Tag Archives: فقه حکومتی

سیاست خارجی اسلامی؛ از عزت تا دفاع از مستضعفان: تبیین اصول امام خمینی (ره) در پرتو فقه حکومتی

سیاست خارجی اسلامی؛ از عزت تا دفاع از مستضعفان: تبیین اصول امام خمینی (ره) در پرتو فقه حکومتی

از دیدگاه امام خمینی (ره)، فقه برنامه‌ای جامع برای اداره زندگی است و حکومت به عنوان یکی از احکام اولیه اسلام، بر تمام احکام فرعی مقدم است. این نگاه، بنیان سیاست خارجی جمهوری اسلامی را بر اصول ایجابی و سلبی خاصی استوار می‌سازد؛ از جمله اصل عزت و کرامت مبتنی بر استقلال، روابط حسنه و مسالمت‌آمیز، نفی سبیل، و ضرورت …

Read More »

کارآمدی در گرو تخصص‌گرایی، نه عرفی‌سازی ویژگی فقه حکومتی امام خمینی (ره)

کارآمدی در گرو تخصص‌گرایی، نه عرفی‌سازی ویژگی فقه حکومتی امام خمینی (ره)

فقه سیاسی امام راحل، فقهی تخصص‌گراست و مشارکت متخصصان در نظام اسلامی، بر اساس مبانی روش‌شناختی ایشان، نه به معنای عرفی‌سازی حکومت، که اقتضای کارآمدی فقهی در مرحله امتثال است. جایگاه اهل فن و کارشناسان در ساختار حکمرانی اسلامی، ضمن رد انگاره‌های ناکارآمدی فقه در اداره جامعه و عرفی‌سازی حکومت به نام فقه، نه به معنای عبور از فقه، بلکه …

Read More »

مردم محور حفظ نظام هستند/ در فقه سیاسی و حکومتی با خلاء محتوایی مواجه هستیم

مردم محور حفظ نظام هستند/ در فقه سیاسی و حکومتی با خلاء محتوایی مواجه هستیم

مهدی توکلی گفت: ما امروزه در تعالیم فقه سیاسی در بحث نظریات نیر نگاه خصوصی همچنان سنگینی می‌کند. یک جاهایی که اصل عدم ولایت محل اعمال و اجرا نیست همچنان اصل عدم ولایت اجرا می‌شود. ما همچنان در حوزه فقه سیاسی و حکومتی خلاء‌های بسیاری در تولید محتوا داریم. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست رونمایی و معرفی کتاب «فقه حکومتی …

Read More »

بررسی رویکرد امام خمینی در تعریف فقه حکومتی

بررسی رویکرد امام خمینی در تعریف فقه حکومتی

شبکه اجتهاد: از آثار حضرت امام(ره) – تا آنجا که تتبع کردیم- مطلب روشنی در تعریف فقه حکومتی به دست‌ می‌دهد، اما تعریف کلاسه‌‌ای ارائه نشده است. یعنی دیده نشد که ایشان در جایی به تعریف جامع و کامل فقه حکومتی پرداخته و آن را با فقه متداول مقایسه کرده باشند. اما در عین حال، افق گشایی‌های بسیار خوبی در …

Read More »

ورود انگاره دولت ـ ملت مدرن، انگاره حکومت اسلامی را دچار اختلال کرده است

ورود انگاره دولت ـ ملت مدرن، انگاره حکومت اسلامی را دچار اختلال کرده است

حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی معتقد است ورود انگاره دولت ـ ملت مدرن، تا حد زیادی انگاره حکومت اسلامی را دچار اختلال کرده است و فقه شیعه نتوانسته به صورت کامل، تفاوت چارچوبی و پارادایمیک دولت ـ ملت مدرن با حکومت اسلامی را ادراک کند، از اینرو تلاش کرده خلاء تئوریک و نظری خود در عرصه امتداد عینی و مدل‌های اجرایی ولایت …

Read More »

تأملی در مسأله حجاب و تلاقی فقه حکومتی با علوم اجتماعی اسلامی/ سیدمحمد طباطبائی

چرا با قانون پیشنهادی حجاب مخالفم؟/ سیدمحمد کاظمی قهفرخی

شبکه اجتهاد: در خصوص آینده حجاب در ایران با رفتارهای ناشیانه، فاقد مبنا و سهم‌خواهانه‌ای که از سوی مسئولین امر در سه قوه اتفاق می‌افتد و با برچسب کارشناسی و جلب افکار عمومی پیش می‌رود کمتر می‌توان امیدوار به بهبود کیفیت حجاب در نظام فرهنگی بود و اگر این مسئولان به ضوابط فقه حکومتی پایبند باشند در یک دوره پنج …

Read More »

تطور و تکمیل فقه به معنای کمبود و نقص در آن نیست/ حکمرانی، تطبیق فقه بر واقعیت‌های متغیر زمانی و مکانی است/ نباید دانش فقه را صرفاً اخروی معرفی کنیم

تطور و تکمیل فقه به معنای کمبود و نقص در آن نیست/ حکمرانی، تطبیق فقه بر واقعیت‌های متغیر زمانی و مکانی است/ نباید دانش فقه را صرفاً اخروی معرفی کنیم

وقتی در مقام تعیین تکلیفی برای حکومت هستیم نمی‌توانیم بدون ملاحظات، آن را جایز بدانیم. حکومت هم نمی‌تواند حکم فردی را در جامعه جاری کند بلکه باید این مسئله را در مقیاس اجتماعی، فرهنگی و پیوست‌های مختلف بررسی کرده و تناسب یا عدم تناسب آن را کشف کند. لذا حکم فردی و ترویج اجتماعی کاملاً متفاوت است ولی نمی‌توان ناکارآمدی …

Read More »

بررسی جریان اصل برائت در رفتارهای حاکمیت

بررسی جریان اصل برائت در رفتارهای حاکمیت

حجت‌الاسلام صالحی منش گفت: اهتمام شارع به مصالح احکام حکومتی، مانع از جریان اصل برائت در رفتار‌های حکومتی است. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌حجت‌الاسلام علی صالحی منش در نشست علمی «بررسی جریان اصل برائت در رفتارهای حاکمیت» که در مدرسه عالی حوزوی امام عصر (عج) و با حضور اساتید و طلاب حوزه علمیه برگزار شد. درباره جریان اصل برائت در …

Read More »

تمرکز بر سیاست‌گذاری و رهاکردن برنامه‌ریزی، اشتباه استراتژیک حکومت اسلامی بود/ فقه فعلی، متضمن همه آن انسجامی که در شریعت وجود دارد نیست/ فقیه باید زنجیره نظر تا عمل را بشناسد

تمرکز بر سیاست‌گذاری و رهاکردن برنامه‌ریزی، اشتباه استراتژیک حکومت اسلامی بود/ فقه فعلی، متضمن همه آن انسجامی که در شریعت وجود دارد نیست/ فقیه باید زنجیره نظر تا عمل را بشناسد

اگر فقیه به فرایند مفهوم، از سیاست تا عمل مسلط نباشد حرف او را در مقام برنامه‌ریزی و اجرا، با چند جمله زمین می‌گذارند، جمله‌هایی مانند «این حرف‌ها و سیاست‌ها کلی است»، «شرایط خطیر کنونی، اجازه اجرا نمی‌دهد»، «این حرف‌ها تبعات اجتماعی سنگینی دارد»، «مردم به آرامش نیاز دارند» و … . وقتی‌ هم به او اشکال می‌کنیم که برنامه …

Read More »

از ترمیم فقاهت تا بالندگی فقاهت!/ علی محمدی

از ترمیم فقاهت تا بالندگی فقاهت!/ علی محمدی

شبکه اجتهاد: اینکه فقه حکومتی و فقه نظامات اجتماعی اسلام از ضروریات انقلاب اسلامی است، شکی نیست. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ده‌ها فیش صریح در خصوص تحول فقاهت موجود و لزوم ارتقای آن به فقه حکومتی و فقه اداره نظامات اجتماعی دارد: «… استنباط فقهی، بر اساس «فقه اداره‌ی نظام» باشد؛ نه فقه اداره‌ی فرد…. فقه ما از طهارت تا دیات، …

Read More »

فقه حکومتی مستلزم چشم‌‏پوشی روحانیون از مناصب اجرایی!/ عباسعلی مشکانی سبزواری

ادورا و تطوّرات مختلف حوزه‌های علمیه و رسالت پیش‌رو/ محسن رضایی

شبکه اجتهاد: یکی از پرسش‏‌هایی که پیرامون و در پرتو رویکرد حکومتی به فقه (فقه حکومتی) مطرح شده این است که: آیا فقه حکومتی مستلزم حضور بیشتر روحانیون در مناصب اجرایی کشور (مانند ریاست جمهوری، نمایندگی مجلس، وزارت و …) است! یادداشت حاضر، با خدشه در این انگاره، معتقد است، حضور روحانیون در مناصب، نه تنها راه کار حل معضل …

Read More »

فهم حاملان فقه خوارجی از دین، بنیادگرایانه است/ نمی‌توان از قواعد فقهی علیه نظام اسلامی استفاده کرد/ نقد روش‌شناسی یک جریان فقهی

حق و تکلیف؛ وجه تمایز انتخابات در نظام اسلامی/ رهبری صاحب نظر و سلیقه هستند، اما هیچ‌گاه سلیقه خود را اعمال نمی‌کنند 

مساله‌ای که در زمان گذشته در حوزه حکمرانی بود، با مساله امروز متفاوت است. اینکه کسانی می‌گویند اگر کسی شمشیر کشید باید با او بجنگیم، ‌اگرنه، نه؛ چون در نصوص ما حرف از شمشیر است، این حرف‌ها ارتجاعی است…علی‌رغم اینکه اینها ژست روشنفکری دارند، اما فهم آنها کاملا مرتجع و بنیادگرایانه است و اقتضائات را نمی‌فهمند. شبکه اجتهاد: موضوع فقه، …

Read More »

ضرورت و الزام نظام‌وارگی در رویکرد فقه حکومتی

حق و تکلیف؛ وجه تمایز انتخابات در نظام اسلامی/ رهبری صاحب نظر و سلیقه هستند، اما هیچ‌گاه سلیقه خود را اعمال نمی‌کنند 

حجت‌‌الاسلام ایزدهی گفت: فقه حکومتی مرتبط با اداره کشور و نظام سیاسی است؛ یک نظام سیاسی لوازم و اقتضاءاتی دارد و الزامات نظام وارگی در فقه حکومتی هم باید ناظر به همان اقتضائات باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی آزاد اندیشی با موضوع «ضرورت و الزام نظام‌وارگی در رویکرد فقه حکومتی» سه شنبه گذشته توسط گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی …

Read More »

الزامات راه‌اندازی کرسی‌های آزاداندیشی فقه/ قوای سه‌گانه مطالبات خود را از حوزه درباره فقه حکومتی مطرح کنند

ادب تحول !/ ابوالقاسم علیدوست

حوزه‌های علمیه برای پاسخگویی به نیازهای جامعه در دو سطح فعالیت می‌کنند، در سطح اول سؤالات و شبهات مطرح شده در جامعه و اذهان عموم مردم را پاسخ می‌دهند که در این سطح حوزه‌های علمیه نیروها و مبلغان زیادی دارند و در سطح دیگر بحث پاسخگویی به مباحث عمیق فقهی است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه …

Read More »

ایده‌های معاصر فقه حکومتی

ایده‌های معاصر فقه حکومتی

دوره تابستانه «آشنائی با برخی ایده‌های معاصر فقه حکومتی» ویژه طلاب سطوح ۳ و ۴ و دانش آموختگان حوزه، به صورت حضوری و آنلاین، همراه با گواهی رسمی پایان دوره، برگزار می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دبیرخانه هم اندیشی فقه حکومتی» و «انجمن علمی فقه و حقوق حوزه» با همکاری «مجله حکومت اسلامی دبیرخانه خبرگان رهبری» دوره تابستانه «آشنائی با …

Read More »

گفتمان شناسی اجتهاد معاصر با محوریت فقه حکومتی

گفتمان شناسی اجتهاد معاصر با محوریت فقه حکومتی

کتاب «گفتمان شناسی اجتهاد معاصر با محوریت فقه حکومتی» نوشته رضا فخاری از سوی مرکز نشر‌ هاجر وابسته به مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران چاپ و در دسترس علاقه مندان قرار گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، از ویژگی‌های کتاب «گفتمان شناسی اجتهاد معاصر با محوریت فقه حکومتی» می‌‌توان به تازگی موضوع کتاب، بررسی تطبیقی نظرات اندیشمندان عصر حاضر، مفهوم شناسی، تبارشناسی، …

Read More »

فقه و اجتهاد حکومتی

فقه و اجتهاد حکومتی

کتاب «فقه و اجتهاد حکومتی» در سه بخش تدوین یافته است. بخش اول با عنوان «نگاه کلی به دیدگاه عالمان شیعی در لزوم تشکیل حکومت اسلامی» و «مفهوم شناسی فقه حکومتی» در سه فصل ارائه گردیده است. بخش دوم با عنوان «فقه سیاسی و حکومتی»، «چشم انداز»، «راهبرد‌ها و آرمان‌های آن» بررسی شده است. بخش سوم به «اجتهاد در حکومت …

Read More »

فقه حکومتی، فقه آینده‌نگر و دوران‌ساز است/ چالش‌های موجود به لحاظ تئوریک در برابر فقه الحکومه

فقه حکومتی، فقه آینده‌نگر و دوران‌ساز است/ چالش‌های موجود به لحاظ تئوریک در برابر فقه الحکومه

حجت‌الاسلام نوایی با اشاره به نقش فقه حکومتی در ادامه جریان و روند تاریخی حکومت اسلامی، اظهار کرد: فقه حکومتی در مقام اجرای حکومت باید به آینده بیندیشد و لذا فقه حکومتی فقه آینده‌نگر است، آینده‌ساز است، دوران‌ساز است، آینده را می‌‌سازد، آینده را تنظیم می‌کند؛ زیرا که فقیه عادل در دوره غیبت وارث انبیاست که علمش را از نبی …

Read More »

از «اعتقاد راسخ به اسلام سیاسی» تا «تهمت پسا اسلام ‏گرایی»/ سید جواد حسینی‌‏خواه

فتوا بدون موضوع‌شناسی امکان ندارد/ جامعه با «اما» و «اگر» قانع نمی‌شود

اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتار حاضر در صدد تبیین دیدگاه‌های استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در زمینه اندیشه و نظام سیاسی اسلام، انقلاب اسلامی و گفتمان فقه حکومتی است و ضمن آن، به برخی از شبهاتی که در این زمینه توسط برخی مطرح شده، پاسخ داده خواهد شد. ۱- فقه حکومتی؛ ماهیت، نقاط اشتراک و اختلاف مباحثات و گفتگوهای علمی پیرامون نرم …

Read More »

تبیین مبانی روش تفقه و فقه حکومتی در سلسله نشست‌های فلسفه اصول

گروه «فلسفه و روش فقه حکومتی» دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم، سلسله جلسات تخصصی «فلسفه اصول (مبانی روش تفقه و فقه حکومتی)» را با حضور اساتید و محققان برگزار می‌کند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فرهنگستان علوم اسلامی در نظر دارد یک دوره اجمالی از مباحث فلسفه اصول فقه حکومتی از منظر مرحوم سید منیرالدین حسینی را با نگاه تطبیقی (با …

Read More »

«فقه حکومتی»، مستلزم چشم‌‏پوشی «روحانیون» از «مناصب اجرایی»/ عباسعلی مشکانی سبزواری

تدوین فقه دولت‌سازی؛ بار بر زمین مانده و راه نرفته حوزه

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از پرسش‏‌هایی که پیرامون و در پرتو رویکرد حکومتی به فقه (فقه حکومتی) مطرح شده این است که: آیا فقه حکومتی مستلزم حضور بیشتر روحانیون در مناصب اجرایی کشور (مانند ریاست جمهوری، نمایندگی مجلس، وزارت و …) است! یادداشت حاضر، با خدشه در این انگاره، معتقد است، حضور روحانیون در مناصب، نه تنها راه کار حل …

Read More »

متأسفانه تا سه‌دهه بین فتوای اجتماعی و حکم حکومتی خلط کردیم/ چهار گام برای پویایی فقه حکومتی

متأسفانه تا سه‌دهه بین فتوای اجتماعی و حکم حکومتی خلط کردیم/ چهار گام برای پویایی فقه حکومتی

حکم میرزای شیرازی یک حکم حکومتی نبود، بلکه یک فتوای اجتماعی بود. فتوا و حکم هرکدام لوازم خاص خودشان را دارد. در ارتباط با همین مباحث، مسئله‌ی ورود فقیه در تشخیص مصداق مطرح می‌شود. این‌که تشخیص مصداق توسط فقیه چه وضعیتی دارد، برخی مخالف آن هستند و برخی موافقند. شبکه اجتهاد: ایجاد کرسی‌های آزاد بحث فقهی، یکی از مطالبات رهبر …

Read More »

«منشور برادری»، یکی از نامه‌های مهم امام (ره) در باب فقه حکومتی

«منشور برادری»، یکی از نامه‌های مهم امام (ره) در باب فقه حکومتی

شبکه اجتهاد: یکی از نامه‌های بسیار مهم حضرت امام خمینی (ره) درباره فقه حکومتی، نامه ایشان موسوم به منشور برادری است. ایشان در این نامه ۲۲ موضوع برای بررسی فقهی پیشنهاد می‌کند که از نظر شخصی مانند ایشان از مبتلابه‌های کنونی مردم و حکومت اسلامی است. این موضوعات به شرح زیر است: ۱ـ  در مسئله مالکیت و محدوده آن، ۲ـ …

Read More »

اهتمام شارع در درجه اول بر اقامه دین است نه احکام فرعیه فردی/ مذاق شارع، قواعد کلی و مسائل کلی؛ ارکان سه‎گانه فقه نظام‎مند

اهتمام شارع در درجه اول بر اقامه دین است نه احکام فرعیه فردی/ مذاق شارع، قواعد کلی و مسائل کلی؛ ارکان سه‎گانه فقه نظام‎مند

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم با بیان اینکه مذاق شارع، قواعد کلی و مسائل کلی، فقه را نظام‎مند می‎کند، گفت: روح فقه را بر فقه حاکم می‎کند و فقیه در یک فرع جزئی که می‎خواهد فتوا دهد باید ملاحظه این عناصر سه‎گانه را بکند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علی‌اکبر سیفی مازندرانی در تبیین نظریه «فقه فعال» به تفاوت …

Read More »

عنصر مصلحت و دلالت و نتایج آن در تفقه ابواب فقه رسانه

عنصر مصلحت و دلالت و نتایج آن در تفقه ابواب فقه رسانه

متأسفانه برخی از قائلین به فقه حداقلی، مصلحت را به مثابه مفهوم Utilityبه کار برده‌اند که منجر به تشدید سکولاریزاسیون اجتماعی و حکومتی خواهد شد و بعید نیست که تعمداتی در چنین طرح و معنایی وجود داشته باشد که باید فقهیا شیعه مواظبت کنند. این نوع ترجمان از مصلحت، توجیه‌گر هر عمل حکومت به‌نام فقه و نوعی نگاه ماکیاولی خواهد …

Read More »

«رویکردهای فقهی» به قلم احمد واعظی منتشر شد

«رویکردهای فقهی» به قلم احمد واعظی منتشر شد

مراد نگارنده از رویکردهای فقهی نوع نگاه و تصوری است که از کلیت فقه و رسالت و وظیفه فقه و فقها وجود دارد و اختصاص به باب یا مسئله خاص ندارد و در واقع از سنخ نظریه‌پردازی کلان درباره فقه است. این سه رویکرد اصلی، به لحاظ سابقه و قدمت تاریخی، یکسان نیستند. برخی از آن‌ها جدید و فاقد سابقه …

Read More »

انتشار هفتمین شماره دوفصلنامه «فقه حکومتی»

انتشار هفتمین شماره دوفصلنامه «فقه حکومتی»

هفتمین شماره دو فصلنامه علمی-ترویجی «فقه حکومتی» به صاحب امتیازی محمدجواد ارسطا و مدیر مسئولی و سردبیری حسین جوان آراسته، با شش مقاله از اساتید و پژوهشگران منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، به همت ارکان علمی نشریه و مرکز پژوهشی مبنا، هفتمین شماره از دوفصلنامه «فقه حکومتی» منتشر شد. در این  شماره، از میان مقالات دریافتی از اساتید حوزه …

Read More »

فقه‌حکومتی و مردم‏‌سالاری دینی/ عباسعلی مشکانی‌ سبزواری

فقه‌حکومتی و مردم‏‌سالاری دینی/ عباسعلی مشکانی سبزواری

اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتار در صدد است به تبیین نسبت فقه حکومتی و مردم‏‌سالاری دینی بپردازد. بدین منظور طیّ چندین نکته به صورت گام به گام به اصل موضوع نزدیک و به تبیین آن پرداخته است. در نکته اول به تبیین تفاوت الگوی مردم‌سالاری غربی با الگوی مردم‏‌سالاری دینی و اسلامی پرداخته است. در نکته دوم با تکیه بر تفاوت …

Read More »

امور مجمع تشخیص مصلحت نظام، از سنخ مصالح مرسله است/ مکلف در فقه حکومتی، جامعه نیست!/ تأسیس قواعد، عامل تولید فقه مضاف است

فقه، علم زندگی است/ مسائل مستحدثه را نمی‌‌توان به وضوح از عموم و اطلاقات به دست آورد/ می‌خواهیم اصول فقه را از مباحث فرضی به کاربردی بکشانیم

فقه مضاف گاهی مضاف‌الیه‌اش به نسبت به مکتب‌ها است و گاهی به نسبت منابع (مثل فقه قرآن و…) و گاهی مضاف الیه، بیانگر یک منهج است مثل فقه مدرن و فقه سنتی. همچنین گاهی مضاف‌الیه ناظر به مسائل است مثل فقه فرضی و فقه کاربردی که به فروعات تحقق یافته یا تحقق نیافته توجه دارد؛ اما گاهی نیز فقه اضافه …

Read More »

خطر عرفی شدن دین در کمین فقه حکومتی/ برای تحقق گام دوم انقلاب باید به سراغ فقه برویم

آیا فقه موجود، تضمین‌کننده عدالت در جامعه است؟/ زوایای عدالت در حکمرانی اسلامی

‌حجت‌الاسلام علی اکبریان در نقد رویکردهای فقه حکومتی، فقه اجتماعی و فقه نظام‌مند، گفت: اگر بخواهیم همه چیزهایی که حکومت برای اداره جامعه نیاز دارد را از فقه بیرون بکشیم دچار عرفی شدن دین‌ می‌شویم؛ عرفی شدن دین خطری است که با روح شریعت سازگار نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست سوم از سلسله نشست‌های «جایگاه فقه حکومتی در تحقق …

Read More »
Real Time Web Analytics