بایگانی برچسب: فقه پویا

شبکه اجتهاد: سده گذشته، روزگار رودرروشدن جهان اسلام ـ به‌ویژه ایران ـ با مدرنیته غربی بوده است؛ یعنی همان چالش بین سنت و تجدد. سده‌ای که آوردگاه اندیشه‌ها و کنشگران فکری و فرهنگی بسیاری بود و خود این، جریان‌های فکری و فرهنگی گوناگونی را به‌وجود آورده است. تقسیم‌بندی این جریان‌ها و جریان‌شناسی آنها نیز خود گفتار جدایی است؛ چراکه هر کدام خود به چندین خرده جریان و رویکرد تقسیم شده‌اند. در یک تقسیم‌بندی، جریان‌های دینی را می‌توان به سه رویکرد تقسیم کرد. اسلام سیاسی، اسلام انقلابی و اسلام فقاهتی. یعنی در رویارویی با تجدد غربی این سه رویکرد هرکدام روش …

شبکه اجتهاد: فقه، دانشی اجتماعی است، ظرفیتی به مانند حکمت عملی یونانیان، در جامعۀ مسلمانان دارد؛ در تعامل با پیرامون، همان گونه که تاثیرگذار می‌‌باشد، احتمال تأثیرپذیری آن از جامعه وجود دارد. در جهان اسلام اندیشمندانی چون سیدجمال، عبده، علی عبدالرازق، کواکبی، نائینی، شهید صدر و امام خمینی دیدگاه‌‌هایی مصلحانه مطرح کردند که هر کدام در گستره‌‌هایی متفاوت از اندیشه و عمل تاثیرگذار بود و از آن جا که درون اندیشه و نصوص اسلامی، ظرفیت‌های گوناگونی برای احقاق حقوق مردم وجود داشت، لذا کم کم گرایش‌‌ها و نگرش‌‌هایی مردم سالار میان فقهای مسلمان، مطرح و فراگیر شد، هر چند که …

استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ضمن تحلیل و پاسخ به سخنان برخی فقه‌ستیزان علیه فقه و فقها، اظهار کرد: من نیز از جمله کسانی هستم که به شیوه‌های آموزشی و هم به روش‌های پژوهشی و هم به روش‌شناسی فقاهت و اجتهاد نقد دارم، اما این کجا و نقدهای بی‌پایه‌ای که معلول انگیزه‌های شخصی و اغراض سیاسی و غیرعلمی‌اند کجا؟ به گزارش شبکه اجتهاد، چندی پیش بود که فرزند عضو اسبق شورای نگهبان در یادداشتی بیان کرده بود که فقه فربه‌ترین رشته دینی شیعی است، ولی اکنون نیمه‌جان شده و در آینده‌ای نه چندان دور، خواهد مرد و حتی …

شبکه اجتهاد: برخی منتقدند که چگونه می‌توان اندیشه شریعتی را مطهری‌گونه و مطهری را شریعتی‌گونه خوانش کرد؟ منتقدان بر این باورند که این دو پارادایم مبتنی بر مفروضات متفاوتی بنا شده‌اند و هر تلاشی برای سنتز سیستماتیک اندیشه‌های آنان محکوم به شکست است، اما من بر این عقیده هستم که نه تنها چنین پروژه‌ای ممکن است بل مطلوب جامعه امروزی ایران نیز می‌باشد. اما چگونه می‌توان این سنتز سیستماتیک را به انجام رساند؟ اجازه دهید به مفهوم مقتضیات زمان و مکان اشاره کنم. بسیاری از حکماً و فلاسفه اسلامی و فقهای اصولی در جهان تشیع در قرن بیستم در نسبت …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: چطور ما می‌توانیم بگوئیم فقه مُرده؟ مگر مرگ فقاهت امکان دارد؟ مرگ فقه مساوی با مرگ دین است. این‌ها تعبیراتی است که عرض کردم یا ناشی از بی‌اطلاعی است یا خدای ناکرده اغراض دیگری است یا البته گاهی اوقات تحلیل ناشی از ضعف هم می‌شود یعنی بعضی‌ها قدرت تحلیل صحیح و دقیق ندارند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در ابتدای درس خارج فقه خود با موضوع صلاه مسافر که به‌صورت مجازی برگزار می‌شود، بیان داشت: این روز‌ها می‌بینیم که چقدر حملات به حوزه‌های علمیه مخصوصاً …

فقها ۵۰۰ سال می‌گفتند: آب چاه، حکم آب قلیل را دارد و مثلاً در صورت برخورد با نجاست نجس می‌شود. مرحوم علامه حلی با بررسی مجدد ادله، نظر جدیدی ارائه دادند. حال ما فتوای مرحوم حلی را جزو فقه سنتی می‌دانیم. یا مثلاً اکثر فقها هدیه یا فروش قرآن کریم به کافر را حرام دانسته و آن را مصداق سبیل کافر بر مسلمآن‌که حرام است، می‌شمردند. بزرگانی مانند مرحوم امام فرمودند: اگر این کار راه هدایت و ارشاد و شناخت غیرمسلمان به اسلام را باز کند، اشکالی نداشته و حلال است. مثال دیگری عرض کنم؛ مشهور فقها قائل به نجاست …

یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: گزاره‌ها و قضایای اخلاقی عقلایی هستند اما قضایای فقهی ظنی و حداکثر ظن‌آورند؛ با این حساب اگر فقه بخواهد پویا باشد باید به جنبه‌های عقلانی و اخلاقی بیشتر توجه داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، فقه و اخلاق دو دانش در تعلیمات اسلامی هستند که یکی از آن‌ها به‌ عنوان علم اخلاق ناظر بر باید و نبایدهای نفسانی، روحی ــ خلقی و دیگری که همان علم فقه است ناظر بر چگونگی و کیفیت انجام اعمال و کارهای انسان در حوزه مسائل عبادی و غیرعبادی است. ایکنا درباره رابطه و نسبت بین این دو دانش …

یک استاد حوزه علمیه گفت: گاهی از فقه پویا سوءاستفاده می‌شود و بعضی افراد در قالب فقه پویا از چارچوب اسلام خارج می‌شوند. یعنی قوانین روز و قوانین غربی را به اسلام مرتبط می‌کنند که این روش نادرست است. ما نباید از اول خودمان نتیجه گیری کنیم و آن نتیجه‌گیری را به اسلام ربط دهیم. بلکه باید با رجوع به کلمات ائمه (ع) برای امروزمان نتیجه گیری کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سید محمدعلی فقیهی، در خصوص رابطه اخلاق و فقه، اظهار کرد: میان فقه و اخلاق نوعی رابطه تلازم وجود دارد، یعنی به هیج وجه تفکیک پذیر نیستند. …

استاد دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه تبادل نظرات میان دستگاه قضا و مراجع منجر به افزایش کیفیت فقاهت و قضاوت می‌شود، گفت: اجتهاد بدور از تحولات جامعه و قضاوت بدور از اجتهاد برای آینده فقه و قضا سهمناک است به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر حسام‌الدین آشنا، دانش‌آموخته حوزه علمیه و دانشگاه امام صادق(ع) به نامه آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به رئیس قوه قضائیه درباره موضوع مهریه واکنش نشان داد. مشاور رئیس‌جمهوری با بیان اینکه مکاتبات و مباحثات تخصصی مراجع بزرگ حوزه با مسئولان فقهی‌ترین نهاد جمهوری اسلامی پیرامون مهریه بسیار مبارک است، اظهار کرد: …

استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر لزوم کنار گذاشتن احتیاط بیش از حد در فتوا گفت: آرای فقهای گذشته با اینکه سرمایه عظیمی برای امروز است، ولی پاسخگوی نیازهای جدید نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین سید ضیاء مرتضوی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با بیان اینکه فقه دانشی متکی به منابع و روش در دیدگاه‌های موجود است، به ایکنا گفت: اگر فقه را در این سه سطح دسته‌بندی کنیم، در این صورت باید ببینیم که فقه در مواجهه با سؤالات و مسائل روز پاسخگو هست یا خیر؟ وی تأکید کرد: منابع ما یعنی قرآن، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه یکی از مهمترین علوم اسلامی است که حوزه‌های علمیه متقبل رشد و تکامل آن و تطبیق مسائلش با زمان‌های مختلف هستند. اهمیت فقه در میان سایر علوم اسلامی سبب گردیده تا تقسیم مذاهب مهم اسلامی بر اساس آن شکل گیرد. اگر از مسلمان سنی سوال شود که آیا معتزله است یا اشعری، شاید نتواند پاسخی شایسته بدهد اما اگر پرسیده شود که حنفی است یا مالکی، شافعی یا حنبلی، سریعا پاسخ خواهد داد و مذهبش را مشخص خواهد کرد. این بدان معناست که فقه با هویت دینی مسلمانان عجین شده و فراتر از یک مکتب فقهی، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: دانش نوپای فقه رسانه به‌عنوان یکی از فقه‌های مضاف جدید، هنوز به‌درستی جای خود را در میان عرصه‌های مختلف فقه باز نکرده است. فقهای پیشین و امروز اگرچه کمتر به این فقه پرداخته‌اند اما این امر موجب نشده تا از اهمیت آن و نقش کلیدی رسانه در دنیای مدرن کاسته شود، نقشی که هر روز نیز بر اهمیت آن افزوده می‌شود. حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدتقی قادری، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، در گفتگوی اختصاصی با اجتهاد اما تلاش کرد تا هم زوایای این فقه نوپا را روشن سازد و هم راه‌حل فقه جواهری برای برطرف کردن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه رسانه به‌مانند بسیاری دیگر از فقه‌های مضاف، از عرصه‌های کمتر پرداخته شده دانش فقه است. تولیدات علمی صورت گرفته در این عرصه نیز آن‌قدر ناچیز و مختصر است که این دانش را از نوپائی خارج نکرده است. فراگیر شدن رسانه در جامعه مدرن که تبلور فعلی آن در شبکه‌های اجتماعی است، این پرسش را به وجود می‌آورد که فقه در چه عرصه‌هایی با آن درگیر بوده و چه چالش‌هایی فراروی آن قرار دارد. شاید یکی از بهترین افرادی که می‌تواند در این عرصه اظهارنظر کند، حجت‌الاسلام دکتر احمدعلی قانع، معاون پژوهشی دانشکده ارتباطات دانشگاه امام صادق …

فتوای اخیر رهبر معظم انقلاب درباره حرمت تعرض به حریم مردم در پیام رسان‌های داخلی بخصوص در شرایطی که جوّی از بی‌اعتمادی نسبت به پیام‌رسان‌های داخلی در حال گسترش بود، دارای اهمیت زیادی است. این فتوا از جهت به‌روز بودن، مسئله‌محور بودن، نشان دادن پویایی فقه شیعه و اعتمادسازی مردمی قابل توجه است. به گزارش شبکه اجتهاد،  در این زمینه حجت‌الاسلام والمسلمین اخلاقی، عضو هیأت علمی جامعه المصطفی العالمیه به «قدس» می‌گوید: در دین اسلام و با حضور ولایت فقیه و مجتهدین در عرصه‌های اجتماعی بخصوص بعد از انقلاب اسلامی هر زمان لازم بوده، دین پاسخگوی نیازهای مختلف مردم و …

شبکه اجتهاد: مهدی کریمی دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی، پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در یادداشتی به امکان اجتماعی سازی فقه در مواجهه با مسائل معاصر بر مبنای فقه جواهری پرداخته است: فقه نیز مانند همه علوم دیگر در مسیر تطور و پیشرفت قرار دارد. سیر فقه از آغازین روزهای حرکت دینی رسول خدا صلی الله علیه و آله آغاز شد و تا امروز ادامه یافته است. تجلی فقه در دوران حضور معصومین در قالب بیان روایات و بحث بر سر موضوعات فقهی و تطبیق کلیاتی که در روایات بیان می‌شده است بر عناوین خارجی بوده است، بر این اساس …

من خودم خیلی کم قرآن می‌خوانم روزی دو ساعت. برای حوری هم نمی‌خوانم، نه برای حوری می‌خوانم نه برای جنت. قرآن می‌خوانم برای دو چیزش، یکی ادبیات قرآن. الآن وارد ۷۳ سالگی شدم، چند روز قبل در فاعل و مفعول یک آیه گیرکرده بودم که این ضمیر چرا این‌طوری است، در آخر، دیدم ضمیر شأن است. به ادبیاتش توجه می‌کنم. لذت از ادبیات قرآن، خودش لذت است. آدم حوری می‌خواهد چه‌کار کند؟ ثانیاً دقت می‌کنم. کم می‌خوانم که بتوانم دقت کنم. همین‌طور سریع چند جزء بخواند، هیچی هم نفهمد چه فایده‌ای دارد؟ کم می‌خوانم ولی دقت می‌کنم. به گزارش خبرنگار …

شبکه اجتهاد: این گفتار به مناسبت سالگرد نامه تاریخی امام خمینی (ره) خطاب به علما و طلاب حوزه‌های علمیه در سال ۶۷ ارایه می‌شود. این نامه در همان سال به “منشور روحانیت” شهرت پیدا کرد و بخشی از آن درباره فقه پویا است. مباحثی که خواهد آمد ادامه بحث نظریه “دولت مکلف” است که در کرسی‌های نقد نظریه پردازی طرح کرده‌ایم. دستاورد سخن پاسخ به دو پرسش است: ۱- آیا فقه پویا به تحول رویکردی نیاز دارد؟ ۲- دلیل عدول برخی از پیروان فقه پویا از ادامه راه چیست؟ فقه پویا منتظر طرح مساله نمی‌ماند بلکه خود در پی یافتن …

آیت‌الله علوی‌ گرگانی ضمن تأکید بر لزوم دقت بیشتر شورای نگهبان در تأیید یا رد مصوبات مجلس بر اساس مبنای اسلامی، گفت: امروز برخی قوانین اجرایی در کشور نیازمند اصلاح است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید محمدعلی علوی گرگانی در دیدار حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی رییس مرکز تحقیقات سلامی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: بعد از انقلاب اسلامی عده‌ای از اندیشمندان کشور دور هم جمع شدند و به این نتیجه رسیدند که بهترین راه موفقیت در کشور آن است که نخبگانی از شخصیت‌های علمی انتخاب کنیم و آنها را مرزبانان قانون اساسی و شریعت قرار بدهیم و به همین …

مدیر مدرسه تمهیدی و مسئول پذیرش مدرسه عالی فقه و علوم اسلامی گفت: با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری و مصوّبات ما در این مدرسه عالی به دنبال تربیت متخصصین دانش فقاهت هستیم و در این زمینه گام‌های موثری برداشته ایم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی اصغر همتیان، با اشاره به تاریخچه موسسه عالی فقه و علوم اسلامی به حوزه گفت: این مرکز آموزش عالی به امر مبارک مقام معظم رهبری تاسیس شد و در سال ۹۵ اولین پذیرش را انجام داد. استاد حوزه علمیه قم افزود: این موسسه با هدف برنامه ریزی و اقدام در امر …

آیت‌الله خامنه‌ای ضمن ضرورت عنایت به مقوله فقه سیاسی به مثابه ضرورتی فراگیر در حلّ مشکلات و مسائل نظام اسلامی، ضمن به رسمیّت شناختن گستره محدود فقه سیاسی در زمان گذشته، محدودیّت آن را به اموری خارج از مبانی و الزامات آن و متناسب با شرایط سیاسی، اجتماعی زمان گذشته دانسته و با تأکید بر ضرورت بازخوانی مبانی این گرایش فقهی، گستره‌ای از قلمرو را برای فقه سیاسی باور دارد که علاوه بر این که می‌تواند کارآمدی نظام سیاسی را تضمین نماید، و نیازهای روزآمد شهروندان، کارگزاران را پاسخ بگوید، قادر است به مثابه نرم افزار اداره مطلوب جامعه، نظام …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین داود مهدوی‌زادگان عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به شبهه «عدم پویایی فقه در زمان کنونی»، طی یادداشتی در صفحه تلگرام خود آورده است: مبنای پویایی فقه علم فقه، دانش فهم شریعت الهی است و پویایی فقه حسب فرمایش امام خمینی(ره) در پیام تاریخی به روحانیت(مشهور به منشور روحانیت در اسفند ۶۷) مبتنی بر دو اصل است: ۱- عدم جدایی دین از سیاست، ۲- توجه به عنصر زمان و مکان در اجتهاد. اصل دوم، اسباب در زمان و مکان بودن فقه است و اصل اول، سبب پیشتازی فقه از زمان و …

داود فیرحی استاد حوزه و دانشگاه در مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و در پاسخ به مجتهدشبستری به تبیین این مدعای خود پرداخته که چرا گذار از فقه شدنی نیست؟

فقه سنتی که گاهی از آن تعبیر به فقه جواهری می‌شود با این مبانی، روش‌ها، اهداف و ظرفیتی که دارد اگر تغییر و تحولی در آن اتفاق نیفتد توان مدیریت جهان جدید و جهان مدرن را ندارد. چیزی که در عرض این چهار دهه هم نشان داده است یعنی حتما باید فقه موجود در مبانی روش‌ها حتی در حوزه توسعه منابع فقه تحولاتی پیدا کند تا بتواند آن چالش‌های موجود در جهان جدید را پاسخگو باشد.

امام(ره) معتقد است: اسلام احکام اخلاقی صرف نیست. بر مسلمانان واجب است که در برابر تبلیغات دشمنان اسلام بایستند تا روشن شود که اسلام برای حکومت عدل آمده است. اسلام نه استبداد فردی است نه بر مبنای قوانین بشری و امیال اکثریت که مشروطه و جمهوری باشد. حکومت اسلامی در تمام ساحت‌ها از قانون الهی استمداد می‌کند. قانون الهی در فقه است.

آیت‌‌الله شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در گفتگو با ماهنامه خیمه به بررسی وضعیت علمی حوزه‌ علمیه می‌پردازد و تصریح می‌کند «فقه شیعه به روز است».

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر رحیم نوبهار، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی است و از برخورد با او می‌توان فهمید که سعی دارد تا انصاف در عمل و تعادل در نگاه خود داشته باشد و با این ویژگی به بیان و اظهار نظر راجع‌به مسایل مختلف به ویژه موضوعات و مبانی اسلامی می‌پردازد. برای بررسی زوایای فقهی لغو عضویت یک اقلیت و نگاه اسلام به اقلیت‌های مذهبی به سراغ دکتر رحیم نوبهار رفتیم؛ او از واکنش شورای نگهبان و حکم لغو عضویت یک زردشتی برآشفته است و این عملکرد را به مثابه شکست نظریه مردمسالاری دینی می‌داند.

شبکه اجتهاد: فقه را دانشی معرفی کرده‌اند، که احکام فرعی و تفصیلی را از منابع آن استخراج می‌‌کند، که خروجی آن در رساله عملیه یا توضیح المسائل نمایان است. تفکری که سایه بر حوزه فقاهت افکنده، چنین می‌نماید که تمام تلاش فقیه برای صدور فتواست. جهان این فقاهت، دارای ابعادی است که گاه از رسالتِ حقیقی فقه دور شده و به تار و پود ذهنیت‌های تاریخی گره خورده است. چنین فقاهتی، که فقه رساله‌ای بر آن می‌نامیم، فرد را موضوع تلاش خویش قرار می‌دهد، آن هم فردی که در زمان صدور نصوص و در قرون اولیه تاریخ اسلام زیست می‌کند.

بیش از ۳۰ مدرسه فقهی در حوزه وجود دارد که کار آنها مجتهد پروری است یعنی نخبگان و استعدادهای برتر را شناسایی کرده و تحت برنامه‌های بسیار منظم و فشرده پرورش می‌دهند، این برنامه غیر از پرورش عمومی حوزه است و سابقا چنین مدارسی برای پرورش مجتهد وجود نداشت.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی گفت: گمان می‌کنم نسل جدیدی از فقیهان کارآمدتر در راه است. در آینده شاهد فقیهانی پرهیزگارتر و آشناتر به مسائل زیست جهانی خواهیم بود و مخروط مطالعات فقهی دگرگون می‌شود.

معتقدم که ایشان ممکن است به شورا راه پیدا کند یعنی مشکلی وجود ندارد نهایتا فقهای شورای نگهبان بر مبنای وظیفه قانونی خود می‌گویند ورود سپنتا نیکنام به شورا امکان ندارد. ولی راهکار قانونی وجود دارد یعنی از طریق مجلس شورای اسلامی یک اصلاحیه‌ای بیاید و شورای نگهبان رد کند که در نهایت به مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌رود و مجمع بر مبنای مصلحت نظام آن را تأیید می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام حسین سبحانی‌نیا عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه چگونه عمل کنیم که کارهایمان منطبق با اندیشه و تفکر شیعه و فقه پویای …