یادداشت فقهی و اصولی

شبکه اجتهاد: احادیث زیادی از اهل بیت علیهم السلام درباره‌ی تقیه وارد شده است؛ مانند «تقیه، دین من و پدران من است.» اما برخی بر این باورند که تقیه در فرایند ارتباط با دیگران، مکلات بسیاری را به وجود آورده است. احادیث زیادی از اهل بیت علیهم السلام درباره‌ی تقیه وارد شده است. مانند «تقیه، دین من و پدران من است.» اما برخی بر این باورند که تقیه در فرایند ارتباط با دیگران، مشکلات بسیاری را به وجود آورده است. از جمله این که اعتماد را از بین برده و باعث به وجود آمدن مشکلات درونی و شخصیتی شده است. …

شبکه اجتهاد: موضوع حریم خصوصی و تفکیک آن از فضای عمومی از مهمترین موضوعات حقوق ملت در هر نظام حقوقی است وهر سیستمی با توجه به مبانی شکل دهنده قوانین و مقررات چارچوب‌های خاصی را برای این موضوع در نظر می‌گیرد. در نظام حقوقی ایران با توجه به اصل چهارم قانون اساسی که ابتنای هر قانون و مقرره‌‌ای را بر اساس قوانین شرعی امری بنیادین دانسته است تکلیف مبنای حریم خصوصی روشن است و این قواعد فقهی است که شاکله اصلی قوانین را ترسیم می‌کند. در قران کریم حرمت تجسس مورد تاکید بوده و سوره مبارکه حجرات با عبارت لاتجسسوا …

چرا روایت مشاهدات یک طلبه از تغییر فکر و سبک زندگی طیفی از طلبه‌ها برای پاره ای از روشنفکران و رسانه‌های غربی تا این اندازه مهم می‌شود؟ شبکه اجتهاد: نهضت مشروطیت ایران از دو طیف فکری دینی و سکولار ( دنیوی و این جهانی اندیش) تغذیه می‌کرد. وقتی به رهبران و فعالان طیف سکولار نظر می‌افکنیم، متوجه می‌شویم که خیلی از آنان سابقه تحصیلات حوزوی داشتند و در کسوت روحانیت بودند. افرادی مانند سید حسن تقی‌زاده، سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی، یحیی دولت آبادی یا حتی کسروی سابقه تحصیل علوم دینی داشته‌اند. همین وجهه حوزوی آنان باعث شده بود که برخی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه در پیش‌روی دارید، خلاصۀ‌ای از سخنرانی‌های آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر در بحث‌های پس از درس خارج است که در فاصله سال‌های ١٣۴۴ تا ١٣۴٨ هجری شمسی ایراد شده و به موضوع وضعیت حوزه و وظایف و آیندۀ آن می‌پردازد. یکی از نشانه‌های اخلاق انسان عامل ، میل وی به تجدید و نوآوری در روش‌های عمل یا گرایش نوگرایی در روش‌هاست . ما یک «نظریه» داریم و یک «عمل». نظریه ، اسلام است و هیچ شک و شبهه‌ای وجود ندارد که دین ما ثابت و غیرقابل‌تغییر و تجدیدناپذیر است و چنین فرضی امکان ندارد که در زمانی این دین …

شبکه اجتهاد: شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر از نوابغ معاصر بود که نظریه‌پردازی‌ها و نوآوری‌های متعددی را در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی به‌ارمغان آورد. تا آنجا که رهبر معظم انقلاب در تعبیری بلیغ، سطح آفرینش علمی او را چنین بیان می‌کند: “مرحوم آقای صدر به‌معنای واقعی کلمه، یک نابغه بود. ما در زمینۀ مسائل فکری و اسلامی و در زمینۀ فقه و اصول و بقیۀ چیزها، آدم‌های پیشرفته زیاد داریم؛ منتها نابغه خیلی نادر است. ایشان جزو نادرهایی بود که حقیقتاً نابغه بود. ذهن و فکر ایشان فراتر از کارهایی که دیگران می‌کنند، حرکت می‌کرد… . در میان‌ چهره‌های‌ برجستۀ حوزه‌های‌ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه در پیش‌روی دارید، خلاصۀ‌ای از سخنرانی‌های شهید سید محمدباقر صدر در بحث‌های پس از درس خارج است که در فاصله سال‌های ١٣۴۴ تا ١٣۴٨ هجری شمسی ایراد شده و به موضوع وضعیت حوزه و وظایف و آیندۀ آن می‌پردازد. سازماندهی حوزه ؛ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به‌نظر بنده لزومی ندارد از درستی مقولۀ سازماندهی حوزه و ضرورت آن به‌جهت ارتباط این مقوله با آیندۀ حوزه ، گفت وگو کنیم ؛ زیرا من این مطلب را امری ضروری برای حوزه می‌دانم که ترک آن به‌هیچ‌وجه شایسته نیست. همچنین باور دارم که سطح فکری من و شما از مرحلۀ نزاع بر سر درستی مقولۀ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: از قواعد مشهور بین فقها شیعه، قاعده نفی سبیل کافران بر مؤمنان است. خداوند متعال در سوره نساء آیه ۱۴۱ می‌فرماید: لَنْ یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً. آیه شریفه، اخبار به نفی غلبه و سلطه تکوینی کافران بر مؤمنان را بیان نمی‌دارد؛ زیرا اخبار به نفی غلبه و سلطه تکوینی کافران بر مؤمنان، باوجدان وقوع خارجی آن، کذب کلام الهی را می‌رساند که نمی‌توان بدان ملتزم شد. پس ازآنجاکه آیه شریفه در مقام تشریع است، خدای متعال در احکام الهی حکمی را که موجب غلبه و سلطه کافران بر مؤمنان گردد، وضع نکرده است. به‌جرئت می‌توان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نام‌گذاری سال ۹۷ از سوی رهبر انقلاب به نام سال «حمایت از کالای ایرانی» اگرچه در نگاه اول، این‌گونه می‌نماید که یا ربطی به دانش فقه ندارد و یا در نگاه خوش‌بینانه، می‌توان از ظرفیت‌های رویکرد فعلی به فقه برای تئوریزه کردن فقهی این نام‌گذاری در راستای تشویق بیشتر مردم در عمل به این شعار کمک گرفت، اما واقعیت این است که این نام‌گذاری اگرچه به غرض حمایت از تولید داخلی و تحقق اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است، لکن در واقع، رویکرد فعلی به فقه را با چالش بزرگی مواجه کرده است. متعاطیان رویکرد سنتی به فقه …

شبکه اجتهاد: درباره سیره رسول خدا (ص) و تاریخ اسلام، بررسی‌های مختلف و متعددی شده است. یک نمونه جدید از این آثار که با نگاهی مناسب جوانان پرسشگر امروزی تالیف شده مجموعه دو جلدی «تاریخ سیاسی اسلام» تالیف استاد رسول جعفریان است

شبکه اجتهاد: ‌تمدن عبارت از منظومه‌ای از معرفت بشری متکثر و تعین‌یافته‌ای است که در اثر بر قراری نسبتی خاص با هستی پدید می‌آید. جوهره تمدن بر مدنیت آن است. آغاز شکل‌گیری تمدن با بحث از مدنیت است و آغاز فرو‌پاشی تمدن با انحطاط مدنیت است. برای همین است که در نام‌گذاری منظومه بشری (‌تمدن) از میان جمیع مولفه‌های تمدن، عنصر مدنیت برجسته شده است و آن منظومه را تمدن نامیده‌اند. ‌مدنیت، سامان اجتماع بشری بر پایه نظم و قانون است.سازه‌های مادی و معنوی بشر در اثر حاکمیت نظم و قانون یا همان مدنیت‌، پدید می‌آید. اگر قانون بر حیات …

شبکه اجتهاد: از ۲۳ سال نبوت پیامبر اسلام(صلّی‌الله‌علیه‌واله‌وسلّم)، ۱۳ سال آن در مکه، صرف تبلیغ اسلام شد و ۱۰ سال آن، در مدینه، صرف تشکیل حکومت اسلامی. واضح است که بسیاری از احکام اسلامی (مثل احکام قضایی یا روابط اجتماعی بین مردم در جامعه)، برای اجرایی شدن، نیازمند تشکیل حکومت است و پیامبر(صلّی‌الله‌علیه‌واله‌وسلّم) نیز چنین کردند. طبیعتا زمانی که قوانینی از سوی خداوند متعال و نبی مکرم اسلام برای بهتر زیستن مردم وضع می‌شود، دولت اسلامی نیز مکلف به اجرای آن شریعت و حفظ شعائر اسلامی در مرئی و منظر مردم است. مسئله‌ی حجاب نیز یکی از آن دست مسائل …

مروری بر اندیشه‌های مهدی بازرگان به عنوان بنیانگذار نهضت آزادی، گواه آن است که برداشت‌های گزینشی و سطحی آنها از فقه و آموزه‌های دینی، چگونه زمینه‌های سقوط به دامان اومانیسم و لیبرالیسم التقاطی را برای بخشی از جوانان فراهم کرد. موضوعاتی چون برداشت تحریفی از تبری، برداشت خلاف از رحمانیت خدا و رد اجرای احکام دین، عدم تسلط بر روایات و منابع فقهی ارتداد، عدم درک تفاوت سب‌البنی و مرتد و عدم فهم اصل فقهی نفی سبیل از جمله مواردی است که نشانگر عدم آشنایی نهضت آزادی با فقه اسلامی است. این نوع ورود بدون تخصص، زمینه‌ساز انحراف بسیاری از …

شبکه اجتهاد: آیا عید نوروز را می‌توان عیدی دینی تلقی نمود؟ آیا ماهیت این عید، مخالف با دین است؟ آیا می‌توان گفت شارع مقدس در نفی یا اثبات این عید جهت‌گیری خاصی داشته‌اند؟ استاد سید محمد واد شبیری زنجانی جلسه درس خود به تاریخ ۱۵ فروردین ۱۳۹۶ به بررسی این موضوع پرداخته‌ است. در ادامه متن کامل این سخنان تقدیم می‌شود: اشاره: در مورد نوروز در کلمات فقها به تناسب اغسال مستحبی، صحبتی از غسل روز نوروز شده است. در کتاب جامع الشرایع صفحه ۳۳، تحریر الاحکام جلد ۱ صفحه ۸۸، قواعد الاحکام جلد ۱ صفحه ۱۷۸، منتهی المطلب جلد …

شبکه اجتهاد: علامه مجلسی که نقش مهمی در تبین و باز تعریف مبانی شیعه در جامعه صفوی دارد، در رساله «اختیارات» شرح مختصری در باره منشأ تقویم هجری دارد، تقویمی که علی القاعده با ماه محرم آغاز می‌شود. همان جا می‌گوید، اگرچه «محرم» برای عامه، یعنی اهل سنت، آغاز سال است، اما شیعیان در این باره اعتنایی ندارند، زیرا ماه محرم، برای آنها، ماه عزاست. پس شیعیان چه باید بکنند و کدام وقت را آغاز سال بدانند؟ اینجاست که «نوروز» اهمیت ویژه‌ای یافت و در تمام دوره صفوی، به عنوان مبدأ سال جدی گرفته شد. طبیعی است که این به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از نکات کمتر گفته شده در رابطه با مد و مدگرائی، بیان نظر قرآن کریم در رابطه با تجمل و استفاده از مدهای روز است. در این رابطه، حجت‌الاسلام دکتر علی شریفی، استاد جامعه‌المصطفی قم، در یادداشتی برای اجتهاد، به واکاوی این موضع پرداخته است. قرآن علی‌رغم اینکه «کتاب مبین» و فصیح‌ترین بیان است، به فرموده امیرالمؤمنین (ع) باطن بسیار عمیقی دارد و گاه درک مقصود واقعی و معنای مرکزی آن دشوار است. اینکه آیا آدمی باید دنیا را آباد کند یا از آن اعراض نماید و تمام همتش متوجه سرای آخرت باشد، از آن دسته …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به صورت طبیعی، ترویج مد و دنباله‌روی از آن به افزایش مصرف و هزینه می‌انجامد. این امر می‌تواند حاکی از آن باشد که مدگرایی حداقل دو اثر سوء اخلاقی را متوجه انسان می‌سازد. – حرص و فاصله گرفتن از قناعت – دنیا دوستی و دور شدن از زهد روش علمی در اثبات ملازمه میان مدگرایی و این آسیب‌های اخلاقی، نیازمند تحلیل روان‌شناسانه و بررسی تاریخی و آماری است، و این نوشتار درصدد آن نیست. سؤال مهم این است که آیا این ملازمه(به فرض اثبات) می‌تواند موجب اثبات حکم شرعی برای ترویج مد و تبعیت از آن باشد؟ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام‌ والمسلمین علی‌اکبر ترابی شهرضایی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در این یادداشت پیش‌روی، به بررسی مدگرائی از منظر روایات معصومین (ع) می‌پردازد. مد بر دو نوع است در یک تقسیم کلی می‌توان مد را دو قسم دانست: مد مبتذل، مد غیرمبتذل. مدی که برای ترویج فساد و بی‌بندوباری و مخالفت با شرع و دستورات دین بنا نهاده شده باشد مذموم است ولی اگر مد سبب راحتی و آسایش در زندگی شود و مخالفتی با قوانین الهی و عرف و جامعه نداشته باشد نه‌تنها مذموم نیست بلکه ممدوح است. اما نسبت به قسم اول، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: زندگی اجتماعی آدمی همواره در حال تغییر و تحول است و در هر زمانی، دنیا با رنگی تازه و نو خودنمایی و جلوه‌گری می‌کند و انسان فرزند بالغ و رشید طبیعت با به ‌کارگیری از نعمت عقل و علم با تحولات به وجود آمده برخورد می‌نماید. مد، همان شیوه تازه‌ای است که به وجود آمده و عده‌ای طبق آن رفتار می‌کنند. مد، شیوه زندگی، حرف زدن، لباس پوشیدن، آرایش خانه و وسایل آن، حتی کسب‌وکار و در جدیدترین نوع آن فکر و اندیشه را نیز شامل می‌شود. مد، به‌ خودی ‌خود و در حد اعتدال، مذموم نخواهد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در رابطه با مد و مدگرائی، نگاشته فقهی خاصی به چشم نمی‌خورد. هر آنچه هست واکاوی مد از منظر دین یا بررسی آسیبها و شیوه‌های طراحی مدهای اسلامی است. در این نوشتار اما مقالاتی که به رابطه بین دین و مدگرائی م‌پردازند را نمایه می‌کنیم. مقالاتی که در این نمایه، بدانها پرداخته می‌شود عبارتند از: بررسی نقش رسانه در مدگرایی کودکان و نوجوانان/ بررسی رابطه بین همرنگی، تشخص طلبی و طبقه اجتماعی-اقتصادی با میزان مدگرایی/ هویت انسانی زن در چالش آرایش و مد/ بررسی رابطه بین سبک زندگی و نگرش دینی با میزان گرایش به سمت مدگرایی …

شبکه اجتهاد: هدف از این گفتار تعیین نسبت فقه و فن آوری نیست بلکه در بیان راه حل اسلام برای برون شوی از مساله تکنولوژی است. فن آوری، صنعت و تکنیک، خصلت بشری است و همزاد با حیات بشری است؛ و نوعی تشبه به وصف خالقیت و صانعیت باری تعالی است. انسان از آن رو به افزارمندی اقبال کرد که در رسیدن به اهداف ناتوان است. افزارمندی، کنش عقلانی انسان است که به موجب آن، مواد طبیعت را به ابزاری برای رسیدن به هدف، تبدیل‌ می‌کند. تکنیک و فن آوری در گذشته مساله نبود و لذا از ناحیه فیلسوفان هم …

شبکه اجتهاد: شاید بشود گفت مهم‌ترین ماحصل مناظره‌ای که مؤسسه فهیم قم درباره «مبانی و محدوده حجاب شرعی» برگزار کرد و در آن، مدعاهای امیرحسین ترکاشوند ـ نویسنده کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» ـ با حضور وی طرح و نقد شد، این بود که پروژه ضروری «نواندیشی دینی» بدون شناخت و نقد علمی سنت، راه به ادعاهای روشنفکرانه غیرعلمی خواهد برد و این بدفهمی منجر به ایجاد حجاب‌ها و موانع تازه‌ای بر سر راه پژوهش و علمی‌نگری خواهد شد. این مناظره سه ساعته که تنها در نیم ساعت پایانی آن مدیریت شد و طرفین به مناظره و دیالوگ جدی …

شبکه اجتهاد: «اسلام از اول، وقتی زاییده شده است، آن روزی که اعلام شد به اینکه حالا دیگر باید قیام کرد در مقابل [طاغوت]، از آن روز برنامه‌اش این بود که بزند و بکشد و کشته بشود برای اصلاح حال جامعه. برای اینکه این دزدها و این خیانتکارها را قطع آیادیشان را بکند، قطع حیاتشان را بکند؛ اینها مضر به جامعه هستند. این باغدارها و این کارواندارهای قریش مضرِّ به جامعه هستند، اینها باید از بین بروند. اصلاً اول اسلام وضعش این بوده. وقتی دست من و شما رسیده، اسلام به این صورت در آمده که جز مطالعۀ کتاب، کاری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر سید کاظم سید باقری، استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چندی پیش در همایش «حوزه‌ انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، مقاله خود تحت عنوان «عوامل سیاست‌زدگی در میان حوزویان و راه‌های برون ‌رفت از آن» را ارائه کرد. بخش‌هایی از ارائه ایشان از این مقاله، ازنظر شما می‌گذرد. جذابیت‌های سیاست، عاملی برای سیاست زدگی ما نباید فراموش کنیم که به ‌هر حال سیاست جذابیت‌های خاص خودش را دارد. سیاست، قدرت می‌آورد و کمتر کسی است که به دنبال آن نباشد. واقعیت این است که اگرچه امام …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر سجاد ایزدهی، مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چندی پیش در همایش «حوزه‌ انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، مقاله خود تحت عنوان «علوم حوزوی در تراز حوزه‌ی انقلابی» را ارائه کرد. بخش‌هایی از ارائه ایشان از این مقاله، ازنظر شما می‌گذرد.  احساس خطر مقام معظم رهبری از این‌که مقام معظم رهبری چرا در دو سال گذشته بحث حوزه انقلابی را مطرح کردند و آیا قبل از آن چنین مسئله‌ای نبود یا ویژگی خاصی داشت، به ذهن می‌آید حوزه از آغاز رویکرد انقلابی داشت، با …

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر رضا عیسی‌نیا، کارشناس ارشد علوم سیاسی و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چندی پیش در همایش «حوزه‌ انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، مقاله خود تحت عنوان «تحلیلی از تداوم انقلابی‌گری حوزه علمیه در بستر جامعه‌شناختی سیاسی» را ارائه کرد. بخش‌هایی از ارائه ایشان از این مقاله، ازنظر شما می‌گذرد. تغییر و تحول در جوامع، امری گریزناپذی سؤال من این است که در این ۳۸ سال، آیا روحانیت انقلابی، در بحث تغییرات سیاسی و اجتماعی موفق بوده‌اند یا نه؟ به دیگر سخن، بر اساس الگوی انقلابی‌گری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر قاسم ترخان، استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چندی پیش در همایش «حوزه‌ انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، مقاله خود تحت عنوان «حوزه و علوم انسانی (ضرورت و گام‌های تحول)» را ارائه کرد. بخش‌هایی از ارائه ایشان از این مقاله، از نظر شما می‌گذرد. تعلیم کتاب و حکمت، تحقق‌بخش اخراج از ظلمات به نور موضوع سخن بنده راجع به حوزه‌ انقلابی و علوم انسانی، ضرورت‌ها و گام‌های تحول است. در مقاله‌ای که به همین نام ارائه کرده‌ام، یک بحث مفهوم‌شناسی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر علیرضا زهیری، کارشناسی ارشد علوم سیاسی و عضو هیئت‌علمی گروه جامعه و سیاست دانشنامه امام خمینی، چندی پیش در همایش «حوزه‌ انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، مقاله خود تحت عنوان «هویت حوزه‌ای و امر سیاسی» را ارائه کرد. بخش‌هایی از ارائه ایشان از این مقاله، از نظر شما می‌گذرد. پیوند وثیق اسلام شیعی با حاملان دین عنوان مقاله هویت حوزه‌ای و انقلابی بودن به ‌مثابه امر سیاسی است؛ در واقع نسبت میان امر دینی و امر سیاسی در موضوع خاص است. قاعدتاً انقلاب اسلامی و تأسیس جمهوری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش در همایش «حوزه‌ انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» که به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، دکتر عبدالوهاب فراتی، دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مقاله‌ای را با عنوان «قدرت و اختلال در مدنیت سازمان روحانیت» ارائه داد. بخشهایی از سخنان ایشان، از نظر شما می‌گذرد. اقتدار مدنی روحانیت و چالش‌های نوین آن علت این‌که این موضوع را برای همایش حوزه‌ انقلابی انتخاب کردیم، مبتنی بر یک پیش‌فرض بود که ما در بحث‌های حوزه‌ انقلابی، نیازمند تأملی مجدد در بخش مدنی حوزه‌ یا سازمان روحانیت هستیم. در این وجه نظری، نهاد یا سازمان …

شبکه اجتهاد: مدتی است در جامعه ما بحث درباره قانون حجاب مطرح شده، و برخی با عنوان «حجاب اجباری» به مخالفت با «قانون حجاب» به عنوان یکی از قوانین مدنی این کشور می‌پردازند. نمونه‌ای از این مقالات، مقاله جناب آقای علی زمانیان است با عنوان «ایده حجاب اجباری، تاملی منتقدانه در استدلال موافقان و مخالفان حجابِ اجباری». ایشان در این مقاله افراد درگیر در این بحث را در دو گروه موافقان و مخالفان «حجابِ اجباری» قرار می‌دهند و ابتدا دلایل مخالفان را (که خودشان یکی از این افرادند) برمی‌شمرند؛ سپس از منظر خود، بازخوانی‌ای از دلایل طرفداران حجاب اجباری انجام …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حوزه علمیه قم به عنوان محور تئوریک و نظریه‌پردازی نظام اسلامی و با توجه به رابطه تنگاتنگ آن با انقلاب اسلامی در ایران یکی از حساس‌ترین زمان‌های خود را می‌گذراند. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در راستای بیانات رهبری در رابطه با حوزه انقلابی، چندی پیش همایشی را با عنوان «حوزه انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» در شهر مقدس قم برگزار کرد. در یکی از سه پنل تخصصی برگزار شده در این همایش، دکتر کمال اکبری  رئیس سابق دانشکده صدا وسیما قم و عضو هیئت مدیره انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه قم، به ارائه مقاله خود …