حکومت و قانون

شبکه اجتهاد: یوسف قرضاوی که دیروز در سن ۹۶ سالگی از دنیا رفت، نامدارترین فقیه معاصر اهل سنت و شخصیت اسلامی تاثیرگذاری بود. ایشان از تبار فقهای متجدد با نگاهی میانه‌رو به مسائل بود. همین تجددگرایی فقهی، آرای فکری و سیاسی متفاوت و چهره رسانه‌‎ای او به ویژه حضور مستمر در شبکه الجزیره و مهمان دائم بودن برنامه “الشریعه و الحیات” (شریعت و زندگی)، او را پرآوازه ساخت، اما در عین حال نیز زمینه‌ساز خصومت‌ها و عداوت‌ها علیه او در میان طبقه علمای سلفی سنتی در جهان عرب و نظام‌های عربی شد؛ ولی محبوبیتش، برای چند دهه تا قبل از …

شبکه اجتهاد: «حادثه‌ی تلخ» درگذشت یک بانوی جوان بر اثر ایست قلبی در پایگاه پلیس، «عواطف آحاد جامعه‌ی ما» را عمیقا متاثر ساخت و بی‌شک باید این ماجرا «با دقت و سرعت»، بررسی و حقیقت امر روشن گردد و در «صورت احراز قصور یا تقصیر»، ضمن اعلام صریح و اعلان سریع، «طبق قانون و شرع» با عامل یا عاملان این حادثه «برخورد قاطع» صورت بپذیرد. در پی این واقعه‌، در خلال چند روز اخیر، از سوی برخی «اشخاص»، «گروه‌های اجتماعی»، «جناح‌های سیاسی»، «جریان‌های معاند» و «دولت‌های متخاصم» رفتارهایی بروز کرد که «محل تامّل» جدی و «درخور تذکّر» و «مایه‌ی اعتبار» …

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: در شرایط فعلی، به همان میزان که اندیشه اسلامی در حال بسط و توسعه است، اندیشه‌های متقابل با آن هم دامنه نفوذ خود را گسترش می‌دهند و همواره نیم نگاهی هم به تخریب ارزش‌های اسلامی و مبانی نظری و عملی ولایت‌فقیه دارند لذا باید اندیشه‌های مرحوم نائینی در مصداق خاص و اندیشه اسلامی در مصداق عام مدون و طبقه‌بندی شود تا امکان تفسیر به رأی مبانی فقه ولایتی وجود نداشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی در دیدار با اعضای کنگره بزرگداشت مرحوم نائینی که به میزبانی دفتر نماینده ولی …

شبکه اجتهاد: مساله حجاب اجباری که در حقیقت به معنای پذیرش دخالت حکومت اسلامی در حفظ حجاب زنان است، از جمله مباحث بسیار پرچالش فقهی و اجتماعی است که در دهه اخیر و به ویژه دو سه سال اخیر با بروز پدیده «روسری سفید» و مبارزه علنی بسیاری از زنان با اجباری دانستن حجاب، شکل جدی تری به خود گرفته است. با از دنیا رفتن خانم مهسا امینی و اظهار نظر دوستان و دشمنان در این زمینه با ابعاد تازه تری روبرو شده است. این امر تا حدودی شبیه ماجرای حضور زنان در ورزشگاه‌ها است که جمهوری اسلامی پس از …

اهانت به مقدسات و مخالفت علنی با قرآن کریم و احکام صریح آن و اسلام عزیز چیزی نیست که امت اسلامی و دولت اسلامی به سادگی از کنار آن بگذرد. حوزه علمیه به عنوان خادم دین انزجار شدید خود از هتاکی‌های صورت‌گرفته را اعلام می‌دارد و تا مجازات کامل گستاخان و مزدورانی که دست به چنین جنایت هولناکی زده‌اند مسئله را پیگیری خواهد کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حوزه علمیه خراسان، حوزه علمیه قم، جامعه مدرسین و  جمعی از اساتید حوزه‌های علمیه در پی اغتشاشات اخیر کشور و نیز جنایت و جسارت به حریم قرآن و شریعت اسلام توسط اغتشاشگران …

مدیر گروه فقه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، نقش رهبر انقلاب در توسعه گفتمان فقه حکومتی را به چهار کارویژه تقسیم کرد و گفت: آیت‌الله خامنه‌ای در قالب چهار کارویژه اساسی به توسعه گفتمان فقه حکومتی پرداخته است: یک. «راهبری گفتمان فقه حکومتی» در حوزه‌های علمیه و خصوصاً در میان طلاب و اساتید انقلابی و دغدغه‌مند. دو «موجه سازی گفتمان فقه حکومتی» از طریق تبیین تبار و تراث مکتوب و شخصیتی در این زمینه. سه. پشتیبانی از گفتمان فقه حکومتی. چهار. استنباط و فقاهت در حوزه فقه حکومتی. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کرسی «رویکرد حکومتی به فقه از دیدگاه …

عضو هیئت علمی دانشگاه باقر العلوم (ع) پیشنهاد داد: ذیل نهاد ولایت و رهبری، سازمان و تشکیلاتی با عنوان «سازمان برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نهاد ولایت» تأسیس گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کرسی ترویجی «کارآمدی نظام ولایی از منظر نگرش سیستمی (حوزه نظارت و ارزیابی)» به همت گروه فقه سیاسی مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) چندی قبل با حضور حجت‌الاسلام دکتر سید غلامرضا موسوی، به‌عنوان ارائه دهنده و نظریه‌پرداز، حجت‌الاسلام دکتر محمد طالبی به‌عنوان ناقد و حجت‌الاسلام دکتر محمد قاسمی، به‌عنوان دبیر علمی برگزار شد. حجت‌الاسلام موسوی در ابتدای این نشست، به تعریف مفاهیم بحث پرداخت و در تعریف کارآمدی …

رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی گفت: با وجود این‌که عنصر مصلحت در سالیان گذشته، نقش موثری در پایایی نظام اسلامی داشته، بلکه به پویایی نظام اسلامی، کمک کرده است، اما مرور مباحث عنصر مصلحت در سالهای گذشته نمایانگر بروز برخی اشکالات است. این اشکالات شامل اموری چون: «تکثر عناوین ثانویّه نسبت به عناوین اولیّه»، «خطر عرفی شدن فقه»، «شرعی شدن احکام و قوانین به واسطه ضرورتها»، «محوریّت نظر اکثریث حلّ و عقد در کارشناسی مصلحت در قبال نظر کارشناسان هر فن» و «دائمی شدن مصوبات مصلحتی که اموری زمان‌مند هستند» می‌باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «مساله مصلحت ورزی در …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اعضای مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) تصریح کردند: شیعه مفتخر است به اینکه در مقابل نظام سلطه ایستاد، سینه سپر کرد و این اژدهای هفت سری را که در همه‌ی شئون زندگی کشورها و دولتها و ملتها به نحو ظالمانه و جبّارانه شرکت می‌کرد متوقف کرد. ما اَتباع اهل‌بیت باید پرچم‌دار همبستگی و هم‌افزایی باشیم. از روز اوّل، ما گفتیم تشکیل مجمع جهانی اهل‌بیت به معنای مقابله و دشمنی با غیر شیعه نیست؛ این باید معلوم باشد برای همه. در دنیای اسلام چه کسی به مردم غزّه و مردم فلسطین به قدر ایرانی‌ها، به قدر جمهوری …

مشکانی سبزواری با اشاره به تلاش‌های نائینی در زمینه ارائه نظریه و نظام مشروطه گفت: نائینی در زمره نخستین فقیهانی است که در وادی نظام سازی فقهی وارد شده و مبتنی بر فقه و متناسب با شرایط زمانی و مکانی، به ارائه الگویی برای نظام سیاسی پرداخته است. به‌طور قطع می‏توان گفت نائینی از جمله فقیهانی است که به مناسبات حداکثری دین و سیاست و آمیختگی این هر دو باور دارد. از دیدگاه نائینی سیاست در دل دین و احکام اسلامی تشریع و جعل شده و اصول آن در کتاب و سنت درج شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کرسی …

اولین نظریه‌ای که در اندیشه سیاسی شیعه توسط شیخ مفید ارائه شد، با عنوان نظریه دولت در دولت معروف شد. در آن دوره که حاکمیت عباسیان در جامعه حاکم بود شیخ مفید فتوایی داد بر این اساس که تمام فقهای شیعه در این شرایط بحرانی که با آن مواجه هستیم ولایت دارند و حق دارند که در هر منصبی هر کاری که از دستشان برمی‌آید انجام دهند و هر پیشنهادی از طرف خلافت عباسی به آنها داده شد باید بپذیرند و مسئولیت را قبول کنند تا به این وسیله بتوانند کاری از پیش ببرند. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «اندیشه …

احمد الریسونی بعد از اظهاراتی که منجر به برانگیزی جنجال گسترده در مراکش، الجزایر و موریتانیا شد، از ریاست اتحادیه جهانی علمای مسلمان استعفا داد. او در پیامی گفت: استعفای من در راستای پایبندی به موضع گیری‌‌ها و دیدگاه ثابتم است که سازش را‌ نمی‌‌پذیرد؛ به دلیل اهتمامی که به آزادی بیان و بدون قید و شرط و فشار دارم، تصمیم گرفتم که از ریاست اتحادیه جهانی علمای مسلمان استعفا بدهم. به گزارش شبکه اجتهاد، شیخ «احمد الریسونی»، رئیس الاتحاد العالمی لعلماء المسلمین که اظهارات اخیر وی باعث بروز جنجال گسترده در مغرب، الجزایر و موریتانی شده، یک‌شنبه گذشته به …

شبکه اجتهاد: بالاخره پس از چندسال اختلاف عملی در جریانات فکری عراق و اوج‌گیری بحران چندماه اخیر کابینه، عکس‌العملی متفاوت از مرجعی پرهیزگار، دوراندیش و باورع صادر شد و صفحه تحولات عراق را به گونه‌ای دیگر رقم خورد و از قدرت جدیدی در تحولات عراق رونمایی شد. در یادداشت پیش‌رو به نکاتی در مورد این اقدام و سناریوهای محتمل در پس این کنش اشاراتی خواهیم داشت: یکم. آیت‌الله سیدکاظم حسینی حائری (کثرالله امثاله)، میراث‌دار علمی خاندان صدر در دوران معاصر و دومین مرجع دینی در عراق محسوب‌ می‌‌شود. خاندان خوش نام صدر، از بیوت بااعتبار در شیعه هستند که نقش …

شبکه اجتهاد: از همان روزهای نخستین پس از ترور شهید سید محمد صدر بحث جانشینی وی ابتدا در محافل زیرزمینی و پس از سقوط صدام به صورت علنی مطرح شد. برخی مانند آیت‌الله شیخ محمد یعقوبی عنوان کردند که در محفلی که برخی شاگردان شهید سید محمد صدر نیز حضور داشته‌اند ایشان به اعلم بودن شیخ محمد یعقوبی اشاره کرده‌اند و همین مساله مستمسکی برای فعالیت‌‌های ایشان و دفتر و بعدها حزب متبوع شان یعنی فضیلت شد. اما در میان شاگردان و هواداران سید محمد صدر رایج‌ترین کلام این بود که ایشان سید کاظم حائری را به عنوان اعلم پس …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به مناسبت یکصدمین سال باز تاسیس حوزه علمیه قم به تبیین «حوزه و روحانیت _حکومت و مناسبات روحانیت و نظام جمهوری اسلامی ایران اقتضائات و الزامات» آن پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد عباس کعبی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در جمع فضلای حوزه علمیه به موضوع «حوزه و روحانیت _ حکومت و مناسبات روحانیت و نظام جمهوری اسلامی ایران اقتضائات والزامات» به مناسبت یکصدمین سال باز تاسیس حوزه علمیه قم پرداخت که در ادامه به سوالات حاضرین نیز پاسخ داد که متن کامل سخنان این عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری به …

کتاب «اندیشه سیاسی شیخ بهایی» اثر ابوالفضل سلطان‌محمدی در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه شد و به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، اثر حاضر دو هدف اساسی را مورد توجه خود قرار داده است؛ هدف نخست، شفاف‌سازی رفتار سیاسی شیخ بهایی و پاسخ به چالش فکری در زمینه تعامل وی با پادشاهان صفوی و زدودن ابهامات موجود از چهره سیاسی این عالم بزرگ شیعی است و هدف دوم، شناساندن اندیشه سیاسی شیخ بهایی و ساماندهی و تبیین نظام‌مند افکار و آرای وی در حوزه سیاست و حکومت با استناد به آثار و تألیف‌های …

اولین بحث در اندیشه سیاسی علامه فقیه، شیخ‌محمدحسین نائینی حکومت آرمانی است. از آنجا که بعضی نویسندگان و تحلیلگران اندیشه سیاسی نائینی از این نکته غفلت یا تغافل کرده و (مشروطه سلطنتی) را تنها حکومت مطلوب او دانسته‌اند، بررسی این مساله لازم و ضروری است، به‌ویژه که در تبیین اندیشه شخصیتی چون نائینی که هم دارای مبنای فکری در علوم اسلامی است و هم به واقعیات و مقتضیات عصر خویش عنایت دارد، نمی‌توان از آرمان‌های او سخن نگفت و تنها آنچه به‌عنوان تنها راه ممکن در شرایط آن روز تبیین کرده، درنظر گرفت و آن را از نظر او اندیشه‌ای …

شبکه اجتهاد: سخن گفتن از عدالت در نظر مرحوم علامه محمدرضا حکیمی به دو جهت کار دشواری است. اول اینکه مرحوم علامه حکیمی عدالت را زیسته‌اند و سخن گفتن درباره کسی که عمری با عدالت زندگی کرده است -و نه‌فقط درباره آن حرف زده است- سخت است. وقتی که خود انسان در مقام آن عمل قرار نمی‌گیرد و می‌خواهد درباره موضوعی حرف بزند که انسان بزرگی چون علامه حکیمی هم درباره آن حرف زده و سخن گفته است و هم با آن زندگی کرده است، امری دشوار است؛ اما سختی و دشواری بعدی نظر دادن درباره این بزرگوار یا دیدگاه …

استاد سیفی مازندرانی در پاسخ به این شبهه که «سلمان رشدی سنی مذهب و حنفی مسلک است و بنابر قول مشهور که «ألزموا بما ألزموا به أنفسهم» پس لازم است که حاکم سنی حکم را صادر کند بیان نمود: اولاً این حکم قتل برای ساب النبی اختصاص به امامیه ندارد و ثانیاً در مذهب شیعه فقیه جامع بر همه‌‌ی مسلمین ولایت دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علی‌اکبر سیفی مازندرانی در نشست علمی «بررسی مبانی فقهی حکم اعدام سلمان رشدی» که با رویکرد پاسخ به شبهات چندی قبل در بیت معظم‌له برگزار شد، با اشاره به صدور حکم اعدام نوسینده …

شبکه اجتهاد: «فقه سیاسی» شیعه به‌عنوان یک دانش فقهی که به استخراج و بیان احکام شرعی ناظر بر امور سیاسی می‌پردازد از ظرفیت‌ بسیاری برخوردار است ،اما ما از همه آن ظرفیت‌ها به قدر کفایت بهره ‌نگرفته‌ایم و لازم است فقه سیاسی ما در برخی امور ورودی جدی‌تر داشته باشد تا بتواند از این ظرفیت‌ها بهره‌مند شود. در این گفتار سعی می‌کنیم به برخی از آنها اشاره کنیم. «دولت»؛ واحد مطالعه در فقه سیاسی برخی معتقدند در فقه «دولت» قابل بحث نیست. این در حالی است که واحد مطالعه ما در فقه سیاسی باید «دولت» و نظام سیاسی باشد. در …

شبکه اجتهاد: تامین عدالت به‌ویژه در حوزه قضایی از مهم‌ترین رسالت‌های پیامبران الهی است و چون رسیدن به آن بدون حاکمیت ممکن نیست، تامین عدالت جزو اهداف نظام سیاسی الهی قرا می‌گیرد و رهبری نظام در این حوزه برخوردار از اختیارات و وظایفی می‌شود. «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ لِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیز»؛ به‌راستی پیامبران خود را با دلایل آشکار روانه کردیم و با آنها کتاب و ترازو را فرود آوردیم تا مردم به انصاف …

قرار بود که کتاب آیات شیطانی نقطه‌ی آغازی بر تحقیر نظام‌مند جهان اسلام باشد اما حکم قاطعانه‌ی امام خمینی رحمهالله‌علیه آن برنامه را از بین برد. زنجیره‌ی پلید توهین به اسلام از راه‌های مختلف دنبال می‌شود تا در جنگ اراده‌ها، اراده‌ی جهان اسلام را بشکند. تجربه‌ برخورد با آیات شیطانی به ما ثابت کرد «پایبندی بر اصول اسلامی و کوتاه نیامدن از آنها در چالش‌های بین‌المللی» از مهمترین بایسته‌هایی است که باید برای موفقیت در دیپلماسی رعایت شود. شبکه اجتهاد: مهرماه ۱۳۶۷ بود که انتشارات وایکینگ انگلستان -زیرمجموعه‌ی انتشارات پنگوئن- کتاب جدیدی به نام «آیات شیطانی» را به قلم سلمان …

شبکه اجتهاد: «وقتی صحبت از «حق الناس» یا همان «حقوق بشر» می‌شود انواعی از آن به ذهن همه می‌رسد. ۱. حق مالی دارایی: اینکه تصرف و غصب اموال مردم جز حق‌الناس است. گرانفروشی، احتکار، تقلب، غش در معامله؛ سرقت، کم‌فروشی، فریب در معامله، تدلیس و… نمونه‌ای از حق مردم است و کسی که از این طریق اموال مردم را به چنگ آورد دچار تصرف در حق مردم، حقوق بشر یا همان حق‌الناس شده است. ۲. حق آبرو و شخصیت و دارایی اجتماعی: آبرو بخشی مهم از دارایی اجتماعی شهروندان است که تصرف نابه‌جا در آن، منجر به تضییع حق‌الناس و …

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به تقدم مصالح اخروی بر منافع دنیوی در حکمرانی حسینی، تفاوت‌های حکمرانی اسلامی و اموی را برشمرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین نجف لک‌زایی در اولین قسمت از ویژه برنامه «مسیر» به تشریح موضوع حکمرانی پرداخت و گفت: با توجه به اینکه قیام امام حسین(ع) در تقابل با حکومت وقت بوده، یک بعد پررنگ در این قیام بُعد سیاسی آن است. در حوزه سیاست گاهی از حکومت صحبت می کنیم و گاهی از حکمرانی سخن به میان می آوریم. وقتی ما از حکومت سخن می گوییم، بیشتر جنبه ایستایی آن مد …

شبکه اجتهاد: جامعه ایرانی در نسبت با قانون، جامعه‌ای چند پاره است: گروهی ولو اندک شیفته مظاهر زندگی غیرانسانی غربند که جهانشان با کسب درآمد و پول، لذت و شهوت نظم پیدا‌ می‌کند. اینان نه برای شریعت و احکام شرعی جایگاهی قائلند و نه برای قانون بما هو قانون. الزام شرعی و الزام قانونی حجاب در جامعه ایرانی برای این گروه تقریبا بی‌فایده است و اطاعت پذیری اینان از شرع و قانون تقریباً صفر است. گروهی عرف محور هستند. برای این گروه نیز احکام شرعی و قانون بما هو قانون جایگاهی ندارد، ولی چون نظم جاری زیست ایرانی را پذیرفته‌اند، …

رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی، اظهار کرد: وقتی رویکرد اخباری توسط مرحوم وحید بهبهانی شکست می‌خورد و اجتهاد جای نص‌گرایی را می‌گیرد، شاهد آن هستیم که موضوع ولایت‌ فقیه و حکومت دینی به شکل گسترده در بین علما مطرح می‌شود. به تعبیری باید گفت رویکرد نص‌گرا شیعیان را صرفاً در روایات محدود کرده و موجب می‌شود فهم غلطی از دین داشته باشیم که ما را برای رسیدن به اسلام حداکثری ناکام می‌گذارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدسجاد ایزدهی، رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره ضعف نظری ظاهرگرایان و افراطی‌های مذهبی درباب سیاست و حکومت …

شبکه اجتهاد: بارها شنیده‌ایم که ترویج غدیر منافاتی با وحدت اسلامی ندارد و حتی در راستای وحدت اسلامی است. اما چگونه واقعه‌ای که‌ اختلاف در فهم آن، منجر به شکل‌گیری دو قطبِ مذهبی شیعه و سنی در دنیای اسلام شده، منافاتی با وحدت اسلامی ندارد؟! برای پاسخ به این سؤال باید بدانیم که معتقدان به عدم تنافی غدیر و وحدت اسلامی چه فهمی از این دو دارند. بنده این افراد را به سه دسته تقسیم می‌کنم: ۱. کسانی که وحدت اسلامی را وحدت مذهبی می‌پندارند، به این معنا که تشیع بر جهان اسلام غالب شود و به اصطلاح همه‌ی مسلمانان …

شبکه اجتهاد: مسئله جانشینی پیامبر اعظم(ص) و رهبری امت اسلام یکی از قضایای مورد توجه مسلمانان از صدر اسلام تا به امروز بوده است. بخش بزرگی از رویدادهای سال‌ها و ماه‌های پایانی حیات مبارک رسول اکرم(ص) و حوادث پس از رحلت ایشان معطوف به چگونگی امامت و رهبری جامعه اسلامی دانسته می‌شود که آثار آن به باور بسیاری از مورخان تاریخ اسلام تا به امروز باقی مانده است. ویل دورانت، تاریخ‌نگار شهیر قرن بیستم در کتاب معروف خود به‌نام «تاریخ تمدن» حوادث پس از رحلت پیامبر(ص) را نوعی نزاع و درگیری در میان اصحاب او و اهالی مدینه بر سر …

ده‌ها نهاد دینی و علمی و شخصیت مسلمان اهل سنت انتخاب وی را دهن کجی حکومت سعودی به اسلام و شعائر مورد احترام مسلمانان در یکی از برترین روزهای نزد مسلمانان، توصیف کرده و حاجیانی که برای انجام مناسک خود در عرفات تجمع کرده‌‌‌اند را به عدم اقتدا به العیسی در نماز روز عرفه تشویق کردند. شبکه اجتهاد: حکومت سعودی سالهاست با شعار ممنوعیت سیاسی کردن حج، از برگزاری بسیاری از برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در موسم حج و در سرزمین وحی جلوگیری‌ می‌کند و از همین رو بزرگترین اجتماع سالانه مسلمانان را عملا به یک تجمع عبادی و فردی …

مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه میرزای نائینی درصدد پی‌ریزی عقلانیت دینی در نظام سیاسی اسلامی بوده است، گفت: امثال اعضای نهضت آزادی در ابتدای پیروزی انقلاب و در مجلس تدوین قانون اساسی، درصدد سکولاریزه کردن مرحوم نائینی بودند، ولی آن عالم بزرگ درصدد پی‌ریزی عقلانیت دینی در نظام سیاسی بوده است. او فرهنگ سیاسی را به سه دسته محدود، مستبد و تبعی و منفعل تقسیم کرد. میرزا فرهنگ سیاسی معیار اسلام را مبتنی بر دو مقوله آگاهی و اختیار مردم می‌داند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین امیرمحسن عرفان، استاد حوزه و دانشگاه، در نشست علمی «اندیشه‌های تمدنی …