شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حجت‌الاسلام علی رضائیان، در نشست علمی «فقه سیاسی و نقش آن در حکومت اسلامی» بیان کرد: به دلیل تغییر در روند فرایند اجتهاد و اهمیت کشف حیث در موضوع فقه سیاسی، قطعا نیاز به اصول فقه جدید داریم. البته نه به این معنا که اصول فقه تغییر کند، بلکه به معنای این است که ما نیاز به اصول فقه خاص فقه سیاسی داریم و باید برای کشف حیث از ابزار خاص استفاده کنیم.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام علی رضائیان، در نشست علمی «فقه سیاسی و نقش آن در حکومت اسلامی» که بصورت وبینار به همت معاونت پژوهش مدرسه علمیه رضویه بیرجند برگزار شد، با اشاره به پیشینه موضوع، گفت: با مشاهده فرآیند اجتهاد از زمان معصوم تاکنون، این مسئله کشف می‌شود که تحول فقهی و رویکرد تحقق فقه بیشتر مسئله محور بوده است؛ و معصومین و فقهاء پاسخگوی سؤالات مکلفین بوده اند.
این مدرس خارج فقه حوزه علمیه قم با اشاره به مصادیق فقه سیاسی در زمان حکومت حضرت علی علیه‌السلام و حکومت صفویه، سرکارآمدن جریان‌‌‌‌ها‌ی سیاسی غیرشیعه و لازمه آن عدم نیاز جامعه را دلیل بر کمبود مسائل فقه سیاسی دانست.
کارشناس برنامه بدون توقف شبکه سه سیما با تشریح شرایط سخت علماء و فقهاء مکتب ساز، به این مطلب اشاره کرد که وظیفه فقهاء در ابتدا حفظ اصل فقه و در قدم بعد تحقق آن در خارج بوده است.
رضائیان ادامه داد: فرایند اجتهاد به دو شکل است. در شکل اول فقیه و مجتهد به سراغ آیه و روایات می‌رود و از منطوق و مفهوم تکلیف را مشخص می‌کند. این زمانی که آیه و روایات سؤال و جواب در خودش نهفته است و روشن است در شکل دوم منابع همانند معدن هستند و نیاز به استخراج دارند و برای استخراج حتما باید سوالی باشد؛ بنابراین رویکرد بحث مدنظر از نوع سوال است.
وی در ادامه با اشاره به فرآیند حکم در عالم ملاک به تفاوت‌‌‌‌ها‌ی سوال در مسائل شخصی و سؤال در فقه سیاسی پرداخت و افزود: مهم ترین تفاوت دو نوع سؤال در عالم ملاک این است که در فقه سیاسی مکلف حیث‌‌‌‌ها‌ی مختلفی که در هم تنیده شده‌اند را به خود می‌گیرد و مجتهد باید برای صدور حکم به همه آن حیث‌‌‌‌ها توجه داشته باشد و شاید نیاز باشد که مجتهد برای کشف حیث‌‌‌‌ها‌ی دیگر سؤالاتی از مکلف بپرسد تا مسأله کاملا روشن شود، در حالی که در مسائل شخصی مجتهد باید حکم همان سؤال را بیان کند.
این مدرس فقه سیاسی در ادامه با ذکر مثال‌‌‌‌ها‌ی مختلف (تاثیر نهی از منکر در ترک فعل، تاثیر فضای مجازی بر زندگی و ضرر استعمال دخانیات در مکان عمومی) در زندگی اجتماعی و تنیده شدن حیث‌‌‌‌ها‌ی مختلف به گونه‌ای که در رفتار انسان‌‌‌‌ها نسبت به هم تاثیر می‌گذارد، به این مطلب اشاره کرد که اگر مجتهد این حیث‌‌‌‌ها را به صورت عام مجموعی نبیند و حکمی مطابق با این حیث‌‌‌‌ها را بیان نکند، به جهت قبول این قاعده که احکام تابع مصالح و مفاسد واقعی است، می‌توان گفت مجتهد بیان حکم نکرده است.
وی اظهار کرد: به دلیل تغییر در روند فرایند اجتهاد و اهمیت کشف حیث در موضوع فقه سیاسی، قطعا نیاز به اصول فقه جدید داریم. البته نه به این معنا که اصول فقه تغییر کند، بلکه به معنای این است که ما نیاز به اصول فقه خاص فقه سیاسی داریم و باید برای کشف حیث از ابزار خاص استفاده کنیم.
رضائیان با توصیه طلاب به یادگیری دقیق اصول مشهور در حوزههای علمیه، گفت: طرح مباحث فقه سیاسی و کشف اصول خاص آن نیاز به مدت‌‌‌‌ها فکر و اندیشه دارد، فلذا اساتید و طلاب جوانِ با استعداد بعد فهم دقیق اصول رایج حوزههای علمیه باید به این موضوع بپردازند.
کارشناس برنامه بدون توقف شبکه سه سیما تصریح کرد: فقه سیاسی به معنای توجیه رفتار غلط حاکمان نیست، بلکه کشف احکام مربوط به اداره نظام است.
منبع: حوزه
