اختصاصی شبکه اجتهاد: الکافی تألیف ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق رازی بغدادی، معروف به شیخ کلینی است. این کتاب اولین کتاب از کتب اربعه شیعه و در زمره مجموعههای حدیثی مورد اعتماد نزد شیعیان شمرده میشود. کلینی در مقدمه اثر خود اصول و پیششرطهایی را که در تألیف کتاب رعایت کرده، ذکر کرده است. ما در این نوشتار برای یافتن شواهدی به جهت اثبات دیدگاه خاص او، منتخبی از احادیث و سرفصلهای بخشهای اصلی و فرعی کتاب را بررسی خواهیم کرد. سپس بهاختصار به اهمیت کتاب الکافی نزد شیعیان و برخی شروح آن اشاره میکنیم. این پژوهش منحصراً روی …
توضیحات بیشتر »صافی در شرح کافی؛ معرفی یک شرح ارزشمند بر الکافی
اختصاصی شبکه اجتهاد: کتاب «صافی در شرح کافی» (ملا خلیل قزوینی) از جهات مختلف بسیار حائز اهمیت است. این کتاب، تنها کتاب فارسی است که به صورت کامل، الکافی را شرح کرده است. ما فقط دو شرح داریم که به صورت کامل الکافی را توضیح داده باشد؛ یعنی هر سه قسمت اصول، فروع و روضه را شرح زده باشد. یکی مرآه العقول مرحوم مجلسی دوم است و دوم همین کتاب صافی در شرح کافی. این دو کتاب از این جهت نمونه و سرآمد سائر شروح هستند. باقی شروح و حواشی که تالیف شده، بخشی از کافی و بعضا بخشی از …
توضیحات بیشتر »نقش حمل بر متعارف در استنباط فقهی
آنچه بیش از همه در بحث اصول نقش متعارف را برجسته میسازد در بحث جمع عرفی است که بسیاری از مواقع میتوانیم مطلق را بر متعارف حمل کنیم. نکتهاش هم این است که اگر مدار جمع عرفی را اظهر و ظاهر بدانیم، ولو مطلقات و عمومات افراد نادر را هم شاملند، ولی ظهور مطلق و عموم نسبت به افراد نادر، ظهور ضعیفی است. در نتیجه میتوان به عنوان جمع عرفی، به قرینۀ ظهورات قویتر از ظهور دلیل در شمول دلیل در ظهور در افراد نادر، رفع ید کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی، در ماه مبارک …
توضیحات بیشتر »شهید صدر احکام الهی را با نگاه امکان استمرار ابدی دین، دستهبندی میکند/ تعمیق فقه برای دیدن ریشههای مسائل اجتماعی است
رحیمپور ازغدی با اشاره به مباحث مرتبط شهید صدر درباره مسأله اجتهاد و فقه، ایده صدر در این موضوع را اینطور معرفی می کند: شهید محمدباقر صدر مطرح میکند خدای متعال در مناسبات اقتصادی، سیاسی، حقوقی، قضایی، خانواده، بهداشت و مانند اینها چیزهایی به عنوان درست و نادرست مطرح کرده است باید ببینیم این احکام الهی را برای فهم دقیقتر و امکان استمرار دین تا ابد چطور دستهبندی کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «نگاهی به اندیشه صدر» به مناسبت چهل و سومین سالگرد شهادت آیتالله سید محمد باقر صدر با سخنرانی استاد حسن رحیمپور ازغدی به صورت برخط برگزار …
توضیحات بیشتر »شهید صدر بین تفسیر موضوعی و ترتیبی، نسبتی طولی قائل است/ رهاورد روش استنطاقی شهید صدر در تفسیر موضوعی
حجتالاسلام والمسلمین الهی خراسانی تفسیر ترتیبی را با تفسیر موضوعی شهید صدر دارای ارتباط طولی عنوان کرد و گفت: تفسیر ترتیبی در مقدمه تفسیر موضوعی، نیازمند استفاده مفسر از اصول فقه است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی در نهمین نشست از سلسله نشستهای تخصصی تفسیر موضوعی شهید صدر با عنوان «کارآیی دانش اصول فقه در تفسیر موضوعی (با تأکید بر دیدگاههای علامه شهید صدر)» که در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار و به صورت مجازی منعکس شد، بحث خود را به سه قسمت عمده کارآیی دانش اصول فقه در مجموعه استنطاق و استنباط معارف اسلامی، …
توضیحات بیشتر »چکیدهای از ۳۰۰ جلسۀ درس خارج با موضوع «تقیه»
تقیه راهکاری عقلانی، عقلایی و دینی، برای حفظ جان، مال و آبرو است و تا هنگامی که تقیه به وسیلهٔ کتمان و توریه ممکن باشد نوبت به تقیه به معنای خاص نمیرسد. تقیه سیاسی و تعایش سلمی در عصر عدم بسط ید معصوم و به ویژه در عصر غیبت، حیرت و اضطرار یک تبصره و استثناء نیست؛ بلکه شیوهای اساسی و راهبردی بنیادین در مقام تعامل و همزیستی مسالمت آمیز است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمد عندلیب همدانی، مباحثی در مورد «تقیه» را در درس فقه و آنگاه با نگاه اصولی در درس اصول، طی حدود سیصد جلسه در جمع …
توضیحات بیشتر »درآمدی بر بنیانهای معرفتی فقه الاجتماع/ سید مهدی موسوی
شبکه اجتهاد: دانش فقه، علم به احکام شرعی، حقوق و وظایف مکلفان در عرصههای مختلف حیات انسانی است و قلمرو آن از گهواره تا وفات انسان را شامل میشود. بر این اساس، دانش فقه، مهمترین دانش عملی اسلام و مؤثر در نظامات رفتاری فرد و جامعه است. دانش فقه، تاریخی به درازای فرهنگ و تمدن اسلامی دارد. با نزول وحی آغاز شد و در عصر صادقین(علیهماالسلام) تفصیل یافت و در قرون بعد، به دانشی نظاممند و روشمند مبدّل شد. از این رو در ابواب مختلف طبقهبندی و سازماندهی شد. ابوابی که کاملا متناظر با حیات فردی و اجتماعی انسان مسلمان …
توضیحات بیشتر »فقه منعطف و بدون متغیر مزاحم، در آینده باشکوه و فعال خواهد ماند/ پویایی فقه، ناظر به واقعیت جامعه است/ فقهی سکولار است که مالیات و عوارض وضع کند!
اختصاصی شبکه اجتهاد: حجتالاسلام والمسلمین مهراب صادقنیا متولد دزفول است. او سال ۶۴ برای تحصیل علوم دینی راهی حوزه علمیه قم شد و پس از اتمام دروس سطح از اساتید نام آشنایی چون حضرات آیات مکارم شیرازی، وحید خراسانی، شیخ جواد تبریزی و فاضل لنکرانی بهره برد. این دانشآموخته حوزه که دکتری جامعهشناسی فرهنگ را از دانشگاه علامه طباطبائی اخذ کرده و مطالعاتی در حوزه ادیان دارد، در گفتگوی پیشرو تأکید دارد همواره عنصر انعطاف در فقه شیعه وجود داشته و توانسته در طول قرنها نقشآفرینی کند. این استاد حوزه و دانشگاه معتقد است: اگر فقه موجود به عنصر انعطاف …
توضیحات بیشتر »جایگاه انسان در فقه و پیشنهاد تأسیس اصل
در ادبیات فقهی و در لابهلای مباحث و ابواب مختلف، فقها تمایزهای متفاوتی برای انسان مطرح کردند که برخی ادله قطعی دارد و برخی اختلافی است. برای به سامان رسیدن مباحث همان مبنی و روش شیخ انصاری تأسیس اصل را پیشنهاد میکنم. بعضی از فقها در این زمینه کارهایی کردند و تأسیس اصل نمودند که انسان به ماهو انسان حرمت و کرامت دارد و به آیه «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ …» تمسک کردهاند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در ادامه سلسله نشستها علمی مرکز تحقیقات اسلامی وابسته به آیتالله اشرفی شاهرودی، نشست علمی «مفهوم و جایگاه انسان در منظر شارع مقدس» …
توضیحات بیشتر »مستندات قرآنی «الاسلام هو الحکومه» تبیین شود/ در ذهن امام این بوده «مناهج» جای «کفایه» قرار بگیرد
برای این جمله «اسلام هوالحکومه» باید سمینارها برگزار کرد تا به عمق این نگاه پی برد. بدون هیچ تعصّب علمی عرض میکنم که این کلام را در سخن و نگاه هیچ فقیهی ندیدم. امام خمینی میخواهد بگوید که دین برای تشکیل حکومت آمده است. مستندات قرآنی در این کلام امام خمینی وجود دارد؛ با وجود آیات متعدد در رابطه با حکومت اما نه در تفاسیر و نه در کتب فقهی، منظومهای از آیات در رابطه با قرآن کریم داریم. باید مستندات قرآنی «الاسلام هو الحکومه» بیان شود. متاسفانه این «الاسلام هوالحکومه» را برخی به فقه حکومتی منتهی کردند درحالیکه این …
توضیحات بیشتر »ویژگیهای فقه امام خمینی و نظریات جدید در اجتهاد
یکی از نوآوریهای امام خمینی در عرصه فقاهت، گشودن افقهای جدید در زمینه استنباط، با طرح مسئله نقش زمان و مکان در اجتهاد است. بااینکه در آثار فقهای بزرگ شیعه در گذشته نیز اشارههایی به این مسئله شده است؛ اما طرح روشن و دقیق و عملیاتی کردن آن در صحنه اجتماع از ابتکارات امام خمینی بود. خوانش و کاوش تاریخ اجتهاد خود گویای این مسئله است. شبکه اجتهاد: پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) و انقطاع وحی، بیشتر مسلمانان در رویارویی با پدیدهها و نیازهای جدید که حکم شرعی آنها مشخص نبود؛ به قیاس و استحسان و مصالح مرسله پناه میبردند …
توضیحات بیشتر »بررسی امتیازات مبنای حجیت مضمون در فرآیند استنباط
وحدت رویه در فرآیند استنباط و در مواجهه با روایات در ابواب مختلف خصیصهای است که در این مبنا به چشم میخورد چراکه در مبانی دیگر غالباً فقهاء و صاحبان آن مبانی از روش اصولی خود در حجیت ظواهر و مفاهیم و خبر واحد و بحثهای رجالی در مواجهه با روایات ابواب دیگر مثل روایات اعتقادی و اخلاقی و طبی و تاریخی و… بهره نمیگیرند و گاهی کار را سختتر و گاهی آسانتر گرفتهاند، مثلاً در روایات اعتقادی خبر واحد را معتبر نداسته و در روایات تاریخی به ادنی روایت و گزارش تاریخی بهاداده و اخذ کردهاند در حالیکه مجتهد …
توضیحات بیشتر »نگاهی نو به مفاد قاعده لاضرر
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه مهمترین پرسش درباره این قاعده آن است که چگونه میتوان دلیل عقلی مربوط به آن و مفاد قاعده را با تکیه بر دلایل عقلی تبیین کرد، افزود: معتقدم با تکیه بر مبانی قرآنشناسی میتوان دلایل عقلی مناسبی ارائه کرد که مبنای مفاد نوینی برای این قاعده شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین علیاصغر هادوینیا، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در کرسی «نگاهی نو به مفاد قاعده لاضرر با تکیه بر مبانی انسانشناسی قرآن کریم»، گفت: قاعده لاضرر بازگشت به دلیل عقلی و ارتکاز عقلایی دارد …
توضیحات بیشتر »نظریه امام در باب حکومت، تفوق بر نظریه خطابات قانونیه دارد/ ابتکارات اصولی امام از معاصران خود بیشتر است/ مکرر میفرمایند فقه و اصول جای برهانهای فلسفی نیست/ حق علمی امام در حوزههای علمیه تضییع شد
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) با بیان اینکه ابتکارات اصولی امام از معاصرین و اقران خودش بهمراتب بیشتر است، اظهار کرد: حق علمی امام در حوزههای علمیه و مراکز علمی واقعاً تضییع و به آن توجه نشده است. اگر ابتکارات امام از اول تا پایان علم اصول را با درجه اولهای نجف در دوران خودش مقایسه کنیم، با آنکه آنها هم در قله قرار دارند و حق علمی فراوانی بر همه دارند، اما ابتکارات اصولی امام بیش از آنها است. اساساً این یک قصه پر غصهای است که حق علمی مکتب قم مغفول واقع شده است. به گزارش خبرنگار …
توضیحات بیشتر »آیندهپژوهی فقه و پیشرانهای توسعه، تعمیق و تهذیب آن
دو نگاه نسبت به آینده فقه وجود دارد، یک نگاه معتقد است فقاهت موجود سنتی با شاخصههایی چون تقلید و تعبد، جای خود را در آینده باز خواهد کرد که این نگاه خوشبینانه است؛ اما نگاه دوم که شاید قدری بدبینانه باشد میگوید ما در آینده با غولهای بدیلی مثل بحثهای حقوق بشری یا فقههای غیر منضبط مواجه خواهیم شد. ما با غولهایی مواجه هستیم که اگر به تکمیل، تعمیق و تهذیب فقه نپردازیم این غولها با اطمینان و اقناع، جای تعبد و تقلید را خواهند گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیندهپژوهی یکی از علوم جدید و میانرشتهای است که جزو …
توضیحات بیشتر »مذاق شارع تا به مصادیق میدانی نرسد دقیق نخواهد شد
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ضمن اشاره به فرآیند کشف مذاق شارع تصریح کرد: بحث مذاق شارع مفهومی عام و کلی تلقی شده است تا به مصادیق میدانی نرسد دقیقسازی نخواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی ترویجی «روششناسی کشف مذاق شارع» با سخنرانی حجتالاسلام و المسلمین عبدالحمید واسطی، استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مدرس دروس سطوح عالی حوزه علمیه مشهد، برگزار شد که گزیده آن را در ادامه به نقل از «ایکنا» میخوانید؛ عناوینی مثل روح شریعت یا مذاق شارع در فقه ما زیاد به کار میرود و به آن استناد میشود. با این وجود …
توضیحات بیشتر »«تقریری از مسلک فهرستی»؛ مسلک فهرستی یا اعتبارسنجی کتابمحور احادیث
حجتالاسلام سرخهای گفت: برخی از پژوهشگران در شناخت مسلک فهرستی به این اشتباه افتادهاند که منبع انحصاری در این روش، فهارس برجایمانده است. به همین خاطر و برخی ملاحظات دیگر پیشنهاد بنده جایگزینی اعتبارسنجی کتابمحور بهجای مسلک فهرستی است؛ زیرا در این شیوه از اعتبارسنجی در شمار بررسی مجموعۀ شواهد و قرائن، کتاب نقش محوری دارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، گروه حدیث پژوهی پژوهشکده معارف اهل بیت علیهمالسلام، با همکاری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و موسسه تخصصی فقه امام کاظم علیهالسلام، ششمین نشست از سلسله نشستهای شناسه شیعه را با عنوان «تقریری از مسلک فهرستی» در مدرسه علمیه امام کاظم …
توضیحات بیشتر »اکثر غالیان بلندپروازیهای سیاسی داشتند/ نگاه مولفهای برای حل تعارضات رجالی سودمند نیست
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن اشاره به انگیزههای سیاسی جریانهای غالی تصریح کرد: اگر درک سیاسی از غلو داشته باشیم و بدانیم جریانات غالیانه بلندپروازی سیاسی داشتند و از سوی دیگر دانش فرقهنگاری را نیز در اختیار قدرتهای حاکم بدانیم، باید توجه کنیم آنها عقایدی را به غلات نسبت دادند که برای ما عجیب است و در این زمینه بزرگنمایی شده تا زمینه سرکوب آنها فراهم شود. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «ملاحظات روششناختی در مطالعه غلو در تشیع نخستین» صبح امروز ۱۱ بهمنماه با حضور دکتر سید محمدهادی گرامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم …
توضیحات بیشتر »گذری بر امتیازات حلقات شهید صدر(ره) در نظام آموزشی
شبکه اجتهاد: سال تحصیلی کنونی در حوزه علمیه با خبری نویدبخش شروع شد و آن تغییر و تحول کتب درسی بود. اما مدت کمی از انتشار این خبر توسط استاد شب زنده دار نگذشته بود که غالب بزرگان حوزه بالخصوص برخی که در بین طلاب به خوشفکری و طرفداری از تحول شناخته میشدند با این طرح به مخالفت برخاستند. از تغییرات صورت گرفته بدیل قرار گرفتن کتاب حلقه ثالثه شهید صدر به جای کفایه بود(و نه حذف شدن کتب دیگر). کسی ادعا ندارد که کتاب حلقات مطلوبترین بدیل برای کفایه است اما این که حوزه علمیه بعد از سالها این …
توضیحات بیشتر »دلالت احادیث بر غلو الوهی سران غلات؛ با تکیه بر نقد دیدگاه استاد محمد سند
حجتالاسلام عابد به تبیین چیستی بحث و مدعای استاد شیخ محمد سند پرداخت و بیان داشت که ایشان در کتاب «الغلو و الفرق الباطنیه» مدعی هستند که سران غلات همچون عبد الله بن سبأ، ابوالخطاب، مغیره بن سعید قائل به الوهیت یا پیامبری ائمه علیهمالسلام نبودهاند، و حتی برای خویش نیز مقام نبوت مدعی نشده و مهمترین اشتباه و خطای ایشان افشای سر بوده است. به گزارش شبکه اجتهاد، به همت گروه حدیث پژوهی پژوهشکده معارف اهلبیت علیهمالسلام پنجمین نشست شناسه شیعه با موضوع «دلالت احادیث بر غلو الوهی سران غلات (با تکیه بر نقد دیدگاه استاد محمد سند)» در …
توضیحات بیشتر »خصائص الشریعه و نقش آن در توسعه دانش فقه
استاد درس خارج حوزه قم ضمن اشاره به چیستی خصائص الشریعه گفت: حداقل دو فایده بر شناخت خصائص مترتب است و هر دوی آنها منهجی و روشی هستند و اگر این دو درست باشد باید به فلسفه شریعت بهعنوان علم ضروری نگاه کنیم. فایده اول این است که یک آگاهی و احاطه علمی را به فقیه میبخشد که در هنگام مواجهه با نصوص و استنباط و فهم ادله، با قدرت بیشتر و آگاهی بیشتر و سعی بر تحفظ خود از فروغلطیدن به اشتباهات، وارد استنباط شود. فایده دوم این است که گاهی اوقات فقه در بیرون میآید به جای اینکه …
توضیحات بیشتر »پاسخگوسازی فقه با تکیه بر عناصر مکانیکی درست نیست/ نظریه «تبدّل موضوع» امام، ظرفیتی که کمتر توجه شد/ لزوم حرکت دینامیکی درون اجتهادی
استاد مبلغی معتقد است پاسخگوسازی فقه با تکیه بر عناصر مکانیکی درست نیست، اما فعال سازی عناصر درونی روش استنباط و تبدیل این عناصر به یک «حرکت دینامیکی درون اجتهادی» کاری ضروری است که کمتر انجام شده است، رویکرد ایجاد و تقویت حرکت دینامیکی میتواند به گشایش افقهای جدید منتهی شود و یک پویش فقهی را پدید بیاورد. او با اشاره به گذشت چند دهه از نظریه تبدّل موضوع توسط امام خمینی خاطرنشان کرد: متاسفانه این نظریه هنوز به جایگاه شایستهای در مباحث اصولی دست نیافته و از ظرفیتهای آن در تبیین رابطه فقه با واقعیتها و تحولات اجتماعی بهرهبرداری …
توضیحات بیشتر »ابتکار امام در طرح «نقش عنصر زمان و مکان در اجتهاد و استنباط فقیه» تحول عمیقی در فقه ایجاد کرد/ زمان و مکان ممکن است ملاکات حکم را از اساس تغییر دهد/ برخی از عنصر زمان و مکان استفاده میکنند ولی بیمبنا حرف میزنند!
اساسا جمهوری اسلامی که حضرت امام اعلام کردند، بر اساس دخالت عنصر زمان و مکان در اجتهاد ایشان نسبت به موضوع دولت است. امروه موضوع دولت، حق شهروندان است و وقتی «شهروند» میگوییم، یعنی مسلمان و غیر مسلمان ندارد، قوم فارس، کرد، لر و بلوچ ندارد از این رو جکهوریت لازمه حکومت خواهد بود. امام هم بر همین اساس، حکومتی تشکیل دادند که ماهیت آن با حکومتهای گذشته متفاوت است. البته برخی از فقها همین را برنتابیدند؛ چون نتوانستند عنصر تغییر موضوع را در عرصههای اجتماعی ببینند و نتوانستند با حضرت امام همراهی کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام و …
توضیحات بیشتر »درآمدی بر منهج فقهی حضرت آیتالله خامنهای
حجتالاسلام والمسلمین محمدی قائینی با اشاره به منهج فقهی رهبر معظم انقلاب گفت: با توجه به نیازهای روز جامعه، رهبری در پاسخگویی به مسائل اهتمام جدی به علوم جدید و بررسی تاریخی دارند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ادامه برگزاری سلسله نشستهای مکتبشناسی فقهی حضرت آیتالله خامنهای، حجتالاسلام والمسلمین محمد محمدی قائینی، استاد دروس خارج حوزه علمیه قم با موضوع «درآمدی بر منهج فقهی آیتالله خامنهای» به ارائه مباحث خود پرداخت. آنچه میخوانید خلاصهای از ارائه این استاد حوزه علمیه در دو نشست اخیر است. در رابطه با منهج علمی و فکری مقام معظم رهبری در مباحث فقهی به نکاتی …
توضیحات بیشتر »برای ورود به منطق فهم حدیث، نیازمند اصول فهم جدیدی هستیم/ افراط و تفریط در برخورد با حدیث
استاد دانشگاه قرآن و حدیث، ضمن برشمردن برخی آفات سیطره روایات فقهی بر سایر روایات، گفت: ما منکر تأثیر اصول فقه بر فهم برخی حوزههای دیگر نیستیم ولی اصول عقاید هیچ ربطی به فقه ندارد یعنی ۲۰ درصد اصول در منطق فهم مؤثر است ولی همان ۲۰ درصد هم اثر ناقص دارد؛ بنابراین اگر بخواهیم وارد منطق فهم حدیث شویم، نیازمند اصول فهم جدیدی هستیم. بحث بر سر وجوب نماز نیست بلکه نماز انسانساز صرفا با رعایت احکام شرعی محقق نمیشود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث و رئیس پژوهشکده حدیث پژوهشگاه قرآن …
توضیحات بیشتر »برجستهکردن روایات اهل بیت(ع) در طرح پژوهشی تاریخ در روایات
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) از اجرای طرح کلان پژوهشی تاریخ در روایات خبر داد و تأکید کرد: در این طرح ضمن اینکه کوشیدهایم نوآوری و ابداعات روایات را برجسته کنیم ولی یادمان نرفته که با هدف برجستهسازی روایات اهل بیت(ع) این کار را انجام دهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محسن الویری، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) در نشست علمی «معرفی کلانطرح تاریخ در روایات»، گفت: اگر بتوانیم روایات تاریخی را از منابع روایی مانند بحارالنوار استخراج و دستهبندی کنیم، منبعی بیکران در اختیار محققان قرار خواهد گرفت. وی افزود: مراد ما از روایت تاریخی هم روایتی است که تمام یا بخشی …
توضیحات بیشتر »تطور و تکمیل فقه به معنای کمبود و نقص در آن نیست/ حکمرانی، تطبیق فقه بر واقعیتهای متغیر زمانی و مکانی است/ نباید دانش فقه را صرفاً اخروی معرفی کنیم
وقتی در مقام تعیین تکلیفی برای حکومت هستیم نمیتوانیم بدون ملاحظات، آن را جایز بدانیم. حکومت هم نمیتواند حکم فردی را در جامعه جاری کند بلکه باید این مسئله را در مقیاس اجتماعی، فرهنگی و پیوستهای مختلف بررسی کرده و تناسب یا عدم تناسب آن را کشف کند. لذا حکم فردی و ترویج اجتماعی کاملاً متفاوت است ولی نمیتوان ناکارآمدی را ابتدا مرهون این گزارهها دانست. وقتی نگاه و توجه دقیق صورت گیرد مشخص میشود که فقه مانع نبوده بلکه اجرای ناقص، مانع تحقق اهداف و ناکارآمدی شده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: اصطلاح فقه حکومتی سالهاست در میان فقهپژوهان حوزه …
توضیحات بیشتر »نظریه انقلاب نسبت و موقعیت آن در استنباط فقهی
یافتههای پژوهش نشاندهنده این است که نظریه انقلاب نسبت بهعنوان یک نظریه اصولی موردپذیرش است و اشکالهای مطرح بدان قابل پاسخ بوده و بر اساس ضابطهمند کردن آن برای اجرا، اشکال اصلی این نظریه که ترجیح بلا مرجح بودن تقدم نسبت سنجیهاست قابل برطرف کردن است؛ بنابراین در موارد تعارض بیش از دو دلیل باید مطابق این شیوه به بررسی نسبتهای بین دلیلها پرداخت و به استنباط احکام اعم از اصولی و فقهی پرداخت و با توجه به ثمرههای متعددی که پذیرش این نظریه در بحثهای اصولی و همچنین فرعهای مختلف فقهی دارد، میبایست مطابق این روش و بر اساس …
توضیحات بیشتر »حدیث فقهی مشترک و همگرایی اندیشه فقهی مذاهب اسلامی
حجتالاسلام سیدمحمدحسن حکیم گفت: تاکید بر احادیث فقهی مشترک و اتکای بر آن در بحث فقهی زمینه و بستر دانشی جدی و بر حقیقی را پدید میآورد که بر پایه آن همگرایی اندیشهای فقیهان مسلمان در دسترس به نظر میرسد. چراکه عمدهی اختلافات فقهی یا ناشی از تفاوت و تغایر در مستند بحث است یا مرتبط با کیفیت تلقی و برداشت و قواعد مرتبط با آن؛ سد خطا و کاستی در استناد و یکسان سازی مستندات بحث فقهی نه تنها از اختلاف ناشی از تفاوت در مستندات پیشگیری میکند، بلکه درصد بالایی از خطای در تلقی و برداشت را نیز …
توضیحات بیشتر »تأثیر فقه بر تدوین کتب اربعه حدیثی
اختصاصی شبکه اجتهاد: رابرت گلیو دیرزمانی است با مطالعاتش حول حدیث و فقه شیعه میشناسیم. او استاد دانشگاه اکستر انگلستان است و مقالاتی در عرصه شیعه پژوهی مانند: پیوند حدیث و فقه؛ مجموعههای رسمی احادیث امامیه (۲۰۰۱)، اسلامِ متن گرا؛ تاریخ و دکترین مدرسهی شیعیِ اخباری (۲۰۰۷)، پذیرش اجتهاد و مشروعیت خطاپذیریِ اجتهادی در اسلام (۲۰۰۶)، تردیدِ اجتناب ناپذیر؛ دو نظریه فقهی شیعی، نگاشته و در سال ۱۳۷۸ کتابش با عنوان «تاریخ مکتب اخباری» در شانزدهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال ایران برنده بخش مطالعات اسلامی در رشته تاریخ و حدیث شده است. گلیو این روزها در مرکز اسلامشناسی اکستر، …
توضیحات بیشتر »