اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: طلاب بسیاری با کتاب جواهر الکلام مرحوم محمد حسن نجفی آشنایی دارند. این کتاب شرح مبسوطی بر کتاب شرایع الاسلام مرحوم محقق حلی است و دوره کاملی از فقه استدلالی به شمار می‌آید. مرحوم مظفر معتقد بود جواهر الکلام، به لحاظ گستردگی و احاطه بر دیدگاه‌ها و استدلا‌ل‌های علما و دقت علمی، بی‌نظیر است. (مظفر، محمدرضا، مقدمه جواهر …

شبکه اجتهاد: «اسلامی» بودن نظام سیاسیِ مستقر در جمهوری اسلامی ایران، اقتضا می‌کند که مدیریت جامعه در عرصه‌های مختلف، مشروط و مقید به «اسلامی بودن» باشد و الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت هم با این قید، تهیه و تدوین شده است. در حصر صلاحیت تشخیص و تمیز اسلامی بودن در فقیهان، مناقشه‌ای نیست. ابهام و اشکال از جایی رخ می‌نماید که در …

مساله‌ای که در زمان گذشته در حوزه حکمرانی بود، با مساله امروز متفاوت است. اینکه کسانی می‌گویند اگر کسی شمشیر کشید باید با او بجنگیم، ‌اگرنه، نه؛ چون در نصوص ما حرف از شمشیر است، این حرف‌ها ارتجاعی است…علی‌رغم اینکه اینها ژست روشنفکری دارند، اما فهم آنها کاملا مرتجع و بنیادگرایانه است و اقتضائات را نمی‌فهمند. شبکه اجتهاد: موضوع فقه، …

استاد درس خارج حوزه قم ضمن اشاره به نظر علامه طباطبایی، آیت‌الله خویی و آخوند خراسانی پیرامون حجیت خبر واحد در تفسیر قرآن اظهار کرد: وقتی می‌گوییم که در اصول دین دستیابی به یقین میسر نیست صرف گمان کافی است و خبر واحد قابل پذیرش است، خبر واحد در تفسیر قرآن به طریق اولی قابل پذیرش است. به گزارش شبکه …

 امروزه با عده‌ای از نواندیشان دینی مواجه هستیم که تخصص آنها، دندانپزشکی، معماری یا مهندس راه و ساختمان است. این مسخره است. کدام فیزیکدان را می‌شناسید که معروف باشد به فیزیک، ولی رشته تخصصی او، این نباشد و با مطالعه چند کتاب متخصص شود؟ بعد وقتی اعتراض می‌کنیم می‌گویند شما انحصارطلب هستید. بعضاً هم یک الفاظ دیگری استفاده می‌شود، ولی …

بر اساس آیین‌نامه‌های ابلاغی کتاب «الفائق فی الاصول» جایگزین کفایه نمی‌باشد و فقط متمم کفایه است و کتاب تلاش کرده است تا آنچه بزرگان علم اصول در صد سال بعد از مرحوم آخوند (ره) در کتب خود بحث کرده‌اند را به‌اضافه برخی نظریات و فروعات جدید را در قالبی اجتهادی و تفصیلی در اختیار حوزه‌های علمیه قرار دهد و این …

شبکه اجتهاد: موضوع‌شناسی در علم فقه و دیگر علوم، پایه و اساس توسعه مسائل می‌شود و در نهایت به اغراض، اهداف و غایات تدوین علوم، منجر می‌شود؛ توجه به «فلسفه علوم» و «پویایی و پاسخگویی علوم» و «گسترش مسائل مورد نیاز» و «فراوانی موضوعات مورد ابتلاء» و «تحول و تبدل موضوعات» از مهم‌ترین پیش‌نیازهای ذهنی و علمی برای کارکرد علوم …

شبکه اجتهاد: «سالی که گذشت دو نقد درون‌گفتمانی در حوزه‌های علمیه صورت گرفت. مورد اول عبارت است از طرح حوزه سکولار در مرکز حوزه علمیه قم و طرح این موضوع که حوزه در نظام سیاسی واجتماعی کارآمدی نداشته و دچار انزوا وکم کاری شده است. از طرف مقابل کسانی که در دفاع از حوزه پرداختند استناد به تولیدات علمی کرده …

کار فقیه شناخت موضوعات نیست بلکه وظیفه فقیه استخراج حکم است. موضوع شناسی و تبیین موضوع تخصص‌ها‌‌ی متعدد است. لامحال فقیه نمی‌تواند همه این تخصص‌ها‌‌ را به دست بیاورد. فقیه لازم نیست که در باب ناباروری متخصص باشد. لازم نیست که در موضوع تبادل ارز دیجیتال متخصص باشد. ولکن وقتی می‌خواهد فتوا بدهد باید بداند ارز دیجیتال چیست و موضوعش …

شبکه اجتهاد: با نگاه به روش استنادهای فقهائی همچون صاحب جواهر که در مواردی حکم مستفاد از مذاق شریعت را از ضروریات و قطعیات شرع می‌‌شمارد[۱]، و یا مرحوم آیت‌الله خوئی[۲]، که در به دست آوردن فتوا، آن را برآیند مذاق شرعی می‌دانند که یقینی و یا نزدیک به یقین است و این یقینی بودن را در آنها لحاظ نموده‌‌اند، …

حجت‌الاسلام مصطفی دری، استاد سطح خارج حوزه علمیه، گفت: قاعده‌سازی باعث مدلل شدن و روشمندی علم شده و جلوی حرف‌های بی‌ضابطه گرفته خواهد شد؛ معمولا هر جا فقها با روش اصولی و قواعد فقهی جلو رفته‌اند پای حرف بی ربط و خرافه کمتر نمود یافته است؛ مثلا در ابواب صلاه و صوم و حج شاهد خرافه نیستیم ولی وقتی در …

شبکه اجتهاد: ناصر نجفی، پژوهشگر مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی در نقد نشست علمی «واکاوی برخی روایات حجاب منسوب به حضرت زهرا(س)» نوشت: ۱. اولین اشکال این نشست مشخص نکردن مبنای کارشناسان آن در معیار ردّ و قبول روایت است؛ اینکه قائل به وثوق خبری هستند یا وثوق مخبری؟ اگرچه از مطالب گوینده گمان می‌رود که ایشان بر همان مبنای …

حجت‌الاسلام نعیمیان گفت: رویکردی می‌تواند حوزه را فعال کند و درس‌ها و پژوهش‌های حوزه، اندیشکده‌های در حال طراحی حوزه، اندیشکده‌های بالقوه حوزه را جهت دهی و فعال کند که رویکرد فقه نظام ساز را مد نظر داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ‌‌ذبیح الله نعیمیان، مدیر موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) شعبه قم، در توضیح نسبت فقه …

حجت‌الاسلام ‌‌سعیدی با بیان اینکه آنچه محل توجه و دقت است نقش علوم انسانی در تولید و تبیین موضوعاتی است که جنبه اجتماعی و سیال دارد، گفت: این دسته از موضوعات از آنجا که عینی نیست، مبتنی بر فهم متفاهم عرفی و سیال جامعه در برش و قطعه‌ای از زمان است و اصطیاد این فهم‌های پراکنده که جنبه گفتمانی دارد …

شبکه اجتهاد: این نوشتار به بررسی شیوۀ علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در تألیف کتاب طبقات اعلام الشیعه می‌پردازد و مواردی همچون اثبات تشیع دانشمندان، راهکار وی برای حلّ مشکل اشتراک اسماء، شیوۀ شیخ در بیان زمان و مکان ولادت و وفات دانشمندان، معرفی اساتید و مشایخ و راویان و شاگردان صاحب ترجمه بررسی شده است؛ در ضمن این مباحث …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم پیرامون وضعیت کتب درسی حوزه اظهار کرد: الان آمده‌اند الفائق را ارائه کرده‌اند. کفایه کجا و الفائق کجا؟ الفائق پنج شش بحث دارد که یکسری از آنها در اصول الفقه هم هست.‌ این کتاب کجا می تواند جای کفایه را با آن حجم و گسترده بودن بگیرد؟ به گزارش شبکه اجتهاد، موضوع تغییر کتب …

آیت‌الله مکارم شیرازی با بیان اینکه موضوع‌شناسی مسائل جدید باید با دقت انجام شود که در زمان ما کار آسانی نیست؛ به ذکر نمونه‌هایی از این مسائل پرداخت و گفت: موضوع پول و سرچشمه پیدایش و تولید آن امروزه و با توجه به پیچیده شدن این مسائل در نظام جدید اقتصاد دنیا باید با دقت مورد بررسی واقع گردند. همچنین …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سرزمین مصر از همان قرون اولیه، محل زندگی بسیاری از دوستداران خاندان رسالت بوده است. با روی کار آمدن فاطمیان، بستر رشد محبت اهل بیت در دل مصریان فراهم تر شد. این عرض ارادت‌ها تاکنون در این سرزمین باستانی به وفور مشاهده می‌شود. پیرامون محبت ساکنان این دیار به حضرت زینب‌ علیها السلام سخن زیاد است. وجود …

احادیث فراوانی با مضمونی مشترک درباره برتری مطلق امیرالمؤمنین (ع) نسبت به همه پیشینیان و آیندگان (به جز رسول خدا (ص))، و اعلم بودن و مرجعیت علمی آن حضرت (ع) در منابع معتبر شیعه و اهل سنت نقل شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی، استاد حوزه علمیه قم در نوشتاری به «محورهای ۲۰ گانه مشترک میان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی در ۲۰ بهمن‌ ۱۲۹۸ ‌در شهر گلپایگان‌ دیده‌ به‌ جهان‌ گشود. پس از فراگیری علوم در زادگاهش، در ۲۳ سالگی رهسپار قم شد. معظم‌له در شهر قم‌ از محضر آیات: حاج سیدحسین بروجردی، حاج‌ سید محمدتقی‌ خوانساری‌، حاج‌ سید محمدحجت‌ کوه‌‌کمری‌، حاج‌ سید صدرالدین‌ عاملی‌، حاج‌ سید محمدرضا گلپایگانی‌ بهره برد. با آغاز نهضت‌ …

شبکه اجتهاد: «احیای امر»، یکی از مهم‌ترین دستورات ائمه علیهم‌السلام به شیعیان است که در دوره‌ای از تاریخ نسبت به آن تأکید بیشتری داشتند و روایات فراوانی را غالباً با تعبیر «اَحیُوا اَمرَنا» و «رَحِمَ اللَّهُ مَن أَحیا اَمرَنا» بیان فرموده‌اند.‌ آیت‌الله خامنه‌ای در بیانات اخیر خود، با ذکر بستر تاریخی صدور این روایات، «جهاد تبیین» را تفسیر آن بیان‌ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هفته گذشته بود که قلب تپنده مرجع بیدار و مدافع غیور حریم اهل‌بیت (علیهم‌السلام) آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی از حرکت بازایستاد و روح بلند و بی‌قرارش که مشتاق لقای پروردگار بود، کالبد تن را شکست و به ملکوت اعلی پیوست. این فقیه اهل­بیت‌ (ع) از شاگردان برجسته آیات عظام بروجردی، حجت، خوانساری و گلپایگانی بود و مدتی …

استاد عابدی در سخنانی گفت: در دوران اخیر فکر نمی‌کنم کسی بیشتر از مرحوم آقای سید جلال آشتیانی در فلسفه کار کرده و از همه بیشتر در این موضوع اصرار داشته باشد؛ آیت‌الله صافی با اینکه مخالف فلسفه بود و آن را قبول نداشت ولی به‌تمام معنا آقای آشتیانی را دوست داشت و این از روی تدین آیت‌الله صافی گلپایگانی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی در ۲۰ بهمن‌ ۱۲۹۸ ‌ در شهرستان‌ گلپایگان‌ دیده‌ به‌ جهان‌ گشود. پس از فراگیری علوم در زادگاهش، در ۲۳ سالگی رهسپار قم شد. معظم‌له در شهر قم‌ از محضر آیات: حاج سیدحسین بروجردی، حاج‌ سید محمدتقی‌ خوانساری‌، حاج‌ سید محمدحجت‌ کوه‌‌کمری‌، حاج‌ سید صدرالدین‌ عاملی‌، حاج‌ سید محمدرضا گلپایگانی‌ بهره برد. با …

شبکه اجتهاد: حوزه علمیه که به اذعان برخی از نخبگان دانشگاهی پیشرفت‌های چشم‌گیری بعد از انقلاب اسلامی داشته است، در مسئله «تبیین» دشواری‌ها و چالش‌هایی دارد که باید نسبت به آن تفطن داشت: ۱. آنچه مقام معظم رهبری در مورد جهاد تبیین فرموده‌اند و بر فوری بودن و حتمی بودن چنین فریضه‌ای تأکید کرده‌اند، نیاز به فکر فوری و اقدام …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اگرچه تأثیر بزرگ شناخت موضوعات احکام محل تردید و شبهه نیست؛ اما اینکه آیا فقهاء هم در این مساله جایگاهی دارند، مساله‌ای مبهم است. از طرفی در رساله‌ها یا استفتائات ‌مباحث متعدّدی در مواردی مانند «وطن»، «کثیر السفر» و امثال آن مطرح شده که نشان می‌دهد در ارتکاز متدیّنان،  فقهاء در موضوع شناسی مورد اعتماد هستند. و …

شبکه اجتهاد: فقه، دانشی اجتماعی است، ظرفیتی به مانند حکمت عملی یونانیان، در جامعۀ مسلمانان دارد؛ در تعامل با پیرامون، همان گونه که تاثیرگذار می‌‌باشد، احتمال تأثیرپذیری آن از جامعه وجود دارد. در جهان اسلام اندیشمندانی چون سیدجمال، عبده، علی عبدالرازق، کواکبی، نائینی، شهید صدر و امام خمینی دیدگاه‌‌هایی مصلحانه مطرح کردند که هر کدام در گستره‌‌هایی متفاوت از اندیشه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مقام معظم رهبری، در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش فرمودند: “مطلبی که من بیشتر می‌خواهم روی آن تکیه بکنم و توجّه شما و دیگرانی که این صحبت را می‌شنوند جلب کنم، «جهاد تبیین» است که من این را مکرّر تکرار کرده‌ام. «جهاد تبیین» یک فریضه است. «جهاد تبیین» یک فریضه‌ی قطعی و …

علی رغم اینکه در دهه‌های اخیر توجه به موضوعات مستحدثه و تازه یاب در فقه بیشتر شده و بسیاری از استادان، دروس خارج خود را به بررسی و پاسخ یابی این موضوعات اختصاص دادند، اما اولا رویکردهای جدید در فقه، عمدتا نیازمند مبنا سازی و تأسیس قاعده و اصل است، در حالیکه بسیاری از آنچه که ما‌ می‌بینیم یا فاقد …

استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی با تاکید بر اینکه  مراجعه به روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) باید با اسناد باشد، اظهار کرد: ما دچار دو جریان افراطی و تفریطی هستیم. بعضی در تفسیر آیات قرآن به روایات مراجعه نمی‌کنند یا حداکثر به عنوان مؤید مراجعه می‌کنند و بعضی تا یک روایت می‌بیینند با همان یک روایت شروع به تفسیر آیه می‌کنند …