۱۶ جلد کتاب با موضوعات تخصصی بیع، زکات، خمس، تفسیر و عقاید و همچنین بخش دوم آثار شامل مجموعه ۱۰ جلدی می‌باشد که شامل؛ جمع‌آوری برخی از شروح نوشته شده بر کتاب «کلمات» ایشان می‌باشد که از سوی اساتید جمع‌آوری شده است، همچنین ارائه مجموعه‌ای از استفتائات ایشان از دیگر آثاری است که رونمایی خواهند شد.
دبیر علمی همایش یادآور شد: از دیگر آثاری که امروز شاهد رونمایی آن خواهیم بود، ارائه مجموعه ۵ جلدی اسناد که شامل ۳ جلد اسناد ساواک، یک جلد اسناد ملی و یک جلد شرح تلاش‌های ایشان در دوران انقلاب و بعد از آن می‌باشد.
او به مجموعه مقالات و مصاحبه‌های جمع‌آوری شده پیرامون این عالم پارسا اشاره کرد و گفت: مجموعه‌ای دو جلدی شامل مجموعه مقالات شخصیت شناسی و شرح حال ایشان و دیگری ارائه اندیشه‌های تفسیری، فقهی، اصولی و حدیثی ایشان در ۸۵۰ صفحه از ۳۵ محقق و مشاهیر کشور، از دیگر کتبی است که در این همایش رونمایی خواهد شد.
ایازی افزود: همچنین دو جلد مقالات از سوی محققین و فرزانگان حوزه درباره شخصیت و نظارت فقهی، کلامی، تفسیری و حدیثی آیت‌الله میلانی نوشته شده است.
او گفت: همچنین جلد پنجم کتاب اسناد حضرت آیت‌الله میلانی به روایت ساواک می‌باشد که امروز شاهد رونمایی آن خواهیم بود.
رونمایی آثار و کتب مربوط به آیت‌الله میلانی
در این مراسم از ۲۰ جلد کتاب منتشر شده به زبان عربی و ۶ جلد کتاب به زبان فارسی رونمایی شد.
این ۶ جلد به زبان فارسی عبارتند از: ۱- مجموعه مقالات شخصیت‌های علمی بزرگ حوزه‌های مشهد و قم در مورد آیت‌الله العظمی میلانی. ۲- مجموعه مصاحبه‌هایی که عده‌ای از مراجع و اساتید بزرگ در مورد ایشان انجام داده‌اند. ۳- نامه‌هایی که بین مرحوم آیت‌الله العظمی میلانی و آقایان علما و مراجع و شخصیت‌های دینی و اجتماعی دیگر رد و بدل شده. ۴- اسنادی که از ساواک در زمان رژیم پهلوی نسبت به فعالیت‌های سیاسی آن مرجع بزرگ بدست آمده. ۵- شناخت نامه که مجموعه‌ای از مقالات و پایان‌نامه‌های دانشگاهی است که درباره ایشان به رشته تحریر در آمده است. ۶-مجموعه‌ای از کلمات و سخنان عرفانی و اخلاقی که در دوران جوانی توسط ایشان نوشته شده و تاکنون جایی منتشر نشده است.
