یادداشت فقهی و اصولی

اختصاصی شبکه اجتهاد: مدتی است پیدا کردن حوزویانی که به فعالیت‌های اقتصادیِ غیرحوزوی اشتغال دارند، خیلی سخت نیست. کار کردن در تاکسی‌های اینترنتی، فعالیت در آرایشگاه، فروش مواد غذایی، ساخت انگشتر و … نمونه‌هایی از فعالیت‌های اقتصادی طلاب است. صرف‌نظر از بررسی نظری اشتغال طلاب و با عنایت به نتیجه عملی آن در بررسی‌های میدانی، سقط جنین علم را در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حدیث سهمی مهم در منظومه اندیشه دینی ما دارد. بدون مواجهه نقادانه با حدیث هیچ گونه اصلاح اندیشه دینی در اسلام ممکن نیست. در اسلام سنی و سلفی گرا جریان تدوین حدیث تحت تأثیر دو سازمان سیاسی و دینی رسمی و نهادی بوده: یکی در آغاز اسلام که حدیث در پیوند با نهاد قدرت خلیفگان و برای …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ماجرای طب اسلامی، چند ماهی است که عیان شده است. موافقان و مخالفان، همگی اسب خود را نعل کرده‌اند تا بر دیگری بتازند. یکی همایش می‌گذارد و موافقان طب اسلامی را به باد انتقاد می‌گیرد و آن دیگری، نامه می‌نگارد و مخالفان را مرعوب علوم جدید می‌انگارد. دکتر امیر جاویدی، بااینکه پزشک عمومی است اما سال‌ها بر روی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: علامه محقق، فقیه عالی‌قدر، مفسر کم‌نظیر، استاد معارف قرآن و عترت، متفکر و جامع معقول و منقول آیت‌الله حاج سیدمحمود مجتهدی سیستانی از شخصیت‌های کم‌نظیر شیعه در عصر حاضر بود. ایشان برادر کوچک‌تر مرجع عالی‌قدر آیت‌الله سیدعلی سیستانی (دامت برکاته) است. تولد: آیت‌الله سیدمحمود مجتهدی سیستانی در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی در شهر مشهد در بیت علم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: همواره ترجیع بند توصیه‌های مقام معظم رهبری به مسئولین کشور، استفاده از ظرفیت‌ها و توان بالای جوانان انقلابی بوده است. معظم‌له چندی پیش نیز در بیانیه گام دوم انقلاب، ضمن اینکه انقلاب را در «دوّمین مرحله‌ی خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی» دانستند، بر نقش محوری جوانان در تحقق این آرمان تاکید ورزیدند. چند روز پس از آن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تاریخ حوزه‌های علمیه نشان می‌دهد که خواهران طلبه، هیچ‌گاه به لحاظ علمی، به جایگاه درخوری نرسیده‌اند. همین که برای تمثیل به اجتهاد خواهران، همواره به یکی دو مثال مانند بانو مجتهده امین و اخیراً بانو صفاتی اکتفا می‌شود و مثال‌های بانوان مجتهده مشهور، حتی به عدد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد، مؤید این ادعاست. کدام کتاب فقهی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسب سالروز رحلت شیخ اعظم انصاری حجت‌الاسلام حسین منافی، از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم، برخی ابداعات اصولی شیخ انصاری را بازگو کرده است. او چندی پیش، مجموعه ابداعات اصولی شیخ انصاری را در کتابی تحت عنوان «مبانی اصولی شیخ اعظم انصاری» منتشر کرده بود. بدون شک یکی از اسطوره‌های متأخرین فقها، شیخ اعظم انصاری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: طرح ملی مشق اجتهاد، به سفارش میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی و با عاملیت مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) قم، امسال آغاز به کار کرد. این طرح که به دنبال آشناکردن عملیاتی طلاب نخبه سطح ۳ و ۴ حوزه های علمیه با روش تحقیق و روش شناسی اجتهاد بود، پس از برگزاری دوازده کارگاه …

شبکه اجتهاد: این سطور، یادداشتهایی پراکنده در مورد محدث نوری است که امید است اهل تحقیق را به کار آید. در واقع، موادّ خام برای کاری گسترده است که چون به حسب امکانات ظاهری، فعلاً امیدی به سامان یافتن آن ندارم، در اینجا می‌نویسم، شاید دیگران در همین مرحله، از آن بهره گیرند. و لعلّ الله یحدث بعد ذلکنوری أمراً. …

شبکه اجتهاد: مسئله احیای تمدن نوین اسلامی، فهرستی از مسائل و مباحث را با خود همراه دارد که می‌تواند موضوع تأمل و گفتگوی جدی باشد. اگر بخواهیم ‌‌این فهرست مسائل و مباحثی که حول احیای تمدن نوین اسلامی ‌شکل می‌گیرد را طبقه‌بندی کنیم، در چهار محور اصلی حائز اهمیت است که تحت عنوان «شریعت»، «عدالت»، «معنویت» و «علوم انسانی اسلامی‌» …

شبکه اجتهاد: پیام رهبر معظم انقلاب در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی بسیار پراهمیت است و فضلای حوزه علمیه این پیام را با دقت مورد مطالعه قرار خواهند داد. در این پیام نکات فراوانی وجود دارد که به آن می‌پردازم. اولین نکته؛ جامعیّت پیام است که حاکی از نقش مهم ولایت‌فقیه در رهبری امت و یکی از برکات این اصل …

شبکه اجتهاد: اصطلاح «منطقه‌الفراغ» مفهومی است که مرحوم شهید محمدباقر صدر در بخش آخر کتاب «اقتصادنا» (اقتصاد ما) به کار برد. برای این اصطلاح سابقه‌ای پیش از آن نیافتم. آیا شهیدصدر با ابتکار خود مفهوم‌سازی کرده و یا از جایی اقتباس کرده است؟ نمی‌دانیم. احتمال دارد که این مفهوم با اصطلاح «ما لانص فیه» یعنی جایی که نصی برایش نیست …

شبکه اجتهاد: آگاهان می‌دانند که افراط گرایی مذهبی و آنچه به اسلام سیاسی بنیاد گرا در چند دهه اخیر معروف شده یکدست نیست. برخی گرایش جهادی دارند و برخی دیگر بر جنبه‌های تبلیغی تأکید می‌کنند. شماری گروه‌ها بیش از آنکه سیاسی باشند افراط گرایی مذهبی با مایه‌های تکفیری و ضد شیعی تند دارند و برخی بیشتر سیاسی‌اند و دلمشغولی آنها …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله محمدحسن رمزی طبسی از علمای ربانی و اساتید و مدرسین سطوح عالیه فقه و اصول حوزه علمیه مشهد بود ایشان علاوه بر تدریس، مدیریت مدارس علمیه مهم مشهد مانند مدرسه علمیه سلیمانیه و مدرسه علمیه اهل‌بیت(ع) در مشهد و مدرسه علمیه دومنار در حوزه علمیه طبس را عهده دار بود. تولد: آیت‌الله رمزی در ۲۹ شوال …

اختصاصی شبکه اجتهاد: احتجاج یا همان مناظره و به عبارت لطیف‌تر گفت­وگوی علمی، همواره یکی از روش‌های پسندیده و مرسوم بزرگان دین، برای اثبات حق و نشر و گسترش آن، و یا اسکات خصم و نجات بندگان خدا از وسوسه‌های ‌منحرفان بوده است. از پیامبران الهی گرفته تا امامان معصوم و علمای سلف و خلف همه و همه از این …

اساساً وظیفه‌ی شریعت، تأسیس نظام طبی نیست. نه به‌حکم عقل چنین وظیفه‌ای متوجّه شارع است و نه بنا بر نقل، دین اسلام چنین تکلیفی را بر دوش خود گذارده است؛ ازاین‌رو، نپرداختن شارع به مقوله‌ی طب، به‌هیچ‌وجه نقصان شریعت او محسوب نمی‌شود. علاوه بر این، به‌صرف وجود‍ احادیثی با مضامین طبی، نمی‌توان مدّعی وجود طب متمایزی شد که مؤسّس آن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: طرح ملی مشق اجتهاد، به سفارش میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی و با عاملیت مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) قم، امسال آغاز به کار کرد. این طرح که به دنبال آشناکردن عملیاتی طلاب نخبه سطح ۳ و ۴ حوزه‌های علمیه با روش تحقیق و روش‌شناسی اجتهاد بود، پس از برگزاری دوازده کارگاه در چهار …

شبکه اجتهاد: دیشب (شامگاه ۲۴ بهمن ماه ۹۷) خبر درگذشت دوست دیرین، دانشی مرد، جناب آقای محمد جواد صاحبی را شنیدم. نخستین بار در سال ۶۱ ایشان را در مرکز تحقیقاتی سپاه دیدم که مقالاتی درباره جنبش‌های اسلامی برای مجله پیام انقلاب می‌نوشتند. همان ساختمانی که آقای گنجی و باقی و شماری دیگر هم در آن بودند و هر کدام …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در بیمه عمر بیمه گر در قبال اخذ وجوهی که غالباً حدود ۳۰ درصد حقوق اشخاص است تضمین‌ می‌دهد معادل ۱۰۰ در صد حقوق اشخاص را پس از بازنشستگی به بیمه شونده یا عائله‌ی وی بپردازد. این بیمه و مشابهات آن همچنانکه بیشترین سهم را از گردش مالی شرکتهای بیمه دارند، بیشترین سهم از  مخالفت فقهاء را …

شبکه اجتهاد: در جلسه‌ای بودم که سخنران درباره اهمیت معرفت به ولایت فقیه بحث می‌کرد، خطاب به مردم می‌گفت: “اگر معرفت‌تان نسبت ولایت فقیه کامل باشد وقتی رهبری می‌فرماید اسرائیل ۲۵ سال آینده را نخواهد دید، آن را یک تحلیل و پیش‌بینی فرض نمی‌کنید بلکه آن را یک امر قطعی و یقینی می‌دانید چون ولی‌فقیه جانشین امام است و از …

با دقت در توصیف شبکه علم تمدنی، ضرورت بنا نهادن نهاد علم تمدنی اجتناب ناپذیر‌ می‌باشد. نهادی که در آن در عین حفظ هویت حوزه، دانشگاه و مراکز پژوهشی اجرایی و کاربردی، همه آنها با یک داد و ستد قاعده مند با یکدیگر در راستای اقامه تمدن نوین اسلامی حرکت کنند. شبکه اجتهاد: یازدهم بهمن‌ماه ۹۷ دیداری بین برخی از …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از شبهاتی که وهابیت در سال‌های اخیر در رابطه با شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها مطرح می‌کنند، این است که عزاداری برای حضرت زهرا سلام‌الله علیها مختص به چند سال اخیر بوده و سابقه‌ای از عزاداری ایشان در قرون گذشته یافت نمی‌شود. بااینکه این شبهه از اساس، غلط است و در طول تاریخ، شواهد زیادی از …

سخن درباره سطح برداشت از زندگی و سیره زهرای مرضیه (س) است. آورده‌های آن چه امروزه در مجالس مربوط به حضرت زهرا (س) می‌گذرد چقدر است؟ آیا اینها همه آن چیزی است که می‌توان از سیره این صاحب سرّ مستودع الهی برداشت کرد؟ آیا با این سطح از مطالب می‎توان با اسم حضرت زهرا (س) نقش تمدنی برای همه جهانیان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در رابطه با فاطمیه و زمان دقیق شهادت حضرت زهرا (س)، اختلافات زیادی وجود دارد، تا آنجا که برخی شش دهه را به عنوان فاطمیه برگزار می‌کنند. اختلاف در تاریخ موالید و وفیات معصومین (ع) اما چند علت دارد. یک علت این است که اصولاً در آن زمان توجه به تاریخ شهادت و امثال آن نبوده است. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج میرزاعلی آقای فلسفی(ره) از فقهای بسیار برجسته و با تقوای شیعه در عصر حاضر بود. این عالم ربانی، سال‌های زیادی به تحصیل و تدریس در حوزه‌های علمیه و شیعه پرداخت. بیش از ۳۰ سال آخر عمر خود را در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول سپری نمود و شاگردان و فضلای بسیاری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بهمن ۱۳۵۷، فصلی نو را برای حوزه علمیه ایران رقم زد. این حوزه که در شکل‌گیری حکومت اسلامی نقشی اساسی داشته است، همواره سعی بر این دارد که ولایت خویش را بر این فرزندِ پرحاشیه حفظ کند. او نمی­تواند نسبت به مولودِ دیرهنگام خویش بی‌تفاوت باشد و این امری طبیعی است. حکومتی اسلامی که شاید آرزوی بسیاری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حوزه انقلابی، اصطلاح جدیدی است که چند از بیشتر از ورود آن به ادبیات حوزوی ایران نمی‌گذرد. بر همین اساس و به جهت روشن نبودنِ دقیق زوایای مختلف آن، تعاریف و بایسته‌های مختلفی برای آن بیان شده است. به نظر من اما، حوزه انقلابی، حوزه‌ای است که ۳۰ شاخصه زیر را داشته باشد: ۱- شرط تدریس در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مقارن با ورود به چهل و یکمین سال پیروزی انقلاب اسلامی، سی و هفت نفر از پژوهشگران حوزه تمدن نوین اسلامی با رهبر معظم انقلاب دیدار کردند. متن زیر چکیده سخنان ارائه شده در این جلسه با موضوع « فقه تمدنی، چیستی و چگونگی» است که مورد توجه و عنایت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای قرار گرفت. فقه تمدنی، …

انتظار این که در این نشست‌ها مخالفان انگاره تمدن نوین اسلامی هم حضور یابند، سنجیده نیست ولی تأکید رهبر معظم انقلاب بر تعامل با فضای نخبگانی به منظور شناساندن درک درست از تمدن نوین اسلامی این پیام را داشت که نباید همه اندیشه‌های موجود در باره تمدن نوین اسلامی را تا بدین پایه همسو انگاشت و نشاید که با دگراندیشان …

اگر طرح دیدگاه‌های تمدنی مقام معظم رهبری در اواخر دهه هفتاد را نقطه شکل گیری «مطالعات نظری تمدن نوین اسلامی» در مراکز علمی کشور بدانیم، اکنون پس از دو دهه، بیانات و دیدگاه‌های اخیر ایشان به نقطه آغاز «مطالعات انضمامی تمدن نوین اسلامی» باید تبدیل شود. چرا که اگر نتوانیم میان عرصه نظر و صحنه عمل پل برقرار کنیم، آنگاه …