اجتهاد و اصول فقه

یک پژوهشگر حوزه دانش اجتماعی مسلمین، با اشاره به فعال‌شدن ظرفیت فقه در دوران کنونی گفت: برای طرح فقه به مثابه یک رویکرد در علم مدنی و اجتماعی، نیاز به یک «رویکرد جدید در تعریف فقه» داریم؛ این به معنای «تعریف فقه جدید» نیست. تعریف علوم، اعتباری است و ما برای نیازی دیگر می‌توانیم یک تعریف جدید از فقه داشته باشیم که در آن «فعل مکلف» از آن حیث که یک کنش اجتماعی است موضوع مطالعه باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، سومین نشست از سلسله نشست‌های علم اجتماعی مسلمین با موضوع «رویکرد فقهی در علم اجتماعی مسلمین» به همت انجمن …

برای فهم اصل آزادی قراردادی و دریافتن مبنا و منشاء اخلاقی آن در فقه شیعه و نظام حقوقی ما، نباید به دنبال این اصل در متون فقهی بود بلکه باید به بررسی مبانی اخلاقی دو قاعدهای پرداخته شود که اصل مزبور در مفهوم خود متضمن آنها است . این دو قاعده عبارت است از آزادی در انعقاد عقد و آزادی عناوین. در این مقاله به دلیل گستردگی بحث تنها به مطالعه مهم ترین قاعده مندرج در اصل آزادی قراردادی یعنی آزادی در عناوین پرداخته ایم.

معرفی کوتاه:دانش فقه‌الحدیث، به عنوان حوزه‌ای از علوم دینی که متصدی فهم احادیث و مسائل مربوط به آن است. کتاب حاضر به بررسی برخی دستاوردهای دو حوزه معناشناسی و ترجمه‌شناسی در علم زبان‌شناسی و همین‌طور برخی از نکته‌سنجی‌های منطقیان و اصولیان در فصل‌های مختلف پرداخته است. بررسی مباحثی همچون چالش تاریخی درنقل به معنا، ترجمه شناختی نقل معنا، نظریه و عمل نقل به معنا، ویژگی‌های زبان متون مقدس از محورهای اصلی کتاب است.

معرفی نشریات فقهی: مجله پژوهش‌های فقهی

اگر اصول فقه موجود در پی ارتقاء از سطح احکام فردی و حداکثر اجتماعی به سطح احکام حکومتی است چاره‌ای از این که در مقیاس فهم نیز قائل به ارتقاء شده و قدم در عرصه پذیرش تاسیسی بودن زبان شارع در منطق تفاهم و روند حجیت بگذارد، ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام علی میثمی تهرانی دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه و پژوهشگر فرهنگستان علوم اسلامی قم، یادداشتی را با عنوان «تاسیسی بودن زبان شارع لازمه اصول فقه احکام حکومتی» در سایت ۵۹۸ منتشر کرده است که در ادامه می‌‌خوانید: نمی توان انکار کرد که زبان در طول تاریخ …

ظریه حق‌الطاعه، تحقیقی نوین از یک بحث اصولی با جایگاه‌سازی و ساماندهی مناسب است که تاثیرات مهمی در فقه و نگرش به مسائل اصولی داشته است. این اثر حاصل تقریر و تحقیق درس‌های خارج اصول فقه آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی است.

مصادر تشریع نزد اباضیه بنا بر گفته‌های شیخ علی یحیی معمر عبارتند از: قرآن، سنت، اجماع، قیاس، استدلال (زیر مجموعه آن: استصحاب، استحسان ومصالح مرسله)

فقیهان شیعه برای فهم احکام شریعت، نیازمند سازوکارهایی هستند که دانش اصول فقه و قواعد فقه از آن جمله است و بدون آن‌ها استنباط احکام، امکان‌پذیر نیست. قواعد فقهی گزاره‌های عامی هستند که می‌توان در پرتوی آن‌ها به احکام بسیاری دست پیدا کرد. در زمینه قواعد فقه، کتاب‌های ارزشمندی تألیف شده است. یکی از این آثار، کتاب «دروس تمهیدیه فی‌القواعدالفقهیه»، تألیف دانشمند گرامی حضرت آیت‌الله باقر ایروانی است. کتاب حاضر دربردارنده ترجمه این اثر است.

جلسه دفاعیه پایان‌نامه‌ «تأثیر ادبیات در اختلاف فتوا به صورت تطبیقی»، یکی از پایان‌نامه‌های سطح سه حوزه علمیه مشهد، روز دوشنبه ۱۷ اسفندماه ۹۴ با حضور اساتید و دانش‌پژوهان در محل مدرسه علمیه عالی نواب برگزار می‌گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، شصت و نهمین جلسه دفاعیه پایان‌نامه‌های سطح سه مدرسه عالی نواب به اثر حجت‌الاسلام ابراهیم درویشی، دانش‌آموخته رشته تخصصی ادبیات عرب با نام «تأثیر ادبیات در اختلاف فتوا به صورت تطبیقی» اختصاص خواهد داشت. در این جلسه دفاعیه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن ربانی بیرجندی به عنوان استاد راهنما، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحسن حسینی فقیه به عنوان استاد مشاور و حجت‌الاسلام والمسلمین …

جدیدترین اثر پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با عنوان «هرمنوتیک و اجتهاد در فقه سیاسی» به اهتمام حجت‌الاسلام سیدباقری چاپ و منتشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، با توجه به این‌که شناخت و فهم سنجیدۀ روش‌های جدید و بازخوانی، بازسازی و بازفهمی روش‌های بومی در مقایسه با روش‌های جدید، امری بایسته است، کتاب «هرمنوتیک و اجتهاد در فقه سیاسی» به اهتمام حجت‌الاسلام والمسلمین سیدکاظم سیدباقری استاد حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ اسلامی بهمن‌ماه سال جاری چاپ و منتشر گردیده است. این اثر تلاش دارد تا در رویکردی مقایسه‌ای …

شبکه اجتهاد: در این جدول با ۱۳ عنوان جدید از تازه‌های نشر اسفند ۹۴ که در موضوع اجتهاد و اصول فقه به مرحله انتشار رسیده‌اند،‌ از جمله «روش‌شناسی نقد متن حدیث (با رویکرد تطبیق بر نمونه‌ها)» و «فرهنگ اصطلاحات اصولی» آشنا می‌شوید.

کتاب حاضر، جلد پنجم از این مجموعه است که به بررسی نظریه اعتبار که یکی از اساسی‌ترین و تأثیرگذارترین مبدأ از مبادی علم اصول است، می‌پردازد. نگارنده ابتدا به نقش اعتبار در علوم مختلف اشاره می‌کند و سپس با بیان کاربردهای مختلف واژه اعتباری، تعریف دقیقی را که علامه طباطبایی از فرایند اعتبار ارائه داده‌اند، بررسی می‌کند و درنهایت، نظر ایشان را در خصوص ضرورت اعتبار و زمینه پیدایش آن مطرح می‌نماید. وی همچنین نقش اعتبار در چند بحث مهم اصولی را تبیین می‌کند.

اصولیان نظریه های مختلفی را در تفصیل فهم پذیری متون دینی ارائه داده اند که ابتدا نظریه های تفصیل آنان را طرح و با روش تحلیل عقلانی و استناد به منابع دینی بررسی و ارزیابی می کنیم، سپس نظریه تحقیق را در فهم پذیری مطلق و عموم متون دینی و نیز ادله آن را ارائه خواهیم کرد. مهم ترین یافته تحقیق نشان دادن نادرستی نظریه های تفصیل و اثبات نظریه فهم پذیری مطلق و عموم متون دینی با استناد به منابع علم اصول فقه و نیز نظر اصولیان است.

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه استاد حوزه علمیه، در صوت پیش رو به ماهیت و انواع حکم در نظام فقهی می‌پردازد. به گزارش شبکه اجتهاد، گزیده صوت پیش رو بخشی از کلاس حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر «عبدالحسین خسروپناه» رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، با عنوان روش‌شناسی فقه سیاسی است؛ این جلسه یکی از نشست‌های دورۀ «فقه حکومتی نظام ساز» است که به همت مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام صادق(ع) در پائیز ۱۳۹۲ در قم برگزار شده است. در این صوت استاد خسروپناه به تبیین «ماهیت و انواع حکم در نظام فقهی» می‌پردازد. از دیدگاه وی احکام در یک تقسیم‌بندی …

در کتاب حاضر، «آیت‌الله سید محمد شیرازی» کوشیده است تا عقاید زیربنایی اسلام، چون مبدأ و معاد و انسان و آفرینش را بر اساس منابع غنی اسلامی و به شیوه فقهی و اجتهادی اثبات کند. طراوت و تازگی این مباحث در این کتاب، ازآن‌روست که از فقه اصیل شیعی سیراب شده و مؤلف با تسلط و چیره‌دستی، برای موضوعات مختلف و متنوع از قرآن و سنت، آیات و احادیث متناسب را به‌عنوان دلیل ذکر کرده است. این کتاب به‌طورکلی درباره عقاید دینی، به‌ویژه مسئله مبدأ و معاد و نیز چگونگی آفرینش انسان و جهان نگاشته شده است.

در این مقاله تاثیرگذاری کرامت انسانی در قامت مفهوم راهبرد و در ایفای نقش اثباتی و سلبی آن در فهم احکام شریعت جست وجو می شود و پس از پذیرش نقش آفرینی آن در مقام ثبوت و اثبات، باور داریم کرامت انسانی به عنوان ویژگی ذاتی آدمی برگرفته از حیث خالقیت خداوند و تکوین است که در مقام تشریع و حیث شارعیت خداوند خطوط قرمزی را ترسیم می کند که شریعت از آن عبور نمی کند و فقه نیز به عنوان دانش شریعت از آن پیروی می کند.

نخستین همایش «حوزه‌های علمیه و علوم انسانی اسلامی» با حضور فضلاء، اساتید و طلاب حوزه علمیه در محل دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در این همایش علمی چهار ساعته، حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر رشاد، رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحمید واسطی، دبیر همایش حوزه‌های علمیه و علوم انسانی اسلامی به سوالات طلاب پاسخ دادند. در ادامه گزارش رسا از این نشست را می‌خوانید. فرهنگسازی، تولید علم و مدیریت؛ مراحل تحول علوم انسانی در حوزه حجت‌الاسلام والمسلمین رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و …

معاون شیخ الازهر در «همایش جهانی فهم صحیح از میراث اسلامی و اثر آن در علاج انحراف فکری» گفت: کتب اسلامی(کتب حدیثی) محل اجتهاد و تفکر و اندیشه است و باید با طرق علمی به سراغ آن رفت.

جوامع بشری با گذشت زمان و بروز تحولات عصری، دستخوش تغییراتی در تمامی شؤون زندگی فردی و جمعی شده‌اند. با توجه به ماهیت متحول و متغیر فرد و اجتماع، بررسی جایگاه علم فقه که متصدی مدیریت ساحت‌های رفتاری انسان مسلمان است، ضروری به نظر می‌رسد. این ضرورت، اندیشمندان عرصه فقاهت را برآن داشته است تا با طرح مبحث «توسعه فقه»، به‌گونه‌ای به این نیاز جدید پاسخ دهند.

چهارمین شماره مجله علمی ـ پژوهشی فقه مقارن‎ دانشگاه مذاهب اسلامی به عنوان نخستین مجله تخصصی در حوزه فقه مقارن چاپ و روانه باز نشر شد.

مجموعه مقالات دوجلدی «فلسفه فقه» با آثاری از صاحب‌نظران و اساتید مطرح حوزه و دانشگاه، به کوشش حسینعلی بای، عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر و روانه بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مجموعه مقالات دوجلدی «فلسفه فقه» به‌تازگی از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد. در مقدمه این اثر می‌خوانیم: فلسفه فقه، از جملۀ فلسفه‌های مضاف است که در آن به تعریف فقه، تاریخ تطور فقه، ساختار فقه و تقسیم ‌بندی آنها، جایگاه فقه، ارتباط فقه با علوم دیگر خصوصاً علم اصول، روش ‌شناسی فقه، قلمرو …

در این نوشتار تلاش شده ضمن بیان ریشه های کلامی و روایی باب حجیت، و تبیین کاستی های مبانی نظریات مشهور، اصول قابل قبول تری در این زمینه ارائه شود؛ به نظر می رسد معنای واحد حجیت در مباحث اصولی عبارت است از قابلیت احتجاج بر مبنای علم حاصل از قیام امارات عقلایی؛ مشروط به آن که مورد ردع شارع قرار نگرفته باشند در این ساختار، اصل بر حجیت امارات و طرق عقلایی قرار داده می شود و ریشه منجزیت و معذریت امارات به وجود روح مسوولیت-پذیری یا تقصیر در اعتماد به امارات- به عنوان مقدمه حصول قطع یا اطمینان- دانسته می شود.

آنچه در نوشته های اصولی امامیه مشهور بوده، انتساب مبنای تخطئه به امامیه و تصویب به اهل سنت است. پس از مراجعه به منابع معتبر اصولی اهل سنت، نمایان می شود که این انتساب با این کلیت، دور از واقع است. آنچه در میان علمای اهل سنت جایگاه برتر را دارد، مبنای تخطئه است و تنها گروه اندکی به تصویب باور آورده اند.

معرفی مقاله تجری در علم اصول و مصادیق آن در حقوق جزا نوشته حسین اسدزاده قره‌قشلاق

معرفی نشریات فقهی: پژوهشنامه حقوق اسلامی

معرفی نشریات: فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی

معرفی نشریات فقهی: دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی

کتاب «گفتارهای بنیادین»، برگردان فارسی «محاضرات تأسیسیه» تازه‌ترین کتاب ترجمه‌شده از شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر، به همت انتشارات دارالصدر منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه تخصصی شهید صدر، انتشارات دارالصدر (وابسته به پژوهشگاه تخصصی شهید صدر) برای نخستین بار این کتاب را با ترجمۀ سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا) منتشر کرده است. «گفتارهای بنیادین» شش درس‌گفتار ارزشمند شهید صدر است که خمیرمایه برخی از آثار مهم او را شکل می‌دهند و شماری از نظریه‌پردازی‌های مهم و تأثیرگذار وی در خلال این دروس روی داده است. این درس‌ها که به‌نوبه‌خود نمایان‌گر نوآوری، ژرفا، دقت و …

آیت‌الله شبیری زنجانی در اثر جدید خود به نام «جرعه‌ای از دریا» به کتاب «انوار الفقاهه» پرداخته و اعتقاد دارد، هر فردی اگر «انوار الفقاهه»‌ را با «جواهر الکلام» مقایسه کند به اعلمیت نوشته شیخ حسن کاشف الغطاء اعتراف می‌کند زیرا این کتاب سرشار از کثرت احتمالات است. به گزارش شبکه اجتهاد، «انوارالفقاهه» اثر شیخ حسن کاشف الغطاء، عنوان کتابی است که از سوی مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده و از سوی داوران سی و سومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در حوزه دین گروه «فقه و اصول» به عنوان اثر برگزیده …

زیدیه مانند ابوحنیفه قائل به «قیاس» شدند و عمل به «استصحاب» را درست دانند. ایشان «حسن و قبح را مانند معتزله «عقلی» دانند. بدون «اجتهاد» فتوی را برای مفتی جایز ندانند