شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
ولایت فقیه از ابتدای عصر غیبت کبری در کتب فقها وجود داشت اما کسی از علمای شیعه فکر نمی‌کرد که روزی در چارچوب ولایت مطلقه فقیه، انقلابی شکل بگیرد؛ فقهای آن عصر تنها به این می‌اندیشدند که با ولایت فقیه چه نوع ارتباطی با حکومت‌های جائر باید داشته باشند.
ادوار پنج گانه تاریخ اسلام
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به دوره‌های رشد اسلام اشاره و ابراز کرد: دوره تأسیس و بنیان‌گذاری اسلام توسط حضرت رسول اکرم(ص) که به مدت ۲۳ سال طول کشید، نخستین و مهم‌ترین دوره اسلامی است.
وی ادامه داد: پس از پیامبر گرامی اسلام، اسلام به انحراف کشیده شد؛ از این رو حفظ و نگهداری دست‌آوردهای اسلام با صبر و پایداری بر مبانی اسلام در زمان اهل‌بیت معصومین(ع) دوره بعدی اسلام آغاز شد و پس از ایشان تا زمان نهضت رنسانس ادامه داشت.
آیت‌الله کعبی با بیان این‌که سومین دوره اسلامی که دوره خواب و غفلت بود، افزود: در این دوره نقطه عطف جدیدی از مغرب زمین آغاز شد که میان و علم و ایمان مسیحی تناقض ایجاد کرد؛ بشریت در این دو راهی، علم را پذیرفت و دین را به حاشیه راند.
وی خاطرنشان کرد: اوج دوره رنسانس در قرن ۱۸ بود و امروز تمدن غربی در شیب و منحنی سقوط قرار گرفته است؛ در این دوره از تاریخ مکتب‌های وارداتی همچون ناسیونالیسم، لیبرالیسم و سوسیالیسم وارد مشرق زمین و مسلمانان شد.
بیداری مسلمانان و انقلاب اسلامی در امتداد نهضت پیغمبران
نماینده مجلس خبرگان رهبری با بیان این‌که دوره چهارم تاریخ اسلام، دوره بیداری مسلمانان و بازگشت به اسلام است، اظهار داشت: این دوره از ۱۵۰ یا ۲۰۰ سال پیش آغاز شد که تلاش بسیاری در جست‌وجوی راه حل تمدن در آموزه‌های ناب محمدی انجام دادند تا روزنه‌های امیدی به وجود آید.
وی تصریح کرد: دوره پنجم تاریخ اسلام، نقطه عطفی در تاریخ بشریت است که در انقلاب اسلای شکل گرفت؛ انقلاب اسلامی از جنس حرکت انبیاء، در امتداد نهضت رسول خدا(ص) و احیای مکتب اهل‌بیت(ع) است؛ در حقیقت غدیر و عاشورا و انتظار، انقلاب اسلامی را با مرجعیت امام خمینی(ره) نتیجه داد.
پیچ تاریخی انقلاب برای تحقق تمدن نوین اسلامی
آیت‌الله کعبی با بیان این‌که انقلاب دوره تمدن اسلام ۲۳ سال و دوره های دیگر نیز قرن‌ها زمان صرف کرد، گفت: امروز در پیچ تاریخی قرار گرفتیم زیرا دوره انقلاب اسلامی باید به دوره تحقق تمدن نوین اسلامی تبدیل شود.
وی با بیان این‌که تمدن غربی ۷ قرن طول کشید و ما باید در پی عناصری باشیم که تمدن اسلامی را سریع‌تر به نتیجه برسانند، اظهار داشت: عنصر نخست برای سرعت بخشیدن به تحقق تمدن اسلامی، مکتب و ایدئولوژی، عنصر دوم رهبری، عنصر سوم نخبگان و خواص و ایفای نقش اساسی، عنصر چهارم حضور مردم در متن صحنه توأم با امید و عنصر پنجم مقاومت، ایستادگی، تحمل و صبر برای تداوم و حصول نتیجه است.
حضور توده مردم در صحنه، عنصری برای تمدن اسلامی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این‌که عنصر حضور مردم و توده‌ها در صحنه عنصر بسیار مهمی برای تمدن اسلامی است، تأکید کرد: قدرت را مردم می‌سازند و بدون پشتیبانی ملت کاری از پیش نمی‌رود اما مبنای قدرت، الهی است.
وی بیان کرد: انقلاب اسلامی سبب شد تا اسلام بر مبنای فقه و مکتب زنده شود؛ تا این‌که این نظام به سرعت از توطئه‌های داخلی و خارجی گذشت و امروز در حال معرفی شدن به عنوان یک قدرت مطرح در سطج جهان است.
ادوار نمو فقه سیاسی شیعه
آیت‌الله کعبی به دوره‌های نمو فقه سیاسی شیعه از آغاز عصر غیبت کبری تا کنون اشاره و خاطرنشان کرد: دوره تدوین و انزوای فقه نسبت به مسأله حکومت به جهت دفاع برای حفظ اصل اسلام نخستین دوره فقه سیاسی بود که در اوایل غیبت امام زمان شکل گرفت.
عضو مجلس خبرگان رهبری اضافه کرد: در دوره دوم رشد فقه سیاسی شیعه، تلاش فقیهان برای باز کردن روزنه‌هایی نسبت به حکومت‌ها بود؛ چراکه حکومت در عصر غیبت و در اندیشه فقهی به حکومت جائر شهرت دارد و خدمت به آن گناه کبیره است.
وی بیان کرد: فقها در این دوره برای پیشبرد اسلام و حفظ مسلمین، سعی کردند تا در چارچوب امر به معروف و نهی از منکر و دفع مفسده، همکاری‌هایی را با حکومت‌های جائر آغاز کنند.
آیت‌الله کعبی تصریح کرد: فقها و مجتهدین در دوره سوم تلاش کردند تا با توانمند کردن پایه‌های مرجعیت شیعه، ریاست فقهی را با رویکرد نظم بخشی به امور شیعه سامان دهند؛ از این رو، در کنار دولت‌های جائر، دولتی تحت محوریت مرجعیت عام شیعی شکل گرفت.
وی افزود: این دوره با عنوان دوره مرجعیت عامه شیعه که از زمان صاحب جواهر آغاز شد، مراجع شیعه را از ابهت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار کرد تا برای تمام شیعیان جهان محوریت پیدا کنند.
تصور فقهای گذشته شیعه درباره ایجاد حکومت شیعی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ابراز کرد: ولایت فقیه از ابتدای عصر غیبت کبری در کتب فقها وجود داشت اما کسی از علمای شیعه فکر نمی‌کرد که روزی در چارچوب ولایت مطلقه فقیه، انقلابی شکل بگیرد؛ فقهای آن عصر تنها به این می‌اندیشدند که با ولایت فقیه چه نوع ارتباطی با حکومت‌های جائر باید داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: روزگاری، فقهای شیعه همچون صاحب جواهر می‌پنداشتند که ائمه معصومین(ع) هیچگاه شیعیان را نسبت به ایجاد حکومت امر نکرده‌اند چرا که نسبت به ضعف شیعه برای ایجاد حکومت آگاه بودند و می‌دانستند زمانی شیعه به حکومت می‌رسد که امام زمان(عج) ظهور کرده باشد؛ اما امروز برگرفته از اندیشه‌های امام خمینی(ره) انقلابی در راستای حکومت فقهای شیعه شکل گرفت.
آیت‌الله کعبی با اشاره به دوره نبوغ فقه سیاسی شیعه اظهار داشت: زمانی که امام خمینی(ره) درس‌های ولایت فقیه خود را با رویکرد تشکیل حکومت در نجف تدریس کردند، اندیشه‌ای پدید آمد که سبب دگرگونی و تحول در مبحث ولایت فقیه شد.
طراحی فقه انقلاب را باید در فقه متعالی امام خمینی جست‌وجو کرد
وی تصریح کرد: طراحی فقه انقلاب و تشکیل حکومت بر پایه مبانی دینی و اندیشه ولایت فقیه را باید در فقه متعالی امام خمینی(ره) جست‌وجو کرد؛ این خدمت بزرگی بود که رهبر کبیر انقلاب اسلامی نسبت به تحول فقه انجام داد.
عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: عمومات و اطلاقات آیات و روایات جهاد، عمومات و اطلاقات امر به معروف و نهی از منکر، ادله حفظ اسلام و عزت مسلمین، وجوب دفاع از اسلام و مسلمین در مقابل کیان کفر و شرک، وجوب اجرای شریعت و اقامه حکم الهی، حرمت ولایت جائر و اقتضای ولایت فقیه از جمله مبانی مشروعیت انقلاب اسلامی است.
وی با بیان این که عمومات تقیه و حفظ جان، حرمت هلاکت مؤمنان و ادله مبنی بر حرمت ایجاد حکومت در زمان غیبت امام زمان(عج) برخی از مهم‌ترین ادله برای نقض دلایل مشروعیت انقلاب اسلامی است، گفت: تمامی این شبهات پاسخ داده شده است؛ به طور مثال هر زمان که اسلام به خطر بیفتد، تقیه خوفی برداشته می‌شود؛ از این رو نمی‌توان برای نقض ایجاد حکومت اسلامی در عصر حاضر، ادله لزوم تقیه را مطرح کرد.
پاسخ به شبهه کل رایه درباره حرمت قیام در عصر غیبت
آیت‌الله کعبی با اشاره به شبهه‌ای مبنی بر حرام و طاغوتی بودن ایجاد حکومت در زمان غیبت امام عصر(عج) بیان کرد: اولا حتی علمایی همچون مرحوم حر آملی در عنوان حکم الخروج بحث حرمت را مطرح نکرده و این روایات را قابل بحث می‌داند؛ ثانیا خروج و قیامی حرام بر اساس این روایات حرام است که قیام مسلحانه باشد حال آن‌که قیام امام خمینی(ره) مسلحانه نبود.
وی ادامه داد: همچنین روایات حکم خروج قبل از قیام قائم(عج) در مقابل بدیهیات و قطعیات و یقینیات و احکام مسلم اسلام در وجوب دفاع از اسلام و عزت مسلمانان اصلا مقاومتی نداشته و طرد می‌شود و حتی برخی از این روایات صحت هم ندارد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: روایات حرمت ایجاد حکومت در زمان غیبت امام زمان(عج) حکومت‌های طاغوتیه را شامل می‌شود؛ وگرنه قیام‌هایی همچون قیام زید بن علی که برای دعوت به خدا بود، از سوی ائمه معصومین(ع) مورد تأیید قرار گرفت؛ قیام امام خمینی(ره) نیز برای دعوت به ستایش خداوند و بر پایه فقه و شرع بود.
وی خاطرنشان کرد: همچنین از دیگر شروط قیام این است که راهی جز قیام برای حفظ و تبلیغ اسلام وجود نداشته باشد و در انقلاب اسلامی نیز راهی برای مقابله با رژیم ستم شاهی جز قیام علیه آن وجود نداشت.
آیت‌الله کعبی یادآور شد: یکی دیگر از شروط قیام مجاز شرعی، زمینه ساز بودن آن برای قیام حضرت صاحب الزمان(عج) است همان‌طور که قیام زید بن علی به نیابت از ائمه معصومین(ع) بود و اگر پیروز می‌شد، حکومت را به ائمه اطهار(عج) تحویل می‌داد؛ در انقلاب اسلامی نیز امام خمینی(ره) بارها تصریح کرده بود که این انقلاب برای امام زمان(عج) است و اگر ایشان ظهور کنند، نظام تقدیم حضرتشان می‌گردد.
دست‌آوردهای انقلاب اسلامی
وی با بیان این‌که یکی از دست‌آوردهای انقلاب اسلامی بر پایه فقه اهل‌بیت(ع) قانون اساسی مترقی است، خاطرنشان کرد: ساز و کارهای حکومت بر پایه فقه و تجربه فقهای شورای نگهبان بخشی از تجربه‌های عظیم فقه اهل‌بیت(ع) در ۳۶ سال گذشه است.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ویژگی‌های غیر فقهی نظام جمهوری اسلامی عنوان کرد: انقلاب اسلامی کارآمد است و بنیان نظام‌های دیکتاتوری را برچید تا مردم را از حاشیه قدرت به متن قدرت وارد کند.
وی با بیان این‌که انقلاب اسلامی نقطه پایان وابستگی و آغاز استقلال در ایران بود، تأکید کرد: این انقلاب آزادی، عدالت و استکبار ستیزی را به اوج رساند و شاخصه‌های یک انقلاب پایدار و تمدن ساز را در خود جمع کرد.
شاخصه‌های نظام اسلامی به عنوان یک انقلاب پایدار و تمدن ساز
آیت‌الله کعبی اضافه کرد: استحکام ایدئولوژیک بر پایه فقه اهل‌بیت(ع)، استحکام مردمی و حضور آنان در متن صحنه، کارآمدی نظام اسلامی در عرصه‌های گوناگون به ویژه در تلفیق ماهرانه میان علم و ایمان، عقلانیت و معنویت، عدالت و قانون گرایی، اجتهاد فقهی و استفاده از علوم و فنون بشری و نفی نظام سلطه بخشی از شاخصه‌های نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک انقلاب پایدار و تمدن ساز است.
وی با تأکید بر این‌که استحکام ایدئولوژیک، مردمی، کارآمدی، پایه‌های مستحکم علمی و شتاب رشد علم در حوزه دانشگاه از دست‌آوردهای انقلاب اسلامی است، عنوان کرد: حرکت عظیم علمی مهم‌ترین کارآمدی این نظام اسلامی است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این‌که شتاب علمی در دانشگاه را نباید دست کم بگیریم، ابراز کرد: در این ۳۶ سال به مطلوب نرسیده ایم اما در مقیاس تمدن سازی، راهی چند قرنه را پیموده‌ایم.
وی در پایان با بیان این‌که رهبر معظم انقلاب به عنوان یک رهبر حکیم با اشراف کامل بر فقه و بایسته‌های زمان، کشور را به سوی تحقق تمدن نوین اسلامی حرکت می‌دهد، گفت: رسالت فعلی ما شناخت آسیب‌های فکری و آفت‌های میدانی پیش رو و شناخت فرصت‌ها است تا بتوانیم مسیر پیشرفت و عدالت را بر پایه فقه به خوبی طی کنیم.
