اجتهاد و اصول فقه

آیت‌الله سیدکمال فقیه ایمانی، یار وفادار امام(ره) و رهبر انقلاب و از علمای برجسته اصفهان و مؤسس خیریه‌های درمانی و فرهنگی اصفهان، در سن ۸۷ سالگی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا دارفانی را وداع گفت. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید کمال فقیه ایمانی از شاگردان آیت‌الله بروجردی(ره) و امام خمینی(ره) و یار مقام معطم رهبری، از علمای برجسته اصفهان و مؤسس خیریه‌های درمانی و فرهنگی اصفهان، ساعتی قبل دارفانی را وداع گفت. این عالم وارسته هفته گذشته در بیمارستان عسگریه اصفهان به دلیل بیماری‌های زمینه‌‌ای ریوی و کلیوی، بستری شد که البته در روند درمان به کرونا نیز …

شبکه اجتهاد: مراد از امت، همان جامعه اسلامی یعنی جامعه تشکیل شده از مسلمانان با محوریت و پیشوایی پیامبر است. این جامعه که پیامبر آن را در بدو ورود به مدینه بنیان نهادند، همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد، با این تفاوت که محوریت پیامبر پس از رحلت ایشان جنبه معنوی یافته است. انسجام و یکپارچگی سیاسی این جامعه نیز با روی کار آمدن عباسیان و جدا شدن منطقه اندلس از سلطه دولت مرکزی آسیب دید و پس از آن تا به امروز، جهان اسلام به صورت یکپارچه تابع یک دولت مرکزی واحد نبوده است، ولی وحدت معنوی جهان اسلام …

شبکه اجتهاد: فهم سخنان شریف مرتضی همیشه ساده نیست. باید با ادبیات کلامی و جدلی دوران او و مکاتب کلامی شیعی و معتزلی کاملا آشنا بود تا بتوان مباحث کلامی او را حتی در موضوع امامت به خوبی درک کرد و فهمید. یکی از مواردی که سخنان او تاکنون به صورت کاملا ناصوابی فهم شده سخن مرتضی است در تنزیه الأنبیاء والأئمه درباره حادثه کربلا. هدف اصلی شریف مرتضی در کتاب تنزیه الأنبیاء پاسخ به شبهاتی است که درباره عصمت انبیاء و ائمه شیعه از سوی متکلمان مختلف ابراز شده بود و چون مرتضی به عصمت انبیاء و ائمه در …

کتاب جدید استاد حیدر حب‌الله، پژوهشگر لبنانی و مدرس خارج فقه حوزه علمیه قم با عنوان «عاشورائیات» در بیروت چاپ و به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چاپ اول کتاب «عاشورائیات» شامل دراسات، مقالات و پرسش و پاسخ‌های استاد حب‌الله پیرامون حرکت امام حسین(ع)، شعائر حسینی و مناسک دینی، عاشورا در تاریخ و حدیث، فقه عزاداری و … است که در دو مجلد، جلد ۱۲۷ صفحه و جلد دوم ۳۲۱ صفحه مکتوب و از سوی نشر دار الولاء لبنان منتشر شده است. استاد حیدر حب‌الله در سال ۱۳۵۱ شمسی در شهر صور لبنان دیده به جهان گشود. …

چاپ اول کتاب «صدسالگی حوزه قم»؛ مجموعه مقالات به مناسبت صدساله شدن حوزه علمیه قم، به کوشش حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری در اواخر زمستان سال ۱۳۰۰ هجری شمسی (۲۲ رجب ۱۳۴۰ق ) وارد قم شد و این نقطه  آغازین تأسیس حوزه قم است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان، استاد تاریخ و رئیس کتابخانه دانشگاه تهران در آستانه این صدسالگی کوشیده است مجموعه مقالاتی به مناسبت صدساله شدن حوزه علمیه قم تدوین و تهیه نماید. کتاب «صدسالگی حوزه قم» در ۶۴۵ صفحه در قطع وزیری …

استاد تاریخ اسلام در نشست علمی «تحلیل قیام و زمانه امام حسین(ع) از نگاه شهید صدر» گفت: درباره قیام امام حسین(ع) و عاشورا مطالبی رواج یافته که نادرست است و با منابع تاریخی معتبر منطبق نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدهادی یوسفی غروی، عاشوراپژوه و استاد تاریخ اسلام حوزه، شامگاه ۲۳ مرداد در نشست علمی «تحلیل قیام و زمانه امام حسین(ع) از نگاه شهید صدر» که از سوی پژوهشگاه آن شهید برگزار شد، گفت: این اقوال براساس مطالبشان در کتاب «امامان اهل بیت؛ مرزبانان حریم اسلام» شهید صدر مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ این کتاب ماحصل سخنرانی‌هایشان در مجالس شهادت …

در بین اخبار پیاپی و تلخ مرگ‌ومیرها امروز خبر رسید که حجت‌الاسلام مهدی پیشوایی؛ پژوهشگر سیره امامان شیعه و به‌ویژه عاشورا نیز در ایام عزاداری سالار شهیدان، در ۷۶ سالگی بر اثر ابتلا به کرونا درگذشته است. شبکه اجتهاد: پیشوایی؛ طلبه‌ای مشکین‌شهری و عضو تحریریه مجله «درس‌هایی از مکتب اسلام» در دهه پنجاه بود که سه سال مدیریت داخلی این مجله را به عهده داشت و پس از انقلاب نیز در آن‌جا و نشریات «مبلغان»، «پیام حوزه» و «تاریخ اسلام در آینه پژوهش» قلم می‌زد. اوایل انقلاب بود که پیشوایی به منظور پالایش بخش‌های مربوط به تاریخ اسلام در کتاب‌های …

کتاب «تحلیل روایات اسلامی؛ مطالعاتی در احادیث فقهی، تفسیری و مغازی» تالیف اثر هارالد موتسکی به همراه نیکلِت بوخوف- وان در وورت و سن و. آنتونی است که توسط سیدمحمد موسوی‌مقدم ترجمه و  از سوی سازمان سمت منتشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب حاضر برای دانشجویان رشته الهیات (علوم قرآن و حدیث) گرایش علوم حدیث تطبیقی در مقطع دکترا به عنوان منبع اصلی درس «بررسی احادیث موضوعه در جوامع روایی فریقین» ترجمه شده است. مترجم در پیشگفتار خود بر این کتاب نوشته است: «کتاب پیش‌ رو با عنوان تحلیل روایات اسلامی، مطالعاتی در احادیث فقهی، تفسیری و مغازی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد شیخ محمد سند از شاگردان حضرات آیات میرزا‌‌هاشم آملی، گلپایگانی، تبریزی، وحید خراسانی و سید محمد روحانی است. او که در حوزه علمیه نجف صاحب کرسی دروس خارج فقه و اصول می‌باشد، چندین سال است در ایام ماه تابستان به مشهد و قم سفر می‌کند و در خلال ایام برای طلاب علاقه‌مندان به ارائه بحث فقهی و اصولی می‌پردازد. گزارشی که پیش روی شما قرار دارد، تقریر ده جلسه مباحث استاد سند است که در مدرسه آیت‌الله خوئی (ره) مشهد در تیرماه ۱۴۰۰ برای جمعی از فضلا، با موضوع «نظام حجیت» افاده شده و از سوی …

شبکه اجتهاد: با وجود اینکه سالانه ده‌ها کتاب درباره واقعه کربلا و قیام حضرت ابا عبدالله (روحی له الفداء) در ایران و جهان تشیع و اسلام منتشر می‌شود اما متأسفانه هنوز پژوهش تاریخی درباره عاشوراء چنانکه باید در همه ابعاد آن گسترش پیدا نکرده است. یکی از این موارد بازسازی مقاتل کهن است، نوشته اخباریان و مؤرخان سده‌های دوم و سوم قمری. تاکنون مقتل ابومخنف به شکل ناقصی بازسازی شده منتهی همین کار را باید درباره سایر مقاتل انجام داد. نویسنده این سطور این توفیق را داشت که تعدادی محدود از مقاتل امام حسین (ع) را از سده‌های دوم و …

شبکه اجتهاد: ما از دو درگاه‌‌ می‌‌توانیم درباره «علم دینی» و مدعایی که در این باب هست بحث کنیم. یکی از مسیر بحث از ماهیت علم و تعریف آن بر اساس مباحث جدید فلسفه علم است که کسانی دنبال یافتن نقطه نفوذی در آن برای وارد کردن امکان وجود «علم دینی» (علوم طبیعی یا علوم انسانی) در حیطه «علم» هستند. غالب آن‌ها، تکیه‌گاهشان، رفتن به دنبال نظریات نسبیت گرایانه است که بتوانند نشان دهند اطمینانی به دانش رسمی به‌عنوان علم قطعی نیست و خود غربیان هم قطعیت علم را نقد کرده‌‌‌اند و …‌‌ می‌‌توان راه‌های دیگری را هم برای علم …

ویژگی‌ای که آقای محسنی را متمایز می‌‌کند این است که ایشان یک متکلّم برجسته است. بنظرم بهترین کتاب در کلام را در حوزه علمیه نجف نوشته به اسم «صراط الحق فی المعارف الاسلامیه». کلام در حوزه نجف کمرنگ بود، همانطور که در ایران کلام کمرنگ است. به نظرم ایشان از آیت‏‌الله سبحانی در اینجا (حوزه علمیه قم) هم برتر است، حتی از آقای مطهری هم در کلام بالاتر است. شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرسول محقق بلخی از روحانیون فاضل افغانستانی مقیم حوزه علمیه قم است که در حوزه علمیه نجف در دروس امام خمینی و شهید صدر و بزرگان دیگر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: «حجیت خبر واحد» یکی از بحث‌های علمی کاربردی مهم در حوزه استنباط احکام دین است که آیت‌الله سیدعلی حسینی سیستانی به تدریس آن پرداخته است و نیز تقریر ارزشمند آن به همت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ربانی از اساتید و فضلای حوزه علمیه به رشته تحریر در آمده است. استاد محمد عندلیب همدانی از شاگردان حضرات آیات میرزاجواد تبریزی، فاضل لنکرانی و وحید خراسانی و عضو سابق جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است. او که اکنون به تدریس خارج فقه اصول و تألیف کتب علمی در حوزه علمیه مشغول است در گفتگویی با «موسسه به سوی اجتهاد»(۱) به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ۱) اسلام دین خاتم است و از همین‌رو، مشتمل بر جامع‌ترین، گسترده‌ترین و کامل‌ترین قوانین برای تکامل حیات فردی و جمعی بشر در دو ساحت دنیا و آخرت می‌باشد. چنین ویژگی‌هایی اقتضاء «درک سیستمی»، شبکه‌ای و منظومه‌ای از اسلام را دارد. منظومه بودن اسلام به معنی پشتیبانی کردن اجزاء و ابعاد آن از یک‌دیگر است. به عنوان مثال؛ علم کلام آن پشتوانه و پشتیبان علم اصول فقه آن و علم اصول فقه آن پشتوانه و پشتیبان علم فقه آن و علم فقه آن پشتوانه و پشتیبان علم اخلاق آن و… می‌باشد و فقدان یا ضعف هر کدام …

استاد سید عادل علوی، از مدرسان خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و از شاگردان آیان مرعشی نجفی و تبریزی صبح امروز به علت ابتلاء به ویروس کرونا در ۶۵ سالگی درگذشت.

کتاب «تکمله التبصره فی شرح التبصره» تالیف آیت‌الله محمد اسماعیل غروی تبریزی(ره)، یک دوره فقه استدلالی از طهارت تا دیات در ۱۰ جلد است که جلد نخست آن تحت اشراف آیت‌الله جعفر سبحانی در مؤسسه امام صادق (علیه‌السلام) منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فقیهان شیعه دو نوع فقه نوشته‌اند؛ برخی موفق به نگارش تمام ابواب فقه شده‌اند یعنی از طهارت تا دیات؛ برخی موفق به نگارش بخشی از کتاب‌های فقهی شده‌اند. گروه نخست نسبت به گروه دوم اندک هستند و از این قسم می‌توان مبسوط شیخ و شرایع محقق و جواهر را نام برد. از این رو، کتاب تکمله …

شبکه اجتهاد: بیش از ده روز از فوت علامه قاضی محمد اسماعیل عمرانی یکی از برجسته ترین علمای معاصر یمن که به وی لقب شوکانی عصر را داده بودند می‌گذرد. وی علاوه بر منصب رسمی مفتی یمن تا قبل از اتحاد یمن در سال ۱۹۹۰ ریاست دفتر رسیدگی به شکایات ریاست جمهوری و ریاست کمیته تدوین شریعت اسلامی را در پارلمان یمن به عهده داشت. او که با یک واسطه از شوکانی و سیزده واسطه از بخاری نقل روایت می‌کرد[۱] جایگاه بسیار بالایی در میان علمای معاصر یمن داشت. فوت وی که با مکانت علمی بالای خود یکی از عوامل …

استاد سید احمد مددی گفت: مشکلات این است که میزان آشنایت افرادی که بر روی علوم اسلامی کار می‌کنند با اسلام در حد شناخت احتیاط و معارف آن است و بعضی شاید اجتهادی داشته باشند. نشناختن فرهنگ، اصول و اصطلاحات دنیای اسلام از جمله مشکلات ماست. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد سید احمد مددی در سخنانی با تأکید بر فعالیت مجموعه‌های مختلف علمی در زمینه علوم انسانی اسلامی گفت: چاره‌ای نداریم جز این‌که با زبان علمِ دنیای امروز کار کنیم. در امور حقوقی، قضایی یا… نیاز به زبان علم دنیا داریم. در حقیقت ما باید درست بایستیم و حرف درست …

در روش شناسی فقهی، مطالعه روش فقه از منظر بیرونی و با رویکردی فلسفی انجام‌ می‌‌پذیرد. این نوع از مطالعه برای توجه دادن به این نکته است که آیا آنچه در رسیدن به حکم، به فقیه کمک می‌کند واجد عقلانیت است یا نه؟ این پرسش از جنس فلسفه علم و در بحث حاضر از جنس فلسفه فقه بوده و به پژوهشگر کمک می‌کند تا دریافت صحیحی از روش‌شناسی داشته باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: جلسه دفاعیه رساله سطح ۴ (دکتری) حوزه علمیه مشهد با عنوان «تحلیلی بر روش‌شناسی فقهی شهید صدر» توسط حجت‌الاسلام والمسلمین علی رحمانی، از سوی مدیریت مدارج علمی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در هر قضیه سه طرف داریم: موضوع، محمول، نسبت قضیه. برای حل مساله فقهی چند گام و مرحله را باید طی کنیم. گام اول: موضوع شناسی گام اول برای حل مساله فقهی این است که ما موضوع را تشخیص دهیم. موضوعات دو گونه هستند یا موضوعات مستنبطه هستند و یا صرفه. موضوعات مستنبطه یعنی شارع آن‌ها را اختراع کرده است و باید به ادله شرعی مراجعه کنیم. اما موضوعات صرفه یعنی آن موضوعات مخترع شارع نیست و باید در آن به عرف رجوع کرد مانند اینکه خون چیست و یا اینکه بیع چیست. اگر موضوع عرفی و …

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان تاکید کرد: اصلی‌ترین وظیفه قرار گاه فقاهت و مجتهدپروری تلاش در جهت ساماندهی دروس خارج است که با نظارت بر اساتید، حمایت از ایشان و نیز ارزیابی دقیق طلاب درس خارج محقق می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید احمد علم الهدی، نماینده ولی فقیه و امام جمعه مشهد در دیدار با اعضای قرارگاه فقاهت و مجتهدپروری حوزه علمیه خراسان با بیان خاطراتی از دوران حضور خود در درس خارج آیت‌الله سید محمدهادی میلانی و روش تدریس ایشان، یکی از مهمترین ویژگی‌های حوزه علمیه خراسان را باقی بودن آثار و برکات درس مرحوم آقای …

بحث عدل که همان حسن و قبح ذاتی است در مسائل علم اصول دو تأثیر دارد: یکی تأثیر مستقیم که مستقیماً مسأله‌‌ اصولی با خود حسن و قبح گره می‌‌خورد و دوم تأثیر با واسطه که به بحث مصلحت‌‌ها و مفسده‌‌ها برمی‌‌گردد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در ادامه سلسله نشست‌های علمی «مبانی کلامی اصول فقه» با موضوع «جایگاه و تأثیرات صفت عدل الهی در اصول فقه»، سومین نشست از فصل اول این سلسله نشست‌ها با موضوع «تأثیرگذاری صفات الهی در اصول فقه» به همت و مشارکت موسسه پژوهشی دانشوران، مرکز تخصصی آخوند خراسانی، پژوهشکده اسلام تمدنی و مدرسه عالی سطح چهار …

شبکه اجتهاد: برای اینکه یک خبر به مرتبه‌ی تواتر برسد باید به گونه‌ای پی در پی نقل شده باشد. معنای لغوی تواتر همین است؛ به این صورت که فلان راوی از راوی دیگر، تبعیت کند و عین همان خبری را که راوی اول نقل کرده منتقل کند. برای تحقق چنین حالتی باید سندها و مصادر روایت، متعدد باشد؛ لذا اگر روایتی، تنها یک سند داشت ولی به دلیل وجود قرائن خاصی، علم به صدور آن پیدا کردیم – مانند روایت «العمری» در باب حجیت خبر واحد که شهید سید محمد باقر صدر، نسبت به صدور آن، اطمینان دارد – این …

شبکه اجتهاد: مرحوم علامه محقق سید عبدالعزیز طباطبایی تقریباً بیشتر عمر خود را وقف حدیث غدیر کرد. هم با مرحوم آقای امینی سال‌ها همکاری کرد و هم در گردآوری منابع خطی حدیث غدیر و به‌ویژه تألیفات حدیثی اهل سنت تلاش کرد و هم در راستای تکمیل کتاب الغدیر کتاب‌ها و نوشته‌های مختلفی فراهم و تدوین کرد. تقریباً کتابی مهم در حدیث اهل سنت نبود که آن را در راستای گردآوری اسانید حدیث غدیر مورد کاوش و بررسی قرار نداده باشد. آن زمان بیشتر کتاب‌ها هنوز خطی بود و طبعاً این کار نیاز به زحمت و تلاش فراوان داشت. خود آن …

شبکه اجتهاد: علامه امینی برای اثبات صدور حدیث غدیر از چهار روش بهره جسته است که عبارتند از: ۱. اثبات وجود تواتر در نقل حدیث غدیر؛ ۲. احتجاج به حدیث غدیر از سوی اهل‌بیت(ع) و شماری از افراد در تاریخ؛ ۳. نزول شماری از آیات شاهدی بر صحت صدور حدیث غدیر؛ ۴. معرفی روز غدیر به عنوان روز عید مسلمانان. ۱. اثبات وجود تواتر در نقل حدیث غدیر علامه امینی برای اثبات وجود تواتر در نقل حدیث غدیر از دو روش بهره جسته است که عبارتند از: ۱. بررسی ناقلان حدیث غدیر در سده‌های مختلف؛ ۲. معرفی پدید آورندگان آثار …

متن ۲۴ عنوان کتاب در ۶۸ جلد از آثار آیت‌الله محمدمحسن آقابزرگ تهرانی (صاحب الذریعه و طبقات) به همراه کتب مرتبط با آثار ایشان، به زبان‌های عربی و فارسی از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تولید و عرضه شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از قهرمانان مدافع مکتب تشیع، بالاخص در ترجمه علمای امامیه همراه با آثار و دستاوردهایشان، مرحوم آقابزرگ تهرانی است که با تألیف «الذریعه» و «طبقات الشیعه»، عملا پاسخ امثال جرجی زیدان را داد و ثابت کرد که در طول اعصار و قرون، شیعه گرچه همواره در اقلیت بوده و از طرف سلاطین در فشار، ولی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش نسخه‌­ای از میراث موجود در یمن، توجه نگارنده را به خود جلب نمود. این نسخه دربردارندۀ حکمت­‌های زیبایی از امیرالمؤمنین علی (علیه الصلاه و السلام) بود؛ گویی بخش تازه‌­ای از حکمت‌­های نهج البلاغه یافت شده است.[۱] با دیدن این اثر ارزشمند، به تصحیح و تحقیق این اثر منحصر به فرد پرداخته شد و به یاری خداوند متعال پس از مدتی، این تحقیق به بار نشست و برای نخستین بار در ماه­‌های اخیر، به زیور طبع آراسته شد. هم­زمان با فرا رسیدن فرخنده‌­روزِ عید غدیر خم، شایسته است به معرفی این نسخه و تحقیقِ آن بپردازیم. …

شبکه اجتهاد: تا کنون شاهد خوانش‌های گوناگونی از غدیر بوده‌ایم: خوانش تاریخی، خوانش کلامی، خوانش ادبی و خوانش فقهی و مناسکی؛ خوانش تاریخی: که رایجترین خوانش از غدیر است و هدف آن کند و کاو در باره هر چیزی است که برای به دست دادن یک روایت قابل اعتماد از این رویداد به کار آید. پژوهش در باره مکان دقیق این رویداد، زمان دقیق آن، افراد حاضر در آن، متن کامل سخنان پیامبر، تعداد افراد حاضر، مقدمات وقوع رویداد از جمله محورهای این خوانش از غدیر است. منابع کهن و جدید تاریخی از جمله منابعی هستند که متون مربوط به …

کتاب «حرمت اهانت به مقدسات» تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین سید مجتبی نورمفیدی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و رئیس مؤسسه دارالمعرفه قم از سوی انتشارات مؤسسه بوستان کتاب در ۱۵۲ صفحه در قطع رقعی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در دین اسلام و سایر ادیان الهی و تمدنهای بشری اهانت به مقدسات امری مذموم و مستوجب عقوبت اخروی و دنیوی است. به همین دلیل، در قانون اساسی و قوانین عادی اکثر کشورهای جهان احترام به آزادی معنوی انسان‌ها از حقوق اساسی و مسلم آنها شناخته شده و هتک حرمت و شرافت انسان‌ها و اهانت به مقدسات آنان …

چهارمین نشست از سلسله نشستهای مبانی کلامی علم اصول با موضوع «جایگاه و تأثیرگذاری صفات الهی در اصول فقه» با حضور و ارائه استاد شیخ محمد سند در موسسه پژوهشی دانشوران مشهد برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه نجف اشرف در این نشست گفت: بسیاری از مباحث علم اصول متاثر از علوم دیگر است مثلا مباحث الفاظ بیش از هر علمی متاثر از معانی و بیان است. برخی از مباحث علم اصول در علم کلام نیز مطرح است و‌ می‌توان گفت از مسائل مشترک این دو علم است مسائلی مانند رابطه عقل و …