توسعه مباحث فقهی؛ لازمه پاسخگویی به مسایل و نیازهای نوین جامعه

تنی چند از اساتید سطوح عالی و خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با تاکید بر پاسخگویی فقه شیعی به نیازهای جامعه و نظام اسلامی خواستار اهتمام بیشتر در زمینه توسعه مباحث و ابواب فقهی شدند.

به گزارش شبکه اجتهاد، فقه شیعی به عنوان علمی که لاینفک از شریعت است، همواره خود را متولی پاسخگویی به نیازهای جامعه اسلامی و در زمانه ما نیازهای نو به نو نظام اسلامی دانسته و می‌داند چه آن که به تعبیر رسای بزرگان و مراجع عظام، اساساً قوام شریعت به وجود فقه است.

اهمیت مساله فقه و توسعه مباحث راجع به آن چنان است که چهارشنبه شب گذشته به همت مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و با حضور اساتید سطوح عالی و خارج فقه حوزه، اجلاسیه «توسعه مباحث فقه، نیازها و ضرورت‌ها» در سالن همایش‌های مدرسه عالی دارالشفا قم با سخنرانی آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه و نیز حجت‌الاسلام والمسلمین فرخ فال، رئیس مجموع عمومی جامعه مدرسین برگزار شد.

در حاشیه این اجلاس فرصتی دست داد تا با تنی چند از اساتید دروس سطوح عالی و خارج فقه حوزه گپ و گفتی داشته و دیدگاه‌های آنان را جویا شویم که ماحصل این صحبت‌ها در ادامه می‌آید.

فقه جوابگوی همه مسایل و نیازهای مکلفین است

حجت‌السلام والمسلمین محمد قائینی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه نیز با اشاره به این که حوزه علمیه همواره داعیه سردمداری فقه و بیان شریعت را داشته است، ابراز داشت: بر اساس آموزه‌هایی که ما از اهل بیت(ع) فرا گرفته ایم معتقدیم که فقه جوابگوی کلیه مسائل و نیاز‌های مکلفین است تا آن جا که در روایت از قول امام معصوم که هیچ مساله و قضیه‌ای نیست که شما آن را فرض کنید مگر اینکه حکم آن در فقه مقرر می‌باشد.

وی افزود: یکی از وظایف فقهی ناظر به مباحث اجتماعی است و به همین خاطر است که امروزه بحث از فقه الاجتماع، فقه النظام، فقه السیاسه و غیره بسیار مطرح و پرشور در حوزه‌های علمیه و نهاد روحانیت جریان دارد.

لزوم پاسخگویی به نیازهای جامعه و نظام اسلامی

این استاد و محقق حوزوی بیان داشت: بنابر این مشخص می‌شود که حوزه نمی‌تواند نسبت به نیازهای حکومت دینی بی تفاوت و کم تفاوت باشد و برای برآورده شدن این نیازها البته می‌بایست برنامه ریزی دقیق و هدفمند داشت و این که مسایل حکومتی و نیازهای اجتماعی که کم هم نیستند را در اولویت فعالیت‌های علمی و پژوهشی حوزه قرار داد.

وی اضافه کرد: البته خوشبختانه در سال‌های اخیر اقدامات بسیار خوبی در این باره صورت گرفته، هر چند که در طول تاریخ شیعه نیز به جز مباحث حکومتی- به جهت آن که به غیر از ایام بسیار محدودی فقها و عالمان شیعی حکومت را در اختیار نداشته اند- به نیازهای مردم فقه ما پاسخگو بوده است.

ظرفیت بالای فقه شیعی را مورد استفاده قرار دهیم

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد علی خزایلی، استاد خارج فقه و اصول حوزه نیز این گونه به بیان نظر خویش پرداخت و گفت: به لطف الهی فقه ما دارای ظرفیت بسیار بالایی است و وقتی یکی از ادله ما قرآن و سنت است لذا دست ما باز است و به این خاطر ما یک فقه بسیار غنی و به روزی را داریم که باید از همه ظرفیت‌های آن نهایت استفاده را در جهت تامین نیازهای جامعه ببریم.

وی افزود: فقه ما در کل مایه‌های اولیه و داده‌های خوبی دارد، منتهای مراتب باید این تراث گرانقدر را مورد تحلیل قرار داده و بر اساس آن‌ها به نیازهای جامعه پاسخ دهیم.

نباید دچار روشنفکربازی و برخی القائات قرار بگیریم

این استاد حوزه خاطرنشان کرد: آنچه مهم است این که ما اصالت‌های فقهی و علمی خود را حفظ کنیم نه این که بخواهیم تحت تاثیر برخی فضاها و یا روشنفکربازی‌ها قرار بگیریم بلکه باید بدانیم اساساً اسلام و مکتب ما بسیار غنی و کارآمد است و در همه ابواب و زمینه‌ها حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.

وی همچنین بیان داشت: باید فقه را با دید وسیع و جامعی مطالعه کرد و مسایل را از آن استنباط و استخراج کرد و در این خصوص نظر بنده این است که باید تحقیقات و پژوهش‌ها به صورت گروهی و جامع باشد تا اثرگذاری لازم و بیشتری داشته باشد.

توسعه ابواب فقهی؛ ضرورتی انکارناپذیر

حجت‌الاسلام والمسلمین علی جوادی نژاد، استاد سطوح عالی حوزه نیز با بیان این که توسعه ابواب فقه با توجه به نیازهای و مسایل مستحدثه یک ضرورت به شمار می‌رود، گفت: همان طور که بزرگان و اساتید معظم نیز بارها متذکر شده اند هر کسی نمی‌تواند در زمینه توسعه فقهی وارد شود، چه آن که توسعه فقه به معنای توسعه اجتهاد فقهی است و باید کارشناس و خبره این امر به مساله ورود پیدا کند.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به نیازمندی همه اقشار جامعه به فقه افزود: این الزامات و ضرورت‌ها باید برای جامعه تبیین گردد و در این راستا روحانیون خوش فکر و مستعد باید ورود کرده و به توسعه مباحث فقهی کمک کنند.

وی اضافه کرد: آنچه مهم است این که فقه باید به قلمروهای جدید پای بگذارد و بتواند به این طریق به نیازها و الزامات روز جامعه اسلامی پاسخ دهد؛ به خصوص در دنیای کنونی که به علت توسعه علم به معنای کلی و پدیدار شدن مباحث جدید، اهمیت این موضوع روز به روز هم بیشتر می‌شود.

روحانیون باید به سوالات و نیازهای جدید پاسخ دهند

حجت‌الاسلام و المسلمین حسن برزگر، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم با اشاره به این که امروز به لطف الهی پیام مکتب و فرهنگ اهل بیت(ع) به کوری چشم دشمنان در حال گسترش بیش از پیش در سطح کره زمین است، اظهار داشت: طبعاً در این راستا سوالاتی برای ذهن بشر ایجاد می‌شود و این حوزه‌های علمیه و روحانیون هستند که در درجه نخست باید پاسخگوی این سوالات باشند تا ان شاءالله هر چه بیشتر و بهتر شاهد بسط و ترویج معارف الهی و آموزه‌های اهل بیت(ع) باشیم.

وی ضمن تقدیر از برگزاری اجلاسیه توسعه مباحث فقه از سوی مجمع عمومی جامعه مدرسین گفت: بی شک این گونه همایش‌ها و نشست‌ها باعث می‌شود که اساتید در زمینه مسایل جدید و نیازهای روز، پژوهش و تلاش کنند تا ان شاءالله هر چه بهتر جوابگوی مسایل روز جامعه باشند./ حوزه