اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: مناظره علمی «عقلانیت مدرن و فقه؛ چالش‌ها و راهکارها» با حضور دکتر ابوالقاسم فنایی، مدرس دانشگاه مفید و دکتر حسین واله، عضو هیات‌علمی گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی، چندی قبل به‌همت پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پژوهشکده ثامن مشهد برگزار شد. دکتر واله در ابتدای ارائه خود برخی فتاوای فقهی را غیرقابل اجرا دانست و درباره دلیل صدور آن‌ها گفت: بیشتر مبانی کلامی و اصولی در استنباط کارایی واقعی ندارند؛ مبادی کلامی، تفسیری و اصولی به مدرنیته ربط ندارد و اجتهاد معاصر به این موضوع توجهی ندارد که تغییراتی به دست مدرنیته در زندگی …

کتاب «وحدت امت اسلامی در سایه کتاب وسنت» نوشته حجت‌الاسلام دکتر محمدحسین مختاری رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و با مقدمه‌ای از آیت‌الله تسخیری و شیخ الجعبیری به زبان عربی منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «وحده الامه فی ظل الکتاب و السنه» (وحدت امت در سایه کتاب و سنت) تالیف ‌حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری، استاد سطوح عالی حوزه و رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و با همکاری ناشران تونسی و مصری فعال در حوزه تقریب چاپ و منتشر شد. ملکی، معاون پژوهشی دانشگاه مذاهب اسلامی، از چاپ و انتشار کتابی وزین و جدید در زمینه تقریب مذاهب اسلامی به زبان …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی هفتم شهریور ۱۳۶۹ در سن ۹۳ سالگی درگذشت و در کتابخانه خود در قم به خاک سپرده شد. وی از شاگردان آیت‌الله‌ حائری یزدی بود و چندین دهه در حرم حضرت معصومه(ع) تدریس کرد. ۱- گفته می‎شود که ‎آیت‌الله مرعشی نجفی در هنگام تدریس، مباحث اخلاقی و تربیتی را در خلال مباحث فقهی و اصولی طرح می‎کرده است. این روحیه سبب می‎شد که ایشان گاهی تا سطح فهم پایین‎ترین افراد هم، جلسه‎ خود را تنزّل دهد. شیخ محمد یزدی از جمله افرادی بود که شیوه تدریس آقای مرعشی را نمی‎پسندید. او گفته است: …

جدیدترین شماره «فصلنامه کتاب نقد» با موضوع «بررسی و نقد آرای مجتهد شبستری» از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چاپ و عرضه شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فصلنامۀ انتقادی نظری کتاب نقد، در جهت تضارب آراء و ارائه نقد و ارزیابی نظرات و عقاید گونا‌گون در حوزه دین‌پژوهی و مباحث نظری فرهنگ، سیاست، فقه و حقوق و سایر ساحات اندیشه و فکر باتوجه و بهره‌گیری از نظرات و تأملات محققان حوزه و دانشگاه، جهت پاسخگویی به سؤالات و شبهات موجود در فضای فکری ایران معاصر، منتشر می‌شود. از این رو، شماره ۷۴ و ۷۵ فصلنامه کتاب نقد به بررسی …

علمای سابق برای نوشتن یک کتاب و تهیه کاغذ، یک ماه روزه استیجاری می‌گرفتند تا با پول آن کتابی را تهیه کنند. زحمات زیادی کشیده شده است و این زحمات موردعنایت خدای متعال و امام زمان سلام‌الله‌علیه بوده است. این بزرگان سال‌ها زحمت می‌کشیدند و این کتب، چکیده و خروجی این فقها از حوزه نجف است و لذا باید این کتب را تقویت کرد. تائید و تقویت این کتاب‌ها، تقویت حوزه‌هاست و تقویت حوزه‌ها تقویت حکومت اسلامی است و تضعیف این کتب، تضعیف حوزه‌ها و تضعیف حوزه‌ها، تضعیف روحانیت و حکومت اسلامی است که در صدر آن ولی‌فقیه قرار دارد. …

شبکه اجتهاد: الان یک فکری در حوزه وجود دارد که معتقد است حوزه شریعت فقط بخش عبادات و یک سری کلیات معاملات را پوشش می‌دهد و مابقی مسائل مبتلابه مردم، در حوزه شریعت نیست. بنده این تئوری را به «نظریه انعزال» تعبیر می‌کنم. متأسفانه بخشی از سکولاریسم همین است که بحث از سیاست را سهم بشر و علم او می‌دانند.  

مدیر حوزه‌های علمیه قم گفت: فقه نیاز به تقویت رویکرد تمدنی دارد و در این رویکرد باید آن را جامع نگریست و در محدوده ابواب موجود حرکت نکرد، بلکه به آفاق دیگری هم اندیشید. رویکرد تمدنی اقتضائاتی هم دارد. همچنین رویکرد اجتماعی در فقه نیاز به تقویت دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه قم در نشست «الزامات بیانیه گام دوم در پرتو فقه تمدن ساز» که با حضور اساتید، طلاب و دانشجویان در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: در بیانیه گام دوم قریب به ۳۰ نظریه و تئوری در ابعاد معرفتی، …

شبکه اجتهاد: اواسط مردادماه آیت‌الله محمد آصف محسنی پس از طی دوره بیماری یک‌ساله در سن ۸۴ سالگی درگذشت. ایشان مرجعی پرنفوذ در میان شیعیان افغانستان بود که افزون بر فعالیت‌های حوزوی و دینی، حضوری فعال در عرصه سیاست و فرهنگ داشت. وی رئیس شورای علمای شیعه افغانستان و بنیانگذار حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین در کابل بود. او همچنین عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، رهبر پیشین حزب حرکت اسلامی افغانستان و مؤسس شبکه تلویزیونی تمدن بود. آیت‌الله محسنی تحصیل‌کرده حوزه علمیه نجف بود و از دروس خارج آیات عظام سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ …

شبکه اجتهاد: برخلاف تصور عمومی تاریخچه اهتمام علمای شیعه به نهج‌البلاغه در حد اهتمامی همگانی چندان زیاد نیست. نخستین شروح را علمای اهل سنت از میان معتزله و سنیان دیگر بر این کتاب نوشتند و حتی نخستین اهتمام‌ها برای روایت آن بیشتر از ناحیه علمای اهل سنت و یا معتزله خراسان بود. البته شیعیان امامی هم به این کتاب توجه داشتند اما نه در حدی که بعدها مشاهده می‌شود. تعداد شرح‌های نهج‌البلاغه تألیف علمای امامیه تا قبل از دوره صفوی چندان زیاد نیست و بعداً البته اهتمام بدان بیشتر شد. در این میان بی‌تردید مهمترین شرح نهج‌البلاغه از ابن ابی …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی هرساله ایام تابستان در شهر مشهد مبادرت به برگزاری نشست و گعده‌های علمی در موضوعات مختلف می‌کند. صبح‌ها یک ساعت قبل از اذان ظهر در محل اقامت ایشان در مشهد واقع در خیابان طبرسی کوچه جوادیه برپاست.

شیعیان و اهل سنت باید توجه کنند که سب و لعن یا تکفیر در زمان رقابت سیاسی صفویان با عثمانی برای ایجاد روحیه جهادی از دو طرف، برجسته و باب شده است و ریشه آن سیاسی است. در مورد این موضوع باید اطلاع‌رسانی و پژوهش تاریخی انجام شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عبدالکریم بی آزار شیرازی، عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) در گفتگویی با پژوهشنامه «افق مکث»، ریشه‌ها و پیامدهای افراط‌گرایی را بررسی نمود و راهکارهایی برای رفع آن بیان کرد. رئیس اسبق دانشگاه مذاهب اسلامی در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه در …

مرکز تخصصی فقهی امام رضا(ع) مشهد در رشته «فقه و اصول» از طلاب سطح ۲ و ۳ با مجوز رسمی از مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان از طلاب مستعد پذیرش به‌عمل می‌آورد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مرکز تخصصی فقهی امام رضا (علیه السلام) با رویکرد فقه تمدنی (وابسته به موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام) با مجوز رسمی حوز‌‌‌ه علمیه خراسان به‌تازگی تأسیس گردیده است تا طلاب خوش استعداد، انقلابی و دغدغه‌مند که خود را نسبت به حل مسائل و مشکلات کلان اجتماعی متعهد می‌دانند و معتقدند حوزه علمیه باید جامعه دینی را مدیریت کند و برای تشکیل دولت …

‌حجت‌الاسلام دعایی با تاکید بر ضرورت فعال سازی گرایش فقه تمدنی در حوزه‌های علمیه، گفت: اگر اسلام را دین جامعی برای پشتیبانی از یک حکومت تمام عیار می‌دانیم و اسلام و را دین تمدن ساز می‌دانیم، باچه روشی می‌توانیم منابع اسلام را فراوری کنیم که از آن خروجی تمدنی اسلامی بگیریم؛ به عبارت بهتر، «روش فقه تمدنی چگونه است؟» به گزارش شبکه اجتهاد، موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، از سال ۱۳۸۱ فعالیت محتوایی خود را شروع کرد؛ در سال ۱۳۸۶ به طور رسمی به عنوان یک سازمان مردم نهاد (NGO) از استانداری خراسان پروانه‌ فعالیت گرفت و در …

شبکه اجتهاد: چندی قبل استاد محسن فقیهی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگویی به بیان نظرات شخصی خود درباره، روند انتخاب مراجع در این نهاد حوزوی پرداخته و اظهار نموده «مرجعیت امر مهمی است که در امور مسلمانان و شیعیان دخالت می‌کند از این رو جامعه مدرسین به دقت این موضوع را بررسی می‌کند. در جامعه مدرسین کمیسیونی هست و کسی که صلاحیت مرجعیت دارد در آن کمیسیون مطرح و درباره آن بحث و گفت وگو می‌شود، این کمیسیون نظر می‌دهد که آیا فلان شخص صلاحیت برای مرجعیت دارد یا خیر. بر اساس قانون وزارت ارشاد موظف …

مرجعیت غیر از اجتهاد است، مرجعیت امر مهمی است که در امور مسلمانان و شیعیان دخالت می‌کند از این رو جامعه مدرسین به دقت این موضوع را بررسی می‌کند. بر اساس قانون وزارت ارشاد موظف است که اگر کسی قصد چاپ رساله خود را دارد ابتدا باید آن را به جامعه مدرسین ارائه دهد تا بعد از اجازه جامعه مدرسین چاپ شود، این کمیسیون در جامعه مدرسین فعال است و اگر کسی رساله و کتاب‌های خود را به جامعه مدرسین عرضه کند و شرایط لازم مرجعیت و اجتهاد را دارا باشد، بعد از تأیید جامعه مدرسین می‌تواند رساله را چاپ …

‌آیت‌الله فقیه یزدی با اشاره به لزوم بهره گیری شورای عالی حوزه از همین برنامه اهل بیت(ع) و علمای بزرگ اسلام یادآور شد: این برنامه دقیقی است که از قدیم در حوزه اجرا می‌شده و خود دارای شؤون و اطوار مختلفی است که از جمله آن اجازه اجتهاد یا اجازه نقل حدیث است، این مسأله اگر در نظام حوزه محو یا کمرنگ بشود شأن حوزه پایین می‌آید. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌آیت‌الله محمدحسین احمدی فقیه یزدی استاد درس خارج حوزه علمیه قم، با اشاره به پایان پذیرفتن دوره هفتم شورای عالی حوزه‌های علمیه در سال جاری به بیان نکاتی در …

آثار مادی و معنوی باقیمانده از شخصیت‌های بزرگ از تأثیر به‌سزایی در احیای حقایق در اذهان و ماندگاری اندیشه‌ها برخوردار است. اهتمام به آثار قدیمی و شخصیت‌های علمی و دینی امری است که انسانهای اندیشمند از تمامی ملت‌ها پیوسته در آن کوشیده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، مرکز تراث الحله، وابسته به بخش امور معارف اسلامی و انسانی العتبه العباسیه المقدسه، در راستای اهتمام به آثار گذشتگان و شخصیت‌های علمی و دینی، به تازگی یک نسخۀ فقهی از آثار شیخ محمد حلی مشهور به فخر المحقّقین وابن العلّامه الحلّی، پسر علامه حلی را برای نخستین بار به چاپ رسانده است. این …

شماره اول و دوم از سال پانزدهم فصلنامه «پژوهش‌های فقهی» به صاحب امتیازی دانشگاه تهران، مدیر مسئولی سیدمحمود میرخلیلی و سردبیری محمدرسول آهنگران به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فصلنامه «پژوهش‌های فقهی» که بیش از ۱۳ سال است منتشر می‌شود، در تابستان ۹۸ مقالاتی با عناوین ذیل منتشر کرده است: «بررسی تاریخی نظریه بخشیدن خمس توسط امامان شیعه (۱۱ تا ۳۲۹ ه.ق)»، «ماهیت و مبنای قلمرو نظریه عمومی ارش و مقایسه آن با نظریه تقلیل ثمن در کنوانسیون وین»، «بررسی مفهوم جنون در فقه فریقین با تاملی در نگرش قانون مجازات اسلامی»، «بازپژوهشی اعتبار ابرا به شرط …

ما چند نفر از حوزه‌های علمیه که مناصب کشوری را دست گرفته باشند، داریم؟ تمام موفقینی که در مناصب مختلف می‌بینیم، دانش‌آموخته دانشگاه امام صادق‌(ع) است. چند تا از خراسان و حوزه‌های خراسان هستند؟ اگر هم باشند از دانشگاه رضوی هستند. بنابراین اگر بخواهیم مقایسه بکنیم، بدون نگاه ناسیونالیستی و تعصب‌گرایانه به حوزه خواهران، باز هم حوزه خواهران، با همین شرایط نابرابر مقایسه، به‌نظر می‌رسد حوزه‌های خواهران جلوتر هستند. اختصاصی شبکه اجتهاد: منور شایسته‌خو، مدیرموسسه علمی‌تحقیقی مکتب نرجس مشهد در بخش اول گفتگو به «آسیب‌شناسی حوزه‌های علمیه خواهران و موانع اجتهاد بانوان طلبه» پرداخت. اینک بخش دوم این گفتگو پیش‌رویتان قرار …

در این خصوص سه مسلک عمده در بین اصولیان شکل گرفته است: مرحوم آخوند و شهید صدر قائل اند که قدرت شرعی، شرط برای مرحله انشاء است، مرحوم نائینی قدرت شرعی را مربوط به مرحله فعلیت می‌داند؛ امام خمینی، شیخ حسین حلی و محقق تهرانی برآنند که قدرت شرعی محدد مرحله تنجز است و در دو مرحله سابق اثری ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، صد و شانزدهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «فقه و اصول» (ویژه بهار ۱۳۹۸) با هشت مقاله به صاحب‌امتیازی دانشگاه فردوسی در ۱۸۰ صفحه چاپ و منتشر شد. «بررسی حکم فقهی اخراج متاع از حرز در حال …

مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) تهران از میان طلاب واجد شرایط در رشته‌های فقه السیاسه، فقه القضا، فقه الاقتصاد، فقه المالکیه الفکریه دانش‌پژوه می‌پذیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) تهران تحت اشراف استاد علی‌اکبر رشاد، از میان طلاب واجد شرایط کشور در رشته‌های فقه‌ السیاسه، فقه القضا، فقه الاقتصاد و فقه المالکیه الفکریه دانش‌پژوه می‌پذیرد. اشتغال در سطح سه، داشتن استعداد و فرصت کافی جهت انجام پژوهش و قبولی در مصاحبه علمی از جمله شرایط تحصیل در این مؤسسه است. یادآور می‌شود، علاقه‌مندان تا ۱۵ شهریور ماه فرصت دارند با مراجعه به سایت موسسه …

شبکه اجتهاد: سابقه تقریرات نویسی گرچه با عناوین دیگر دست کم به قرن پنجم می‌رسد. اما آنچه با عنوان تقریرات امروزه می‌شناسیم دست کم سابقه‌اش به درس سید مهدی بحر العلوم می‌رسد. صاحب مفتاح الکرامه بخشی از درس او را در طهارت شرح کتاب وافی تحریر کرده بود. شیخ محمد تقی صاحب حاشیه هم همین کار را کرده است.  احتمالا تقریر نویسی از دوره خود وحید بهبهانی معمول شده است، به ویژه اینکه تقریبا از همان دوره‌هاست که سنت تقریرگویی درس استادان به شکل سنت معیدی معمول شد و البته امروزه منسوخ شده است. بعد از این دوره تقریبا بیشتر …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید ابوالقاسم  موسوی خویی از اثرگذارترین فقهای تاریخ تشیع است که ۱۷ مرداد ۱۳۷۱ در حصر خانگی در کوفه درگذشت. برخی وقایع زندگی ایشان همچنان مورد بحث است. ماجرای نیمه‌تمام ماندن تفسیر قرآن ایشان یکی از پرسش‌هایی است که می‌شود به آن پرداخت. مرحوم خویی که در نجف شروع به تفسیر قرآن کرده بود، ناگهان این کار را رها می‌کند. وی حتی در وصف علامه طباطبایی که اقدام به تفسیر قرآن کرده بود می‌گوید که علامه خود را تَضحیه(قربانی) کرده است.(۱) اگرچه گفته شده وی تحت فشارها تفسیر را رها کرد، ولی نواده‌اش حجه‌الاسلام‌ سید امین خویی …

کتاب «تحف العقول فی علم الاصول» تقریرات درس آیت‌الله وحید خراسانی به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین علی کرباسی توسط انتشارات باقرالعلوم (ع) به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب ارزشمند «تحف العقول فی علم الاصول» شامل مباحثی از علم اصول است که آیت‌الله حسین وحید خراسانی در مسجد اعظم قم تدریس نموده و حجت‌الاسلام والمسلمین علی کرباسی به رشته تحریر در آورده است. این کتاب به‌تازگی از سوی انتشارات باقرالعلوم (ع) تحت اشراف موسسه تنظیم و نشر آثار آیت‌الله وحید خراسانی روانه بازار نشر شده است. بنابراین گزارش، محتوای این کتب متضمن مباحث اصولی متاخرین و معاصرین از …

شبکه اجتهاد: امروز دروازه‌های علم باز و مرزهای دانش شکسته و ابزار دستیابی به میراث یکدیگر آسان شده است. تمام آثار مکتوب نحله‌های مختلف در دست است. دگراندیشانی که زمینه عناد با مکتب تشیع دارد با رسیدن به روایت‌های غیر معتبر، فرهنگ شیعی را زیر سؤال می‌برد. کما اینکه کسانی که در میدان مطالعه هستند می‌دانند ماه و هفته‌ای نیست که کتابی بر ضد شیعه نوشته شود و مثلاً فصل الخطاب مرحوم میرزای نوری مورد وهن و طعن شیعه نشده باشد. این جایگاه، جایگاه فضلا نیست، بلکه جای فقیهان محدث و محدثان فقیه است که باید برخیزند و شجاعانه، روشمند …

شبکه اجتهاد: فقیهی چشم به روی جهان فرو بست که با خود اندیشه‌ها و ایده‌هایی سازنده در مورد امت اسلامی و وحدت آن به همراه داشت، که به فراتر از شرایط محیطی و زمانی زندگی او، تعلق و توجه دارد. آیت‌الله محمدآصف محسنی تنها با عینک همگرایی و وحدت به مناسبات اقوام و مذاهب می‌نگریست. در چهار زمینه دست کم می‌توان شخصیت مرحوم آیت‌الله شیخ محمدآصف محسنی را مورد ارزیابی قرار داد: الف. جوانب علمی: آیت‌الله محمد آصف محسنی از حیث علمی در سطح بالایی از علوم اسلامی به ویژه فقه قرار داشت؛ کتاب‌های متعدد و متنوع او از عمق …

کاری که در حوزه فلسفه زبان صورت گرفت، خاستگاه آن در علم اصول بود و بعداً وارد فلسفه شد. ما در فلسفه و در تفکر فلسفی، یک بحثی غیر از شناخت و معرفت داریم به نام ارزش و ملاک و معیار و منابع شناخت. در فلسفه در گذشته به‌عنوان اینکه موضوع آن وجود بماهو وجود بود، به‌طورکلی مباحث معرفتی در ذیل بحث از وجود و مراتب هستی مطرح می‌شد. مثل مسئله وجود ذهنی و مسئله نفس و امثال‌ذلک؛ اما الآن معرفت‌شناسی خودش به یک موضوع مستقل از وجود شناسی تبدیل‌شده است. این بدون تردید از تأثیرات علم اصول بر مباحث …

«معجم الاحادیث المعتبره» کتابی است که همه روایات معتبر شیعه را در ۸ جلد شامل ۱۱هزار و ۵۲۳ حدیث گرد آورده است. این کار سترگ که نخستین پالایش کامل روایات شیعه به لحاظ سندی به شمار می‌آید، پدیده‌ای منحصر به فرد است که جوایز کتاب فصل، کتاب سال حوزه و کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را در سال‌های گذشته از آن خود ساخته است. آن چه می‌خوانید حاصل گفت‌وگو با آیت‌الله محمدآصف محسنی مولف کتاب است که به‌بهانه رحلت ایشان بازنشر می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «معجم الاحادیث المعتبره» نوشته آیت‌الله محمدآصف محسنی کتابی که تحولی چشمگیر و اثرگذار …

استاد عشایری با بیان این‌که معمولاً فقها یک نفر را بزرگ خود می‌دانند و به او اعتماد بیشتری دارند، تأکید کرد: فقیهِ الگو و ترازِ مدّ نظر شیخ انصاری علّامه حلّی است. وی علّامه حلّی را واحد کالألف می‌داند و وقتی می‌گوید نص و فتوا فلان مطلب را تأیید می‌کند، منظور وی فتوای علّامه حلّی است. نقطه عزیمت شیخ انصاری در فقه در غالب موارد، علّامه حلّی است. این نکته را از برخی مطابقت‌ها میان شیخ و علّامه می‌توان فهیمد. علامت دیگری که نشان‌دهنده‌ی اعتقاد زیاد شیخ انصاری به علّامه است جایگاه علّامه در اجماع‌پژوهی‌های شیخ انصاری است. به گزارش …

کتاب «لاضرر و تطبیقات آن در فقه» اثر حسین قدیری توسط انتشارات بوستان وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم روانه بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب در باب «قاعده لاضرر» نوشته شده که از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین قواعد فقهی است. در بخش اول کتاب، بررسی مفهومی این قاعده و خصوصیات آن صورت‌بندی شده و آرای پنج‌گانه بزرگان شیعه در معنای لاضرر آمده است. بنابر این گزارش، در بخش دوم و سوم، مواردی که فقها در ابواب مختلف فقه، به مدد این قاعده فتوا داده و یا آن را در مسئله‌ای بررسی کرده‌اند، به رشتۀ تحریر …