اجتهاد و اصول فقه

یک استاد حوزه علمیه گفت: اگر فقه مبتنی بر آیات و روایات بوده و با اخلاق مطابقت داشته باشد، می‌تواند پاسخگوی مسایل زمان باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد عابدینی در خصوص رابطه اخلاق و فقه، اظهار کرد: فقه در گذشته، اخلاقی بود، ولی بعد از ماشینی شدن امور، به نوعی از اخلاق فاصله گرفت؛ بنابراین امکان دارد امروزه بعضی از امور فقهی با اخلاق مطابقت نداشته باشد؛ فقه مدرن، فقهی است که مطابق با اخلاق باشد. وی ادامه داد: اگر بتوانیم امور فقهی را اخلاقی ساخته و در جامعه گسترش دهیم، افرادی پیرو آن خواهند شد. اگر …

رئیس انجمن حدیث حوزه با تأکید بر ظرفیت قرآن و حدیث برای تمدن‌سازی و تحقق این تمدن در قرون اولیه تاریخ اسلام به بیان راهکاری خود در راستای کاربردی‌سازی مطالعات قرآن و حدیث در عصر حاضر پرداخت و از روش فهم پلکانی روایات به عنوان روش نوینی در فرایند فهم حدیث یاد کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام عبدالهادی مسعودی، قائم‌مقام دانشگاه قرآن و حدیث، در گفتگویی به بحث پیرامون راهکارها و لوازم کاربردی‌سازی مطالعات قرآن و حدیث پرداخته و پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ داده است. یکی از سؤالاتی که امروزه در مجامع علمی زیاد مطرح می‌شود این است …

شبکه اجتهاد: هرچند مهر ماه سرآغاز فصل خزان است اما در کشور ما و بسیاری از کشور‌های دنیا، آغاز بهار علم است. علمی که به فرموده پیامبر «حیات اسلام و ستون ایمان است» و خدای متعال اجر معلمان و متعلمان را متکفل شده است. «العلم حیاهالإسلام و عماد الإیمان و من علم علما أتم اللَّه له أجره و من تعلّم فعمل علّمه اللَّه ما لم یعلم». مهرماه امسال آغاز نهمین سال درس خارج استاد سید حسن خمینی است؛ درسی که از مهر ۱۳۸۹ در مدرسه دارالشفاء -که کانون علم در شهر مقدس قم است- آغاز و تا کنون ادامه دارد. …

شبکه اجتهاد: منزلت روحانیت متاثر از تحولات جهانی عصر جدید و شرایط پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است و احساس مساله بودگی در آن در چند سال اخیر زیاد شده است. فارغ از ارزیابی‌های شتاب زده درباره کاهش آن و لزوم نگاه دقیق تر بدان، کشف عوامل موثر بر آن نیز بسیار قابل توجه است. موسسه صراط مبین در راستای توجه به این مساله کتابی با عنوان “بررسی وضعیت و راهکارهای ارتقاء منزلت روحانیت” به همت حجت الاسلام وحید نجفی منتشر نموده است. بخش‌هایی از این کتاب با رجوع به اندیشمندان حوزوی و مصاحبه با …

بنده معتقد به تحول در متون هستم؛ اما تحول در متون، به‌معنای عوض کردن متون نیست. بنده معتقدم اولویت اول این است که همین کتاب‌های موجود خوانده شود؛ اما لازم نباشد که طلاب از ابتدا تا آخر آن‌ها را بخوانند. می‌شود بخشی از این کتب را حذف کرد و حذفیات را برای تکمیل مطالعات بگذارند تا طلبه بتواند جاهای خوب آن را بخواند. ما امروز در حوزه کسانی را داریم که بتوانند مکاسب، رسائل و کفایه به‌روز بنویسند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست از فضلا و اساتید حوزه علمیه قم است که عضویت در جامعه مدرسین حوزه …

شبکه اجتهاد: تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام شرعى، عامل مهمى است که حضرت امام خمینى(قدس سره) بر آن تأکید داشتند. در این مقاله توضیحاتى در کیفیت تأثیر آن دو عامل انجام گرفته است. جاى تردید نیست که شرایط زندگى که از آن به «زمان و مکان» تعبیر می‌کنند، در استنباط حکم شرعى از کتاب و سنّت تأثیر بسزایى دارد، ولى آنچه که مهم است، آشنایى با حدود تأثیر این دو عامل است. گاهى تصوّر می‌شود مسأله «ارث زن»، و یا «طلاق» و یا «دیه» او، مشکلى در جامعه پدید آورده و باید به کمک همین قاعده که مورد …

شبکه اجتهاد: در اعتراضات دی‌ماه ۹۶ و ادامهٔ کم‌رمق آن در اوایل تابستان ۹۷، شاید برای اولین بار در تاریخ چهل‌سالهٔ جمهوری اسلامی، حوزه و روحانیت به‌صورت واضح و مستقیم در شعارهای مردم مورد هجمه قرار گرفت. بی‌شک یکی از ریشه‌های این هجمه وجود ذهنیت این‌همانی میان حوزه و حکومت است؛ مسأله‌ای که مباحثات آن را در قالب یک پروندهٔ ویژه در مصاحبه با صاحب‌نظران مورد بررسی قرار داد. اما شاید بتوان مسأله را از یک زاویهٔ دیگر نیز مورد بررسی قرار داد و آن سهم تأثیر کم‌کاری یا کج‌کاری مؤسسات علمی و پژوهشی زیرمجموعه یا مرتبط به حوزهٔ علمیه …

عضو جامعه مدرسین کتب فقهی و اصولی حوزه را نیازمند تحول بر اساس نیازهای روز دانست و گفت: به برکت کار علمای بزرگ شیعه علم پیشرفت کرده است، وقتی که علم پیشرفت کرد ما نمی‌توانیم در گذشته توقف کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدمهدی شب زنده دار عضو فقهای شورای نگهبان در نخستین جلسه درس “الفائق فی الاصول” که در مسجد  اعظم قم برگزار شد، تحول در امور آموزشی حوزه را امری ضروری و لازم دانست و گفت: اگر روزی حوزه به این نتیجه رسید و امکانات آن اجازه داد واقعا باید در کتب فقهی و اصولی علی رغم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عبدالحسین خسروپناه استاد و پژوهشگر فلسفه دین و رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در بخش اول گفتگوی خود به تشریح دیدگاه‌های خود درباره «فقه اجتماعی» و برخی مسائل روز جامعه پرداخت. او با تأکید بر اینکه فقه باید و حتماً با توجه به مسائلی که مبتلا‌به جامعه است ساختارمند شود، گفته است: امروزه علوم انسانی در جامعه ما رشد کرده، پس باید فقه اقتصاد، فقه تربیت، فقه سیاست، فقه امنیت، فقه دفاع و … را داشته باشیم و با همین میراث فقهی هم باید یک نظام اجتماعی ساخته و تدوین شود. حوزه‌های علمیه باید به …

شبکه اجتهاد: کودک ما، هم‌اینک، فرصت چهل ساله دیگری در اختیار ندارد. به سرعت و با جدّیت، باید فکری کرد. هم‌اکنون هر یک ساعت بایستی به اندازۀ یک سال پیش رفت!؛ که: الفرصه تمّر مرّ السحاب. پرده اول: چهل ساله چهار ساله! انسان چهل ساله‌ای را تصور کنید که به اندازه سن تقویمی خود رشد نکرده و اگرچه چهل سال دارد اما به مانند یک کودک چهار ساله است یعنی درطول زمان چهل ساله، تنها به اندازه چهار سال رشد کرده؛ نه از جهات قوای فکری و ذهنی و نه قوای جسمی و رفتاری و نه قوای روحی و روانی …

کتاب «درآمدی بر مبانی وحدت اسلامی، فرصت‌ها و چالش‌ها» اثر جدید حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین مختاری از سوی انتشارات دانشگاه مذاهب اسلامی چاپ و منتشر گردید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، «درآمدی بر مبانی وحدت اسلامی، فرصت‌ها و چالش‌ها» تالیف حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین مختاری رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در هفت فصل توسط انتشارات دانشگاه چاپ و روانه بازار نشر شده است. عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی امام خمینی(ره) و نویسنده اثر در فصول هفت‌گانه کتاب توجه و تاکید بر مباحث ذیل کرده است: ۱– مفهوم شناسی وحدت و تقریب و مولفه‌ها …

پژوهشگر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی اهم فعالیت‌ها و پژوهش‌های فقهی در دست اقدام در این گروه را تبیین کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام عبدالحسین یداللهی پژوهشگر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به معرفی فعالیت‌ها و کارهای در دست اقدام خود در این گروه اشاره و عنوان کرد: این پژهش‌ها به همت بنده و جمعی از پژوهشگران این گروه تالیف و روانه بازار نشر شده است. وی با بیان اینکه گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با هدف پژوهش‌های فقهی و اصولی و تصحیح و …

در بحث اجتهاد و تقلید گفتیم معیار اعلمیت، اقواییت در استنباط است؛ حتی طبق این نظریه ما به تجزی در اجتهاد قائل نیستیم چون تجزی در اجتهاد معنا ندارد؛ این آقا یا قوه استنباط دارد یا ندارد؛ اگر قوه استنباط دارد در هر کتابی وارد بشود همین است؛ بله تجزیه در فعلیت اجتهاد است؛ کسی در کتاب حج کار کرده است و در مکاسب کار نکرده است؛ این فعلیت است اما تجزی در اجتهاد که قوه استنباط در این کتاب داشته باشد و در آن کتاب نداشته باشد اصل این حرف غلط است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله سید محمدجواد …

فهرست اولیه دروس خارج فقه و اصول حوزه‌های علمیه سراسر کشور در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ با قابلیت جستجوی پیشرفته اطلاعات بر اساس استان، شهر، نام استاد، ماده درسی، مبحث درس، زمان و مکان جغرافیایی بر روی «شبکه اجتهاد» قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این فهرست که در حال بروز رسانی ‌است، شامل دروس خارج فقه و اصول حوزه‌های علمیه قم و مشهد بوده و قابلیت جستجوی زنده اطلاعات بر اساس، حوزه علمیه (استان و شهر)، نام استاد، ماده درسی، مبحث، مکان و زمان را دارد. در روزهای آتی این فهرست تکمیل خواهد شد و دروس دیگر شهرهای کشور و …

شبکه اجتهاد: دروس حوزه، از مقدمات گرفته تا سطوح عالی و خارج حوزه، و شیوه تدریس که در همه اینها مرسوم است، این شیوه از تدریس اولاً برای تبیین مسایل فقهی و ثانیاً برای پرورش روحانیون جهت آشنایی به نحوه ورود و خروج در مسایل و چگونگی تتبع در مسایل فقهی است. هدف درس خارج کسب ملکه اجتهاد توسط طلاب است. نوشتاری که در ادامه می‌خوانید رهنمودهای مرجع عالیقدر جهان تشیع آیت‌الله صافی گلپایگانی برای رسیدن به عالی ترین مدارج علمی بر اساس شیوه استنباط فقهی و سیره عملی استادشان، حضرت آیت‌الله بروجردی(ره)، می‌باشد. مبنای قرآنی ضرورت وجود حوزه‌های علمیه …

مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه گفت: تا کنون موفق به تولید محتوا برای ۴۸ عنوان درسی شده‌ایم که به چاپ رسیده و ۴۰ عنوان دیگر نیز در دست اقدام است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین سید حمید جزایری با بیان اینکه دفتر تدوین متون درسی از واحد‌هایی است که مستقیما زیر نظر مدیر حوزه‌های علمیه اداره می‌شود، گفت: مهم ترین رسالت این دفتر پشتیبانی و تولید متون و منابع آموزشی حوزه‌های علمیه اعم از متون درسی، کمک درسی، روش تدریس و دروس اقتضایی با رعایت تمام ضوابط و معیار‌های لازم است. تولید محتوا برای ۴۸ عنوان …

در تألیف این کتاب تلاش شده ضمن حفظ دقت‌های خاص اصولی و اجتهادی، با ادبیاتی روان و فصیح و باذکر مثال‌های خاص فقهی موضوعات کاربردی فوق برای طلاب به طور دقیق بررسی و روشن شود و با ارجاع به کتب فقهای و اصولیان معاصر و سلف، محققان فعال حوزوی بتوانند بیشتر با تراث علمی شیعه آشنا شوند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام حسین اثناعشری مشاور مدیر حوزه‌های علمیه در امور فقه معاصر‌ نسبت به تدریس کتاب «الفائق فی الاصول» به صورت آزمایشی یادآور شد: این کتاب از امسال جزء برنامه درسی رسمی حوزه قرار گرفته و طلاب پایه نهم و …

شبکه اجتهاد: وقتی هنوز نوجوان بودم تصمیم به تدریس گرفتم حدوداً ۱۶ ساله بودم؛ بدون دنگ و فنگ‌های امروزی یک اطلاعیه تهیه کرده و اعلان درس نمودم، هنوز امکان تدریس آزاد کمابیش وجود داشت؛ به قول مردم کوچه و بازار، چون “دست زیاد بود” جبراً باید خودم را می‌کشتم تا بتوانم یک درس ایده آل ارائه کنم، بهترین آزمون هم همین بود؛ اگر یک روز ناموفق درس می‌گفتم فردا درسم تعطیل می‌شد! همه‌ی اساتید کم‌وبیش همین حال را داشتند؛ یادش به خیر؛ چه نشاطی بود و همین تدریس چه انگیزه‌ای برای ادامه‌ی کار می‌داد؛ آرام آرام بساط تدریس آزاد در …

حاجی ده آبادی گفت: در سال تحصیلی جدید به دنبال راه اندازی فقه علوم انسانی هستیم، امیدواریم بتوانیم با همفکری اساتید و متخصصان این امر، کرسی خارج فقه علوم انسانی را نیز تأسیس نماییم. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر محمدعلی حاجی ده آبادی، رئیس مجتمع آموزش عالی علوم انسانی در مراسم آغاز سال تحصیلی جدید این مجتمع، اظهار داشت: با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری حکومت اسلامی، بحث علوم انسانی با رویکرد اسلامی مطرح شد؛ علی رغم همه تلاش‌های صورت گرفته، بحث علوم انسانی اسلامی همچنان جایگاه لازم خود را پیدا نکرده است. وی علوم انسانی را یکی از …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: ورود افراد به حوزه باید براساس ضوابط صورت پذیرد، تحول با تغییر در کتب درسی و تغییر در روند تدریس به تنهایی صورت نمی‌پذیرد، سابق، وقتی طلبه می‌آمد، پای درس استاد می‌نشست تنها برای حفظ درس و سخنان استاد نبود بلکه برای فهم بود. حوزه باید سنتی عمل کند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علی‌اکبر مسعودی خمینی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در خصوص نقش و رسالت حوزه در شرایط کنونی کشور به شفقنا گفت: حوزه از اول انقلاب تاکنون یک اشتباه بزرگ کرده و آن اینکه از دولت بودجه گرفته …

حجت‌الاسلام ‌اثنی عشری با اشاره به الزامات رونق علمی در حوزه، فقه و اصول را مهم ترین دانش برای تدوین قوانین دانست و تأکید کرد که نباید در حوزه احساس عقب ماندگی نهادینه شود و طلبه باید جایگاه خود را در حوزه درک کند. به گزارش شبکه اجتهاد، با شروع فعالیت آیت‌الله اعرافی در راس مدیریت حوزه‌ها‌ی علمیه و ارائه طرح‌ها‌ی جدید ایشان برای شتاب بخشی به روند تحول در حوزه، بارقه‌ها‌ی امید در بین تحول خواهان بیش از گذشته روشن شد. راه اندازی دفتر فقه معاصر به منظور پاسخگویی به نیازهای نظام اسلامی یکی از فعالیت‌ها‌ی ارزشمندی بود که …

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی‌اکبریان، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چندی قبل در نشست «انقلاب اسلامی و توسعه فقه» در سخنانی به ریشه شکل‌گیری انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: در جریان انقلاب اسلامی، حرکت‌ها و جریانات مختلفی شرکت داشتند، اما هیچ حرکتی به بسامدی و قدرت و تأثیرگذاری مبنای فقهی حضرت امام(ره) نبوده است. او ادامه داد: شاید جناح‌های سیاسی دیگری نیز در جریان شکل‌گیری انقلاب نقش داشتند و نمی‌شود انکار کرد، اما هم قدرتی که مبنای فقهی امام و مبنای ولایت‌مطلقه و هم قدرت تأثیرگذاری حیثیت فقهی و مرجعیت حضرت امام است، …

۸۰ ناشر در چهارمین نمایشگاه تخصصی کتب حوزوی و معارفی حوزه علمیه خراسان، به مدت یک هفته، بالغ بر ۷ هزار عنوان کتاب را در این نمایشگاه عرضه می‌کنند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، بیش از ۸۰ ناشر در چهارمین نمایشگاه تخصصی کتب حوزوی و معارفی حوزه علمیه خراسان از شنبه ۳۱ شهریور ۹۷ کتاب‌ها‌ی خود را در محل مدرسه علمیه آیت‌الله خوئی(ره) عرضه می‌کنند. این نمایشگاه از ساعت ۸ تا ۱۸ شنبه، ۳۱ شهریور تا جمعه ۶ مهرماه ۹۷ برای عموم و به ویژه طلاب علوم دینی دایر است و ۵۰ غرفه برای بیش از ۸۰ ناشر کشوری و بین‌المللی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: شاخت در خصوص پیاده‌سازی فقه اسلامی در امپراتوری عثمانی به عنوان یکی از مهم‌ترین سلسله‌های اسلامی و طرفدار پیاده‌سازی فقه حنفی که مورد بحث او به عنوان محور بررسی فقه اسلامی است آورده است: ترکان در آغاز قدرت یافتن خود، نسبت به جاری‌سازی فقه اسلامی در تمامی ارکان حکومتی خود تأکید زیادی نداشتند به همین دلیل تا مدت‌ها گرایش‌های صوفیانه و شریعت ستیزانه در میانشان رایج بود و حقوق عرفی و اداری نسبت به حقوق شریعت غلبه داشت و مسائل غیر اسلامی چون عوارض دوره‌ای دوشیرم که از مسیحیان دریافت می‌شد و یا مالیات بر عروس و …

در هریک از اداور تاریخی، نقاطی بر پدیداری رویکردی نو در آن دوره وجود دارد. این نقاط مهم تاریخی، سرآغاز هر دوره به شمار می‌آیند و گاه با برآمدن یک پژوهش، گاه با ظهور یک خاورشناس و گاه با رخ دادن یک رویداد نقطه‌یابی می‌شوند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نوزدههمین شماره دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی «حدیث پژوهی» به صاحب امتیازی دانشگاه کاشان، مدیر مسئولی محسن قاسم پور و سردبیری سیدرضا مودب چاپ و در ۳۰۰ صفحه منتشر شد. این شماره حاوی مقالاتی چون: «واکاوی جایگاه ارزیابی متن روایات سبب نزول در میان روش‌های مرسوم» به قلم محمدجمال‌الدین خوش‌خاضع و سیدکاظم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: شعایر دینی و به‌خصوص شعایر حسینی، از موضوعاتی است که کمتر به‌صورت فقهی و دقیق، مورد بررسی قرار گرفته است. به همبن جهت، حجت‌الاسلام حسن قیومی از اساتید حوزه علمیه و دانشگاه قم، در گفتگوی اختصاصی با «شبکه اجتهاد»، به بررسی فقهی مسئله شعائر دینی پرداخت. او در این گفتگو، به زوایای کمتر پرداخته‌شده‌ای از این موضوع مهم پرداخت.

راهبری چیست؟ آیا می‌توان مرتبت امامت و راهبری را برای حوزه تصویر کرد؟ اگر آری، حوزه راهبر چه مختصات و ویژگی‌‌‌هایی دارد؟ با چه بسته سیاست‌‌‌ها و راهبردهایی میتوان به حوزه راهبر نایل شد؟ چه خلاها و فقدانهایی در الگوها و طرح واره‌‌‌های مرسوم فعالیت‌‌‌های حوزوی برای نیل به حوزه راهبر وجود دارد؟ موانع تاریخی، تمدنی ما در نیل به حوزه راهبر چه مواردی است؟ شبکه اجتهاد: برای تجمیع و تالیف عقلانیت موجود در نیل به حوزه راهبر ما برآن شدیم تا در گام اول به مطالعه مدلهای رایج در بین روحانیون در باب راهبری دینی پرداخته و با دغدغه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: توهین به عزاداری و شعائر حسینی بی‌تردید حرام است. در این حرمت تفاوتی میان ابزار توهین وجود ندارد. البته توهین به مجالس عزا به‌تنهایی سبب ارتداد نمی‌گردد؛ اما اگر به انکار ضروری دین بازگشت نماید، ارتداد محقق می‌شود

برنامه تلویزیونی «زاویه»، هفته گذشته با حضور حجت‌الاسلام ابوالقاسم علیدوست، رییس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دکتر محمود حکمت‌نیا، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از شبکه چهار پخش شد. در این برنامه موضوع نسبت فقه و اداره نظام اسلامی در تجربه چهل ساله پس از انقلاب مورد بحث قرار گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، در ابتدای برنامه استاد علیدوست در پاسخ به این سوال که آیا نظم امروزی جامعه ایران فقهی است یا خیر؟ گفت: برای پاسخ به این سوال ابتدا باید تعریف فقه را …

اختصاصی شبکه اجتهاد: طبق گزارشات تاریخی در قرن چهارم هجری «القادر بالله» خلیفه عباسی به چهار تن از علمای چهار مکتب فقهی مشهور آن زمان یعنی «ابو حسین قدوری» مطابق مذهب «ابوحنیفه»، «ابو محمد عبدالوهاب» مطابق مذهب «مالک بن انس»، «ماوردی» مطابق مذهب «محمد بن ادریس شافعی» و «ابوالقاسم خرقی» مطابق مذهب «احمد بن حنبل» رساله‌هایی بنگارند، سپس «القادر بالله» فرمان داد که مردم فقط طبق آن کتاب‌ها عمل نمایند. این امر تأثیر بسیاری بر حصر مکاتب فقهی اهل سنت بر این چهار مذهب داشت به خصوص که محاکم قضا نیز مکلف به اجرای احکام و حدود بر اساس فتاوای …