شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
در این پرونده بخوانید: چرا عروه بر شرایع، که به آن قرآنِ‌الفقه می‌گفتند، مقدم شد؟/ رابطه صاحب عروه با صاحب کفایه چگونه بود؟/ کتاب‌شناسی آثار و امتیاز سیدکاظم یزدی/ مواضع سید در سیاست خارجی/ جایگاه اجتماعی و معنوی و سیره صاحب عروه/ ویژگی‌های عروه الوثقی/ علل مخالفت سید یزدی با مشروطیت.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، به مناسبت سالگرد ارتحال مرحوم آیت‌الله سیدمحمدکاظم طباطبائی یزدی، دویست و شانزدهمین شماره هفته‌نامه حریم امام، پرونده‌ای را به شخصیت و زمانه ایشان اختصاص داده است.
بنابراین گزارش، این هفته‌نامه در آستانه یکصدمین سالگرد رحلت این عالم وارسته و فقیه نامدار شیعه، شخصیت و نقش و آثار او را در گفت‌وگو‌هایی با آیت‌الله رضا استادی، آیت‌الله سیدمرتضی موسوی اصفهانی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد طباطبایی، حجت‌الاسلام والمسلمین جواد فخار طوسی، دکتر محمدمهدی مرادی خلج، استاد علی‌اکبر زمانی نژاد، مورد بحث و بررسی قرار داده است.
قابل توجه است، تسلط بر مسائل فقهی اصولی، تألیف کتاب «عروه الوثقی»، تربیت شاگردان برجسته و فراوانی در حوزه علمیه، زعامت و رهبری شیعیان در دوره مشروطه در ایران از دلائل مهم شهرت آیت‌الله سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی (صاحب عروه) به شمار می‌آید.
آیت‌الله رضا استادی: نباید فقط به سطوح و ترجمه آثار سید اکتفا کرد. کتاب شناسی آثار و امتیاز سید کاظم یزدی و تطبیق «مهذب الاحکام» با سایر شروح عروه الوثقی و معرفی کتب فقهی مرحوم سید از جمله نکاتی است که آیت‌الله استادی در این گفتگو مورد توجه قرار داده است.
آیت‌الله سیدمرتضی موسوی اصفهانی: ذوق فقهی‌اش صافی مصفا بود. شخصیت علمی سیاسی و جایگاه اجتماعی و معنوی مرحوم صاحب عروه و اعتبار کتاب «عروه الوثقی» در میان علمای حوزه و تعداد حاشیه‌هایی که تاکنون بر این کتاب نوشته شده از جمله موضوعاتی است که در مصاحبه با آیت‌الله موسوی اصفهانی مطرح گردید.ایشان تاکنون چهل‌ویک حاشیه بر عروه را گردی آوری و به چاپ رسانده است.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا عروه بر شرایع، که به آن قرآنِ الفقه می‌گفتند، مقدم شد؟ می‌گوید: اولاً عروه مسائل مورد ابتلای جدیدی را مطرح کرد. این یک مسئله است. دیگر این که ذوق فقهی ایشان عرفی و به قول علما مسائل ایشان اقرب الی القبول بود. یعنی هر کس حرفش را می‌پسندید. ذوق عرفی در توفیق یک عالم خیلی دخیل است. به این دو جهت عروه جلو افتاد و ارزش پیدا کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد طباطبایی: به دلیل مخالفتش با مشروطه تهدید می‌شد. حجت‌الاسلام طباطبایی نوی پسری صاحب عروه و تولیت کتابخانه محقق طباطبایی در این گفتگو ضمن معرفی کتابخانه و ارائه گزارشی از مهم‌ترین اقداماتی که تا کنون در مورد احیاء آثار ایشان صورت گرفته، به معرفی شخصیت علمی، معنوی و سیاسی مرحوم صاحب عروه پرداخته است.
وی در بخشی از این گفتگو می‌گوید: درباره ایشان کتاب‌های متنوعی نوشته شده که هر کدام از جنبه‌ای اهمیت دارد. ولی شاخص‌ترینش، دو کتاب است؛ یکی کتاب کامل سلمان الجبوری است. کامل سلمان الجبوری روحانی و شخصیتی حوزوی نیست و طبیعتاً به مسائل فقهی و اصولی کمتر توجه کرده؛ ایشان به بعد اجتماعی سید توجه کرده و به خصوص به قضایای عراق و اگر مسائل مشروطه‌ی ایران را خوب تحلیل نمی‌کند اما عشایر عراق را خوب می‌شناسد و اطلاعات خوبی را در کتابش درباره‌ی آشوب‌های آن دوره در مقابله با هجوم نیروهای انگلیسی و روابط حکام عثمانی ارائه کرده است. آن زمان سید فتوای جهاد می‌دهد و پسر بزرگش، سیدمحمد که متولی مدرسه بود، در اردوگاه مجاهدان از دنیا می‌رود. کامل سلمان الجبوری از این طرف و آن طرف اسنادی جمع می‌کند که نقش مرجعیت را در ساختار اجتماعی- سیاسی عراق و جهان تشیع نشان دهد و روی تأثیر گسترده‌ی مرجعیت و روحانیت تمرکز کرده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین جواد فخارطوسی: مرحوم سید هم مرجع و هم یک زعیم بود. استاد حوزه و دانشگاه در این گفتگو ضمن بیان ویژگی‌های عروه الوثقی، اهمیت کتاب حاشیه مرحوم سیدکاظم یزدی بر مکاسب و امتیاز آن بر سایر حواشی را تحلیل نموده است. وی در بخشی از این گفتگو اظهار می‌کند: ویژگی حاشیه مکاسب مرحوم سید در فراگیری روشی آن است. آخر این منابع دو بعُد دارد. اول بعُد انتقادی بودن. یعنی آراء شیخ را مورد داوری قرار داده و بر اساس دیدگاه‌ها و آراء خود انتقاد و نقد کرده‌اند. دوم بعُد توضیحی بودن. یعنی یک منبع فراهم کرده‌اند که اگر کسی در فهم آراء شیخ دچار مشکل شد بتواند از آن استفاده کند. حاشیه مرحوم سید هر دو بعُد را دارد.
دکتر محمدمهدی مرادی خلج: ایشان بیگانه ستیز بود. این استاد تاریخ دانشگاه شیراز در گفتگویی اوضاع زمانه و شرایط سیاسی و جایگاه سیدمحمدکاظم یزدی در میان علما و رجال، دلائل مخالفت سید با مشروطه، مواضع او در سیاست خارجی و رابطه ایشان با مرحوم آخوند خراسانی را مورد ارزیابی و بحث و بررسی قرار می‌دهد.
دکتر خلج در بخشی از این گفتگو بیان می‌کند: مخالفت سید محمدکاظم یزدی با مشروطیت علل متعددی داشت. یک علتش سنت‌گرایی و ضد تحول‌خواهی او بود. دیگر عامل به نظر او به سیاست بر می‌گشت. او برغم آن‌که به استقلال ایران و ستیز با بیگانه‌گرایی علاقه نشان می‌داد به طور مصداقی کمتر در امور چالشی سیاست موضع نشان می‌داد. به طوری که وقتی در پاییز ۱۳۳۷ق. / ۱۹۱۸م. درباره آینده سیاسی عراق از سوی ویلسون، نماینده سیاسی انگلیس، از مردم نجف نظرخواهی می‌شود و عده‌ای از سران نجف نظر سیدمحمدکاظم یزدی را در این‌باره جویا می‌شوند او اظهار می‌دارد که «من اهل سیاست نیستم. فقط می‌دانم که این حلال است و این حرام» نیز بعد از اصرار حاضران می‌گوید: «خودتان هر چه مصلحت مسلمین است اختیار کنید».
استاد علی‌اکبر زمانی‌نژاد: فقیهی دوراندیش بود. در اسفند سال ۱۳۹۱ش. کنگره بزرگداشت صاحب عروه در قم برگزار شد و بیش از دو سال کتاب‌شناسی و نسخه شناسی برخی از آثار ایشان به طول انجامید که در کتاب سه رساله «سید یزدی» به چاپ رسیده است. در همین رابطه گفتگویی با استاد زمانی‌نژاد تدوین کنند کتاب سه رساله سید انجام شده است. وی ابراز می‌کند: یکی از شخصیت‌های مطرح در یک‌صد سال اخیر ایران و عراق آیت‌الله سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی است. در اکثر کتاب‌های تاریخی و علمی و سیاسی و فقهی و … که در این صد سال اخیر به رشته تحریر آمده نام سیدمحمدکاظم یزدی در صفحه‌هایی از ان کتاب‌ها نقش بسته و گفتگوهای بسیاری در محور این فقیه نامدار می‌شود.
یادآور می‌شود، هفته‌نامه حریم امام به صاحب امتیازی آستان مقدس امام خمینی(ره) و مدیرمسئولی علی جوادی‌راد چاپ و منتشر می‌گردد.
