اجتهاد و اصول فقه

ما غدیر را نه تنها موجب افتراق نمی‌دانیم بلکه آن را محور وحدت می‌دانیم. چون حدیث غدیر بین فریقین متواتر است و با قرائن زیادی که در این حدیث وجود دارد به هیچ‌وجه مسئله‌ی دوستی در کلمه «مولی» مطرح نیست که پیغمبر به مردم بگوید علی را دوست داشته باشید، بر بیعت کنندگان امر فرمود که با «السلام علیک یا امیرالمؤمنین» به علی بن ابیطالب سلام کنند. از اول تا آخر خطبه، موضوع جانشینی و حکومت امیرالمؤمنین بر مردم مطرح است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) طی سخنانی به مناسبت عید غدیر …

شبکه اجتهاد: آنچه به عنوان حدیث غدیر و به نام روز غدیر می‌شناسیم، روایت و حکایتی درباره رخدادی است که در سال دهم هجرت، روز هجدهم ذی حجه، در منطقه غدیر خم رخ داد؛ چنان که روایات تاریخی گزارش کرده اند، طی آن، رسول خدا (ص) در حالی که پس از انجام تنها حج تمتع خود به مدینه باز می‌گشت، مردم را در این نقطه نگاه داشت، و علی علیه السلام را با تعبیری که در احادیث آمده «من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه » به عنوان «ولیّ مؤمنان» پس از خود معین کرده است: «علی ولی کل مومن من …

مرحوم نایینی کسی است که تا آخر رفته و صاحب مکتب است، ایشان به حوزه‌های علمیه کنایه می‌زند و می‌گوید امام صادق(ع) یک جمله فرمود «لاتنقض الیقین بالشک» از این یک عبارت چند جلد کتاب نوشته شده است، ولی این همه آیه راجع به عدالت و حریت داریم، ولی هیچ استفاده‌ای از آن نشده است؛ لذا ما هیچ کتابی نداریم که مثل فقه از آیات مربوط به عدالت قواعد عدالت را استخراج کند، چون کسی وقت نمی‌گذارد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی «تحولات تاریخی مفهوم فقه و آثار جدایی از آن اخلاق»، به همت پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب …

استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: علامه طباطبایی تاکید دارد که مسلمین اگر دچار انحطاط و سقوط شده‌اند، به خاطر اکتفا به اجساد احکام شرعی و اعراض از روح آن است، در واقع جسد بدون روح خاصیتی ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری، در نشست علمی «مبانی و پیش‌فرض‌های استنباط اخلاقی از قرآن» که از سوی انجمن معارف دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد با بیان اینکه دیدگاه‌های مختلفی در مورد اینکه آیا اخلاق جزء شریعت است یا امری در کنار شریعت است وجود دارد ولی آنچه قابل اثبات است این است که  بخشی از …

یکی از چالش‌های ما در علوم انسانی، مسدود بودن باب نقد و نظر در جمهوری اسلامی است، لذا عملاً دانشگاه‌ها جرات ورود به این مباحث را به‌صورت شفاف ندارند. علی‌رغم رشد فزاینده در مهندسی و پزشکی، در علوم انسانی دچار رکود شده‌ایم. حوزه‌ها نیز در صورتی رشد می‌کنند‌‌‌ که نقد آزاد باشد؛ اما امروزه، اگر طلبه‌ای امری را که با نظر مشهور مخالف است نقد کند، متهم می‌شود. این فضا فراهم نشده است و باید فضاسازی شود تا افراد آزادانه بتواند وارد مقولات فقهی شوند و به فعالیت بپردازند. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌‌الاسلام دکتر حمید فغفور مغربی، علاوه بر فعالیت …

اثر جدید حجت‌الاسلام والمسلمین احسان سرخه‌ای، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با عنوان «روایت کتاب محور احادیث شیعه» روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب حاضر با نظر به شواهد تاریخی، رجالی، فهرستی و نیز روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام با نگاه به نحوه انتقال تراث حدیثی شیعه، آن را به عنوان موضوع مقدمی برای معیارهای صحیح ارزیابی و اعتبارسنجی احادیث شیعه، مورد بحث و بررسی قرار داده است. نگارنده ضمن تبیین مفاهیم مورد نظر در نوع انتقال تراث حدیثی، به شیوه انتقال آن در بازه زمانی حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام تا تدوین کتب اربعه و نیز پیامدها و …

کتاب «روش اجتهادی تراکم امارات و آثار فقهی و اصولی آن» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر متقی املشی به همت «انتشارات عصر جوان» به چاپ دوم رسید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این کتاب در سه بخش «مباحث مقدماتی»، «مباحث مربوط به تراکم اَمارات» و «آثار فقهی و اصولی تراکم امارات» به رشته تحریر درآمده است. بخش اول، مباحث مقدماتی که ۱۲ مبحث است: ۱- تقسیم علم حصولی به تصور و تصدیق و تعریف آن دو؛ ۲- تعریف علم منطقی؛ ۳- تعریف علم عقلی و علم عادی؛ ۴- معانی یقین؛ ۵- قطع؛ ۶- ظنّ؛ ۷- علم عرفی و ظنّ اطمینانی؛ ۸- ظانّی …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی از نحوه آشنایی شهید مطهری با علامه طباطبایی در سال ۱۳۳۰ و مباحثه علمی ایشان می‌گوید:

شبکه اجتهاد: برخی محققین معتقدند که روایت شدن یک کتاب توسط یک راوی، به منزله‌ی قبول احادیث آن کتاب بوده است. همچنین شاید بتوان گفت: تصوری عمومی در حوزه‌ی حدیث چنین است که حضور یک راوی در سند یک حدیث، به معنای قبول آن حدیث در نزد اوست. اما شواهد مختلفی بر خلاف این تصور وجود دارد که نشان می‌دهد اتجاه عمومی اصحاب در قرون نخستین، اینچنین نبوده است. توضیح اینکه: شیوه‌ی انتقال احادیث در شیعه به صورت مکتوب بوده است. این اتفاق از طبقه‌ی دوم راویان (شاگردان راویان مستقیم) بسیار متعارف شده و در طبقات بعد کمتر حدیثی می‌توان …

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه در تبیین سیره فقهی آیت‌الله خامنه‌‌ای گفت: مشابه روش حضرت امام در ایجاد ارتباط بین آیات و روایات را رهبر معظم انقلاب دارند که از جمله مباحث مهم در این زمینه تحلیل واژگان است. به طور مثال ذیل آیه جزیه اکثریت فقها کتاب را به تورات و انجیل معنا کرده و حتی علامه حلی آن را مجمع علیه دانسته است اما رهبر انقلاب تعبیر تورات و انجیل از «من الذین اوتوا الکتاب» را از باب غلبه وجود‌ می‌دانند؛ چرا که در جزیره العرب آن زمان دو گروه مسیحی و یهودی بودند اما طبق قاعده …

حجت‌الاسلام رضا غلامی ضمن اشاره به اهمیت و ضرورت ایجاد تحول در فقه تصریح کرد: امروز همچنان فقهایی در حوزه‌های علمیه زیست می‌کنند که عقل در فقه را همچون اکل میته تلقی می‌کنند و تا می‌توانند از خیزش آن در فقه جلوگیری می‌کنند. به نظر می‌رسد مخالفان توسعه محدوده عقل در فقه تمدنی نگرانی‌هایی دارند که جا دارد به آن‌ها توجه نمود و نگرانی‌های منطقی را رفع کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «گستره عقل در فقه تمدنی» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانیِ اسلامی صدرا و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به مبحث تکثرگرایی دینی در حوزه اجتهاد مطرح کرد: اجتهاد یک شمشیر دو لبه است. ما باید بدانیم که چگونه می‌شود به وسیله «اجتهاد» و «تفقه» نزاع را حل کنیم تا بتوانیم مذاهب را بر سر یک سفره بنشانیم. به گزارش شبکه اجتهاد، دهمین نشست دوره‌‌ای «مدرسه فقه و اجتهاد مقارن» به همت انجمن علمی مذاهب فقهی دانشکده مذاهب برگزار شد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین رجبی به ارائه موضوع «بررسی نظریه تعدد اجتهاد و نقش آن در نحوه تعامل با مذاهب» پرداخت و حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسلامی به عنوان ناقد در …

استاد درس خارج حوزه علمیه قم تاکید کرد: حضرت آقای سیستانی در رساله خبر واحد در تعادل و تراجیح و در جاهای دیگر، تصریح می‌کنند به این‌که هر روایتی که مخالف روح شریعت باشد، قابل قبول نیست. ایشان در این دو صفحه صریحاً و واضح می‌فرماید روح شریعت مثل کرامت انسان و عدالت. هر روایتی با کرامت انسان، با عدالت سازگاری نداشت، حجیّت ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، محمد عندلیب همدانی، استاد درس خارج فقه حوزه علمیه قم، به سؤالات کسانی پاسخ داد که کرامت ذاتی انسان و لزوم برخورد تند با پیروان سایر ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی جز اسلام …

شبکه اجتهاد: قم از قرون اولیه اسلامی یکی از مراکزی بود که شیعیان در آن حضوری پر رنگ داشتند و به خصوص وجود مرقد مطهر حضرت معصومه (س) ویژگی خاص و سرمایه معنوی ممتازی به آن داده بود. کاروان علم و دانش و تعلیم و تعلّم معارف و احکام اسلامی که سرچشمه نخست آن قرآن کریم و به دنبال آن سخن و سنّت پیامبر اکرم(ص) و ائمه طاهرین(ع) بوده، مراکز و مدارس تعلیم و تعلّم را شکل داده که در ادبیات بیش از هزار ساله جوامع شیعی به «حوزه‌های علمیه» نامیده می‌شوند. در شهر قم و از دیرباز، در جوار …

استاد محقق داماد در بیان مثالی ساده در فقه مقاصدی می‌گوید اگر شلاق زدن به خانم بی‌شوهری که ارتباط نامشروع داشته است موجب شهرت و رسمی شدن فاحشه‌گری او شود، این کار خلاف است. وی همچنین بیان داشت که ازدواج دوم مرد در صورت ضرر روحی و روانی به زن اول او باطل است. شبکه اجتهاد: فقه مقاصدی در یک تعریف ساده، فقهی است که در هنگام استنباط احکام شرعی به مقاصد شارع توجه ویژه‌ای دارد. به عنوان نمونه، اگر معتقد باشیم که مقصود شارع مقدس اسلام از تحریم ربا پیشگیری از ظلمی ‌است که در ربا وجود دارد، درک …

آیا شیعه می‏‌تواند اصحاب مکاتب مخالف را به معتقداتشان الزام، و آثار صحت را بر عمل آنان – علی‌رغم فقدان شرایط لازم- مترتب سازد؟ به گزارش خبرنگار اجتهاد، هر یک از احکام فقهی، دارای شرط‏‌ها و قیودی است که صحت و بطلان عمل مکلف منوط به رعایت و عدم رعایت آنها، و مورد اختلاف نظر پیروان مکاتب مختلف است. این دوگانگی در دیدگاه‌‏های فقهی، در زمان معصومین(ع) پرسش‌هایی را در مورد چگونگی تعامل پیروان دو مذهب برانگیخت؛ پرسش‌هایی که زمینه ساز ظهور و تبلور قاعده‏ای فقهی به نام الزام گشت. قاعده الزام، قاعده‏ای است فقهی که شیعه را مجاز می‏‌سازد …

کتاب «ترجمه و شرح الفائق فی الاصول» اثر سید علی پنج تنیان در ۵۰۴ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، بیان مسائل اصولی با تأکید بر مسائل مورد نیاز در استنباط احکام فروع جدید، امری بسیار مهم و لازم برای پویایی فقه در زمینه‌های جدید علمی و عملی است. این همان غایتی است که کتاب ارزشمند «الفائق فی الاصول» برای نیل به آن نگاشته شده است. کتابی که در راستای تحقق منویات ارزشمند رهبر معظم انقلاب و دیگر مراجع عظام تقلید است. مؤلف در ابتدای مقدمه آورده است: همه تلاش خود را کردم …

کتاب «آسیب‌شناسی ترجمه‌های فارسی آیات فقهی»، اثر حجت‌الاسلام معین، مدرّس حوزه علمیه خراسان، منتشر شد. به‌ گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «آسیب‌شناسی ترجمه‌های فارسی آیات فقهی» اثر حجت‌الاسلام جواد معین، دانش آموخته سطح چهار و مدرس این حوزه و استاد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، منتشر شد. بنا بر این گزارش، با توجه به اینکه از ترجمه می‌توان به‌عنوان تفسیری گذرا و اجمالی یاد کرد، در این کتاب ترجمه فارسی «آیات فقهی» قرآن کریم، در بین ۱۲ ترجمه معاصر مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش نشان از آن دارد که دانش فقه به‌عنوان یکی از دانش‌های …

فقه راهبردی پس از موقعیت شناسی، مسیر حرکت جریان فقاهت و اجتهاد را از بالا و در سطح کلان مدیریت می‌کند سپس راهبرد مناسب را در اختیار فقه قرار‌می‌دهد. در غیر این صورت فقه دستخوش جهت‌دهی سایر نظامات و الگو‌ها خواهد شد و دیگران برایش نسخه پیچی خواهند کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی نهاوندی، استاد حوزه علمیه قم و مدیر گروه پژوهشی فقه ارتباطات، هنر و رسانه مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در یک نشست علمی، با حضور جمعی از فضلا و دانش‌پژوهان مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد (ع) مشهد، از ضرورت ارتقا فقه …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم گفت: لازم است به ظرفیت‌های فقه توجه کنیم چون ظرفیت‌های زیادی در آن نهفته شده است و می‌‌تواند به سوالات ما پاسخ بدهد و تا می‌توانیم باید از فقهِ عذر، یعنی فقه اصول عملیه فاصله گرفته و به سمت فقه کشف برویم. همچنین ما یک اجتهاد به معنی اخص و یک اجتهاد به معنی اعم داریم و معتقدیم این فقه در فهم همه گزاره‌های دینی مورد نیاز است بنابراین اگر کسی واقعاً بخواهد فهمنده دین باشد باید از این روش یعنی اجتهاد به معنی اعم استفاده کند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، …

عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین با تجلیل از سفر اخیر مدیر حوزه‌های علمیه به کشور عراق، به تشریح اهمیت تعامل بین حوزه قم و نجف پرداخت و الگوهای عملی تعامل را تبیین کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین بنیادی، عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با اشاره به اهمیت سفر اخیر استاد علیرضا اعرافی به عراق به «رسا» گفت: مهم ترین بحثی که امروزه بین این دو کشور دوست (ایران و عراق) مطرح است، وجود یک نگاه مذهبی و نزدیکی فرهنگی بین دو کشور است، چرا که حوزه علمیه قم و حوزه علمیه نجف، دو نهاد …

همایش بین‌المللی «ظرفیت‌شناسی اصول فقه در حل مسائل نوپدید با رویکردی مقارن» به همت پژوهشکده فقه و حقوق دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با سخنرانی اساتید احمد، ابوالقاسم علیدوست و مهدی هادوی تهرانی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، با ظهور انبوه فراوان از موضوعات نوپدید و دستاوردهای علمی و فنی در زمینه‌های مسائل پزشکی و  انواع معاملات جدید و وجود شبهه در کارایی ادله و منابع لفظی در قرآن و سنت از جهت شمول مطلقات و عمومات نسبت به مصادیق مستحدث و نیز تعیین قلمرو عرف در استنباط‌ها و خصوصا در نظام‌سازی‌ها …

شبکه اجتهاد: انقلاب اسلامی ایران تولید کننده‌ی یک مکتب معرفتی جامع و بی‌بدیل است که طرحی نو در اسلام‌شناسی درافکند و بدین واسطه جهان معنایی جدیدی متولد شد و در این عالَم، افق‌های جدیدی در عرصه‌ی شناخت هستی و انسان، معرفت و سیاست، اجتماع و مدیریت به روی بشریت گشوده شد. بنیان این مکتب معرفتی را نظام فکری حضرت امام خمینی (ره) تشکیل می‌دهد. از این رو پرسش از چگونگی تبدیل نظام فکری امام خمینی به مکتب معرفتی انقلاب اسلامی می‌تواند الهام بخش ما در برقراری نسبت عمیق‌تر با امام و انقلاب و آینده ایران اسلامی باشد. چرا که شخصیت …

آنچه مورد نفی قرار گرفته این است که مثلا تمام احکام و مسائل اقتصادی از سوی ائمه(ع) به صورت دسته‌بندی شده در اختیار ما قرار گرفته باشد. کسانی که قائل به وجود فقه نظام هستند، مقصودشان مجموعه دسته‌بندی شده و منظم از مسائل موجود و در دسترس است که امکان آن بیان گردید. به گزارش شبکه اجتهاد، سومین کرسی علمی گروه اصول فقه مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم‌السلام) با حضور استاد ابوالقاسم علیدوست و استاد جعفر نجفی بستان با موضوع «فقه نظام در کشاکش نفی و اثبات» به صورت حضوری و مجازی با حضور طلاب و فضلای حوزه علمیه برگزار …

آیت‌الله سبحانی، گفت: باید تلاش کرد که جلوه‌‌های حوزه علمیه و روحانیت در حرم مطهر رضوی و اطراف آن نمود بیشتر بیابد و مرکزیت دروس حوزوی همچون گذشته به حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام بازگردد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله جعفر سبحانی در دیدار اعضای کارگروه مدرسه علمیه تابستانی حرم مطهر رضوی ضمن ابراز خرسندی از تدارک طرح دارالعلم و مدرسه تابستانی طلاب منتخب کشور که مرداد ماه در حرم مطهر رضوی برگزار خواهد شد، گفت: در گذشته به واسطه مدارسی که در حرم مطهر حضرت رضا علیه‌السلام فعال بود، این آستان مقدس محل برگزاری بسیاری از درس‌ها و مرکز …

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی گفت: فقه نباید به موضوعات نگاه انفعالی داشته باشد بلکه باید ریل گذاری اصلی و جهت‌گیری کلی را انجام دهد چراکه هر موضوعی در ساحت دین ارزشی دارد و اگر نتوانیم رابطه بین آنها را پیدا کنیم و رتبه‌بندی موضوعات را بشناسیم دچار مشکل‌ می‌شویم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نودودومین جلسه «شنبه‌های فقهی» با ارائه اسماعیل پرور، عضو هیئت علمی گروه اصول فقه فرهنگستان علوم اسلامی و از شاگردان استاد سید منیرالدین حسینی شیرازی با موضوع «بررسی موضوع شناسی و موضوع سازی در فقه» در جمع فضلای حوزه علمیه قم برگزار شد. از آن …

شبکه اجتهاد: نام و یاد و نشان مکتب اصولی بیش از واقعیت آن به بحث‌ها گذاشته می‌شود. عمدتا مکتب فقهی بر سر زبان‌ها است و اگرچه بحثی علمی نسبت به عناصر و محتوای آن در میان نیست و بیشتر طرح اسم و ذکر یاد و نامی از آن است؛ در درجه بعد مکتب اصولی قرار دارد که آن هم بدتر از مکتب فقهی، فقط حظ و بهره و سهمی که از حوزه برده این است که گاه و بیگاه یادی از آن صورت می‌گیرد یا عنوان آن مطرح می‌شود. در باره فواید طرح مکتب فقهی و اصولی باید گفت که …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ضمن اشاره به نگاه امام خمینی(ره) به فقه و جامعه تصریح کرد: یک برداشت این است که گویا حضرت امام به دانش فقه صرفا مصلحت‌اندیشانه نگاه می‌کردند و به موازین و چارچوب اصلی اجتهاد چندان پایبند نبودند. این نگاه کاملا نادرست است به خاطر اینکه امام صریحا و عمیقا به موازین فقهی ملتزم بودند. به گزارش شبکه اجتهاد، سالروز ارتحال بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) فرصتی مناسبی است برای بازخوانی اندیشه‌های فقهی و اجتماعی ایشان و تلاش برای تحلیل و چاره‌جویی برای مشکلات امروز جامعه ایران بر اساس مبانی فکری …

از آثار جدید انتشاریافته مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام در اردیبهشت‌ماه امسال این مرکز، رونمایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام اکبری شاهرودی مدیر دفتر انتشارات این مرکز با بیان این خبر، گفت: این مرکز عظیم تخصصی، با تمرکز بر محور پژوهش‌های فقهی معاصر و کاربردی، توانسته است خدمات بزرگی به عرصه تحقیقات بنیادین و مورد نیاز نهادهای مختلف تقنینی و اجرایی ارایه دهد. وی در ادامه به معرفی اجمالی آثار تازه نشر یافته مرکز فقهی اشاره کرده و افزود: اولین اثر، تقریرات درس استاد محمدجواد فاضل لنکرانی به زبان عربی با موضوع مقاصد الشریعه و عنوان «اطلاله علی …

شبکه اجتهاد: دانش فقه در میان دانش‌های متعدد اسلامی، علم به احکام شرعی و حلال و حرام الهی‌ می‌باشد که فقیه پس از تحصیل مقدمات علمی و ایمانی برای استنباط احکام از منابع و ادله مربوطه، اجتهاد‌ می‌کند و رهاورد جدّ و جهد او برای خودش و مقلدینش حجت است و در زمان غیبت امام معصوم(ع) که علم قطعی به معارف و احکام شرعی وجود ندارد بیش از این مقدار نه مقدور است و نه مطلوب. بسط و توسعه علوم به تناسب پیشرفت زمان، رو به افزایش است و در این فرآیند پس از آنکه احکام الهی در آیات قرآن …