دیدگاه و گزارش

ما استفاده از ولی فقیه و حاکم عادل را از شرع استخراج می‌کنیم اما نحوه اجرا و جزییات آن را خودمان باید تصمیم گیری کنیم، نمی‌توان گفت اختیارات ولی فقیه بسیار فوق العاده است، کلا اختیارات سیاسی تابع صلاحیت است و در هر جامعه و نظامی باید یک جایی به لحاظ اجرایی حرف آخر را بزند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی؛ رییس دفتر تبلیغات اسلامی، در دومین سمینار از سلسله‌ سمینارهای ولایت فقیه با موضوع «رابطه ولایت فقیه با دموکراسی و نظام پادشاهی» که چندی قبل توسط دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار گردید، پیروزی انقلاب اسلامی را …

اقدام خلاف عفت در لباس دین‌داری ضربه سختی به اعتبار این لباس است و چون موضوع مهم است حتی شائبه جانب‌داری از متهم به حیثیت حکومت دینی لطمه می‌زند. در جرائمی که به‌نوعی پای دین در میان است و سوءاستفاده از موقعیت مذهبی تلقی می‌شود حکومت باید سخت‌گیری مضاعفی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی معتقد است اگر افرادی که مورد آزار جنسی و هتک حرمت قرار گیرند؛ مظلوم واقع شوند، طبق نص قرآن حق دارند که آن ظلم و ستم را افشا کنند. او تأکید می‌کند که وقتی یک کار خلاف عفت، مصداق ظلم …

آیت‌الله خامنه‌ای ضمن ضرورت عنایت به مقوله فقه سیاسی به مثابه ضرورتی فراگیر در حلّ مشکلات و مسائل نظام اسلامی، ضمن به رسمیّت شناختن گستره محدود فقه سیاسی در زمان گذشته، محدودیّت آن را به اموری خارج از مبانی و الزامات آن و متناسب با شرایط سیاسی، اجتماعی زمان گذشته دانسته و با تأکید بر ضرورت بازخوانی مبانی این گرایش فقهی، گستره‌ای از قلمرو را برای فقه سیاسی باور دارد که علاوه بر این که می‌تواند کارآمدی نظام سیاسی را تضمین نماید، و نیازهای روزآمد شهروندان، کارگزاران را پاسخ بگوید، قادر است به مثابه نرم افزار اداره مطلوب جامعه، نظام …

مساله تنصیف دیه و ارث از جمله موضوعاتی است که بین فقها بحثهای فراوانی شده و هریک برای نظر خود ادله مختلف روایی و قرآنی ارائه می‌کنند اما آنچه همه بر آن اتفاق نظر دارند اینکه تنصیف ارث زن، نصّ قرآن کریم است و وظیفه ما اطاعت از حکم شارع است اما در باب دیه نظرات مختلفی ابراز شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، دومین کرسی علمی – ترویجی چرایی تنصیف دیه و ارث زنان از منظر فقه و حقوق اسلامی به همت مرکز بین المللی توسعه علم، فرهنگ و عقلانیت در محل انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد. …

امام خمینی، حکومت را تکلیف فقیه می‌دانستند؛ یعنی فقیه یا مبسوط الید است که حکومت تشکیل می‌دهد یا مبسوط الید نیست که نمی‌تواند حکومت تشکیل دهد و تکلیفی ندارد؛ تکالیف در مقام ثبوت، جعل اراده الهی است و مقام اثبات، مقام منجز شدن و تحقق تکلیف است؛ اگر تکلیف در مقام ثبوت و اراده خداوند بر تحقق حکومت فقیه عادل است و اگر تکلیف منجز شود و دولت تشکیل نداد، عقاب دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه بیست و ششم از سلسله نشست‌های تخصصی «فقه دولت سازی اسلامی(فدا) با موضوع «ساختار فقهی دولت اسلامی با تأکید بر نظریه شورا» با …

منطق روش‌شناسی ما در قرن ۱۱ تا ۱۳ اخباری بود. منطق اخباری اجتهاد و عقل و حتی قرآن را تعطیل می‌کند. در این‌صورت ما ولایت فقیه هم نمی‌توانیم داشته باشیم و نظریه سیاسی هم تولید نمی‌شود. تا اینکه حدود قرن ۱۳ مرحوم وحید بهبهانی اصول روش‌شناسی جدیدی تولید می‌کند. شاگردان ایشان هم همین اصول را مطرح می‌کنند. نایینی شاگرد آخوند و آخوند هم شاگرد شیخ انصاری است و مکتب اصولی‌شان شبیه به هم است. تعبیر آیت‌الله جوادی است که ما تا وقتی اصول فقه حکومتی نداشته باشیم، فقه حکومتی نخواهیم داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، هفته پنجم دوره آموزشی «رویکردشناسی …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر داود مهدوی‌زادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، معتقد است اسلام فقاهتی نقش بسزایی در ورود به جامعه مدنی کامله و گذار از آسیب‌های ناخواسته آن دارد. ۱- شریعت مجموعه‌ای از احکام تکلیفی و وضعی است که شارع بر مکلفین خود ابلاغ می‌کند. احکام تکلیفی، اوامر و نواهی ملزمه و غیر ملزمه است و احکام وضعی مجموعه‌ای از حقوق سیاسی و عمومی و خصوصی است که متعلق حکم تکلیفی قرار می‌گیرد. فاعل (اعم از دولت و جامعه و فرد) این احکام را مکلف می‌نامند، و فقه دانشی است که به استنباط احکام …

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام) گفت: تنها الگویی که بر اساس الگوی حکومت شیعی در دوران غیبت تأسیس‌شده حکومت نائب امام یا حکومت فقها است که ما از آن با عنوان حکومت ولایت‌فقیه یاد می‌کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین غلامرضا بهروزی لک در سمینار «مفهوم، ادله و اختیارات ولایت‌فقیه» از سلسله سمینارهای علمی ولایت‌فقیه در سالن اهل‌بیت (ع) اصفهان اظهار کرد: بحث‌های ولایت‌فقیه به‌اندیشه‌های سیاسی اسلام مربوط می‌شود. رییس انجمن مطالعات سیاسی گفت: سیاست ازجمله واژگانی است که ما به‌صورت روزمره از آن استفاده می‌کنیم ولی باید به‌صورت دقیق به آن پرداخته شود، سیاست در تعاریف جدید …

شبکه اجتهاد: تحولات حوزه شرق اسلامی در دوره سلطنت سلیم عثمانی، آن هم پس از انحلال سلطنت مملوکی و خلافت اسمی عباسی، نیازمند تئوری پردازی‌های تازه در باره خلافت و سلطنت بود. این رساله فارسی در حوزه سیاست، در سال ۹۶۱ در زمان سلطنت سلیمان عثمانی در این زمینه نوشته شده و حاوی نکات مهمی در شناخت تطور فکر و فقه سیاسی است. مقدمه با روی کار آمدن سلطان سلیم عثمانی در سال ۹۱۸/۱۵۱۲ ، سیاست عثمانی، از مواجه با اروپا دست کشیده و به سمت شرق متمایل شد. در این سیاست شرقی، علاوه بر جنگ با صفویان که اوج …

محمد سروش محلاتی مدرس حوزه و دانشگاه گفت: امیرالمومنین حضرت امام علی (ع) با وجود اینکه معصوم بود، به دیگران اجازه می‌داد حرف بزنند، انتقاد داشته باشند و اعتراض کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی استاد خارج فقه حوزه علمیه قم در نشستی در ادامه سلسله بحثهای خود در باره خلافت در نهج البلاغه تحت عنوان «معصومان نقدپذیر و نامعصومان نقدستیز» با اشاره به بحثهای اخیر در جامعه در باره نقد معصومین (ع) افزود: امام به عنوان جانشین پیامبر اکرم (ص) از نظر شیعه دارای دو رکن اساسی است که اعتقاد دارد اولا، امامت به نص …

اگر شرایط به گونه‌ای است که مراجع موجود صلاحیت انتخاب شدن برای رهبری یا شورای رهبری را نداشته باشند، قانون اساسی توصیه‌ای نکرده است. در این حالت، به بنای عقلا رجوع می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، متن زیر یادداشتی از حجت‌الاسلام والمسلمین داود مهدوی زادگان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که در ادامه می‌خوانید؛ اخیراً برخی قلم به دستان و رسانه‌های غوغا سالار ضد انقلاب با علم کردن فیلمی از مجلس خبرگان مورخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ به خیال آن که کشف جدیدی کرده‌اند، هوچی گری علیه نظام اسلامی به راه‌انداختند. لذا برای روشنگری موضوع ، …

اصل حاکمیت ضوابط اسلامی می‌گوید ابتکار‌عمل باید دست فقه باشد. نقطه عزیمت قانون‌گذاری باید محصول اجتهاد فقها باشد. درحالی‌که اکنون به‌رغم گذشتن ۴۰ سال از انقلاب نقطه عزیمت قانون‌گذاری کارشناسی کسانی است که علوم معاصر را خوانده‌اند و التزامی هم نیست که کارشناسی‌شان بر اساس فقه باشد؛ لذا هنجارهای سکولار در شبکه قانون‌گذاری خودش را به جمهوری اسلامی می‌تواند تحمیل کند. به گزارش شبکه اجتهاد، هفته چهارم دوره آموزشی «رویکردشناسی فقه حکومتی» با سخنرانی آیت‌الله عباس کعبی، نماینده مجلس خبرگان و عضو پیشین شورای نگهبان، پنجشنبه گذشته به همت مدرسه آفاق برگزار شد. آیت‌الله کعبی بحث خود را «مسائل فقه …

شبکه اجتهاد: چندی پیش و همزمان با آشوب‌های خیابانی، فیلمی از سخنرانی حجت‌الاسلام سید حسین شیرازی فرزند آیت‌الله سیدصادق شیرازی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که وی با توهین‌های فراوان از دفاع مقدس و ولایت فقیه سخن گفته و آن‌ها را نفی می‌کند. در ادامه نگاهی به سخنان سید حسین شیرازی خواهیم داشت و بابت نقل این توهین‌ها عذرخواهی می‌کنیم.  سخنرانی وی حاوی مطالب زیر بود: -امت در کمال آرامش بود که ناگاه یک نفر خواست چیزی را ثابت کند که امت را بدبخت کرد؛ به‌طوری که با یک خطور ذهنی دست به اقداماتی می‌زند که میلیون‌ها کشته و مجروح …

شبکه اجتهاد: یکی از پروژه‌های نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای، پروژه جمهوری اسلامی و به تعبیری نظریه مردم‌سالاری دینی بوده است که طی چهل سال بعد از انقلاب تجربه‌هایی را پشت سر گذاشته است. این نظریه مخالف‌خوان‌هایی هم دارد که حتی در درون نظام اسلامی هم حضور داشته و گاه ابرازات نظری و عملی می‌کنند. صبح نو در مصاحبه با حجت‌الاسلام محسن مهاجرنیا، دانش‌آموخته دکترای علوم سیاسی و عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نظریه مردم‌سالاری دینی و جوانب معارضش را به بحث گذاشته است. درباره عبارت مردم‌سالاری دینی، این سؤال مطرح است که …

شبکه اجتهاد: ۱۴ خرداد ماه ۱۳۶۸ خبری همه ملت ایران را شوکه کرد و آن فوت امام خمینی(ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بود. اعضای مجلس خبرگان رهبری که وظیفه انتخاب رهبر را دارند به تهران فراخوانده می‌شوند. در جلسه صبح وصیت‌نامه امام که به خبرگان امانت سپرده شده بود، قرائت می‌شود و در جلسه عصر صحبت بر سر انتخاب فردی یا شورایی بودن رهبری است که در نهایت نیز به فردی بودن به اجماع می‌رسند و حالا فیلم تازه منتشرشده‌ای از جلسه تاریخی مجلس خبرگان رهبری در کانال‌های خبری پخش شده است که دست مایه برخی عناصر ضدانقلاب و ضدولایت فقیه شده است.

آیت‌الله فاضل لنکرانی با بیان اینکه انتقاد در جایی است که امکان خطا و اشتباه وجود داشته باشد، گفت: از نظر مبانی اعتقادی شیعه، نقد و انتقاد، نسبت به ائمه(ع) معنا ندارد. اگر بخواهد نقد شود دیگر امام نیست، اگر بخواهد نقد شود، حجّت خدای تبارک و تعالی نیست و لزوم اطاعت مطلقه ندارد. چون منتقد در مقام نقد می‌خواهد می‌گوید شما اشتباه می‌کنی و من نباید در این مطلب از تو اطاعت کنم، آنگاه اطاعت مطلقه امام از بین می‌رود.

خداوند بر ترکیب حاکم و محکوم احکامی را فرض کرده است که همان فقه کلان است؛ این فقه نیاز به استنباط دارد. مقدار اندکی از این فقه در فقه رایج ما استنباط شده است و بخش اعظمی از آن بلااستنباط مانده است. دلیلش این است که ما در طول تاریخ تحقق «جامعه» را نداشته‌ایم و حاکمیت الهی در عصر غیبت عملی نشده است.

بروجردی معتقد است که علمای متقدم اهل سنت از نظرات معتدل‌تری در خصوص جهاد برخوردار هستند، مثلا متقدمین انتحار و استشهاد را نمی‌پذیرند اما متاخرین آن را مباح می‌دانند. اغلب علمای شیعه تقسیم رایج جهاد به «جهاد اولیه» و «جهاد دفاعی» را می‌پذیرند، با این قید که جهاد اولیه مشروط به حضور امام مبسوط‌ الید و معصوم باشد.

پایگاه اطلاع رسانی مجلس خبرگان درپی انتشار فیلمی از جلسه رای‌گیری مجلس خبرگان رهبری در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ در فضای مجازی به توضیح بخش هایی از جلسه انتخاب رهبری اقدام کرد.

امام(ره) معتقد است: اسلام احکام اخلاقی صرف نیست. بر مسلمانان واجب است که در برابر تبلیغات دشمنان اسلام بایستند تا روشن شود که اسلام برای حکومت عدل آمده است. اسلام نه استبداد فردی است نه بر مبنای قوانین بشری و امیال اکثریت که مشروطه و جمهوری باشد. حکومت اسلامی در تمام ساحت‌ها از قانون الهی استمداد می‌کند. قانون الهی در فقه است.

این روزها بخشی از فیلم مربوط به مذاکرات مجلس خبرگان رهبری در سال ۱۳۶۸ در زمینه انتخاب رهبری بعد از امام خمینی، با انتشار گسترده ای روبرو شده است.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر رحیم نوبهار، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی است و از برخورد با او می‌توان فهمید که سعی دارد تا انصاف در عمل و تعادل در نگاه خود داشته باشد و با این ویژگی به بیان و اظهار نظر راجع‌به مسایل مختلف به ویژه موضوعات و مبانی اسلامی می‌پردازد. برای بررسی زوایای فقهی لغو عضویت یک اقلیت و نگاه اسلام به اقلیت‌های مذهبی به سراغ دکتر رحیم نوبهار رفتیم؛ او از واکنش شورای نگهبان و حکم لغو عضویت یک زردشتی برآشفته است و این عملکرد را به مثابه شکست نظریه مردمسالاری دینی می‌داند.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی از علمای برجسته حوزه علمیه مشهد با انتقاد شدید از دیده و شنیده نشدن گرفتاری‌ها و دغدغه‌های عمیق و روبه فزونی جامعه، نسبت به رویه بی اعتنایی و مهمل گذاشتن مشکلات مردم هشدار دادند.

تفاوت بین بحث ولایت فقیه از دیدگاه امام و دیدگاه آیت‌الله خویی، ثمره عملی اندکی دارد. به عبارت دیگر، درست است که آقای خویی چون ادله لفظیه ولایت فقیه را نمی‌پذیرد، به تبع آن اطلاق ادله را نیز نمی‌پذیرد، اما چون ایشان تصرف فقیه در امور حسبه را می‌پذیرد، فلذا بسیاری از تصرفات فقیه را داخل در همین موضوع دانسته و آن‌ها‌ را نه تنها می‌پذیرد، بلکه آن‌ها‌ را ضروری نیز می‌داند. فقط در یک حیطه خیلی کوچکی است که این تفاوت نظری دارای توابع عملی نیز می‌شود.

یک تعبیری شهید بهشتی(ره) دارد که می‌فرماید "رابطه‌ی مردم جامعه با ولایت باید یک رابطه انتخابی باشد و نمی‌تواند غیرانتخابی و غیر آزادانه باشد." البته باید آگاهی در جامعه وجود داشته باشد تا انتخاب دقیقی صورت بپذیرد و گاهی این آگاهی دچار نقص می‌شود. این رابطه‌ای باید آزاد و انتخابی باشد و غیر این فاقد هرگونه ارزشی خواهد بود. البته این رابطه آزاد، پس از انتخاب ولیّ در جامعه نباید منقطع شود بلکه همچنان در طی این مسیر باید تداوم یابد.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: در عرصه برجام، نقش فقه مغفول واقع شد که باید نقش استنباطی ایفا می‌کرد و اگر این چنین می‌شد قطعا موفقتر عمل می‌کردیم؛ ففه مقاومت در منطقه از جمله مسایلی است که در این زمینه وجود دارد؛ مثلا اینکه چرا زیر پرچم بشار اسد با داعش می‌جنگید؟ این بحث در عرصه فقهی مطرح شده است که می‌توان زیر پرچم حاکم جائر و حتی بعثی از کیان اسلامی دفاع کرد؛ گواه این مساله نیز در مساله آیت الله کاشف الغطا و فتحعلی شاه، قابل رویت است.

در سال‌های اخیر، برای رای و حضور مردم، عنوان حق الناس بودن، مطرح شد؛ برای من، جالب است که واژه حق الناس، مقداری با واژگان دیگری که قبلا در این حوزه، مطرح می‌شد، متفاوت است. جالب‌تر این که علیرغم پی‌گیری‌های زیادی که کردم، تا ببینم نظریه‌پردازان و تئوری‌پردازانی که درباره واژگان قبلی، بحث‌هایی را مطرح می‌کردند، نسبت به این واژه چه کار کرده‌اند؟

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر مجید شایگان‌فر، استاد حقوق دانشگاه آزاد مشهد و متخصص حقوق جزا و جرم‌شناسی است. با او که سالیانی است، مبحث بزهکاری اطفال را در دانشگاه تدریس می‌کند، تعزیر کودکان نابالغ از منظر فقه و حقوق را به بحث گذاشتیم. به باور وی، عناوینی مثل رشد در حقوق مدنی مبهم است و باید در مورداجرای حدود و تعزیرات بر کودکان دقت کرد تا بزهکار تربیت نکرده باشیم.

استادیار گروه حقوق بشر پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان این که اصطلاح مقاصد شریعت در فقه ما بکار نرفته است، خاطرنشان کرد: اگرچه اسم این مطلب در فقه ما نیامده است، لکن رسمش در کلام فقها دیده می‌شود و در موارد متعددی به محتوای مقاصد شریعت استناد کرده‌اند. اصل کرامت انسانی، یکی از مقاصد شریعت بوده و به صورت مشخص جزء اصول راهنما است که در بحث حقوق بشر به ما کمک بسیاری می‌کند.

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشستی را با موضوع نسبت پژوهش و امر سیاسی چندی قبل برگزار کرد. در این نشست حجت‌الاسلام داود مهدوی‌زادگان عضو هیات علمی این پژوهشگاه با موضوع «بازتاب فقه‌پژوهی در سیاست» به ارائه سخن پرداخت.