معرفی کتاب: «حقوق اسلامی و دولت»

کتاب «حقوق اسلامی و دولت» پژوهشی پیرامون آموزه های مرتبط با حقوق اساسی ذیل گفتمان حقوق اسلامی است. کتاب «حقوق اسلامی و دولت» به قلم  شرمان جکسون به نگارش درآمده است. نویسنده مناسبات میان دولت و فرمانروایی و فقه و حقوق اسلامی را مورد مطالعه قرار داده است.

شرمان جکسون ایده مرکزی اثر خود را مطالعه و تحلیل «فقه قانون اساسی» معرفی نموده است. وی این مهم را  ذیل بررسی مفهوم حکومت در مکتب های چهارگانه فقه اهل سنت مورد پژوهش قرار داده است. نویسنده جهت تحقق هدف پژوهش خود دست به اتخاذ رویکردی بینارشته ای زده و پژوهش خود را در قالب نوشته ای سیاسی-حقوقی ارائه نموده است. وی در بخش آغازین کتاب اقدام به ارائه تعریف ها و توضیحاتی پیرامون مجموعه ای از مفاهیم علوم سیاسی همچون دولت و اقتدار نموده است. وی علاوه بر تعریف مفاهیم سیاسی و ارائه مباحث نظری و تئوریک در خصوص دولت و حکومت به مطالعه و بررسی تحولات سیاسی معاصری، که در خصوص «پدیده دولت» صورت پذیرفته است، نیز همت گمارده است. از جمله مباحث تاریخی که مورد توجه نویسنده قرار گرفته است می توان به تحولات مربوط به «مشروطه گرایی» در کشورهای اسلامی اشاره نمود. شرمان جکسون علاوه بر ارائه مباحثی عمومی و کلی در این خصوص این مهم را در ارتباط با تحولات کشور مصر مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. وی مطالعه ساختار قدرت در این کشور را مورد توجه قرار داده است و این مهم را با توجه به آموزه های فقهی و شریعت، به مثابه منبع اصلی تولید مشروعیت حاکمیت، توضیح داده است.

بخش دوم کتاب به مطالعه جنبه حقوقی ارتباط میان دولت و حقوق اسلامی اختصاص یافته است. به باور شرمان جکسون توجه به شریعت به مثابه تنها منبع تعیین کننده اختیارات قانونی از زوایایی چند ضروری است. وی مبحث حقوق اسلامی و اختیارات قانونی را ذیل موضوعاتی همچون محدودیت های قانون و روند قانونی، محدودیت های تحمیل و اعمال قدرت، صلاحیت دادگاه های قانونی و نقش فقها و مکاتب فقهی در قانون گذاری مطرح نموده است.

بخش پایانی کتاب «حقوق اسلامی و دولت» به ارائه مطالبی راجع به قدرت اجرایی دولت اختصاص یافته است. نویسنده مباحث این بخش را با توجه به مفاهیمی مانند ساختار و سلسله مراتب دولت، قوای حکومتی و نهاد های واسط میان مردم و حاکمیت توضیح داده است.

سرانجام می توان گفت شرمان جکسون کوشیده است در این اثر تصویری روشن از حقوق اساسی ذیل گفتمان دانشی فقه اهل سنت ارائه نماید. وی این اثر را ذیل مباحث نوین مربوط به سیاست و دولت توضیح داده و کوشیده است ایده «قانون اساسی گرایی» را ذیل آموزه های فقه و حقوق اهل سنت مورد مداقه قرار دهد. هم از این روی کتاب «حقوق اسلامی و دولت» را می توان در میان مجموعه آثار مربوط به حقوق اساسی اسلامی در ارتباط با مباحث و مناسبات سیاسی جهان معاصر به شمار آورد.

کتاب «حقوق اسلامی و دولت» در سال ۲۰۰۲ از سوی انتشارات بریل در ۲۴۹ صفحه به چاپ رسیده است.