خوانشی انتقادی از استخاره

اثر جدید حیدر حب‌الله، پژوهشگر لبنانی و مدرس خارج فقه حوزه علمیه قم با عنوان «خوانشی انتقادی از استخاره» با ترجمه محمدرضا ملّایی، توسط نشر کتاب طه به زیور طبع آراسته شد.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، در برخی از جوامع دینی، و به ویژه در ایران ما، استخاره یکی از شیوه‌های رایج برای تعیین تکلیفِ افراد در قبال انجام یا ترک کارها بوده و هست. دامنه این شیوه تا جایی است که حتی برخی از تصمیمات سیاسی به آن گره می‌خورد. ایده مرکزی استخاره این است که گویا با انجام استخاره خداوند به نحوی مداخله کرده و راه صحیح را نشان می‌دهد.

شهرت استخاره در میان متشرعه از یک سو و مستحب بودن آن از سوی دیگر، غالباً موجب نوعی تسامح در به کارگیریِ موازین و معیارهای علمی در تحلیل‌های سندی و متنیِ روایات استخاره شده است.

استاد حیدر حب‌الله در این اثر تلاش کرده است با رویکردی انتقادی ادله استخاره و موضوعات مرتبط با آن را بررسی کند. مؤلف به دنبال آن است که نشان دهد روایات و ادله مربوط به استخاره دچار ضعف سندی هستند. «بررسی کامل انواع استخاره و موضوعات مرتبط با آن» در کنار «رویکرد انتقادی» ما را با پژوهشی جذاب و خواندنی درباره استخاره مواجه کرده است.

– درخواست استخاره محمدعلی شاه: «پرودگارا اگر من امشب توپ به در مجلس بفرستم و فردا با قوه جبریه مردم را ساکت کنم، خوب است و صلاح است استخاره خوب بیاید و الا فلا. یا دلیل المتحیرین. یا الله. محمد علی»

– آیه‌ای که در جواب استخاره او آمد: «قَالَ لَا تَخَافَا إِنَّنِی مَعَکُمَا أَسْمَعُ وَأَرَى فَأْتِیَاهُ فَقُولَا إِنَّا رَسُولَا رَبِّکَ فَأَرْسِلْ مَعَنَا بَنِی إِسْرَائِیلَ»[سوره طه، ۴۶و۴۷]

– تفسیر میرزا ابوطالب زنجانی (فقیه حامی محمدعلی شاه در انقلاب مشروطه): «از این جهت اعلیحضرت همایونی حتما باید به این کار اقدام فرمایند. غلبه قطعی است گرچه در اول زحمت داشته باشد».

آقای‌ هاشمی رفسنجانی در خاطرات سال ۶۷ خود می‌گوید برای حمله‌ای در جنگ هشت ساله استخاره کرده بود. علی‌محمد بشارتی (وزیر دولت او و معاون امنیتی او در مجمع تشخیص مصلحت نظام) در مصاحبه‌ای گفته است، به او متذکر شده این جمله را از خاطرات خود حذف کند زیرا کارشناسان آینده با خواندن این مطلب ناراحت خواهند شد.

اینها نمونه‌هایی از مداخله خداوند در امور کشور است! به باور محمدعلی شاه خداوند مجوز به توپ بستن مجلس را صادر کرده است و به باور آقای ‌هاشمی خداوند مجوز حمله را داده است. گاهی بعد از شش بار بد آمدن استخاره، در دفعه هفتم خداوند مجبور به صدور مجوز می‌شده است.

اما خداوند متعال در کجا به ما ضمانت داده است که در اعمال ِمبهم راه را نشانمان خواهد داد؟ آیا این نسبتی دروغ به خدا نیست که او با عمل استخاره مسیر ما را تعیین می‌کند؟ آیا این پدیده صرفاً امری خرافی برای فرار از مسئولیت و هراس تصمیم‌گیری است یا به واقع مستندی دینی دارد؟

کتاب «خوانشی انتقادی از استخاره» کوشیده است مستندهای دینی این پدیده را بررسی کند. این اثر از سه بخش «مقدمه»، «حکم استخاره و مشروعیت آن» و «احکام، محدوده و فروع استخاره» و سه فصل «حرمت استخاره (بررسی نظریه شیخ محمود شلتوت)»، «مشروعیت استخاره (نظریه مشهور) شواهد و دلایل» و «انواع استخاره استشاری و ادله آن» تشکیل شده است.

گفتنی است، کتاب «خوانشی انتقادی از استخاره» از سوی حیدر حب‌الله محقق برجسته لبنانی تألیف و محمدرضا ملّایی آن را ترجمه کرده است و در ۳۲۰ صفحه و به قیمت ۱۰۰ هزار تومان به همت نشر کتاب طه روانه بازار نشر شد.

علاقه‌مندان برای تهیه اثر می‌توانند از سایت انتشارات به آدرس ketabtaha.com اقدام نمایند و یا با شماره تلفن ۰۲۵۳۷۸۴۸۳۲۶ تماس حاصل نمایند.

استاد حیدر حب‌الله در سال ۱۳۵۱ شمسی در شهر صور لبنان دیده به جهان گشود. در پانزده‌سالگی وارد حوزه علمیه شد و در سال ۱۳۷۳ شمسی به ایران آمد. ازجمله‌ی اساتید او در دروس خارج آیات عظام وحید خراسانی، هاشمی شاهرودی و باقر ایروانی هستند. نواندیشی، توجه به موضوعات روز و احاطه به مبانی اصولی، تفسیری و حدیثی برخی از ویژگی‌های بارز آثار مکتوب او است.

«عاشورائیات»، «فقه الأطعمه والأشربه»، «فقه المصلحه، مدخلاً لنظریه المقاصد و اجتهاد المبادئ و الغایات»، «التعددیه الدینیه نظره فی المذهب البلورالی»، «نظریه السنه فی الفکر الإمامی الشیعی التکون والصیروره»، «بحوث فی الفقه الزراعی»، «مسأله المنهج فی الفکر الدینی وقفات و ملاحظات»، «بحوث فی فقه الحج، حجیه السنه فی الفکر الإسلامی قراءه و تقویم»، «إضاءات فی الفکر والدین و الاجتماع»، «رساله سلام مذهبی»، «الحدیث الشریف حدود المرجعیه ودوائر الاحتجاج»، «المدخل الی موسوعه الحدیث النبوی عند الامامیه»، «دراسه فی الحدیث الامامی»، «فقه امر به معروف و نهی از منکر» و … برخی از تالیفات استاد حیدر حب‌الله می‌باشد.