شبکه اجتهاد: سده گذشته، روزگار رودرروشدن جهان اسلام ـ بهویژه ایران ـ با مدرنیته غربی بوده است؛ یعنی همان چالش بین سنت و تجدد. سدهای که آوردگاه اندیشهها و کنشگران فکری و فرهنگی بسیاری بود و خود این، جریانهای فکری و فرهنگی گوناگونی را بهوجود آورده است. تقسیمبندی این جریانها و جریانشناسی آنها نیز خود گفتار جدایی است؛ چراکه هر …
Read More »Tag Archives: فقه پویا
گسترش و پویایی فقه پس از انقلاب اسلامی/ سیدکاظم سیدباقری
شبکه اجتهاد: فقه، دانشی اجتماعی است، ظرفیتی به مانند حکمت عملی یونانیان، در جامعۀ مسلمانان دارد؛ در تعامل با پیرامون، همان گونه که تاثیرگذار میباشد، احتمال تأثیرپذیری آن از جامعه وجود دارد. در جهان اسلام اندیشمندانی چون سیدجمال، عبده، علی عبدالرازق، کواکبی، نائینی، شهید صدر و امام خمینی دیدگاههایی مصلحانه مطرح کردند که هر کدام در گسترههایی متفاوت از اندیشه …
Read More »فقه؛ دانشی زنده یا در حال مرگ!
استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ضمن تحلیل و پاسخ به سخنان برخی فقهستیزان علیه فقه و فقها، اظهار کرد: من نیز از جمله کسانی هستم که به شیوههای آموزشی و هم به روشهای پژوهشی و هم به روششناسی فقاهت و اجتهاد نقد دارم، اما این کجا و نقدهای بیپایهای که معلول انگیزههای شخصی و اغراض سیاسی و غیرعلمیاند …
Read More »شریعتی و مقتضیات زمان و مکان در فقه پویا/ سیدجواد میری
شبکه اجتهاد: برخی منتقدند که چگونه میتوان اندیشه شریعتی را مطهریگونه و مطهری را شریعتیگونه خوانش کرد؟ منتقدان بر این باورند که این دو پارادایم مبتنی بر مفروضات متفاوتی بنا شدهاند و هر تلاشی برای سنتز سیستماتیک اندیشههای آنان محکوم به شکست است، اما من بر این عقیده هستم که نه تنها چنین پروژهای ممکن است بل مطلوب جامعه امروزی …
Read More »پاسخ استاد فاضل لنکرانی به نسبتهای ناروا به فقه امروز
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: چطور ما میتوانیم بگوئیم فقه مُرده؟ مگر مرگ فقاهت امکان دارد؟ مرگ فقه مساوی با مرگ دین است. اینها تعبیراتی است که عرض کردم یا ناشی از بیاطلاعی است یا خدای ناکرده اغراض دیگری است یا البته گاهی اوقات تحلیل ناشی از ضعف هم میشود یعنی بعضیها قدرت تحلیل صحیح و دقیق ندارند. …
Read More »فقه سنتی ماهیتاً میتواند با فقه پویا یکی باشد/ امام میفرمود: نمیدانم آمریکائیها چه زمانی بر عروه، حاشیه میزنند؟!
فقها ۵۰۰ سال میگفتند: آب چاه، حکم آب قلیل را دارد و مثلاً در صورت برخورد با نجاست نجس میشود. مرحوم علامه حلی با بررسی مجدد ادله، نظر جدیدی ارائه دادند. حال ما فتوای مرحوم حلی را جزو فقه سنتی میدانیم. یا مثلاً اکثر فقها هدیه یا فروش قرآن کریم به کافر را حرام دانسته و آن را مصداق سبیل …
Read More »فقه پویا باید به جنبههای اخلاقی و عقلانی بیشتر توجه کند/ اخلاق و عدالت در سلسله علل احکام قرار گیرد
یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: گزارهها و قضایای اخلاقی عقلایی هستند اما قضایای فقهی ظنی و حداکثر ظنآورند؛ با این حساب اگر فقه بخواهد پویا باشد باید به جنبههای عقلانی و اخلاقی بیشتر توجه داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، فقه و اخلاق دو دانش در تعلیمات اسلامی هستند که یکی از آنها به عنوان علم اخلاق ناظر بر …
Read More »برخی افراد در قالب فقه پویا از چارچوب اسلام خارج میشوند/ کاربردی و کارآمد بودن فقه در گرو اخلاقی بودن آن است
یک استاد حوزه علمیه گفت: گاهی از فقه پویا سوءاستفاده میشود و بعضی افراد در قالب فقه پویا از چارچوب اسلام خارج میشوند. یعنی قوانین روز و قوانین غربی را به اسلام مرتبط میکنند که این روش نادرست است. ما نباید از اول خودمان نتیجه گیری کنیم و آن نتیجهگیری را به اسلام ربط دهیم. بلکه باید با رجوع به …
Read More »اجتهاد بدور از تحولات جامعه و قضاوت بدور از اجتهاد برای آینده فقه و قضا سهمناک است
استاد دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه تبادل نظرات میان دستگاه قضا و مراجع منجر به افزایش کیفیت فقاهت و قضاوت میشود، گفت: اجتهاد بدور از تحولات جامعه و قضاوت بدور از اجتهاد برای آینده فقه و قضا سهمناک است به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر حسامالدین آشنا، دانشآموخته حوزه علمیه و دانشگاه امام صادق(ع) به …
Read More »گرفتاری به فتاوای احتیاطی؛ مانع روزآمدی فقه شده است/ «فقه» باید روشن و محکمتر وارد عرصههای اجتماعی شود
استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر لزوم کنار گذاشتن احتیاط بیش از حد در فتوا گفت: آرای فقهای گذشته با اینکه سرمایه عظیمی برای امروز است، ولی پاسخگوی نیازهای جدید نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین سید ضیاء مرتضوی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با بیان اینکه فقه دانشی متکی به منابع و روش در …
Read More »فقه «پاسخگو» یا فقه «پرسشگر» مسئله این است/ صادق هراتیان
اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه یکی از مهمترین علوم اسلامی است که حوزههای علمیه متقبل رشد و تکامل آن و تطبیق مسائلش با زمانهای مختلف هستند. اهمیت فقه در میان سایر علوم اسلامی سبب گردیده تا تقسیم مذاهب مهم اسلامی بر اساس آن شکل گیرد. اگر از مسلمان سنی سوال شود که آیا معتزله است یا اشعری، شاید نتواند پاسخی شایسته …
Read More »راه مقابله با آسیبهای رسانه، فیلتر و منع نیست، بلکه ایجاد رسانه قویتر است/ پنج سرفصل مهم در «فقه رسانه»
اختصاصی شبکه اجتهاد: دانش نوپای فقه رسانه بهعنوان یکی از فقههای مضاف جدید، هنوز بهدرستی جای خود را در میان عرصههای مختلف فقه باز نکرده است. فقهای پیشین و امروز اگرچه کمتر به این فقه پرداختهاند اما این امر موجب نشده تا از اهمیت آن و نقش کلیدی رسانه در دنیای مدرن کاسته شود، نقشی که هر روز نیز بر …
Read More »فقه پویا میتواند چالشهای فقهی رسانه را حل کند/ برخی فتاوا ناشی از موضوعشناسی نادرست رسانه است
اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه رسانه بهمانند بسیاری دیگر از فقههای مضاف، از عرصههای کمتر پرداخته شده دانش فقه است. تولیدات علمی صورت گرفته در این عرصه نیز آنقدر ناچیز و مختصر است که این دانش را از نوپائی خارج نکرده است. فراگیر شدن رسانه در جامعه مدرن که تبلور فعلی آن در شبکههای اجتماعی است، این پرسش را به وجود …
Read More »فقه پویای شیعه پشتوانه اعتماد مردم
فتوای اخیر رهبر معظم انقلاب درباره حرمت تعرض به حریم مردم در پیام رسانهای داخلی بخصوص در شرایطی که جوّی از بیاعتمادی نسبت به پیامرسانهای داخلی در حال گسترش بود، دارای اهمیت زیادی است. این فتوا از جهت بهروز بودن، مسئلهمحور بودن، نشان دادن پویایی فقه شیعه و اعتمادسازی مردمی قابل توجه است. به گزارش شبکه اجتهاد، در این زمینه …
Read More »اجتماعیسازی فقه در مواجهه با مسائل معاصر بر مبنای فقه جواهری
شبکه اجتهاد: مهدی کریمی دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی، پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در یادداشتی به امکان اجتماعی سازی فقه در مواجهه با مسائل معاصر بر مبنای فقه جواهری پرداخته است: فقه نیز مانند همه علوم دیگر در مسیر تطور و پیشرفت قرار دارد. سیر فقه از آغازین روزهای حرکت دینی رسول خدا صلی الله علیه و آله آغاز …
Read More »بردهداری، قبح ذاتی دارد/ قرآن را برای تدبر میخوانم، نه حوری و جنت!/ چون اسمم صدر و آخوند نیست، حرفهایم را نمیخوانید!
من خودم خیلی کم قرآن میخوانم روزی دو ساعت. برای حوری هم نمیخوانم، نه برای حوری میخوانم نه برای جنت. قرآن میخوانم برای دو چیزش، یکی ادبیات قرآن. الآن وارد ۷۳ سالگی شدم، چند روز قبل در فاعل و مفعول یک آیه گیرکرده بودم که این ضمیر چرا اینطوری است، در آخر، دیدم ضمیر شأن است. به ادبیاتش توجه میکنم. …
Read More »فقه پویا؛ روایت حداقلی و حداکثری/ داود مهدویزادگان
شبکه اجتهاد: این گفتار به مناسبت سالگرد نامه تاریخی امام خمینی (ره) خطاب به علما و طلاب حوزههای علمیه در سال ۶۷ ارایه میشود. این نامه در همان سال به “منشور روحانیت” شهرت پیدا کرد و بخشی از آن درباره فقه پویا است. مباحثی که خواهد آمد ادامه بحث نظریه “دولت مکلف” است که در کرسیهای نقد نظریه پردازی طرح …
Read More »شورای نگهبان بر اسلامی بودن قوانین نظارت بیشتری داشته باشد/ برخی قوانین نیازمند اصلاح است
آیتالله علوی گرگانی ضمن تأکید بر لزوم دقت بیشتر شورای نگهبان در تأیید یا رد مصوبات مجلس بر اساس مبنای اسلامی، گفت: امروز برخی قوانین اجرایی در کشور نیازمند اصلاح است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیتالله سید محمدعلی علوی گرگانی در دیدار حجتالاسلام والمسلمین احمد مبلغی رییس مرکز تحقیقات سلامی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: بعد از انقلاب اسلامی عدهای …
Read More »به دنبال تربیت متخصصین دانش فقاهت هستیم/ برنامههای مرکز آموزشی در قم تحت اشراف مقام معظم رهبری است
مدیر مدرسه تمهیدی و مسئول پذیرش مدرسه عالی فقه و علوم اسلامی گفت: با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری و مصوّبات ما در این مدرسه عالی به دنبال تربیت متخصصین دانش فقاهت هستیم و در این زمینه گامهای موثری برداشته ایم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین علی اصغر همتیان، با اشاره به تاریخچه موسسه عالی فقه و علوم …
Read More »فقه سیاسی به مثابه ضرورتی فراگیر در حلّ مشکلات و مسائل نظام اسلامی
آیتالله خامنهای ضمن ضرورت عنایت به مقوله فقه سیاسی به مثابه ضرورتی فراگیر در حلّ مشکلات و مسائل نظام اسلامی، ضمن به رسمیّت شناختن گستره محدود فقه سیاسی در زمان گذشته، محدودیّت آن را به اموری خارج از مبانی و الزامات آن و متناسب با شرایط سیاسی، اجتماعی زمان گذشته دانسته و با تأکید بر ضرورت بازخوانی مبانی این گرایش …
Read More »پروژه «روشنفکری دینی» حاصل توفیق فقه پویا/ داود مهدویزادگان
شبکه اجتهاد: حجتالاسلام والمسلمین داود مهدویزادگان عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به شبهه «عدم پویایی فقه در زمان کنونی»، طی یادداشتی در صفحه تلگرام خود آورده است: مبنای پویایی فقه علم فقه، دانش فهم شریعت الهی است و پویایی فقه حسب فرمایش امام خمینی(ره) در پیام تاریخی به روحانیت(مشهور به منشور روحانیت در اسفند …
Read More »چرا «گذر از فقه» شدنی نیست!/ داود فیرحی
داود فیرحی استاد حوزه و دانشگاه در مجموعهای از یادداشتها و در پاسخ به مجتهدشبستری به تبیین این مدعای خود پرداخته که چرا گذار از فقه شدنی نیست؟
Read More »فقه با خانه تکانی توان مدیریت جهان مدرن را دارد/ بعد از انقلاب در اداره فقهی جامعه دچار خطاهای استراتژیک شدیم
فقه سنتی که گاهی از آن تعبیر به فقه جواهری میشود با این مبانی، روشها، اهداف و ظرفیتی که دارد اگر تغییر و تحولی در آن اتفاق نیفتد توان مدیریت جهان جدید و جهان مدرن را ندارد. چیزی که در عرض این چهار دهه هم نشان داده است یعنی حتما باید فقه موجود در مبانی روشها حتی در حوزه توسعه منابع فقه تحولاتی پیدا کند تا بتواند آن چالشهای موجود در جهان جدید را پاسخگو باشد.
Read More »تبیین سیستمی فقه سیاسی امام خمینی(ره)
امام(ره) معتقد است: اسلام احکام اخلاقی صرف نیست. بر مسلمانان واجب است که در برابر تبلیغات دشمنان اسلام بایستند تا روشن شود که اسلام برای حکومت عدل آمده است. اسلام نه استبداد فردی است نه بر مبنای قوانین بشری و امیال اکثریت که مشروطه و جمهوری باشد. حکومت اسلامی در تمام ساحتها از قانون الهی استمداد میکند. قانون الهی در فقه است.
Read More »پرونده «روزآمدی روحانیت» در شماره جدید خیمه
آیتالله شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در گفتگو با ماهنامه خیمه به بررسی وضعیت علمی حوزه علمیه میپردازد و تصریح میکند «فقه شیعه به روز است».
Read More »یکی از دلایل روی آوردن سکولاریسم در جوامع دینی، رویکردهای فقهی ناکارآمد است!
شبکه اجتهاد: حجتالاسلام دکتر رحیم نوبهار، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی است و از برخورد با او میتوان فهمید که سعی دارد تا انصاف در عمل و تعادل در نگاه خود داشته باشد و با این ویژگی به بیان و اظهار نظر راجعبه مسایل مختلف به ویژه موضوعات و مبانی اسلامی میپردازد. برای بررسی زوایای فقهی لغو عضویت یک اقلیت و نگاه اسلام به اقلیتهای مذهبی به سراغ دکتر رحیم نوبهار رفتیم؛ او از واکنش شورای نگهبان و حکم لغو عضویت یک زردشتی برآشفته است و این عملکرد را به مثابه شکست نظریه مردمسالاری دینی میداند.
Read More »فقه رسالتی؛ پایانی بر فقه رسالهای
شبکه اجتهاد: فقه را دانشی معرفی کردهاند، که احکام فرعی و تفصیلی را از منابع آن استخراج میکند، که خروجی آن در رساله عملیه یا توضیح المسائل نمایان است. تفکری که سایه بر حوزه فقاهت افکنده، چنین مینماید که تمام تلاش فقیه برای صدور فتواست. جهان این فقاهت، دارای ابعادی است که گاه از رسالتِ حقیقی فقه دور شده و به تار و پود ذهنیتهای تاریخی گره خورده است. چنین فقاهتی، که فقه رسالهای بر آن مینامیم، فرد را موضوع تلاش خویش قرار میدهد، آن هم فردی که در زمان صدور نصوص و در قرون اولیه تاریخ اسلام زیست میکند.
Read More »ارزیابی آیتالله مکارم از وضعیت حوزه علمیه و پیشرفت مسائل فقهی
بیش از ۳۰ مدرسه فقهی در حوزه وجود دارد که کار آنها مجتهد پروری است یعنی نخبگان و استعدادهای برتر را شناسایی کرده و تحت برنامههای بسیار منظم و فشرده پرورش میدهند، این برنامه غیر از پرورش عمومی حوزه است و سابقا چنین مدارسی برای پرورش مجتهد وجود نداشت.
Read More »نسل جدیدی از فقیهان کارآمدتر در راه است
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی گفت: گمان میکنم نسل جدیدی از فقیهان کارآمدتر در راه است. در آینده شاهد فقیهانی پرهیزگارتر و آشناتر به مسائل زیست جهانی خواهیم بود و مخروط مطالعات فقهی دگرگون میشود.
Read More »مساله سپنتا نیکنام از طریق مجمع تشخیص قابل حل است
معتقدم که ایشان ممکن است به شورا راه پیدا کند یعنی مشکلی وجود ندارد نهایتا فقهای شورای نگهبان بر مبنای وظیفه قانونی خود میگویند ورود سپنتا نیکنام به شورا امکان ندارد. ولی راهکار قانونی وجود دارد یعنی از طریق مجلس شورای اسلامی یک اصلاحیهای بیاید و شورای نگهبان رد کند که در نهایت به مجمع تشخیص مصلحت نظام میرود و …
Read More »