Tag Archives: فقه و عدالت

فقه را باید در بستر اداره جامعه دید/ هر تلقی‌ای از فقه نمی‌تواند در خدمت عدالت اجتماعی باشد/ معتقد به حسن ذاتی عدالت و قبح ذاتی بی‌عدالتی هستم

فقه را باید در بستر اداره جامعه دید/ هر تلقی‌ای از فقه نمی‌تواند در خدمت عدالت اجتماعی باشد/ معتقد به حسن ذاتی عدالت و قبح ذاتی بی‌عدالتی هستم

بحث است که فقه در مقوله استقرار عدالت اجتماعی در جامعه چه نقش و کارکردی دارد. اگر فقه می‌خواهد در خدمت بسط عدالت اجتماعی باشد، هر تلقی‌ای از فقه نمی‌تواند کمک‌کار عدالت اجتماعی باشد. برای‌نمونه، اگر فقه کاملاً فردی باشد و وظیفه فقیه را صرفاً استنباط حکم شرعی بداند، کجا می‌تواند فقه را در خدمت بسط عدالت در جامعه و …

Read More »

نسبت فقه با عدالت/ کارکرد فقه در بحث عدالت چیست؟

تمام بار معرفتی حکمرانی بر دوش فقه نیست/ حکمرانی عادلانه با حضور آحاد مردم درصحنه‌ها و لایه‌های حکمرانی است/ در مرحله تنظیم‌گری و تسهیل‌گری خلاقیت‌های لازم را نداریم

آیا فقه می‌تواند تمام این دانش‌های توصیفی، تبیینی، بنیادین و نیمه‌بنیادین (توسعه‌ای) را در اختیار ما گذارد که بگوییم مسأله استقرار عدالت در جامعه اسلامی، کاری تماما فقهی است و عالمان و صاحبان تخصص‌های دیگر، هیچ نقشی در آن ندارند و تمام نقش فقط بر عهده فقه است؟ به نظر می‌رسد که فقه، قطعا نقش دارد اما نمی‌تواند تمام نقش …

Read More »

عدالت به عنوان یک قاعده فقهی فراگیر، می‌تواند چالش‌های امروزین اجرای احکام را برطرف سازد

عدالت به عنوان یک قاعده فقهی فراگیر، می‌تواند چالش‌های امروزین اجرای احکام را برطرف سازد

در دهمین پیش نشست پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع)، با شعار «اندیشه تمدنی امام رضا(ع) عدالت برای همه ظلم به هیچ کس»، مناسبات فقه و عدالت با تأکید بر آموزه‌های امام رضا(ع) تحلیل و بررسی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، نویسنده و پژوهشگر فقه اجتماعی در این نشست که در تالار اجتماعات مدرسه عالی فقاهت حرم مطهر رضوی برگزار شد، …

Read More »

عدالت به مثابه منبع پنجم فقه تمدنی

عدالت به مثابه منبع پنجم فقه تمدنی/ چرا «عدالت» روح شریعت است؟

آیا عدالت هم وزن چهار دلیل دیگر هست؟ عدالت منبع استنباط است یا شاخص اصلی صحت استنباطات؟ این‌ها سؤلات مهمی هستند که باید پاسخ داد. از آنجا که عدالت روح شریعت است، فراتر از اینکه یک منبع استنباط تلقی شود، یک ابر منبع باید تلقی شود. از این ابر منبع، علاوه بر اینکه مجموعه‌ای از احکام و قوانین ایجابی متولد …

Read More »

از «سیر تاریخی عدالت در اندیشه فقیهان» تا «کاربست‌های عدالت در فقه»

فقه بدون منظومه، شریعت بدون کرامت!/ با فقه تکه‌تکه نمی‌توان در دنیا سربلند بود/ فقه بدون عقلانیت، شایسته شریعت پیامبر(ص) نیست

در جهان مسلمانی، پیرامون عدالت چند اندیشه شکل گرفته است: اینکه عدالت اصلاً هدف نیست و راه دادن آن به فقه، انحراف است؛ دوم: عدالت، هدف است اما حصولی و پسادینی است؛ و سوم: عدالت، هدف است اما پیشادینی، و قوانین باید کاشف از عدالت باشد؛ لذا اگر جایی با عدالت، ناسازگار بود، باید اندیشید و چاره‌ای یافت. اکنون که …

Read More »

تصمیم‌گیری بدون توجه به فقه از غفلت‌های ما در این چهل سال است

تصمیم‌گیری بدون توجه به فقه از غفلت‌های ما در این چهل سال است

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با بیان اینکه امام خمینی(ره) فرمودند حوزه باید نبض حال و آینده را در دست داشته باشد ولی متاسفانه گاهی احساس می‌شود ما نبض حال را هم در دست نداریم. گفت: یکی از غفلت‌های ما در این چهار دهه این بود که خیلی از تصمیمات در کشور بدون توجه به فقه گرفته شد. …

Read More »

فتوای عدالت‌ خواهانه!/ محمدامین رضایی

فتوای عدالت‌ خواهانه!/ محمدامین رضایی

شبکه اجتهاد: مساله مسکن امروز ابرچالش کشورماست که بخش زیادی از مردم با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بر اساس آمار حدود ۴۰ درصد، ۳۲ میلیون مردم ایران مستأجر هستند که در مناطق شهری ۴۳٪ و بعضاً در شهرهای بزرگ بعضی دهک‌ها تا ۶۰٪ درآمدشان صرف اجاره‌بهای مسکن می‌شود! میانگین انتظار خانه‌دار شدن حدود ۳۹ سال و در بعضی دهک‌ها در …

Read More »

رشاد: فقه تهی از عدالت، فقه مرده است/ الهی: عدالت در تفقه، تأثیرات چندوجهی دارد/ سیدباقری: جامعه‌‌سازی در اندیشه علامه حکیمی برجسته است/ نبوی: جای خالی معیار و شاخص عدالت در منظومه فکری استاد حکیمی حس می‌شود

رشاد: فقه تهی از عدالت، فقه مرده است/ الهی: استاد حکیمی عدالت را زندگی کرد/ سیدباقری: جامعه‌‌سازی در اندیشه علامه حکیمی برجسته است/ نبوی: جای خالی معیار و شاخص عدالت در منظومه فکری استاد حکیمی حس می‌شود

تجربه علامه حکیمی در آنچه در آثار ایشان ملاحظه می‌‌شود فراتر از عدالتی است که در عینیت تفقه ملاحظه می‌‌کنیم. در عدالت معرفتی نگاه متوازن و متعادل ایشان به همه معارف ستودنی است. ایشان در الحیاه برای همه معارف سهم کاملی در نظر گرفته است. آن مقدار که جنبه‌های مغفول احکام را در الحیاه می‌یابیم. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست …

Read More »

فقه سیاسی و نظریه‌پردازی در حوزه نظام عدالت

مردم سالاری دینی؛ ایده‌‌ای بدیع و تجربه‌‌ای نو در تاریخ اندیشه‌ها است/ وظایف حاکمیت، مردم و فعالان سیاسی در حفظ و صیانت از «مردم سالاری دینی»

بحث این است که فقه سیاسی می‌تواند مباشرتا و غیرمباشرتا درباره عدالت سیاسی نقش ایفا کند؛ چون در نظریه‌پردازی‌ها، عدالت اجتماعی، عبارت است از عادلانه ساختن عرصه‌های جمعی که عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی، امنیتی و … دارد. به‌عنوان مثال، بخشی از عدالت، عدالت امنیتی است. بخشی از عدالت هم عدالت سیاسی است و این عدالت با فقه سیاسی …

Read More »

اگر عدالت طلبی بدون فقاهت باشد نتیجه آن خوارج و معتزله و بعد، نفی دین است

اگر عدالت طلبی بدون فقاهت باشد نتیجه آن خوارج و معتزله و بعد نفی دین است

آرمان ما این است که فقاهت و عدالت با هم ترکیب شوند و یک نوع عقلانیت به وجود بیاید که آقا هم این را عدالت و پیشرفت نامیدند. ما باید عدالت را با فقاهت تلفیق کنیم که این هم با علوم اجتماعی اتفاق خواهد افتاد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر ابراهیم فیاض، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در …

Read More »

فهم فقه حکومتی امام خمینی مستلزم شناخت رویکرد امام در همه‌ علوم اسلامی است

فهم فقه حکومتی امام خمینی مستلزم شناخت رویکرد امام در همه‌ علوم اسلامی است

در دین شناسی جامع و موردنظر امام خمینی(ره) به همه آیات قرآن و ابواب روایی توجه می‌شود و برخلاف نگاه جزئی، سامان دهی حیات انسان در اجتماع اصل قرار می‌گیرد؛ از این‌رو فهم فقه حکومتی امام خمینی(ره) مستلزم شناخت مکتب جامع ایشان است، به عنوان مثال اگر بحث ولایت فقیه را در کلام نبینید، ولایت فقیهی در فقه مطرح می‌کنید …

Read More »

قانون‌گذار نمی‌تواند حکم شرعی را تغییر دهد/ تشخیص عدالت را نمی‌شود به مردم سپرد

قانون‌گذار نمی‌تواند حکم شرعی را تغییر دهد/ تشخیص عدالت را نمی‌شود به مردم سپرد

عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق در نقد مقاله «نقش عدالت در قانون‌گذاری در حکومت اسلامی»، گفت: در جایی که بتوان حکم ثانویه پیاده کرد که دیگر قانون گذاری بر خلاف شرع نشد، و اگر این عنوان ثانوی نتوانسته حکم شرع را تغییر دهد، و حکم شرعی سر جایش هست، خوب قانون گذاری هم‌ نمی‌تواند بر خلاف آن باشد. …

Read More »

آیات قرآن نسبت به عدالت صوری و محتوایی اطلاق دارند

باید زبان گفت‌وگوی مقارن فقهی با مکاتب حقوقی را توسعه دهیم

عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق با استناد به آیه ۱۵ سوره شوری و آیه ۲۵ سوره حدید، گفت: در هیچ کدام از این آیات، تعبیر به حکم شرعی نشده است و تعبیر به کتاب و یا تعبیر به ما انزل الله شده است که اعم از حکم شرعی است و شامل عدالت نیز‌ می‌شود. این آیه اطلاق دارد؛ …

Read More »

نمی‌توان گفت فقهای اسلام به موضوع عدالت نپرداخته‌اند/ مسأله فقر ادبیات در حوزه عدالت

جامعه بیش از گذشته به نگاه فقهی حوزویان نیازمند است/ حوزه‌های علمیه مسئله محور عمل کنند

بسیاری از آنچه ما به‌عنوان تحقق عدالت قلمداد می‌کنیم با کلمه عدالت در اقتصاد اسلامی گفته نمی‌شود. چون همه‌چیز در این اقتصاد عدالت است. این اشتباه است که ما با یک نرم‌افزار در متون اسلامی کلمه عدالت را جست‌وجو کنیم و به نتایجی درباره نظر اسلام در زمینه عدالت برسیم. نمی‌توانیم بر این اساس بگوییم فقهای اسلامی به عدالت نپرداخته‌اند. …

Read More »

انحراف مسیر فقه امامیه از روش عقلی به اخباریگری در دیدگاه شهید مطهری

سروش محلاتی: محذور «استلزام فقه جدید» باب نظریه‌پردازی را بسته است/ قاضی زاده: تقسیم علماء به سکولار و غیرسکولار، انقلابی و غیرانقلابی موجب محرومیت از برخی افکار جامعه است

یکی از نگرانی‌های شهید مطهری این است که قسمت‌هایی از فقه ما با عدالت زاویه پیداکرده است. ایشان در این زمینه نقدهای جدی دارد. در برخی از مسائل فقهی و احکام شرعی به‌خصوص در قرآن کریم مستقیماً مسئله‌ی عدالت و در نقطه‌ی مقابل مسئله‌ی ظلم را داریم. آیا آنجایی که خداوند تعالی در قرآن مستقیماً مسئله‌ی عدالت را مطرح کرده، …

Read More »

قاعده نفی ظلم، اطلاق و عموم احکام را برمی‌دارد اما نص حکم را برنمی‌دارد

قاعده نفی ظلم، اطلاق و عموم احکام را برمی‌دارد اما نص حکم را برنمی‌دارد

اگر اطلاق یا عموم حکمی ظالمانه باشد، به نظر ما، تحت قاعده نفی ظلم قرار می‌گیرد و لذا از اطلاق یا عموم دست برمی‌داریم. دقیقاً مثل قاعده نفی حرج، مثل جهاد که اصل آن حرجی است ولی لاحرج، اصل آن را برنمی‌دارد ولی قاعده لاحرج، اطلاق ادله جهاد را مقید می‌کند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی با موضوع قاعده …

Read More »

عدالت، جز مقاصد اصلی شریعت است

کتاب «درآمدی بر فلسفه سیاسی اسلامی» که توسط حجت‌الاسلام دکتر احمد واعظی، عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم و رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نوشته شده است که با حضور نویسنده کتاب و دکتر سیدصادق حقیقت، عضو هیات علمی دانشگاه مفید، در دانشگاه باقرالعلوم نقد و بررسی شد.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به اعتقاد امام به لزوم طراحی حکومت و محقق کردن احکام در جامعه برای رسیدن به عدالت، اظهار کرد: ایشان معتقد هستند که عدالت جزء مقاصد الشریعه‌ است و ما نباید به یک حکمی از احکام تسلب داشته باشیم و حکمی از احکام را مقصود بالذات بدانیم، بلکه احکام مطلوبات عرضی …

Read More »

جمهوری اسلامی به ترکیب فقه و عدالت نرسیده است/ فقه ما فردگرا و سکولار است!

امر به معروف و نهی از منکر ساختار به شدت اجتماعی دارد/ دولت خیلی هنر کند معروف و منکر را به مردم بشناساند

شبکه اجتهاد: ابراهیم فیاض، دانشیار گروه مردم شناسی دانشگاه تهران است که در سال‌های اخیر حضوری پررنگ در مطبوعات و صدا و سیما داشته و همواره نقطه نظراتی مبتکرانه و البته از مبنای مردم شناسی ارائه داده است. این دانش آموخته دانشگاه امام صادق(ع) در مسائل سیاسی و علمی روز نیز حضوری پررنگ داشته و بعضا نظرات خاص خود را دارد که با واکنش‌هایی روبرو بوده است. بخشی از گفتگوی مهر با این دانش‌آموخته‌ی حوزه علمیه را می‌خوانید.

Read More »
Real Time Web Analytics