شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر ۱۴۴۲ قمری، در غروب پنجشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر ۱۴۴۲ قمری، در غروب جمعه ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر ۱۴۴۲ قمری، در غروب شنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۱:۰۰ UTC پنجشنبه ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی رخ می‌دهد؛ ولی حدود ۱۱.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ محرّم ۱۴۴۲ قمری در ایران) برابر با ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و شنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، در سراسرِ ایران ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام، و جزایر هاوایی و پلی‌نزی) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است؛ امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بیشترِ شب، اشتراک ندارد.
۲- در غروب جمعه ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و شنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، در سراسرِ ایران ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام، و جزایر هاوایی و پلی‌نزی) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است؛ امّا ایران با مناطقِ غیر مرزیِ محدودۀ نارنجی‌رنگ، یعنی مناطقی که هلال مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهد شد، در بخشی از شب هم، اشتراک ندارد.
۲- در غروب جمعه ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و شنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، جمعه ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ محرّم ۱۴۴۲ قمری در ایران) برابر با ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم مسلّح و عادی دیده می‌شود و شنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- امّا در غروب پنجشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک (سراسر آمریکای مرکزی و بخش‌هایی از آمریکای شمالی و جنوبی، و بیشترِ اقیانوس آرام) محقّق می‌شود؛ و از آنجا که در آن محدوده‌ها، مطمئنّاً هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و ایران هم در بخشی از شب با آن محدوده‌های رؤیت هلال مشترک است، جمعه ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه صفر ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
یادآور می‌شود که آغاز ماه صفر، بیش از تأثیری که در تعیین روز اربعین حسینی دارد، در پایان‌بخشی به «ماه‌های حرام و بحث تغلیظ و افزایش دیه» نقشی تعیین‌کننده دارد. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
