Tag Archives: فقه و عاشورا

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، شاگرد مطرح آیت‌الله وحید خراسانی و استاد قدیمی دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم است. به مناسبت ایام عزاداری سیدالشهدا، از وی در رابطه با ابعاد فقهی واقعه عاشورا و عزاداری اباعبدالله (ع) پرسیدیم. رویکرد فقهی او به مسائل در کنار تسلط وی بر مباحث امامت، گفتگوی جالبی را رقم زد. اجتهاد: آیا راه علم به وقایع عاشورا منسد است یا منفتح؟ و اگر منفتح است چگونه باید دسترسی پیدا کرد؟ و اگر منسد است وظیفه چیست؟ میلانی: وقایع عاشورا مثل سایر وقایع در تاریخ اسلام است. علم به مقداری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قائینی، استاد شناخته شده دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، اگرچه در زمره سنتیان این حوزه به شمار می‌آید، اما تحقیقات وسیعی در حوزه‌های نوپدید فقهی دارد. وی که سابقه شاگردی بزگانی همچون آیات عظام خوئی، منتظری، وحید خراسانی و تبریزی را در کارنامه دارد، در گفتگوی اختصاصی با اجتهاد، به بررسی فقهی عزاداری امام حسین (ع) پرداخت و از تعارض آن با عناوینی همچون ایذاء مؤمن و هتک سخن گفت.

اختصاصی شبکه اجنتهاد: حجت‌الاسلام‌ والمسلمین رضا اسلامی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و پژوهشگر قدیمی فقه و اصول در حوزه علمیه قم است

اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسبت ایام محرم، با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد باقری شاهرودی، استاد کهنه کار حوزه علمیه قم، در رابطه با برخی امور موهن عزاداری و همچنین تعارض برخی شیوه‌های عزاداری با ایذاء مؤمنین گفتگو کردیم. عضو هیئت استفتاء مرحوم آیت‌الله تبریزی معتقد است افراد توهین کننده را باید نصیحت کرد، اما برخی توهینها، موجب ارتداد است. اذیت نیز اگر به مقدار متعارف باشد، مشکلی ندارد!

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌‌الله حاج سید محمد ابن الرضا، از اساتید درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در گفتگو با «اجتهاد»، به آسیب شناسی آنچه تحت عنوان «آسیب‌شناسی عزاداری» مطرح است پرداخت. وی معتقد است مطالبی که تحت عنوان آسیب‌شناسی عزاداری مطرح می‌شود، ناشی از ناآگاهی و عدم معرفت به مقام امام معصوم است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد صادق علم الهدی از اساتید سطوح عالیه و خارج حوزه علمیه قم معتقد است اگر چه راه علم به وقایع تاریخی از جمله جزئیات واقعه عاشورا منسدّ است اما برای نقل وقایع تاریخی لازم نیست حتماً علم داشته باشیم. مسئول هیئت علمی مدارس لنگرودی در گفتگو با اجتهاد، ابزار معاش بودن مداحی در طول قرون گذشته را عاملی مهم برای تحریف وقایع عاشورا می‌داند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: مجله الکترونیکی «فقه و عاشورا» در ۹ بخش («گفتگوهای علمی»، «یادداشت‌های تحلیلی»، «گزارش‌های تفصیلی»، «احکام عزاداری»، «عاشورا پژوهی»، «عزاداری در ایام کرونا»، «مرجعیت»، «کتاب» و «چندرسانه‌ای») با بیش از ۱۶۰ مطلب از علما و اساتید مطرح حوزه و دانشگاه، از سوی «شبکه اجتهاد» منتشر شد و در دسترس عموم علاقه‌مندان قرار گرفت. در بخش «گفتگوی‌های علمی» ۲۲ گفتگوی علمی با اساتید و در بخش «یادداشت‌ » ۲۸ یادداشت تحلیلی- چالشی از سوی اندیشوران پیرامون فقه عاشورا، حادثه عاشورا، قیام امام حسین (ع)، شعائر حسینی، فقه و معیارهای عزاداری و آسیب‌شناسی عزاداری منتشر شده است. در بخش «گزارش‌های …

کتاب جدید استاد حیدر حب‌الله، پژوهشگر لبنانی و مدرس خارج فقه حوزه علمیه قم با عنوان «عاشورائیات» در بیروت چاپ و به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چاپ اول کتاب «عاشورائیات» شامل دراسات، مقالات و پرسش و پاسخ‌های استاد حب‌الله پیرامون حرکت امام حسین(ع)، شعائر حسینی و مناسک دینی، عاشورا در تاریخ و حدیث، فقه عزاداری و … است که در دو مجلد، جلد ۱۲۷ صفحه و جلد دوم ۳۲۱ صفحه مکتوب و از سوی نشر دار الولاء لبنان منتشر شده است. استاد حیدر حب‌الله در سال ۱۳۵۱ شمسی در شهر صور لبنان دیده به جهان گشود. …

یکی از محورهای قابل توجه در موضوع عاشورا که تاکنون نیز کمتر به آن پرداخته شده، بررسی تاثیر و نقشی است که این حرکت بزرگ در فقه سیاسی ما داشته است که این مقاله جهت تبیین آن سامان یافته است. نویسنده در این مقاله، به تبیین انعکاس حرکت امام حسین (ع) در فقه سیاسی و بازگویی نوع استناد به آن، نقش آفرینی در دیدگاه فقهای شیعه پرداخته است.

این بحث بی سابقه نیست، اما من به نوبه خود تلاش کردم تا نشان دهم چرا فقها برای قرن‌ها جز در یک بحث کلامی، به عاشورا از زاویه فقه توجهی نکردند و این اواخر چه عواملی سبب شد تا برخی از فقها و نویسندگان، به عاشورا از منظر فقهی بنگرند. شبکه اجتهاد: نخستین پرسش این است که آیا کربلا یک حرکت فقهی است یا فرا فقهی؟ اگر عاشورا موضوعی فقهی باشد، یعنی امکان بررسی رسیدگی فقهی به آن باشد، طبعا قابل تأسی برای شیعیان است و می‌توان از آن به عنوان یک منبع فقهی استفاده کرد؛ اما اگر حادثه ای …

اختصاصی شبکه اجتهاد: شعایر دینی و به‌خصوص شعایر حسینی، از موضوعاتی است که کمتر به‌صورت فقهی و دقیق، مورد بررسی قرار گرفته است. به همبن جهت، حجت‌الاسلام حسن قیومی از اساتید حوزه علمیه و دانشگاه قم، در گفتگوی اختصاصی با «شبکه اجتهاد»، به بررسی فقهی مسئله شعائر دینی پرداخت. او در این گفتگو، به زوایای کمتر پرداخته‌شده‌ای از این موضوع مهم پرداخت.

اختصاصی شبکه اجتهاد: توهین به عزاداری و شعائر حسینی بی‌تردید حرام است. در این حرمت تفاوتی میان ابزار توهین وجود ندارد. البته توهین به مجالس عزا به‌تنهایی سبب ارتداد نمی‌گردد؛ اما اگر به انکار ضروری دین بازگشت نماید، ارتداد محقق می‌شود

شبکه اجتهاد: بی‌گمان تشکیل حکومت در فلسفه قیام حسینی می‌گنجد. دیدگاه عده‌ای این است که هدف قیام تشکیل حکومت توسط خود امام در آن دوران بوده است؛ در مقابل، عده‌ای نیز چنین دیدگاهی را نمی‌پذیرند. در هر صورت باید میان تشکیل حکومت به مثابه فلسفه به معنای عام و هدف به عنوان فلسفه خاص در آن دوران و از سوی امام تفکیک قائل شویم. در این نوشتار برخی دیدگاه‌های مطرح‌شده توسط هردوگروه را مرور می‌کنیم.

کتاب «شهید حقوق و ارزش‌های انسانی(مجموعه مقالات)» تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین سید جواد ورعی، نویسنده، پژوهشگر و استاد خارج فقه حوزه علمیه قم از سوی میراث اهل قلم روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب شهید حقوق و ارزش‌های انسانی» به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین سید جواد ورعی توسط انتشارات میراث اهل قلم چاپ و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. در معرفی کتاب آمده است: حادثه کربلا به رغم نگارش صدها اثر و تألیف، و خلق آثار متنوع فراوان در تحلیل آن، هم‌چنان توجه تحلیل‌گران و متفکران را به خود جلب کرده است. نه تنها شیعیان و مسلمانان، بلکه پیروان …

جدیدترین اثر محمد سروش محلاتی استاد حوزه علمیه قم با عنوان «فقاهت در عاشورا» از سوی نشر میراث اهل قلم به قیمت ۲۰ هزار تومان روانه بازار کتاب شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «فقاهت در عاشورا» به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم توسط انتشارات میراث اهل قلم چاپ و منتشر شد. در معرفی کتاب آمده است: نقطه‌ی شروع قیام امام حسین(ع)، مسأله‌ی درخواست بیعت از طرف یزید بن معاویه است. تاریخ می‌گوید که در سال شصت هجری در ماه رجب، معاویه به درک واصل شد. حالا برخی اول رجب و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نشست علمی «جامعه‌شناسی زیارت پیاده اربعین: گزارش یک پژوهش میدانی در عراق» از سوی انجمن جامعه‌شناسی ایران در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد با ارائه دکتر ندا رضوی‌زاده استادیار دانشگاه و عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد. در ادامه گزارش این نشست را می‌خوانید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: کتب علیکم اذا حضر احدکم الموت ان ترک خیرا الوصیه للوالدین و الاقربین بالمعروف حقا علی المتقین. (بقره آیه ۱۸۰) بر شما مقرر شده هنگامی که یکی از شما را مرگ فرا رسد اگر چیز خوبی از خود به جای گذارده برای پدر و مادر و نزدیکان به شایستگی سفارش نماید این حقی است بر پرهیزکاران.

اختصاصی شبکه اجتهاد: ما نیز روایات وارده در باب شفاعت و توسل به اهل بیت را ز جان و دل قبول داریم و ثواب گریه بر شهیدان کربلا را در صورتی که با معرفت و شرائط قبولی آن باشد در جای خود درست می دانیم و بر این باوریم که : اگر شیعه واقعی در عزاداری عاشقانه بگرید در او تحول و شور حسینی ایجاد شود

اختصاصی شبکه اجتهاد: متاسفانه یکی از آفتهائی که در جوامع بشری دامنگیر بشر بوده است و از سوی منحرفان کج اندیش و دشمنان مغرض و احیانا دوستان ناآگاه به آن دامن زده می شود مسئله تحریف حقایق است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: ریشه اختلاف رویه امامان معصوم (ع) را باید در تفاوت برنامه های آسمانی آنان با توجه به ضرورت زمان و مکان زندگی ایشان باز جست. چرا که امام در فرهنگ اسلام و قرآن به معنی پیشوا و مقتدا است و پیروی او بر امت به حکم عقل و شرع واجب است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: عظمت شخصیت اخلاقی، اصالت خانوادگی، مقام معنوی امام حسین (ع) و نیز جامع و عمیق دو وجوه چند بعدی و چند لایه بودن نهضت مقدس حسینی و نقش تعیین کننده ای که این قیام الهی در حوزه دین و جامعه اسلامی داشته است باعث شده است که دانشوران اسلامی دیدگاههای گوناگون و متشابهی را در تفسیر و تحلیل این واقعه تاریخی ابراز نمایند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: با نگاه گذرا به وقایع جانسوز عاشورا یعنی حرکت از مدینه به مکه و هجرت از مکه به عراق ، شهادت در سرزمین کربلا و اسارت اهل بیت آن حضرت و تفکر در سخنان روشنگر آن امام همام و مضامین و تعبیرات زیارتنامه ها به خوبی روشن می شود که این نهضت با عظمت به رهبری برترین نمونه شخصیت اسلامی در بهترین امت انسانی با انتخاب آگاهانه قبلی و برنامه ریزی صحیح و به سخن دیگر با هدف و انگیزه الهی انجام گرفته است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: ریشه اختلاف نظرها و قرائتهای گوناگون این نهضت را باید در عقاید شخصی پژوهشگر ، اختلاف روایات تاریخی ، شرائط اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی حاکم بر جامعه ، مقتضیات زمان و مکان و محیط زندگی تحلیلگر که همواره در نوع نگرش آدمی در حوادث تاریخی ، پدیده های اجتماعی و حتی استنباط احکام فقهی ، یا تشخیص احکام کلی تاثیر می گذارد جستجو کرد

اختصاصی شبکه اجتهاد: شاید با توجه به همین واقعیت بود که ابوالشهداء و ابوالائمه خود فرمود : «انا قتیل العبره لا یذکرنی مومن الا استعبر (الا بکی)[۱] من کشته عبرتم هیچ مومنی از من یاد نمی کند مگر اشکش سرازیر می شود یا از شهادت من عبرت و پند آموزد. همچنین امیر مومنان (ع) خطاب به آن حضرت می فرمود : یا عبره کل مومن ! و نیز امام صادق (ع) می فرمود: الحسین عبره کل مومن. حسین مایه عبرت هر مومنی است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: در نهضت حسینی افزون بر عللی نظیر مامور به تکلیف و اسباب ظاهری و شرعی بودن امام در زندگی عادی ، پایبندی به سنت ابتلا و امتحان الهی در حق خود و دیگران و اتمام حجت بر مردم زمان و بهره گیری از مظلومیت برای حفظ اسلام مطرح بود و شاید یکی از علل عمده ای که امام با اختیار خود در برخورد با جریان عاشورا از کمک نیروهای نامرئی نظیر جنیان و فرشتگان و بالاتر از قدرت تصرف در طبیعت و ولایت تکوینی که به مراتب قویتر از دیگر نیروهای امداد غیبی است¨ استفاده نکرد همین واقعیت بود.

اختصاصی شبکه اجتهاد: گرچه بسیاری از وقایع زندگی امامان ما با نگرشی ماورائی شگفت آور و معجزه الهی در زمین بشمار می آید ولی خودشان انسان مافوق و برتراند نه ما فوق انسان و دور از دسترس و خود فرموده اند : شیعتنا با عماله و افعاله شیعیان ما کسانی هستند که با کردار و رفتار خود از ما پیروی نمایند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: هر چند در آثار و نوشته های صد ساله اخیر بیشتر به ابعاد حماسی ، انقلابی ، تاریخی و سیاسی نهضت حسینی تاکید شده اما عنایت و رویکرد به شعار «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» هر روز روز عاشوراست و هر سرزمین کربلاست و پیوستن آن به مقام عصمت اهلبیت و الگوی برتر بودن امامان ما و انسان کامل بودن ایشان ما را به بهره گیری بیشتر از سیره آن بزرگواران در تمام ابعاد زندگی فرا می خواند چه اینکه در بینش اسلامی پیامبران و ائمه اطهار (ع) مصادیق عالی انسان کاملند که سنت و سیره ایشان حجت بوده و برای پیروانشان لازم الاطاعه است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّـهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّـهِ وَالرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا ﴿ نساء-۵۹﴾

اختصاصی شبکه اجتهاد: یادداشت عاشورا، عدالت و حکومت دینی، نوشته آقای سید محمد عیسی‌نژاد در نقد برخی دیدگاه‌های استاد محمدرضا حکیمی، یکی از بسیار نوشتجاتی است که در بررسی دیدگاه‌های این اندیشمند مطرح شده است و این بار کتاب قیام جاودانه ایشان بهانۀ این نوشتار گردیده است.

ترجمه کتاب «التَنزیه لِاَعْمال الشَبیه» اثر مرحوم علامه سید محسن امین، توسط مهدی مسائلی و با عنوان «سرآغاز اصلاح عزاداری» منتشر شد.