مدیریت حوزه علمیه مشهد جلوی «نهال فروشی» را بگیرد/ بکوشید جهانی بیاندیشید و جهانی حرف بزنید

آیت‌الله جوادی املی با اشاره به سوابق درخشان حوزه علمیه خراسان و با بیان اینکه این حوزه سوابق درخشان فراوانی دارد، توصیه کرد: مدیریت این حوزه علمیه در گام اول جلوی «نهال فروشی» را جداً بگیرد و با شناسایی استعدادهای راغی از آنها حمایت کند تا از حوزه و مسیر درس و تحقیق خارج نشوند.

به گزارش شبکه اجتهاد، ‌آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، در جمع مسئولان، اساتید ‌و طلاب حوزه علمیه مشهد، در مدرسه علمیه عالی نواب به موضوع «رسالت حوزه‌های علمیه» پرداخت و با اشاره به اینکه وقتی دین طلوع کرد اولین بیان او «طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِیضَهٌ» بود، گفت: جاهلیت وقتی به تمدن و مدنیت تبدیل می‌شود که عنصر محور آن «علم» باشد. حضرت نفرمود که طلب علم واجب است، بلکه فرمود: طلب علم «فَرِیضَهٌ» است؛ این «تا»ی فریضه، تای مبالغه است، یعنی یادگرفتن و علم آموزی بسیار بسیار واجب است.

ایشان ادامه داد: آن علمی که یادگیری‌اش فریضه و بسیار واجب است، متن آن را قرآن کریم برای ما مشخص کرد و فرمود که «و یعلّمهم الکتاب و الحکمه»، این نیازمند به شرح است که این کتاب و حکمت چیست؟

معظم له با بیان اینکه رسول گرامی اسلام(ص) در حدیثی مهمترین علمی که یادگیری آن واجب است را با تاکید «إنّما» به ما معرفی می‌کند و می‌فرماید «إنّما العلم ثلاثه: آیه محکمه، أو فریضه عادله، أو سنّه قائمه»، خاطرنشان کرد: مشکل حوزه‌های علمیه ما همین است که هم آیه محکمه و هم فریضه عادله و هم سنت قائمه را فقه و اصول دانستند در حالی که آیه محکمه مربوط به خداشناسی امامت شناسی، معاد شناسی، انسان شناسی و امثالهم است و فریضه عادله و هم سنت قائمه مربوط به فقه، اخلاق و حقوق می‌شود، یعنی دین به ما گفته است که چه بخوانید.

‌آیت‌الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشت: اگر معلوم شد که طلب علم فریضه است نه واجب و اگر معلوم شد محور تعلیم کتاب و حکمت است و اگر کتاب و حکمت با آن تثلیث «آیه محکمه، فریضه عادله و سنّه قائمه» تفسیر شده است یک مدرسه لازم است که اساتید و علما بیایند و این کتاب و سنت را زنده کنند.

ایشان با اشاره به اینکه اگر حوزه و مدرسه‌ای نباشد و اگر یک پایگاه فکری جامعی نباشد، هرگز مردان بزرگ بر نمی‌خیزند، ابراز کردند: وجود مبارک امام صادق(ع) در روایتی می‌فرماید که این حکومت عباسی به اسلام و مسلمین ظلم می‌کند، چرا که اجازه نمی‌دهد من در یک جای خوش آب و هوا مانند طائف که می‌تواند حوزه دوازده ماهه داشته باشد حوزه علمیه‌ای تاسیس کنم و خودم هم در آنجا سکونت داشته باشم و به تربیت شاگردان بپردازم.

حوزه علمیه مشهد می‌تواند بدون تعطیلی و دوازده ماهه باشد

معظم له در همین راستا گفت: حوزه علمیه مشهد این موقعیت را دارد که در سایه برکات وجود مبارک ثامن الحجج(ع)، حوزه علمیه بدون تعطیلی و دوازده ماهه داشته باشد.

‌آیت‌الله جوادی آملی، با تاکید بر اینکه وظیفه و رسالت اصلی حوزه این است که «لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ» باشد، توضیح داد: خداوند قرآن را نازل نکرد که برای یک ملت و مملکت باشد، این کتاب برای همه بشر و کتابی جهانی است و این وظیفه همه ما را مشخص می‌کند که باید جهانی فکر کنیم و حرف بزنیم.

ایشان ادامه داد: این «لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ» یعنی این کتاب آنقدر توانمند هست که بر همه مکاتب دیگر جهان پیروز شود و ظفر یابد و این کار به دست شماست و اگر رسول گرامی اسلام فرمود «الاسلامُ یَعلو ولا یُعلی عَلَیهِ» این جمله خبریه است که به داعی انشاء القاء شده؛ یعنی بر همه شما لازم و واجب است که بکوشید جهانی بیاندیشید و جهانی حرف بزنید.

معظم‌له با بیان اینکه لازمه این کار این است که همه مکاتب جهان را با دقت مطالعه و بررسی کنید و تا مکاتب جهان را نشناسید که نمی‌توانید اظهار نظر کنید، یادآور شد: این می‌شود «آیه محکمه»؛ این نه متزمن است که به زمان خاصی اختصاص داشته باشد و نه متمکن است که به مکان خاصی اختصاص پیدا کند. پس این «لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ» وظیفه و هدف اصلی ماست و باید به این سمت حرکت کنیم و این شدنی است.

‌آیت‌الله جوادی آملی ابراز کرد: وقتی مدرسه، مدیر و مدرس درست شد، آن گاه علوم هم که مشخص شده است، هدف هم مشخص شده است و راه هم مشخص شده است اما شما طلاب باید بدانید که معلمان اصلی ما فرشتگان هستند، فرشتگان ما را در رسیدن به این هدف والا یاری می‌کنند.

فرشتگان فراشان مدارس علمیه هستند

ایشان با اشاره به اینکه همه محدثان این حدیث را نقل کرده‌اند که «إن الملائکه لتضعوا أجنحتها تحت اقدام طلاب العلوم»، گفت: اینکه حضرت فرمود: فرشتگان فراشان مدارس علمیه هستند و پرهای خود را زیر قدم‌های طالبان علوم پهن می‌کنند، چند پیام برای ما دارد؛ اول اینکه،‌ای طالبان علم تلاش کنید پَر در بیاورید، در مرحله بعد به ما می‌گویند: حالا که عالم شدید و پر درآوردید، تلاش کنید که پرواز کنید.

معظم له افزود: شیخ مفید در امالی این حدیث را نقل می‌کند که علم برای آن است که ملکوتی بشوید، فرمود وقتی عالم شدید به علم تان عمل کنید تا پرواز کنید.

ایشان، نکته سوم را اینگونه تبیین کردند که از جهت حرکت کنید نه در جهت، یعنی از زمین به آسمان صعود کنید و تا ملکوت بالا بروید. گرچه خداوند در قرآن فرمود که من ملکوت عالم را به خلیل خود دائم نشان می‌دادم، اما در جای دیگر به ما که فرزندان خلیل حق هستیم هم فرمود: شما راه پدر خود را بروید، او ملکوت را دید، شما هم بنگرید شاید ببنید. البته بین «نگاه» و «دیدن» فرق است، بین «نظر» و «رویت» فرق است، هر نگاه به دیدن نمی‌رسد و هر نظر به رویت ختم نمی‌شود اما از ما خواستند که تلاش کنیم تا به آن مرحله برسیم.

‌آیت‌الله جوادی آملی در بخش پایانی فرمایشات خود اظهار کرد: اگر حوزه به این جایگاه رسید که قدر این فراشان را دانست، آنگاه آنها نیز فیض را از بالا می‌گیرند و به ما می‌رسانند و ما را یاری می‌کنند تا این راه را آسانتر طی کنیم. وقتی این راه را طی کردیم و عالم شدیم آنگاه خداوند و فرشتگان بر ما صلوات خواهند فرستاد، چرا ما به این درجه نرسیم؟! چرا ما همتای فرشتگان نشویم؟!

ایشان ادامه داد: خداوند به قلم و مسطورات قسم یاد کرد چرا قلم و مسطورات ما از آن قِسمی نباشد که خدا به آنها قَسم یاد می‌کند، این شدنی است، از همین حوزه‌ها مردانی برخاستند که اینچنین بودند، چرا ما اینچنین نشویم؟

نهال فروشی جزو بدترین کارهاست

معظم له با اشاره به سوابق درخشان حوزه علمیه خراسان و با بیان اینکه این حوزه سوابق درخشان فراوانی دارد، توصیه کرد: مدیریت این حوزه علمیه در گام اول جلوی «نهال فروشی» را جداً بگیرد و با شناسایی استعدادهای راغی از آنها حمایت کند تا از حوزه و مسیر درس و تحقیق خارج نشوند.

ایشان با استفاده از تعبیر «نهال فروشی» نسبت به استعدادهایی که در حوزه علمیه تحصیل می‌کنند، توضیح داد: نهال فروشی جزو بدترین کارهاست، یعنی اگر طلبه‌ای مستعد است باید مسیر خواجه نصیر را طی کند و افرادی را برای پاسخ به نیازهای جامعه و نظام تربیت کند، نه اینکه خودش در مسیری غیر از علم آموزی قرار بگیرد.

استاد عالی حوزه علمیه قم سپس افزود: تامین مدرسان عالم برای سال‌های آینده وظیفه مهم مدیریت حوزه‌هاست تا به برکات شما اساتید و فضلا، زمینه «لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ» محقق شود.

‌آیت‌الله جوادی آملی در پایان سخنان خود با اشاره به تلاش سید مرتضی و تربیت شاگردانی بزرگ، گفت: حوزه علمیه باید استعدادیابی کند تا محصولی مانند آنچه در حوزه علمیه نجف به ثمر نشسته، به بار بنشاند.