همه مطالب

آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله نوری همدانی و آیت‌الله مدرسی به اقدام گستاخانه و تهدید رژیم صهیونیستی به ترور آیت‌الله سیستانی واکنش نشان دادند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در دیدار با برخی از اعضای محترم مجلس خبرگان رهبری بر لزوم انسجام میان نیروهای حزب‌الله تأکید کرد و گفت: باید میان نیروهای حزب الله در درون حزب و همچنین میان مردم لبنان با آنان انسجام و اتحاد باشد که در این صورت هیچ خطری متوجه آنان نخواهد شد. ایشان از نقش و جایگاه مراجع، علما و متفکران در تقویت جبهه مقاومت یادکرد و افزود: انتظار این است که …

شبکه اجتهاد: جریان و تحقق دین در جامعه در یک صورت بندی کلی‌ می‌بایست در سه مرتبه «مکتب‌ها، علوم، الگوها» تحقق یابد؛ «مکتب»، ‏محصول تفقه دینی است به نحوی که کلیه معارف کتاب و سنت در یک موضوع خاص استنباط شود و در یک نظام مستند به دین، ‏جمع آوری گردند. مکتب، جامع معارف و احکام «توصیفی، ارزشی و تکلیفی» که به صورت یک نظام، استنباط شده اند؛ به عنوان ‏مثال هستی، انسان، جامعه، تاریخ، اخلاق، معرفت، تعلیم و تربیت، سیاست، اقتصاد، فرهنگ، سلامت از جمله محورهایی است که ‏می بایست مجموعه معارف وحی حول آنها به دست آید. البته …

شبکه اجتهاد: مسأله امر سیاسی در حوزه‌های علمیه و نسبت دین و سیاست از دیرباز محل بحث و اختلاف بوده است. ریشه‌های این اختلاف در تاریخ معاصر شاید به حوادث مشروطیت و شهادت شیخ فضل‌الله نوری در تهران و مرگ مشکوک آخوند خراسانی در نجف بازگردد. همچنین نباید تأثیر دیکتاتوری صدام و اقتضای “تقیه” در چنین شرایط خفقان‌آمیزی را نادیده گرفت. با این حال، پس از سقوط صدام و باز شدن فضای سیاسی عراق، حوزه نجف تحت مرجعیت آیت‌الله سیستانی، فصل نوینی در پشتیبانی از مقاومت اسلامی و حضور سیاسی شکل گرفت. از آن جمله حمایت علنی و عملی مرجعیت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی است درباره انتصاب‌های رئیس جمهور محترم کشور حاشیه‌هایی مطرح می‌شود و از سوی برخی اساتید باسابقه حوزه علمیه تذکرهایی به گوش می‌رسد. با توجه به تعهد دینی و شهرت رئیس دولت چهاردهم به استفاده از معارف نهج البلاغه، روشن است که حکم شرعی و تقیدات دینی برای ایشان مهم است. حال که روند نصب و انتصابات دولتی سرعت گرفته، تذکری فقهی در این باب لازم به نظر می‌رسد. یکی از قواعد مهم فقهی که کمتر بدان توجه می‌شود، قاعده تسبیب است. «تسبیب» در لغت به معنای «ایجاد سبب» است. «سبب» نیز در کتاب‌های لغت به معنای …

هشتمین مجلد از کتاب «مدارک فقه اهل السنه علی نهج وسائل الشیعه» حاصل پژوهش گروه فقه و حقوق پژوهشکده علوم و معارف حدیث که در بردارنده مباحث کتاب «الزکاه» وکتاب «الخمس والانفال» است، بهار ۱۴۰۳ منتشر شده و در دسترس عموم پژوهشگران قرار گرفته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مطالعات حدیث فقهی از جوانب جدی حدیث پژوهی مسلمین است. این حوزه پژوهشی از دوران نبی مکرم (ص) تا به امروز تلاش‌های بسیاری را به خود معطوف داشته است. در میان هر یک از مذاهب اسلامی کتب و مدونات بی شماری را‌ می‌توان برشمرد که به جمع آوری و رده بندی …

شبکه اجتهاد: «بر اساس احکام دفاعی اسلام، قانون اساسی جمهوری اسلامی و قوانین بین‌الملل، کار درخشان نیرو‌های مسلح ایران در مجازات رژیم خون‌آشام صهیونیستی کاملاً قانونی و مشروع بود» این بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در نماز جمعه این هفته تهران بود که در بخش اول خطبه‌های نماز  ایراد کردند. فقه و حقوق بین‌الملل این تصریح را همه جانبه تأیید می‌کند. اقدام درخشان نیرو‌های مسلح ایران که به نام عملیات وعده صادق ۲ از آن یاد می‌شود، اقدامی جهت پاسخ به جنایت رژیم صهیونیستی در به شهادت رساندن اسماعیل هنیه، سیدحسن نصرالله و سردار عباس نیلفروشان با موشکباران …

اختصاصی شبکه اجتهاد: انتقام موشکی ایران از مداخلات امنیتی و نظامی اسرائیل، که به فرمایش مقام معظم رهبری در نماز جمعه «دفاع مشروع و قانونی و عقلی بود»، حواشی داشت. از جمله بحث چرایی نزدن مناطق مسکونی فلسطین اشغالی در حمله جمهوری اسلامی ایران است. بسیاری حمله موشکی ایران را یک حرکت نظامی اخلاقی دانستند که به رغم اینکه می‌توانست مناطق غیر نظامی را بزند، در این حمله موشکی و حمله پیشین، مناطق نظامی را هدف خود قرار داد. اما برخی برپایه آیه ۱۹۴ سوره بقره، این حق را برای ایران قائل شدند که به مناطق نظامی در یک حرکت …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به حقوق بین الملل، حمله نظامی پیش‌دستانه در مقابل تهدیدهای دشمن را اقدامی مشروع دانست و گفت: از نظر فقهی در شرایطی که رژیم صهیونیستی کارنامه‌ای سیاه در جنایت دارد، بر کسی که می‌تواند از مظلوم دفاع کند لازم است که اقدام کند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست در خصوص عملیات اخیر نیروهای مسلح کشورمان گفت: در خصوص جنگ از دو زاویه «چرا جنگیدن» و «چگونه جنگیدن» می‌توان نگاه کرد که نوع پاسخ به سؤال اول به جنگ مشروعیت می‌دهد و با مبانی فقهی به آن نگاه می‌شود و گاهی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه شیعه تاکنون یک نقطه عطف عظیم ولی مغفول را پشت سر گذاشته است. زمانی فقه شیعه به‌صورت روایات مکتوب و بعضا شفاهی بود که در عصر تدوین حدیث بصورت کتب روایی اولیه درآمد؛ لکن هنوز فقهی تدوین نشده بود. گفته می‌شود آن نقطه‌ی عطف مهم توسط ابوالصلاح حلبی (متوفی ۴۴۷) در کتاب الکافی فی الفقه، مطرح و پس از او بدست شیخ طوسی بالغ شد. در این نقطه‌ی باشکوهِ تاریخ، فقه بصورت کتابی از «کتاب الطهاره تا کتاب الدیات» مدون شد. عظمت این کار زمانی نمایان می‌شود که می‌بینیم این چارچوب، با وجود آمد و رفت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در حمله‌ی هوایی رژیم صهیونیستی به منطقه‌ی ضاحیه در جنوب لبنان در ششم مهرماه ۱۴۰۳، سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، به همراه تعدادی از فرماندهان جبهه مقاومت به شهادت رسیدند. با اعلام این خبر تکان‌دهنده، موجی از اندوه و خشم در جهان اسلام به‌ویژه ایران برپا شد. در پی شهادت مجاهد کبیر و پرچمدار مقاومت، علاوه بر مراجع بسیاری از علما و اساتید حوزه و دانشگاه در پیام‌هایی جنایت فجیع ارتش دشمن اسرائیلی در ضاحیه جنوبی بیروت را محکوم و از شهادت رهبر کم‌نظیر حزب‌الله در رثای او نوشتند. درآمد/ استاد محسن الویری سلام بر سید …

«سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله لبنان، آزاد مرد محبوب جهان، پس از چندین دهه تاثیر قابل توجه در مقاومت اسلامی لبنان، در حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به ضاحیه جنوبی بیروت به همراه تعدادی از یاران خود به شهادت رسید. سید در ۱۹۶۰ در بیروت متولد شد. از نوجوانی تحت تأثیر امام موسی صدر بود و پس از پیوستن به جنبش امل، در حوزه علمیه نجف، بعلبک و عمدتا در قم تحصیل کرد. این مدبر سیاسی در تأسیس حزب‌الله نقش مهمی داشت و حزب‌الله را در جنگ‌های موفقی مانند جنگ ۳۳ روزه رهبری کرد. سید عزیز مقاومت پاداش ده‌ها سال جهاد …

شبکه اجتهاد: ولی فقیه، حضرت آیت الله خامنه ای حفظه‌الله درباره جنایات ددمنشانه رژیم صهیونیستی در جنوب بیروت پیام مهمی صادر فرمودند که در بردارنده حکم ولایی است: «بر همه‌ی مسلمانان فرض است که با امکانات خود در کنار مردم لبنان و حزب‌الله سرافراز بایستند و در رویارویی با رژیم غاصب و ظالم و خبیث آن را یاری کنند». (بیانات ولی فقیه: ۷ مهر ۱۴۰۳) کاربست واژه «فرض» در ادبیات فقهی علمای اعلام و مراجع دین صدور فتوای جهاد است. لذا تردیدی در اینکه ولی فقیه جهاد با دشمن صهیونیستی را بر مسلمانان واجب دانسته است، باقی نمی‌ماند. اگر اختلافی …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم معتقد است: لزوم حفظ عزت و دماء و نفوس و عرض مؤمنین و مسلمین و دفاع از آنها و دفع ظلم از ایشان برای اثبات وجوب عینی برپایی حکومت در عصر غیبت کافی است. شبکه اجتهاد: در عین اینکه وظیفه ما تحصیل و بحث است اما گاهی مصیبت‌هایی که به مؤمنین و مسلمین متوجه می‌شود مانع از این می‌شود که انسان ممحض در این امور باشد. مسأله اسرائیل که نه تنها دشمن اسلام و مسلمین است بلکه دشمن مسلم هر کسی غیر خودشان است و تعدی به مؤمنین در لبنان نگران کننده …

معاون دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، حکم واجب عینی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره کمک به لبنان و حزب‌الله را تشریح کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم، رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، در پیامی پیرامون بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب درباره کمک به لبنان و حزب‌الله اظهار داشت: بند آخر پیام رهبر انقلاب یک حکم اسلامی است که بر تمام مسلمانان در هر دوره‌ای واجب است. وی با استناد به آیات قرآن و روایات نبوی توضیح داد که حمایت از مظلومان در نقطه‌ای از امت اسلامی واجب …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت شهادت مجاهد کبیر و پرچمدار مقاومت، حجت‌الاسلام سیدحسن نصرالله ضمن تبریک و تسلیت  شهادت رهبر کم نظیر حزب‌الله به سراسر جبهه مقاومت و امت اسلامی و اعلام پنج روز عزای عمومی در کشور، تأکید کردند: اساسی که او در لبنان پایه‌گذاری کرد و به دیگر مراکز قدرت، جهت بخشید، با فقدان سید عزیز مقاومت نه تنها از میان نخواهد رفت، که به برکت خون او و دیگر شهیدان این حادثه، استحکام بیشتر خواهد یافت و ضربات جبهه مقاومت بر پیکر فرسوده و روبه زوال رژیم صهیونی کوبنده‌تر خواهد شد. …

این حوادث لبنان و فلسطین هم مثل حوادث جنگ تحمیلی و دفاع مقدّس ما است؛ این هم جهاد فی‌سبیل‌الله است. یک کشور اسلامی، یعنی فلسطین، به وسیله‌ی خبیث‌ترین کفّار عالم غصب شده؛ حکم قطعی شرعی این است که بر همه واجب است تلاش کنند، کمک کنند و فلسطین را به مسلمانها، به صاحبان اصلی‌اش برگردانند؛ مسجد‌الاقصیٰ را برگردانند. اینجا یک حرکت الهی دارد انجام می‌گیرد؛ مردم فلسطین و غزّه که دارند به معنای واقعی کلمه مجاهدت می‌کنند، در واقع دارند جهاد فی‌سبیل‌الله می‌کنند. آن کسانی که به اینها کمک می‌کنند، کمک به جهاد فی‌سبیل‌الله می‌کنند؛ حزب‌الله لبنان که به خاطر …

استاد خارج حوزه علمیه قم ضمن تاکید بر لزوم تنقیح بیشتر مفهوم «حجیت» و تحلیل دقیق‌تر ماهیت آن در مواجهه با نظام‌های اجتماعی پیچیده امروز، به بحث درباره مفهوم “تلائم” پرداخت و پیشنهاد کرد علاوه بر احکام خمسه همچون واجب، حرام و مستحب و نیز احکام وضعیه، تلائم یا عدم تلائم نظامات مختلف جامعه  با کتاب و سنت هم مورد بررسی قرار گیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد صادق آملی لاریجانی در جلسه نشست اعضای انجمن کلام حوزه علمیه قم، با اشاره به اهمیت استنباط معارف از کتاب و سنت، بر ضرورت احیای مباحث کلامی در حوزه‌های علمیه تاکید کرد …

اعلام تعطیلی درس خارج فقه و اصول حجت‌الاسلام والمسلمین آقا مجتبی خامنه‌ای در فضای حقیقی و مجازی مورد توجّه قرار گرفت و با واکنش‌های گسترده‌ای همراه بود و تحلیل‌های متفاوتی را به دنبال داشت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سید مجتبی خامنه‌ای در روز اول درسی سال تحصیلی جدید در بستر اسکای‌روم از تعطیل شدن کلاس‌های درسش خبر داد که با دو نفر یکی از دوستان مباحثه و یکی هم از نزدیکان این مطلب را در میان گذاشته و این تعطیلی ممکن است موقت یا همیشگی باشد. ایشان عنوان کرد که پدر بزرگوار هم خبر ندارند و بعد از طلب …

حجت‌الاسلام والمسلمین علی نهاوندی به عنوان «رئیس جدید مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی» منصوب شد. این مرکز با رویکرد فقهی، برای حمایت از نظام قانونگذاری در چارچوب مأموریت خود طرح‌ها و لوایح را مورد بررسی قرار داده و پیشنهاد کارشناسی خود را از طریق حضور در کمیسیون های تخصصی و گزارش‌های کارشناسی و … در اختیار نهاد تقنین قرار می‌دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر محمد باقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در حکمی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی نهاوندی را به عنوان رئیس جدید مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی منصوب کرد. رئیس مجلس شورای اسلامی در این حکم …

پژوهشکده شورای نگهبان «محشای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» در دو مجلد منتشر کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اهمیت و جایگاه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در آن طرحی نو از نظامات جدید حقوقی مبتنی بر موازین شریعت مقدس اسلامی در اندخته شده است بر کسی پوشیده نیست. این قانون به‌عنوان میثاق ملی مردم ایران، همچون دیگر قوانین اساسی، مجموعه‌ای از ساختارهای حکومتی در نظام سیاسی جدید، حدود صلاحیت مقامات و حقوق و آزادی‌های عمومی و شیوه تضمین آن را بیان نموده است و از سوی دیگر بیانگر مبانی، اهداف، وظایف ارزش‌ها و هنجارهای برتر نظام سیاسی با نگاهی …

دفتر آیت‌‌الله سیدعلی سیستانی در بیانیه‌ای حملات اخیر رژیم صهیونیستی علیه مردم لبنان را به‌شدت محکوم کرد و از تمامی مؤمنان خواست تا هرچه توان دارند برای تأمین نیازهای آن‌ها انجام دهند. به گزارش شبکه اجتهاد، دفتر حضرت آیت‌الله  سیستانی بیانیه‌‌ی مهمی درباره تجاوز مستمر رژیم صهیونیستی علیه لبنان صادر کرد. متن بیانیه بدین شرح است: در این روزهای سختی که مردم لبنان سپری می‌کنند و به طور فزاینده‌ای با تجاوز وحشیانه اسرائیل با روش‌های وحشیانه‌ای از قبیل انفجار تعداد زیادی وسایل ارتباط شخصی و موارد مشابه آن و هدف قرار دادن منازل مملو از شهروندان حتی زنان و کودکان …

کتاب «دولت از منظر حکمت متعالیه» به اهتمام شریف لک‌زایی توسط پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و در ۴۴۹ صفحه به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، هدف اصلی کتاب حاضر که مجموعه مقالات کنگره حکمت سیاسی متعالی می‌باشد این است که بخشی از بنیادهای بحث سیاست از منظر حکمت متعالیه را در زمینه دولت طرح کند تا مسیر برای نظریه پردازی در این زمینه هموار شود؛ به بیان دیگر این مجموعه در کنار مباحث دیگری که تاکنون در این زمینه منتشر شده یا قرار است منتشر شود، با هدف تبیین ظرفیت‌های فلسفی متعالی …

شبکه اجتهاد: امروز یکم مهرماه ۱۴۰۳ روز نخست درس فقه و اصول جناب استاد آقا سیدمجتبی بود. ایشان بعد از ذکر مقدمات و نکات اخلاقی و توصیه‌های طلبگی، رسما اعلان کردند که درس‌شان تعطیل است. دلیل تعطیلی را هم مسئله‌ای بین خود و خداوند متعال و ائمه اطهار علیهم‌السلام بیان کردند و از قبل نسبت به هر نوع شائبه سیاسی و امنیتی و… دفع دخل مقدر کردند. امروز اغلب آن ۷۲۰نفر که بطور برخط در درس حضور داشتند و البته شاگردانی که به هر دلیل روز نخست را حضور نداشتند، دچار نوعی حیرت و شوک شدند! همه راز تعطیلی درس …

حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه؛ دبیر شورای عالی انقلاب، در مراسم افتتاحیه مدرسه تابستانه «هوش مصنوعی» که از سوی مؤسسه عالی‌فقه و علوم‌ اسلامی، برگزار شد، گفت: بعضی از کشورها از این ابزار برای تجسس در زندگی خصوصی افراد استفاده‌‌ می‌کنند، در صورتی که در حکمرانی فقهی این‌گونه است‌ که‌ از هوش مصنوعی برای صیانت از حریم خصوصی افراد استفاده‌‌ می‌شود و کشورهایی در این زمینه گام‌هایی را برداشته‌‌اند که ما‌‌ می‌توانیم از تجربیات آنان استفاده‌ کنیم. شبکه اجتهاد: ماهیت هوش مصنوعی ماهیت داده‌ای الگوریتمی است. حکمرانی هوش مصنوعی عمدتا با مفهوم حکمرانی بین‌المللی و حکمرانی خوب تداعی می‌شود یعنی …

استاد خارج فقه حوزه علمیه با انتقاد به برخی نگاه‌ها در هوش مصنوعی، اظهار کرد: در زمانه هوش مصنوعی بعضی می‌گویند در بعضی از مراتب هوش مصنوعی ممکن است جامعه‌ را از مرجعیت و فقاهت بی‌نیاز بکند؛ پاسخ این است که داده‌پردازی اطلاعات در هوش مصنوعی نمی‌تواند جای یک مجتهد زنده و یک فقیه منذر و یک فقیه حی متحرک و یک فقیهی که بتواند جامعه را متحول بکند وبا ابتکار وخلاقیت ونواوری براساس نقش زمان ومکان در اجتهاد را بگیرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد عباس کعبی در جمع فضلای مدرسه تخصصی فقه و اصول امام رضا (ع) قم، …

شبکه اجتهاد: تبویب کنونی فقه، ترتیب دقیق و کارآمدی است، و استمرار همین شیوه چه در دروس خارج حوزه و چه درتألیف، بسیار لازم و مفید است. اگر چه ادامهٔ این روش منافات با اتخاذ شیوه‌های دیگر در کنار همان روش سنتی ندارد. چنانکه به عنوان نمونه فقیه بزرگوار یحیی بن سعید حلی کتاب «نزهه الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر» را نگاشته است و نیز در این زمینه می‌توان به کتاب‌هایی که به قواعد فقهی پرداخته‌اند،‌ اشاره داشت. آنچه به نام فقه مضاف نامیده می‌شود: اولا: حاصل تتبع مسئله محور در سراسر فقه است. ثانیا: نتیجهٔ استکشاف و …

شبکه اجتهاد: طبق یک قاعده‌ی کلی فعالیت در عرصه وحدت اسلامی همواره اتهام عدول از اندیشه‌ی مذهبی را در پی داشته است؛ زیرا ذائقه‌ی طرفداران مذهب بیشتر تمایل به مخاصمه و جدال و ابراز تمایز با مخالفان مذهبی دارد تا گفتگو و صلح و هم‌گرایی با آنها. از این رو با تندروی‌های درون مذهب مُدارا می‌کنند و آن را به پای حمایت از مذهب می‌گذارند، ولی به تقریب‌ و اتحادگرایی نظر سوء دارند و آن را عامل تضعیف مذهب می‌دانند. اما چند سالی است که این اتهام‌ها از ناحیه کسانی به فعالان عرصه وحدت اسلامی زده می‌شود که خود را …

مراسم افتتاح دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در مجمع جهانی فقه اسلامی جده همزمان با ایام ولادت پیامبر اکرم (ص) و هفته وحدت در مرکز پژوهشگاه مطالعات تقریبی قم برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم افتتاح دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در مجمع جهانی فقه اسلامی جده با عنوان «گشایش افقی جدید در فقه مقارن» همزمان با ایام ولادت پیامبر اکرم (ص) و هفته وحدت در مرکز پژوهشگاه مطالعات تقریبی قم برگزار شد و در حاشیه‌ی آن، از شماره‌های هشتم و نهم نشریه «الفقه المقارن» رونمایی شد. در این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی نماینده جمهوری اسلامی ایران در مجمع …

شبکه اجتهاد: آنچه که روشن است در حوزه درسی حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) علاوه بر اصحاب خاص و شیعیان از شخصیت‌های غیر شیعه زیادی با گرایش‌های مختلف دینی و مذهبی در رشته‌های گوناگون حضور داشتند و با آن حضرت و اصحابش ارتباط علمی و حدیثی بر قرار می‌کردند. در این میان علاوه بر پیشوایان مذاهب اربعه، جمعی از بزرگان اهل سنّت که بعضی شخصیت‌های فقهی، حدیثی و کلامی به شمار می‌آمدند، که در سلسله سند احادیث قرار دارند و از طُرُق خود از امام صادق علیه‌السلام روایت کردند که اسامی همه در منابع موجود است. چنان که این …

شبکه اجتهاد: سال تحصیلی حوزه‌های علمیه به لطف الهی از هفته پیش رسما آغاز شد و این در حالی است که تاحدودی فضای سرد بر حوزه‌ها سایه افکنده است که حداقل ناشی از دو عامل ذیل است: یک؛ از دوران پر آسیب کرونا و پاشیدگی نظام متعارف درس و بحث و انتقال آن به فضای مجازی، از حضور فیزیکی طلاب و فاضلان در فضای درس و بحث کاسته شده است.  این امر مورد اذعان بسیاری از اساتید است. کرونا افزون بر آسیب گذشته، به خاطر صدمه جدی که به درآمد عموم حوزویان زد و مجالی برای تامین معاش آنان از …