اجتهاد و اصول فقه

اگر فقیهان دوره پیشین با استناد به اصل امر به معروف و نهى از منکر بر آن بودند تا تضمین‌هاى مناسب را براى برپاماندن حجاب و پررونق گشتن این ارزش فراهم آورند، فقیهان این دوره وظیفه دارند تا با نگاه به همین اصل، به سمت بحث از دولت که کارویژه بحث انگیزى را به خود اختصاص داده است، بروند و …

احمد رهدار با بیان اینکه ظرفیت فقهی مذاهب اسلامی از حکمت غربی بیشتر است، از تدوین طرح «سفیر فقیه» خبر داد و گفت: از پیش زمینه‌های طرح سفیر فقیه، ایجاد رشته فقه بین‌الملل در حوزه علمیه است. ‌به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رهدار، رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه بر لزوم اجرای طرح سفیر فقیه تاکید …

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه برخی افراد، تصویرشان از فقه خیلی محدود است و فکر می‌کنند فقیه کارش این است که هر سوالی مطرح می‌شود مجاز یا غیر مجاز بودن آن را اعلام کند، تصریح کرد: نقش فقه فقط ترسیم کننده خطوط قرمز نیست و جانب ایجابی هم دارد و در عرصه اجتماع هر …

عقل کاشف است و شریعت و دین مکشوف البته عقل خالق نیست از این رو نمی‌تواند قانون خلق کند بلکه آنچه را که قانون است و اراده شارع به آن تعلق گرفته عقل کشف می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم، سال‌هاست به منقح کردن عرصه‌های نوپدید فلسفه فقهی و فلسفه …

حسینعلی سعدی: چرا شهید صدر از فقه به سراغ نظام سازی رفته است؛ گزاره‌های فقهی گزاره‌های هنجاری است؛ ایشان از این گزاره به سراغ استکشاف رفته است؛ امروزه نقد جدی به مباحث جدی ایشان مطرح است که بقیه علوم اسلامی در بحث نظام سازی از نظر ایشان به حاشیه رفته است و ایشان به آن‌ها توجه نکرده است. به گزارش …

اصلا فقه در زمانه امروز کارکردی دارد و آیا پاسخگوی نیازهای امروز ماست؟ وضعیت امروز فقه و تفقه در حوزه‌های علمیه حاکی از چیست، رسوب یا پویایی آموزه‌ها؟ چرا پس از گذشت قرن‌ها هنوز سوالاتی بی‌جواب و حتی عرصه‌های دست نیافتنی در فقه وجود دارد؟ شبکه اجتهاد: عدم تَفَقُه در فقه سال‌هاست منتقدانی دارد و در سال‌های اخیر این انتقادها …

مشکلی که این‌گونه فتاوا دارد، نگاه فردی به مقولات اجتماعی است. آنچه مورد نظر است نقطه آغاز رهایی از فقه فردی، تغییر «صورت مسئله‌های بسیطی» است که در مقابل دستگاه فقاهت قرار داده می‌شود. مسئله «موضوع شناسی فردی» در حال حاضر مهم‌ترین پاشنه آشیل فقاهت موجود است. شبکه اجتهاد: در خصوص بازنشر فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره رعایت حجاب در …

متن حاضر تلاشی است در جهت صورت بندی نقدهای مرحوم سید منیرالدین حسینی الهاشمی در حوزه موضوع شناسی فقه شیعه و تصویری اولیه از تحولی که وی در این پایگاه به دنبال آن بوده است. به گزارش شبکه اجتهاد، نوشتار پیش رو تقریری آزاد از مشاوره دانش‌پژوهان گروه روش تفقه فرهنگستان علوم اسلامی قم است با حجت‌الاسلام والمسلمین میرباقری درباره …

لزوم توجّه به تأثیرات یک حکم فقهی و فتوا و نحوۀ تبیین آن در نگرش افراد به شبکۀ احکام شرعی و حتّی اعتقادات و اخلاق است. گاهی یک فتوا باعث می‌شود نگاه افراد به منظومۀ آموزه‌های دینی تغییر نماید. این نکته صحیح است که نباید پیش ذهنی‌های مقلّدین موجب رد فتوا و حکم مرجع تقلید شود، ولی بحث در آن …

صمصام الدین قوامی امام جمعه پردیسان قم گفت: هنوز فقه به آن حد نرسیده است که یک کرسی دائم داشته باشد و ما برویم و سؤالات مدیران و وزرا و امیران لشکر را جواب دهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدصمصام الدین قوامی امام جمعه پردیسان قم و رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی، در گفتگو با رسای اندیشه اظهار …

دوازدهمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «آموزه‌های فقه مدنی» و دهمین دوفصلنامه «آموزه‌های حقوق کیفری» به همت دانشگاه علوم اسلامی رضوی چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره دوفصلنامه «آموزه‌های فقه مدنی» و دوفصلنامه «آموزه‌های حقوق کیفری» از سوی دانشگاه علوم اسلامی رضوی چاپ و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. عناوین مقالات منتشر شده در دوازدهمین شماره دوفصلنامه …

مفتی اردن گفت: بحث و فتوا دادن درباره مسائلی که به زیان وحدت و همزیستی مردم باشد جایز نیست به ویژه در مورد مسائلی که میان مردم فتنه ایجاد کند. به گزارش شبکه اجتهاد، شیخ عبدالکریم الخصاونه مفتی اردن در گفتگو با یکی از خبرگزاری‌های اردن گفت: بحث و فتوا دادن درباره مسائلی که به زیان وحدت و همزیستی مردم …

کرسی آزاداندیشی فقه نظریات اسلامی و نظام سازی فقهی از دیدگاه آیت‌الله سید محمد باقر صدر و آیت‌الله هاشمی شاهرودی به میزبانی دانشگاه عدالت برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، اداره کل پژوهش دانشگاه عدالت در راستای طرح کمیته تحول در علوم انسانی با همکاری موسسه دایرۀ المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و شورای عالی انقلاب فرهنگی، کرسی …

تسبیب و اعانه دو قاعده فقهی مهم به شمار می روند که آثار مهمی بر آن ها بار می شود. معین و سبب که ماحصل این دو قاعده است دارای شباهت زیادی می باشند و اینکه چه فرقی دارند بسیار مبهم است. تفاوت های ظریف این دو گاهی موجب خلط در تطبیق گشته و مصادیق هر یک با دیگری اشتباه گرفته می شود. ما در پنج محور تفاوت های دو عنوان فوق را بررسی نموده ایم. بحث از محوریت یا عدم محوریت هر یک، اشتراط و عدم اشتراط مباشر عاقل، اشتراط قصد در صدق دو عنوان، شمول دو قاعده نسبت به ترک و عدم ترک و بیان حکم تکلیفی و وضعی اعانه و تسبیب محورهای این مقاله را تشکیل می دهد.

نرم‌افزار کتابخانه «احادیث فریقین» با موضوع حدیث و علوم حدیث، حاوی متن کامل ۱۴۵ جلد کتاب از منابع اولیه شیعه و اهل سنّت، به زبان عربی، به همت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور در قم تولید شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نرم‌افزار کتابخانه «احادیث فریقین» مشتمل بر مصادر اصلی حدیثی شیعه و سنی است که متن کامل ۲۱ عنوان …

هدف اصلی تحقیق «انسان‌شناسی سیاسی از منظر فقهی» توسعه فقه به حوزه اجتماع و سیاست برای ایفای نقش فعال در جوامع بشری است. این کتاب در چهار بخش و بیست فصل مستقل نگاشته شده است. به گزارش شبکه اجتهاد از روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب «انسان‌شناسی سیاسی از منظر فقهی» اثر محقق گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی …

هفدهمین شماره فصلنامه تخصصی علوم انسانی اسلامی صدرا با پرونده‌های ویژه‌ای چون «فقه اجتماعی» و «مغز متفکر اسلامی»، همراه با آثار و گفتاری از شخصیت‌‌های مطرح حوزه و دانشگاه چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، به همت مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا، هفدهمین شماره فصلنامه تخصصی علوم انسانی اسلامی صدرا با مدیرمسئولی رضا غلامی و سردبیری مسعود …

آیین اسلام برای همه مردم و همه زمان‌ها آمـده اسـت، لذا اسلام پاسخگوى همه احتیاجات انسان است، لیکن شکل پاسخگویى به نیازهاى انسان در زمان‌هاى مختلف فرق می‌‌کند که این با دخالت زمان و مکان در اجتهاد قابل تحقق است. آنچه امروز به عنوان مسائل مستحدثه مطرح است، دستاورد عنصر زمان است؛ که پرسمان‌ها و مسائل نوپیدا در حوزه‌های گوناگون …

متن پیش‌روی می‌کوشد با طرح دیدگاه شهید صدر در ساخت نظریه اسلامی (فقه نظریه)، روشن کند این فرایند علمی و تلاش فکری و معرفتی، چه نسبت و تشابهی با مهندسی و کار مهندسان دارد! به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام علی الهی‌خراسانی پژوهشگر و مدرس حوزه علمیه مشهد، در نقد مقاله دکتر علی پایا با عنوان “فقیه به‌منزله‌ی یک مهندس”، طی …

شورای گسترش آموزش عالی با ایجاد رشته «فقه و حقوق اسلامی» در مقطع کارشناسی به شیوه الکترونیکی در دانشگاه قرآن و حدیث موافقت به عمل آورد. به گزارش شبکه اجتهاد، شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در جلسه مورخ ۲۵/۲/۹۵ با ایجاد رشته فقه و حقوق اسلامی به‌صورت الکترونیکی (مجازی) در مقطع کارشناسی دانشگاه قرآن و حدیث …

در فقه اسلامی با عبارت هایی از جمله «یغتفر فی الدوام (البقاء، الاستدامه) ما لایغتفر فی الابتداء» مواجه می شویم که از سیاق آن این گونه برمی آید که این عبارت، نزد فقها به عنوان قاعده ای مشهور و مقبول مورد لحاظ واقع شده است. لکن پس از بررسی ردپای این عبارت در کتب فقه و قواعد فقه به نظر می رسد در خصوص خاستگاه اصلی این عبارت و حتی استقلال آن، وحدت نظری وجود ندارد. برخی آن را ذیل قواعد «الدفع اقوی من الرفع» یا «التابع تابع» و یا «المانع طاری» ذکر کرده اند و برخی نیز از آن در مبحثی مستقل نام برده اند. در انتها پس از تحلیل و بررسی گفته ها در خصوص این عبارت و بیان ادله، به نظر می رسد می توان به عنوان نتیجه، آن را نه ذیل قواعد سه گانه مذکور بلکه به عنوان قاعده ای مستقل لحاظ کرد مبنی بر اینکه آنچه ابتدا به آن حرام و ممنوع است در ادامه، دوام و بقای آن حرام و ممنوع نیست.

آیت‌الله بروجردی می‌فرمود: «علم اصول با جذب مباحثی از علوم دیگر و فرض فروع غیرلازم متورم شده و بسیاری از مباحث آن، برای استنباط احکام کاربرد عملی ندارد و جز تضییع عمر نتیجه‌ای نخواهد داشت». می‌فرمود: «استاد ما آخوند خراسانی با تألیف کفایه خواست علم اصول را خلاصه کند؛ ولی حاشیه‌نویسان به توسعه‌ی آن افزودند». به گزارش شبکه اجتهاد، سیزدهم …

مرکز تخصصی آخوند خراسانی و مرکز تخصصی طوبی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در سال تحصیلی جدید ۹۶-۹۵ از میان طلاب برادر و خواهر در دو رشته «فقه مقارن» و «فقه خانواده» در سطح چهار حوزه (دکتری) با اعطای مدرک رسمی، ثبت‌نام به عمل می‌آورد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، با توجه به تأکید حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مبنی بر …

آیت‌الله صافی گلپایگانی با بیان اینکه بی‌شک در عصر آیت‌الله بروجردی، در بین همه علمای فِرَق، کسی اعلم از ایشان در فقه فِرَق نبود، گفت: مرحوم استاد اعظم یک قدم برای «مرجعیت» و «ریاست» برنداشت و در امر ترویج دین و دفاع از حدود و ثغور اسلام و مذهب، آنچه را در توان داشت انجام می‌داد. به گزارش شبکه اجتهاد، …

امروزه خیلی از فتواها هیچ حرمتی برای امت از خود نشان نمی‌دهند و هیچ رعایتی و تقیدی به چارچوب‌های امت و لوازم بقاء امت از خود بروز نمی‌دهند. بلکه برعکس درهای تفرقه و قتل و اصطکاک و برخورد را به روی مسلمانان گشوده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در کنفرانس «علوم اسلامی و …

اکنون‌که افزایش معنادار خشونت‌گرایی در میان اهل سنت در دهه اخیر و به‌ویژه دو سال گذشته و به‌تبع آن، افزایش اسلام‌هراسی در غرب، نیاز به همگرایی اسلامی را از نگاه برخی فعالان فکری و سیاسی مضاعف کرده است. شبکه اجتهاد: قرن‌ها از طرح آرمان «وحدت اسلامی» می‌گذرد. از انگیزه‌های مصلحت‌اندیشانه حسن صباح برای طرح تفاهم با اهل سنت در قرن …

تقریرنگاری هرچند به یقین فرآورده‌های چشم‌گیری داشته است – چه آن که تقریرات درس‌ها اینک منابع گران‌سنگی است که درس‌های خارج را به حق سیراب می‌کند – اما در کنار توجه به این واقعیت نباید به اشکالات تقریرنگاری بی توجه ماند و زوایا و ابعاد این حرکت نظر از نوباید انداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی استاد …

احکام امضائی بخش عمده ای از احکام شرعی هستند که پیش از آمدن تشریع الهی در بین عرف عقلا در جریان بوده اند و بدون هیچ اصلاحی یا با اصلاحات اندکی مورد تائید شارع قرار گرفته و وارد دستگاه قانونی شرع شده اند. برخی نواعتزالیان در خصوص این احکام معتقدند؛ به دلیل اینکه این احکام مربوط به عرف زمان تشریع است، با از بین رفتن آن عرف، این احکام نیز از بین رفته اند. در مواردی که عرف از عناصر قوام بخش به موضوعات احکام امضائیه است، حق با ایشان است، اما در حالت عادی، عرف ظرف تحقق حکم است نه عنصر قوام بخش به آن و عنصر قوام بخش بودن نیازمند دلیل است. در مواردی نیز که عرف ظرف احکام است- که در اغلب موارد احکام امضایی این گونه است- تغییر حکم وقتی تابع تغییر عرف خواهد بود که در فرایند امضاء، شارع هیچ گونه اعتباری نکند و تنها از سیره عقلا اِخبار نماید. در این مقاله اثبات خواهد شد که ماهیت امضاء در احکام امضایی عبارت از اعتبار شارع است. زیرا در فرایند امضاء، حکمی همانند حکم عقلا از سوی شارع اعتبار می شود و به همین دلیل با از بین رفتن عرف، حکم اعتبار شده از بین نمی رود.

وقتی بنا شد ابواب جدیدی اضافه شود، مصدر و مأخذ می‌خواهد. ما همان روایات و آیات سابق را داریم. آیا همین‌ها کفایت می‌کنند یا باید بر آن‌ها بیفزایند؟ منابع روایی فعلی ما کم است و باید به آن‌ها اضافه شود. مثلاً ۳۵۰ تا۵۰۰ آیه را به‌عنوان «آیات‌الاحکام» برشمرده‌اند. به‌راستی از مجموع همه‌ی آیات قرآن، فقط این تعداد قابلیت استفاده‌ی فقهی …

استاد علیدوست با تاکید بر اینکه ممکن است در شرایط حرج و اضطرار، کسب علم بر اجرای یک حکم دیگر اولویت داشته باشد به این پرسش پاسخ داد که کدامیک از منابع چهارگانه اجتهاد و استنباط نقش بیشتری در حکم آیت‌الله‌ مکارم شیرازی درباره تزاحم علم‌آموزی و حجاب را دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، استاد خارج …