شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
چهلمین نشست رجال پژوهی با حضور و سخنرانی آیت‌الله صف محسنی به همت گروه رجال پژوهی حوزه علمیه خراسان و با همکاری مدیریت مدرسه آیت‌الله العظمی خوئی(ره) در محل مدرسه علمیه سلیمانیه برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام حنیف، از شاگردان آیت‌الله شیخ آصف محسنی در نشست «الگوهای تصحیح روایات ضعیف السند با نگاه ویژه به کتاب شریف بحار الانوار و جامع احادیث الشیعه» در مدرسه علمیه سلیمانیه که به همت معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان و مدرسه علمیه آیت‌الله العظمی خوئی(ره) برگزار شد، با بیان این که اساسا یک مجموعه شدن میراث شخصیت‌های مولد فکر و اندیشه در جهان اسلام، از جمله مقتضیات عصر امروز در راستای توسعه دانش است، گفت: بی شک حوزه علمیه خراسان و قم نماد این یگانگی هستند.
وی با بیان این که چنین شخصیت‌هایی در طول زندگی به بررسی منابع حدیثی و تصحیح میراث معنوی اهل بیت می‌پرداختند، به آیت‌الله حاج شیخ آصف محسنی اشاره و بیان کرد: ایشان متولد افغانستان در سال ۱۳۱۴ است که بخشی از عمر علمی را برای تحقیق در دانش رجال قرار داده و موفق به تدوین کتاب معجم الاحادیث المعتبره با محتوای جمع آوری روایات معتبر السند شده و در عرصه دانش رجال نیز کتاب بحوث فی علم الرجال را نگاشته است.
این محقق حوزوی ادامه داد: آیت‌الله آصف محسنی همچنین در اعتبار سنجی غیر سندی روایات نیز مواردی را مورد بررسی قرار داده و هدف از تالیف این آثار، ارائه راهنمایی جهت استفاده مناسب‌تر از بحار الانوار در تشخیص روایات صحیح السند و نه حذف روایات فراوان از جامع روایی بزرگ شیعه بوده که در این زمینه زحمات فراوانی کشیده شده است.
وی با بیان این که یکی از اهداف علامه مجلسی در بحار الانوار جمع روایات و نشان دادن تواتر معنوی و یا اجمالی و اطمنیان مذکور از اسناد روایات بوده، ابراز کرد: تواتر اخبار عبارت از نقل امری حسی توسط اشخاص ضعیف و یا مجهول است و در نتیجه هر گاه اخبار هر چند ضعیف السند یا مجهول به حد تواتر برسد نیازی به بررسی سند نیست چون تواتر دلیل بر صحت انهاست.
حنیف با بیان این که بنابرنظرات استاد اگر متن با سه سند مختلف هرچند ضعیف روایت شوند یا هشت روایت ضعیف السند مطالب مشترکی نقل کنند موجب اطمینان شخص نسبت به آن روایت خواهند شد، خاطر نشان کرد: در حقیقت با این پشتوانه سندی، می‌توان به این روایات استناد کرد و آنان از جمله احادیث معتبر السند خواهد بود.
وی با بیان این که استاد در بسیاری موارد تعدد طریق را دلیل بر اعتبار آن سند می‌داند، اظهار کرد: در حقیقت مولف کتاب مشرعه بحار الانوار در مقدمه تاکید می‌کند بنا ندارد اعتبار سنجی همه جانبه از اخبار کند و تذکر می‌دهد بسیاری از مبلغین و نویسندگان از لحاظ اعتبار و اعتماد به صرف اینکه در کتاب بحار یا سایر کتب آمده است آن را نظیر آیات قرآن و وحی می‌دانند اما در این کتاب سندها با مبانی روایی سنجیده شده و این نکته را بیان می‌کند که گاهی روایات بحار در بابی دیگر از ان یا در کتاب‌های دیگر دارای سند معتبر است و حتی در مواردی بعد از انکه مولف سند معتبر نیافته بازهم مورد تاکید قرار داده است.
این محقق حوزوی با بیان این که از مجموع نقل‌های کتاب مشرعه بحار الانوار آیت‌الله حاج شیخ آصف محسنی می‌توان این را فهمید که همچنین علامه مجلسی آن دسته از اسناد کتب اربعه که شهرت دارند را نوعا ذکر نکرده و در صدد بوده سایر روایات مشترک را جمع آوری کند، اظهار کرد: در حقیقت علامه مجلسی بنا نداشته کار تکراری انجام دهد.
حجت‌الاسلام حنیف ادامه داد: علامه مجلسی در این راستا عمدتا اسناد روایات کتب اربعه را در بحار الانوار نقل نکرده و گرچه روایات متعددی از بحار الانوار، با سند معتبر در کتب اربعه نقل شده اما سند برخی از این‌ها در بحار الانوار به دلیل شهرت زیاد و ویژه آن وجود ندارد و روشن است که در این روش اسناد غیر معتبره فراوانی به کتاب بحار الانوار راه پیدا می‌کند که با هدف تقویت احتمال صدور روایات و بیان سندهای جدید بوده و اصلا دلیلی بر ضعیف شدن روایات این کتاب نیست.
دعای کمیل، محال است از زبان غیر معصوم باشد
در ادامه چهلمین نشست رجال پژوهی با عنوان «الگوهای توثیق اخبار ضعیف السند با نگاه ویژه به احادیث بحار الانوار و جامع احادیث الشیعه» آیت‌الله شیخ محمد آصف محسنی در سخنانی با اشاره به کتاب معجم الأحادیث المعتبره عنوان کرد: این کتاب در مجموع شامل بیش از ۱۲ هزار روایت دارای سند معتبر صحیح، حسن و موثق می‌باشد که از ۲۶ کتاب متقدم حدیثی شیعه انتخاب و گزینش شده‌اند.
این عالم جهادی افغانستان با بیان اینکه در این کتاب برای شمار شایان توجهی از روایات، توضیحات رجالی و فقه الحدیثی آمده، بیان کرد: مقداری از این کتاب را در قم، پاکستان و افغانستان تدوین کردم و آن چیزهایی که امروز چاپ شده مشتمل بر ۱۲ هزار روایت از کتب حدیثی معتبر همچون الکافی و دیگر کتب حدیثی است.
آیت‌الله آصف محسنی با بیان این که شاید در جامع الاحادیث بتوان حدود ۳ هزار حدیث پیدا کرد که موثق الصدور باشند، تصریح کرد: ما علاقه فراوانی به صدور روایت از پیامبر(ص) و اهل بیت داریم و می‌خواهیم مطمئن شویم که این از زبان ائمه صادر شده و حقیقتا ارزش این بالاتر از آن خبری می‌باشد که سندش معتبر نیست و یا در اعتبار آن تردید وجود دارد.
وی در ادامه به بخش دیگری از تشخیص صحیح السند بودن روایات اشاره و ابراز کرد: اگر محتوایی، متنش یکی بوده و سه سند داشته باشد، معتبر است و اگر هشت سند با محتوای متفاوت داشت، بازهم می‌شود فهمید که معتبر است.
این عالم جهادی افغانستان با بیان این که برخی چیزها خودش سند خودش است همانطور که دعای کمیل محال است جز از زبان معصوم بیرون آمده باشد و این خودش دلالت بر اعتبار خودش دارد، بیان کرد: از سوی دیگر شهرت مشهور سندی بر خود آن است و در برخی موارد اعراض شهرت حتی روایت صحیح را نیز از اعتبار خود ساقط می‌کند.
شایان ذکر است؛ گروه رجال پژوهی حوزه علمیه خراسان تا به حال دوره‌‌‌ها و نشست‌‌‌های متعددی در موضوعات رجالی و علوم حدیث برگزار کرده و همچنین ضمن استقبال از فعالیت‌‌‌های همه پژوهشگران علاقمند به اعتبار سنجی احادیث اهل البیت(ع)، از مقالات علمی پژوهشی مرتبط برای چاپ در فصلنامه “مطالعات اعتبار سنجی حدیث” نیز حمایت می‌کند.
