آخرین اخبار

 همزمان با پنجاهمین سالگرد رحلت آیت‌الله العظمی سیدمحمدهادی میلانی (ره)، دوره هشت‌جلدی منشورات کنگره بزرگداشت این مرجع برجسته شیعه منتشر شد؛ مجموعه‌ای که ابعاد علمی، فقهی، اجتماعی و فرهنگی این مرجع برجسته شیعه را بازمی‌تاباند. این دوره شامل آثار ارزشمند زیر است: «خاندان و اندیشه‌های آیت‌الله میلانی»، «اجازات آیت‌الله میلانی»، «منهج‌شناسی اصولی آیت‌الله میلانی»، «اراده در اندیشه اصولی آیت‌الله میلانی»، …

دستگاه فقاهت، در هیچ‌ یک از دستگاه‌های کشور حتی در صداوسیما حضور پر­رنگی نداشته و مجبور نبوده است که پاسخ دهد، ولی با قسمت قضا، مقداری پیوند اساسی پیدا کرده و بعد از انقلاب، مباحث قضا و شهادات ما رشد بسیاری یافته است. یک دلیل آن، مطالبه دستگاه قضا با ورود سریع فقها به دستگاه قضاوت است. این ورود در …

استاد علیدوست با بیان اینکه استنباط فقهی در همه معارف دینی کاربرد دارد، به نقل قولی از آیت‌الله معرفت پرداخت و گفت: ایشان کل قرآن را آیات‌الاحکام می‌دانست و از نظر من، شمارش آیات‌الاحکام رویکرد درستی نیست؛ زیرا نگاه انسان در تعیین تعداد آن‌ها تأثیرگذار است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، در نشست علمی «نقش فقه در تفسیر …

شبکه اجتهاد: امروز در برابر پرسشی گشوده ایستاده‌ایم: آیا اندیشهٔ شهید محمدباقر صدر را می‌توان صرفاً پژواکی از گذشته دانست؟ یا آن‌که صدر از «موضوع پرسش» فراتر رفته و خود به «افقی» بدل شده است که از درون آن پرسش می‌کنیم؟ حقیقت آن است که حضور فکریِ صدر از قید زمان می‌گریزد؛ در اکنونِ ما امتداد می‌یابد، نه به‌مثابه حضوری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نظریه «منطقه الفراغ» برای نخستین‌بار با قلم آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر وارد ادبیات فقه شیعه شد. این نظریه به‌مثابه یکی از مهمترین جلوه‌های پویایی و انعطاف‌پذیری شریعت و سازوکار هم‌پایی آن با تحولات زندگی اجتماعی مطرح گردید؛ سازوکاری که ظرفیت راهبری فقاهت را در عرصه اداره ارتقاء می‌بخشید و ولی امر را قادر می‌ساخت تا متناسب …

اعضای ستاد برگزاری کنگره بزرگداشت آیت‌الله العظمی سید محمدهادی میلانی با حضور در حسینیه امام خمینی(ره) با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار، ضمن قدردانی از برگزاری چنین کنگره‌ای، مرحوم آیت‌الله میلانی را یک شخصیت جامع‌الاطراف از لحاظ «معنوی»، «اخلاقی»، «علمی» و «اجتماعی و سیاسی» دانستند و تأکید کردند: آیت‌الله میلانی واقعاً احیاگر حوزه …

شبکه اجتهاد: یکی از خطاهای رایج در گفت‌وگو درباره اقتصاد اسلامی، خلط میان «غایت‌های ثابت شرعی» و «روش‌ها و سازوکارهای متغیر اجتماعی» است؛ خطایی که نتیجه آن، تولید فانتزی‌هایی ذهنی به نام اقتصاد اسلامی است؛ فانتزی‌هایی که بیش از آنکه از فقه تغذیه کنند، از ساده‌سازی واقعیت اجتماعی ناشی می‌شوند. در منطق قرآن، آنچه به‌صراحت مورد تأکید است، غایت عدالت …

شبکه اجتهاد: با بررسی دقیق آثار فقهی مرحوم آیت‌الله العظمی سیدمحمدهادی میلانی، می‌توان به روشنی دریافت که ایشان در زمره فقیهانی قرار می‌گیرند که ولایت عامه فقیه را پذیرفته‌اند، هرچند این مبحث را در قالب یک باب مستقل مطرح نکرده‌اند. ایشان در کتاب الخمس، به مناسبت بحث از سهم امام و نحوه تصرف در آن، به صراحت وارد مباحث ولایت …

شبکه اجتهاد: مراسم چهارمین سالگرد ارتحال حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی(ره) با حضور علما، فضلا، طلاب و اقشار مختلف مردم با سخنرانی استاد شیخ حسین انصاریان در مسجد امام حسن عسکری علیه السلام قم برگزار شد.

معاون پژوهشکده شورای نگهبان، با تأکید بر توانمندی فقه در مواجهه با مسائل نوین گفت: بحران‌های امروز را نباید به ناتوانی قانون چه شرعی و چه عرفی نسبت داد، بلکه مسئله اصلی تداوم صورت‌بندی خوانشی از فقه است که بتواند در برابر مسائل جهان مدرن و کاربست اجتهاد و قانون‌گذاری الگوریتم‌محور پاسخ‌گو باشد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «اجتهاد …

یک استاد حوزه فقه پزشکی اظهار داشت: مقام معظم رهبری اهدای اسپرم اجنبی را مجاز می‌دانند، اما در فتوای خود به‌صراحت تأکید کرده‌اند که باید از هرگونه مقدمات و ملازمات حرام پرهیز شود. متأسفانه بر اساس بازدیدهایی که از مراکز مختلف درمان ناباروری در سطح کشور انجام شده، به‌جز دو یا سه مورد محدود، در اغلب این مراکز فرآیند اخذ …

نشست خبری کنگره بزرگداشت پنجاهمین سال رحلت آیت‌الله سیّد محمّدهادی حسینی میلانی، روز سه‌شنبه ۲ دی ۱۴۰۴ با حضور خبرنگاران و اصحاب رسانه در سالن شیخ طبرسی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین علی خیاط، مدیر حوزه‌های علمیه خراسان و عضو شورای سیاست‌گذاری کنگره بزرگداشت پنجاهمین سال ارتحال آیت‌الله العظمی محمدهادی میلانی، …

شبکه اجتهاد: نوشتار حاضر مروری بر فعالیت‌های آیت‌الله میلانی، برگرفته از کتاب «جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی» است. پیش‌تر، چه در همان کتاب و چه در نوشته‌های دیگر، درباره آیت‌الله میلانی نوشته‌ام. با این همه، در این ایام که یادونام ایشان مطرح است، مناسب دیدم این متن نیز برای علاقه‌مندان در دسترس قرار گیرد. فعالیت‌های سیاسی آیت‌الله میلانی یک نکته توجه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مسائل امروز اندیشمندان علوم‌انسانی، نسبت بین مسئله‌ی دین و سیاست است. متفکران اسلامی سعی کرده‌اند که با واکاوی منابع اسلامی، نظریه‌ی خود را در این زمینه از نگاه اسلام، ذیل مسئله‌ی نبوت مطرح کنند که می‌توان رد پای آن را در علم کلام، تفسیر، فلسفه‌ی سیاست و فقه پیدا کرد. تعدد نظرات مطرح شده در …

شبکه اجتهاد: وقتی ابزار، جعل را بر سکوت ترجیح می‌دهد، دیگر در مقام جهل نیست؛ در مقام جعلِ اعتبارِبی‌مبناست. اصول عملیه بر جهل بنا شده‌اند؛ اما هوش مصنوعی جهل را برنمی‌تابد. تعارض ساختاری هوش مصنوعی با اصول عملیه تعارضی که هنوز دیده نشده، در نگاه نخست، نسبت هوش مصنوعی با فقه و اصول، نسبتی ابزاری به نظر می‌رسد: ابزارِ تسهیل، …

بخشی از کار وکیل به نظر کارشناسی وابسته است، ازاین‌رو دقت، امانت‌داری و صحت نظر کارشناسان و نحوه استفاده وکلا از این نظرات اهمیت فراوانی دارد.‌ به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله‌ مکارم شیرازی در دیدار با اعضای مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران قوه قضائیه، با اشاره به اهمیت جایگاه وکالت، بر ضرورت پایبندی وکلا به وظایف حرفه‌ای، اخلاقی …

بحث مصلحت دو طرف دارد که هر دو همدیگر را به‌شدت مورد حمله قرار می‌دهند. یک عده می‌گویند شما مصلحتی‌ها می‌خواهید اصلاً دین را از بین ببرید و در پی ازبین‌بردن همه مسلمات دین با عقل جزئی خودتان هستید. آن طرف دیگر هم متهم می‌کنند که شما ضدمصلحتی‌ها متحجر هستید و می‌خواهید مردم را در همه قالب‌های سنتی هزار و …

حلول فقه در نظام قانون‌گذاری، تعهد و رسالتی است بسیار سنگین که ما تجربه آن‌چنانی در این زمینه نداشته‌ایم. در این فرایند خطیر، تقریر فقه (تبیین و صورت‌بندی فقهی) از یک جهت مهم‌تر از فتواست؛ زیرا فتوا را مرجعی صادر می‌کند تا مقلدین عمل نمایند، اما قانون می‌خواهد مبنای اداره کل جامعه را ارائه دهد. این قانون‌گذاری چون باید مبنای …

آیا احراز «مصلحت اهم» توسط ولی‌امرمسلمین، شرط لازم برای ورود به منطقه‌ الفراغ است؟ اگر پاسخ مثبت باشد، این ضابطه اختصاصی به احکام غیرالزامی نخواهد داشت و در احکام الزامی نیز مصلحت اهم، حکم را کنار می‌زند؛ و اگر پاسخ منفی باشد، پذیرشِ تغییر حکم شرعی بدون مصلحت برتر، با مبانی عقلی و فقهی ناسازگار خواهد بود. به گزارش خبرنگار …

اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … …

در تبیین وظایف بنیادین حاکمیت سیاسی، اصل نخستین بر عدم سکوت قانون‌گذار استوار است؛ چرا که شأن اصلی قدرت حاکمه، حل‌وفصل اختلافات و فصل خصومت در جامعه تلقی می‌شود. با این حال، شناسایی مواردی که در آن سکوت قانون‌گذار مجاز شمرده می‌شود، به یکی از مباحثات کلیدی در حقوق عمومی تبدیل شده است. چالش اساسی زمانی رخ می‌نماید که شمول …

بسیاری از ناهماهنگی‌های قانونی ریشه در رویکرد «فتوا محوری» به‌جای «منظومه‌نگری» دارد. برای نیل به نظام حقوقی کارآمد، بایستی از پوسته سخت احکام توقیفی عبور کرد و با بهره‌گیری از «روش گزینشی» و «تدابیر حکومتی»، قوانینی را تدوین نمود که علاوه بر حجیت شرعی، از قابلیت اقناع وجدانی و انسجام سیستمی برخوردار باشند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هشتمین مدرسه پارلمانی …

نظام قانون‌گذاری کنونی با نوعی انفعال در نظارت شرعی مواجه است که درمان آن در گرو گذار از نگاه کنترلی شورای نگهبان به سمت طراحی نهاد فعال فقهی در بطن مجلس است. واکاوی سه دوره تحول در پیوند فقه و قانون نشان می‌دهد که تحقق کامل اصل چهارم قانون اساسی نیازمند ایجاد سازوکارهای رسمی برای «انطباق» پیشینی قوانین با موازین …

شبکه اجتهاد: «نصّ و تفسیر»[۱] کتاب پر اشتباهی است. آنقدر پر اشتباه که گویا خود مترجم راضی به انتشار این ترجمه نشده، الا به ضمیمۀ نقدی مفصل در انتهای کتاب. کتاب عهده‌دار گزارش زندگانی امام صادق(ع) و ایضاح امتیازات مکتب فقهی ایشان است؛ موضوعی که مقالات و کتاب‌های پرشماری تا کنون برایش نوشته شده است. با وجود سرراستی موضوع کتاب، …

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین و مترقی‌ترین ارزش‌های اسلامی، اصل امر به معروف و نهی از منکر و مسئولیت یکایک افراد جامعه در برابر هدایت و شقاوت دیگر افراد جامعه است. تحقق این اصل موجب حیات و سرزندگی جامعه و بیداری و حساسیت آن نسبت به سرنوشت خود و تعالی و پیشرفت خود می‌شود. رواج این اصل نشانه مسئولیت‌پذیری آحاد …

شبکه اجتهاد: جناب آقای مدرسی طباطبایی، در کتاب نص و تفسیر، ظاهرا در مقام شمارش فضائل امام صادق علیه‌السلام آورده‌است که ایشان وقتی «پاسخی برای پرسشی نداشتند، صراحتا به مخاطبشان اعلام می‌کردند!!» (نستجیر بالله!). برای اثبات این ادعا به روایتِ عیص بن قاسم استناد کرده است. این روایت، یکی از چندین روایت شیعی است که با دیدگاه مشهور تعارض دارند …

تبدیل حکم فقهی به قانون نیازمند تفکیک دقیق میان مقام «کشف حکم» و «صحنه اجرا» است. غفلت از قابلیت اجرایی قوانین و اکتفا به مشهورات فقهی بدون در نظر گرفتن پیامدهای اجتماعی، می‌تواند به انسداد باب قضا یا ترویج انتقام‌جویی شخصی منجر شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هشتمین مدرسه پارلمانی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی با مشارکت دانشگاه علوم …

فقه و شریعت در پی ایجاد التزامی درونی و ترغیب مکلفان به فعل است، حال آنکه قانون با تکیه بر فشار بیرونی و قوه قاهره، الزام ایجاد می‌کند. تبدیل هر آنچه موضوع التزام مؤمنانه است به الزام قانونی، به‌گونه‌ای که کنش‌ها از سر اعتقاد نبوده و افراد در پی راه فرار از آن باشند، خدمت به فقه نیست؛ این امر …

ریشه بسیاری از ابهامات و تعارضات در رویه قضایی، نه در ذات فقه، بلکه در فرآیند «تقنین ترجمه‌ای» و شتاب‌زدگی در رفع ایرادات شورای نگهبان نهفته است. گذار از رویکرد حداقلی به فقه و نیل به قانون‌گذاری کارآمد، مستلزم تدوین «پیوست شرعی» به مثابه منظومه تبیین‌گر مبانی، اهداف و انسجام مواد قانونی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست تخصصی «رسالت …

شبکه اجتهاد: اجتهاد فقهی در مفهوم تخصصی و اصطلاحی آن نزد فقیهان مذاهب فقهی جهان اسلام، پدیده‌ای چندوجهی و پیچیده است که نمی‌توان آن را به یک بعد تئوریک یا عملی محدود کرد. در بررسی اجتهاد باید عناصر متعدد و در هم‌تنیده‌ای را مدنظر داشت که همگی در هدایت فرآیند استنباط حکم شرعی از منابع وحیانی نقش‌آفرین‌اند: اصول و مبانی …