شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مراسم رونمایی از کتاب‌های «ملحق العروه الوثقی» و «المکاسب المحرمه» دو اثر قلمی مرحوم آیت‌الله یوسف صانعی، با حضور جمعی از علماء و فضلای حوزه و دانشگاه چندی قبل در دفتر این عالم فقید برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدکاظم تقوی یکی از شاگردان آیت‌الله صانعی و مدیر تحقیقات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در مراسم رونمایی از این دو اثر گفت: رحوم آیت‌الله صانعی به دو عنصر زمان و مکان در فقه که مورد تاکید حضرت امام بود توجه ویژه داشت و فقهشان فقهی قرآن محور بود.
وی با اشاره به اثر جدید الانتشار «ملحق العروه» آیت‌الله صانعی افزود: ایشان در این اثر ۴۸۶ تعلیقه نوشته‌اند و به ویژه در دو مبحث ربا و القضاء، نوآوری‌های مخصوص به خود را دارند.
تقوی ادامه داد: کتاب القضاء با ۲۴۸ تعلیقه بیشترین میزان تعلیقه را به خود اختصاص داده و در آن شاهد نگاه دقیق و نو آیت‌الله صانعی به مباحث هستیم.
وی تصریح کرد: تعلیقات ایشان در کتاب القضاء در واقع، یک فقه استدلالی در این باب است. ایشان در این مبحث به عموم مسائل اساسی و مبنایی قضاء مانند شرطیت اجتهاد، شرطیت رجولیت و شرطیت ایمان پرداخته و ضمن بحث تفصیلی نظر جدید خود را ارائه کرده است.
وی پاسخگویی تفصیلی به پرسش‌ها و استفتائات را یکی از ویژگی‌های این فقیه فقید دانست و افزود: آیت‌الله صانعی در تعلیقه شماره ۴۸ از مبحث ربا مسئله را در ۲۸ صفحه بررسی کرده و در نهایت به ارائه پاسخ خود می‌پردازد و اقوال و نظرات و استدلال برای فتوای مختار را بیان و سپس فتوا داده‌اند.
تقوی ادامه داد: سبک ایشان در پاسخگویی به استفتائات مردم نیز سبکی خاص بود که در سه جلد مجمع المسائل و دو جلد استفتائات قضائی که از ایشان به یادگار مانده، قابل مشاهده است. ایشان متمایز از روش رایج، پرسش‌ها را به صورت تفصیلی پاسخ می‌گفتند. مبانی استدلالی آن پاسخ را نیز برای پرسشگر بیان می‌کردند که این نشان دهنده نگاه احترام آمیز ایشان به مخاطبان است.
وی توجه آیت‌الله صانعی به قرآن در بیان فتوا را یکی از ویژگی‌های بارز این فقیه نواندیش دانست و گفت: فقه ایشان قرآن محور بود.
مدیر تحقیقات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) به فاصله نگرفتن این مرجع فقید از درس و بحث‌های حوزوی در دوران تصدی دادستانی کل کشور اشاره کرد و افزود: همان زمان نگاه ایشان به فقه، نگاه به فقه زندگی است. سعی می‌کردند از حضرت امام استفتائات فنی و کاربردی داشته باشند.
تقوی توجه به «سهله و سمحه بودن شریعت» از نگاه آیت‌الله صانعی را یکی از ویژگی‌های فقهی این فقیه فید دانست و گفت: ایشان قاعده لاحرج را یک انفتاح و تسهیل در شریعت دانسته و به دنبال باز کردن گره زندگی متدینان بودند. این نگاه در سراسر کتاب جدید الانتشار مکاسب ایشان نیز دیده می‌شود.
وی افزود: آیت‌الله صانعی در طول نیم قرن زندگی علمی خود، هیچ‌گاه دست از تحقیق و بررسی و پژوهش برنداشت و دو قلمی که از ایشان منتشر شده، یادگار دو دهه آخر زندگی این فقیه بزرگوار است.
مدیر تحقیقات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) تصریح کرد: این پرسش مطرح است که آیا فقهی که گذشتگان ما با توجه به شرایط آن زمان استنباط کرده‌اند با وضعیت و شرایط امروز منطبق است؟ جواب این پرسش برای بسیاری از پژوهشگران مشخص است.
وی ادامه داد: حضرت امام در منشور روحانیت نیز نظر خود را مطرح کردند و گفتند که زمان و مکان دو عنصر تعیین کننده در اجتهاد است. مساله‌ای که در قدیم دارای حکمی بوده است، به ظاهر همان مساله در روابط حاکم بر سیاست و اقتصاد و اجتماع یک نظام ممکن است حکم جدید پیدا کند؛ یعنی با شناخت دقیق روابط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی، همان موضوع اول که از نظر ظاهر با قدیم فرق نکرده، در واقع موضوع جدیدی شده و قهرا حکم جدید می‌طلبد.
تقوی گفت: مجتهد باید به زمان و مکان خود احاطه کامل داشته باشد تا بتواند موضوعات را به خوبی از هم تشخیص دهد و در گذشته نماند و به گمان بنده آیت‌الله صانعی با همین احاطه به کتاب و سنت و ادله نگریست و فقه او با این نگاه و با فهم عقلی و عقلائی به دست آمد و به عنوان یک میراث ارزشمند برای جامعه اسلامی ماند.
بنابر گزارش شفقنا، دو اثر «ملحق العروه الوثقی» و «المکاسب المحرمه» مرحوم آیت‌الله صانعی توسط موسسه فقه الثقلین منتشر شده است.
