اجتهاد و اصول فقه

چرا باید در مبانی کلامی اجتهاد بحث کنیم؟

استنباط در فقه و استدلالات فقهی ما متوقف بر برخی از قواعد کلامی است

‌حجت‌الاسلام مجتبی الهی خراسانی اظهار داشت: تنقیح و دقت مجدد و بازخوانی و اندیشه ورزی در خصوص مبادی تصدیقی علم کلام یکی از راه‌های نوآوری در جریان تفقه است. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌حجت‌الاسلام و المسلمین مجتبی الهی خراسانی، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی و استاد خارج فقه و اصول حوزه، در نخستین نشست از سلسله نشست‌های «جایگاه …

Read More »

گفتمان شناسی اجتهاد معاصر با محوریت فقه حکومتی

گفتمان شناسی اجتهاد معاصر با محوریت فقه حکومتی

کتاب «گفتمان شناسی اجتهاد معاصر با محوریت فقه حکومتی» نوشته رضا فخاری از سوی مرکز نشر‌ هاجر وابسته به مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران چاپ و در دسترس علاقه مندان قرار گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، از ویژگی‌های کتاب «گفتمان شناسی اجتهاد معاصر با محوریت فقه حکومتی» می‌‌توان به تازگی موضوع کتاب، بررسی تطبیقی نظرات اندیشمندان عصر حاضر، مفهوم شناسی، تبارشناسی، …

Read More »

مطالعات رجالی – حدیثی و ضرورت مراجعه به مصادر اهل سنت/ محمدباقر ملکیان

مطالعه، شناخت، گفت‌وگو/ سجاد علی‌بیگی

شبکه اجتهاد: در مورد ضرورت مراجعه به مصادر اهل سنت در مطالعات شیعی به طور عام و مطالعات مرتبط با رجال و حدیث به طور خاصّ، مطالب زیادی گفته و نوشته شده است. پرداختن تفصیلی به این مطلب، نیازمند نگارش کتابی پربرگ است، کاری که فراغ وحوصله زیادی می‌طلبد. به عنوان مقدّمه باید بگویم: در سیره رجالیون شیعه، موارد متعدّدِ بهره …

Read More »

نظام‌واره مسائل حوزه و روحانیت

نظام‌واره مسائل حوزه و روحانیت

کتاب «نظام‌واره مسائل حوزه و روحانیت» از سوی مرکز پژوهشی مبنا تهیه، تدوین و منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، با توجه به این‌که ایجاد تحول در هر مجموعه‌ای نیازمند شناخت دقیق توانمندی‌ها و ضعف‌ها و درک وضعیت موجود است و فقدان این مهم، سبب تصمیم‌گیری‌های سطحی با نوسانات بسیار و مشکل‌آفرینی برای بخش‌های دیگر می‌شود، همچنین احساس ناامیدی برای …

Read More »

شیخ المُحدثین دوران/ هادی انصاری

شیخ المُحدثین دوران/ هادی انصاری

شبکه اجتهاد: نیم قرن از درگذشت حاج شیخ مرتضی انصاری قمی گذشت. این یادداشت برای پاسداشت این شخصیت تقدیم می‌‌شود. شیخ المحدثین، مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ مرتضی انصاری قمی، یکی از مبلغین نستوه دین به شمار می‌‌رفت. مرحوم آیت‌الله بروجردی درباره ایشان می‌‌فرمود: زبان انصاری و قلم سیدشرف الدین، هر دو خدمتگزار واقعی اسلام‌اند. ولادت ایشان، در سال ۱۳۲۱ …

Read More »

بایسته‌های مفهوم‌شناسی در نصوص دینی/ ابوالقاسم علیدوست

درباره حوادث اخیر افغانستان/ ابوالقاسم علیدوست

شبکه اجتهاد: بیش از چهارده قرن از صدور واژگان دینی می‌گذرد. از رهگذر تلاش‌های بی‌وقفه محدثان و فقیهان شیعه که با اندکی تأخیر از طلوع اسلام آغاز گردید (و با تداوم کوشش‌ها در عصر غیبت تاکنون) برای ما مواریث علمی گرانسنگ به یادگار مانده است. حیات بالفعل دین، مرهون تکیه بر آن تراث است. از این رو، هرگونه تکاپوی فنی …

Read More »

تصویری از سرگذشت حدیث شیعه با تکیه بر کتاب محوری

تصویری از سرگذشت حدیث شیعه با تکیه بر کتاب محوری و انتقال کتاب‌ها تا قرن پنجم

یکی از راه‌های سنجش اعتبار نگاشته‌های حدیثی، بررسی تاریخی روش اخذ، تدوین و انتقال حدیث در زمان حضور ائمه و پس از ایشان است. این نگاشته در صدد پژوهش در این موضوع و توجه به ویژگی‌های خاص تدوین و انتقال میراث مکتوب حدیثی شیعه است که کمتر در کتب تاریخ حدیث مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. از جمله این …

Read More »

۱۴ مقاله در شماره جدید پژوهش‌های فقهی

14 مقاله در شماره جدید پژوهش‌های فقهی

شماره جدید فصلنامه علمی- پژوهشی «پژوهش‌های فقهی» (بهار ۱۴۰۰) در جهت انعکاس جدیدترین یافته‌های فقهی اساتید برجسته حوزه و دانشگاه به جامعه علمی، به صاحب امتیازی پردیس فارابی دانشگاه تهران، مدیرمسئولی دکتر علیرضا محمدرضائی و سردبیری دکتر محمد رسول آهنگران در ۳۵۶ صفحه چاپ و عرضه شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این شماره مقالاتی چون: «کاربردهای تأثیرگذار «اطلاق مقامی» در …

Read More »

نکاتی درباره «طریقه فهرستی» و بحث میراث مکتوب شیعه امامیه/ حسن انصاری

سلفی‌گری و وهابیت آل سعود آینده‌ای در یمن ندارد/ حسن انصاری

شبکه اجتهاد: درباره طریقه فهرستی و امکان بهره‌وری از آن در بحث از شناسایی پیشینه میراث مکتوب شیعه تاکنون چند یادداشتی را منتشر کرده‌ام. طبق دیدگاه مبتکر این نظریه، طریقه فهرستی چون مبتنی بر بحث از منابع مکتوب است و نه نقل‌های شفاهی حدیث بنابراین بر طریقه موسوم به “رجالی” ارجحیت دارد. طبق این دیدگاه اهل سنت به طریقه رجالی …

Read More »

باید فقه رفتار اجتماعی انسان را استنباط کنیم/ عذری برای غفلت از فقه اجتماعی پذیرفته نیست/ مجتهدان جوان کار علمی کنند تا به التقاط منتهی نشوند

باید فقه رفتار اجتماعی انسان را استنباط کنیم/ عذری برای غفلت از فقه اجتماعی پذیرفته نیست/ مجتهدان جوان باید کار علمی کنند تا به التقاط منتهی نشوند

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: امروز فقیهان ما به‌ویژه فقهای جوان ما باید کار کنند، اینکه یک کسی انتظار داشته باشد که چند سالی، تند چیزی بخواند و بعد هم ادعای اجتهاد کند و بعد هم برود و بر اساس آنچه به ذهنش می‌رسد حکمی به خدا و رسول نسبت دهد، این همان چیزی است که …

Read More »

هشت نکته درباره معنا و کارکرد «فهارس» در سنت‌های حدیثی و روایی

اینترنت، حدیث و صنعت کاغذ/ حسن انصاری

شبکه اجتهاد: ۱– فهرست‌های قدمایی در حدیث در بسیاری از موارد تنها نقش اجازات را دارند؛ به صورتی که سندها می‌توانند صرفا سند به اشخاص و نه متون و یا از آن مهمتر نسخه‌های خاص از آن متون باشند. ۲– در این نوع اجازات نویسندگان فهارس و یا اجازات گاهی صرفا فهرستی از محتویات فهارس قدیمی‌تر به دست می‌دهند با …

Read More »

ملاحظاتی انتقادی درباره نشست تحلیل فهرستی استاد مددی: فرصت‌سوزی یا فرصت‌سازی/ سیدمحمدهادی گرامی

اکثر غالیان بلندپروازی‌های سیاسی داشتند/ نگاه مولفه‌ای برای حل تعارضات رجالی سودمند نیست

شبکه اجتهاد: اخیراً گفتگویی برخط میان استاد سیداحمد مددی و رابرت گیلیو و اندرو نیومن در خصوص تحلیل فهرستی برگزار شد که برخی آن را نقطه عطفی در تاریخ تعاملات علمای شرق با اندیشمندان غربی دانستند و در تنور این پندار بیش از پیش دمیدند. نمی‌خواهم در اینجا درباره اینگونه تحلیل‌ها و واکنش‌ها بحث مستقلی کنم، بلکه هدفم ارائه دیدگاهم …

Read More »

کتاب‌شناسی آثار آیت‌الله سیدحسین بروجردی

کتابشناسی آثار آیت‌الله سید حسین بروجردی

کتاب «کتاب‌شناسی آثار آیت‌الله‌ حاج آقا سیدحسین طباطبایی‌ بروجردی» از سوی میرزاعلی سلیمانی‌بروجردی و طیبه حاج‌باقریان تهیه و تدوین شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتابشناسی آثار آیت‌الله‌ حاج آقا سیدحسین طباطبایی‌ بروجردی در پنح فصل و در ۳۲۵ صفحه به قلم میرزاعلی سلیمانی‌بروجردی و طیبه حاج‌باقریان تدوین، مکتوب و توسط نشر وراقان‏‫ به زیور طبع آراسته شد. کتاب‌شناسی آثار آیت‌الله سید …

Read More »

تغییر مذهب فقهی علمای اهل‌سنت؛ بیشترین جذابیت از آن مذهب شافعی

تغییر مذهب فقهی علمای اهل‌سنت؛ بیشترین جذابیت از آن مذهب شافعی

شبکه اجتهاد: این یادداشت درصدد است که نشانه‌های پدیدۀ تغییر مذهب را در چارچوب پردامنه‌ترین مذاهب در جغرافیای اسلامی رصد و ترسیم کند. شواهد عمیق و نشانه‌های عجیبی که در این اثر بررسی شده، صرفا نمونه‌ای است که بیش از ۱۰% این پدیده را دربرنمی‌گیرد؛ یعنی همان نزدیک به ۵۰۰ عالمی که دست به تغییر مذهب زدند و نام‌های ایشان …

Read More »

گزارشی از نشست بی‌سابقه حدیث‌پژوهی

شبکه اجتهاد: کاربران علاقمند به حیطه‌های مرتبط با مطالعات اسلامی، گفتگوی مجازی استاد سید احمد مددی؛ استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با دو تن از اساتید برجسته غربی؛ پروفسور رابرت گلیو (استاد دانشگاه اگزتر) و پروفسور اندرو نیومن (استاد دانشگاه ادینبرا) را شاهد بودند. در این وبینار که به همت کالج اسلامی لندن برگزار شد، مباحثه‌ای درباره …

Read More »

روحانیون مطالبی را که روشن نیست و جای شبهه دارد، مطرح نکنند/ بحث علمی نیاز به برنامه و تشریفات خاصی ندارد

یک قرن دانش و معرفت، یک قرن تهذیب و وارستگی/ سیدضیاء مرتضوی

مبلغان دین هم باید این نکته را در نظر بگیرند. ببنیم چه چیزی در هدایت مردم بیشتر تأثیر دارد. مسائل و مباحثی که «بیّن‌الرُشد» است را مطرح کنیم نه مطالبی را که واضح و روشن نیست و جای شبهه دارد یا در آن رضایت زید و عمرو نهفته است، رضایت خداوند و حضرت ولی عصر (سلام الله علیه) را ملاک …

Read More »

حجیت نظرات آزمایشگاهی مبتنی بر مقدمات حدسّیه

حجیت نظرات آزمایشگاهی مبتنی بر مقدمات حدسّیه

شبکه اجتهاد: آیا نظرات آزمایشگاهی مبتنی بر جزم و یقین که از مقدمات حدسیه به دست آمده، حجت است؟ نکته ۱: اگر نظر شخص کارشناس و آزمایشگر از روی ظن و گمان باشد اعتباری نخواهد داشت. نکته ۲: امر حدسی امری است که تشخیص آن بر اساس مقدمات حسّی ممکن نیست و تنها راه تشخیص آن قول اهل خبره است …

Read More »

نوآوری‌ها و ابتکارات شهید صدر در اصول فقه شیعه

نوآوری‌ها و ابتکارات شهید صدر در اصول فقه شیعه

علامه شهید ‌آیت‌الله سید محمد باقر صدر در دانش‌هایی چون اصول، فقه، فلسفه سیاست و معرفت‌شناسی نظریه‌های جدیدی ارائه کرده است. شبکه اجتهاد: ۱۹ فروردین سالروز شهادت ‌آیت‌الله سید محمد باقر صدر و خواهر گرامیش بنت الهدی صدر به دست رژیم سفاک صدام است. علامه شهید، ‌آیت‌الله سید محمد باقر صدر، یکی از بزرگترین اندیشمندان مسلمان و «نابغه مسلمان» در تاریخ …

Read More »

نحوه برخورد امام رضا(ع) با روایات مشکل؛ از تبیین تا انکار

پژوهشگر حدیث حوزه با اشاره به روش‌های برخورد امام رضا(ع) با احادیث نادرست و مشکل، گفت: ائمه(ع) و به خصوص امام رضا(ع) عمدتاً از روش تبیینی و بعضاً از شیوه انکاری در این زمینه بهره می‌بردند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین یاسین پورعلی، پژوهشگر و حدیث‌پژوه حوزوی، در نشست علمی «شیوه‌های حل مشکل الحدیث عیون اخبار الرضا(ع)»، گفت: حدیثی که …

Read More »

چرا اندیشه «شهید صدر» نسبت به سایر اندیشمندان شیعه در جهان اسلام نفوذ کرد؟

چرا اندیشه «شهید صدر» نسبت به سایر اندیشمندان شیعه در جهان اسلام نفوذ کرد؟

ضرب‌المثل مشهوری است که می‌گوید؛ اندیشه در مصر تولید می‌شود، در لبنان چاپ می‌شود و در نجف خوانده می‌شود. ادعای درستی است، اما می‌گویند تنها کسی که جهت این مسیر‌ را عوض کرد شهید صدر بود؛ یعنی در نجف نوشت، در لبنان چاپ شد و در مصر آثارش خوانده شد. شبکه اجتهاد: از میان نخبگان شیعی معاصر شخصیت‌هایی یافت می‌شوند …

Read More »

شخصیت و روایات «علی بن حدید مدائنی»/ جمال‌الدین حیدری‌فطرت

تهدید به قتل عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی ایران، نه یک موضع‌گیری سیاسی صرف، بلکه اقدامی بی‌سابقه و خطرناک است که هم‌زمان سه ستون بنیادین نظم جهانی را در‌می‌نوردد: حقوق بین‌الملل، شریعت اسلامی و اخلاق انسانی. آنچه در ادامه می‌آید، تحلیلی فشرده از ابعاد مختلف این تهدید و راه‌های مواجهه با آن است:

شبکه اجتهاد: بحث درباره شخصیت روایی علی بن حدید مدائنی را در چهار مقام؛ توصیف، ترسیم، تحلیل و تحکیم پی می‌گیرم: توصیف داده‌های راوی‌شناسانه «علی بن حدید بن حکیم المدائنی الأزدی الساباطی‏» گرچه از راویان پرروایت و فعّال شیعی است، ولی در کتب اصلی رجال شیعه، به هیچ توصیفی درباره وثاقت یا ضعف از وی برنمی‌خوریم. نجاشی، وی را از …

Read More »

برنامه پیشنهادی دوره اجتهاد در حوزه علمیه/ سید منذر حکیم

مفهوم جامعه خانواده‌محور مورد توجه قرار نگرفته است/ باید درون خرده‌نظام‌ها، خانواده‌محوری دیده شود و استنباط‌ها جزءنگرانه نباشد

شبکه اجتهاد: از مهمترین وظایف نظام اداری حوزه علمیه، بررسی و اصلاح و برنامه ریزی و تکمیل نظام آموزشی حوزه علمیه در زمینه کتاب‌های درسی و روش‌های آموزشی و مقاطع تحصیلی و کیفیت تعلیم و تعلم است که همواره مورد عنایت سیاستگزاران و مدیران حوزه به ویژه در دوره ده ساله شورای مدیریت حوزه و پس از آن شورای عالی …

Read More »

نرم افزار «مجموعه آثار استاد محمدحسن ربانی بیرجندی» عرضه شد

نرم افزار «مجموعه آثار استاد محمدحسن ربانی بیرجندی» عرضه شد

متن ۴۴ عنوان کتاب از آثار حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ محمدحسن ربانی بیرجندی و دیگر آثار مرتبط، به زبان فارسی و عربی در موضوعاتی چون: اصول فقه، اصول و حدیث در قالب نرم‌افزار تولید و عرضه شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، متن ۴۴ عنوان کتاب از آثار حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن ربانی بیرجندی، (مدیر گروه فقه و مبانی اجتهاد مرکز تخصصی آخوند …

Read More »

اگر فهم نباشد نص قابل استفاده نیست/ شهید صدر؛ سکان‌دار فهم اجتماعی در استنباط است/ مشکل برخی فقها در فهم تاریخی

فیلسوف فقه می‌تواند فقه را به سمت پاسخ‌گویی و معاصرسازی بکشاند/ نظریه ترکیب روح شریعت و روح زندگی

استاد مبلغی مقوله‌های واردشده شهید صدر به بحث فهم را به چهار دسته فهم‌های عرفی، اجتماعی، علمی و تاریخی تقسیم کرد و اظهار داشت: شهید صدر ادبیات فهم اجتماعی را پایه‌گذاری کرد؛ فهم اجتماعی در علوم دیگر، بحث‌های سیاسی و غیر سیاسی است اما این فهم اجتماعی را شهید صدر شروع کرد. اگر فهم نباشد نص قابل استفاده نیست؛ شما …

Read More »

«فرصت صدرخوانی» به مناسبت سالگرد شهادت شهید صدر

«فرصت صدرخوانی» به مناسبت سالگرد شهادت شهید صدر

به مناسبت چهل‌ویکمین سالگرد شهادت شهید صدر، طرح «فرصت صدرخوانی» از سوی پژوهشگاه آن شهید بزرگوار اجرا می‌شود و براین اساس، تمامی آثار عربی و فارسی شهید صدر با تخفیف ویژه به فروش می‌رسد. به گزارش شبکه اجتهاد، در طرح فروش ویژه «فرصت صدرخوانی»، همۀ آثار پژوهشگاه شهید صدر با ۲۰ درصد تخفیف و ارسال پستی به سراسر کشور، در …

Read More »

دو نامه جالب آخوند خراسانی به پدر آیت‌الله بروجردی

اهمیت شناخت آراء اهل سنت از نگاه آیت‌الله بروجردی/ محمدکاظم رحمان ستایش

آیت‌الله بروجردی از شاگردان آخوند خراسانی بود که بعد از بازگشت از نجف در بروجرد ساکن شد. چند سال پس از درگذشت آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی به دعوت مراجع سه گانه (آیات عظام حجت، ‌خوانساری، صدر) به قم آمد و ریاست حوزه علمیه قم را بر عهده گرفت. شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی از شاگردان آخوند خراسانی بود …

Read More »

تضعیف راویان؛ بازخوانی مبانی و معیارهای عالمان رجالی

کتاب «تضعیف راویان؛ بازخوانی مبانی و معیارهای عالمان رجالی در ۵ قرن نخست هجری» به تازگی از سوی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر و روانه بازار کتاب شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مهدی غلامعلی نویسنده این اثر هدف از نگارش پژوهش حاضر را دستیابی به مبانی و معیارهای می داند که رجالیان پیشین در «جرح» و «تضعیف» …

Read More »

پشتیبانی‌ و مانع‌زدایی‌های علمی، رسالت حوزه در تحقق شعار تولید/ محمدمهدی شب‌زنده‌دار

استدلال‌های استاد شب زنده‌دار برای تغییر کتب درسی حوزه

شبکه اجتهاد: رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، سال جدید را سال «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» نامگذاری کردند. استاد محمدمهدی شب ‌زنده‌دار، عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه و از اعضای جامعه مدرسین در نخستین جلسه درس خارج فقه خود، به بررسی رسالت حوزه و حوزویان در تحقق شعار سال پرداخت که در ادامه می‌خوانید؛ ۱- لزوم …

Read More »

راز و رمز اقتدار تشیّع/ سیدفرید حاج سید جوادی

عبرت ۴۰ ساله

شبکه اجتهاد: هویت تشیع از ابتدا با محوریت نهاد امامت شکل گرفته است. اگرچه تعدی غاصبان فرصت آن را فراهم نکرد که امامت با تمامی شئونش در جامعه اسلامی میدان‌دار شود، اما شیعیان در گذر زمان ارتباط و بهره‌مندی خود از هدایت و ولایت ائمه علیهم‌السلام را بسط و تعمیق بخشیدند. تطورات قدرت مدعیان خلافت و ریاست بر مسلمین، فراز …

Read More »

روایتی از تأسیس حوزه علمیه قم توسط شیخ ‌عبدالکریم حائری

روایتی از تأسیس حوزه علمیه قم توسط شیخ ‌عبدالکریم حائری

محوریت حوزه قم با حضور و استقرار مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری آغاز شده است؛ به همین خاطر ایشان به عنوان موسس حوزه علمیه قم مطرح می‌باشد و به حق هم چنین است. شبکه اجتهاد: اندیشه تأسیس حوزه علمیه قم ریشه در روایات امامان معصوم به ویژه امام صادق (علیه السلام) داشت و در طول قرن‏ها، این نویدِ امامان بزرگوار …

Read More »
Real Time Web Analytics