اجتهاد و اصول فقه

استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم بر ضرورت ساماندهی دروس خارج تاکید کرده و‌ می‌گوید: برخی دروس در حدّ دو تا سه شاگرد و برخی با حضور صدها شاگرد برگزار‌ می‌شود که بعضا آسیب‌هایی از جمله نداشتن ارتباط کافی بین استاد و شاگرد و حضور برخی در جلسات درس خارج به عنوان مستمع آزاد و با سنین بالا درپی دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی زاده با حساس و مهم توصیف کردن تحصیلات عالی در حوزه‌های علمیه، بیان داشت: «درس خارج» بدین معناست که بعد از گذراندن کتاب‌های مدرسی در یک علم مانند علم …

مدیر حوزه‌های علمیه گفت: جریان‌هایی‌ می‌خواهند حوزه را به سمت سکولاریسم و نگاه تجزیه‌ای سوق دهند؛ این در حالی است که دین مبین اسلام، گفتمانی نظام‌مند و تمدن‌ساز است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علیرضا اعرافی در نشست «شورای سیاست‌گذاری ستاد راهبری نظام جامع اندیشه اسلامی»، به روند پذیرش طلاب علوم دینی و فرایند تحصیلی در حوزه اشاره کرد و ابراز داشت: انتظار آشنایی طلاب با کلان اندیشه اسلامی به صورت منظومه فکری و تمدنی امر بسیار مهمی است. مدیر حوزه‌های علمیه با بیان این که برای جبران خلأ منظوفه فکری و تمدنی اندیشه اسلامی در مباحث آموزشی، برنامه‌های ویژه‌ای …

مدیر بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با انتقاد از معطوف شدن حوزه‌های علمیه به «قدرت» گفت: حوزه وقتی از بینش و دانش و اندیشه و روش خود فاصله گرفته و معطوف به قدرت و امثال ذلک باشد، تلاش می‌کند برای قدرت فقه بسازد و بهتر این است بگوئیم که فقه بتراشد نه اینکه احکام الهی را استنباط کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی، با اشاره به قدمت هزارساله حوزه‌های علمیه اظهار داشت: این دستگاه علمی در گذشته، ساده تر بود اما هرچه زمان به پیش می‌رود، پیچیده تر، عمیق تر و وسیع تر می‌شود و …

کتاب «تاریخ حدیث بحرین» تألیف دکتر مهدی سلیمانی آشتیانی از آثار پژوهشگاه قرآن و حدیث منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در سالیان متمادی، حدیث شیعه تحولات پر فراز و نشیبی را پشت سر گذارده است که گاه در اوج بوده و هواخواهان، مروّجان و مؤلّفان بسیار داشته و گاه از اقبال کمتری برخوردار بوده است. شناخت سیر تدوین حدیث شیعه در طول تاریخ و فراز و نشیب‌های آن و همچنین مناطق و مراکز آن به عهده  «تاریخ حدیث» است که رشته اى واسط میان دو دانش حدیث شناسى و دانش تاریخ است. در این کتاب تلاش شده است تا …

علی پایا، استاد دانشگاه وست‌مینستر انگلیس معتقد است اسلامی‌سازی علوم هدردادن سرمایه‌های کشور است، اما حجت‌الاسلام احمدحسین شریفی، استاد حوزه و دانشگاه بر این باور است که هزینه برای علوم انسانی غربی خسارت جبران‌ناپذیر داشته و دارد و منتقدان به جای تمسخر علوم انسانی اسلامی به روش علمی آن را ابطال کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، علی پایا، استاد دانشگاه وست‌مینستر اگلیس شامگاه ۲۷ آبان در نشست مناظره «علوم انسانی اسلامی؛ محال‌اندیشی یا واقع‌بینی»، با بیان اینکه یکی از بهترین نمونه‌های تکنولوژی اسلامی، فقه است که کاملا برآمده از فرهنگ اسلامی است، گفت: مدعای بنده این است که علوم انسانی …

به‌رغم اینکه گرایش تفسیری علامه، «گرایش فقهی» نبوده ولی در بسیاری از آیات الأحکام، به‌خوبی یک تفسیر فقهی، به بررسی آن آیات پرداخته و از همین جهت است که رویکرد فقهی در المیزان، جای مناسبی برای تحقیق و پژوهش دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، در چند دهه اخیر، دیدگاه‌های علامه طباطبایی به‌عنوان یکی از اندیشمندان معاصر در عرصه‌های مختلف دانش‌های اسلامی، همواره مورد توجّه صاحب‌نظران و کانون‌های علمی بوده؛ که در این میان، آرای تفسیری و فلسفی او، نگاه دقیق‌تری را به خود معطوف داشته است. امّا در کنار بررسی روش تفسیری، فلسفی و مَشرب عرفانی علامه، درباره «مبانی فقهی» …

دفتر استاد شیخ باقر ایروانی از اساتید برجسته حوزه علمیه نجف، به درخواست جمعی از اساتید حوزه و با هماهنگی با دفتر آیت‌الله سیستانی در نجف افتتاح شد. به گزارش شبکه اجتهاد، دفتر استاد شیخ باقر ایروانی از اساتید برجسته حوزه علمیه نجف اشرف، به درخواست جمعی از اساتید حوزه علمیه نجف اشرف و با هماهنگی با دفتر آیت‌الله سیستانی در نجف افتتاح شد. استاد ایروانی که در زهد و تقوی و دوری از مسئولیت‌ها معروف است و پس از فشارهای فراوان ناچار به پذیرفتن این امر شد. ایشان بیش از ۲۰ سال است که مشغول تدریس بحث خارج فقه …

شبکه اجتهاد: در میان عالمان دینی برخی را با عنوان «علامه» می‌شناسند. مرحومان سید محمدحسین طباطبایی تبریزی و محمدتقی جعفری تبریزی از آن جمله‌اند. عمده تحقیق آنها در فلسفه و عرفان بود. علامه طباطبایی ۲۴ آبان ماه ۱۳۶۰ در قم در سن ۷۹ سالگی درگذشت و استاد جعفری نیز ۲۵ آبان ماه ۱۳۷۷ هنگام معالجه در لندن در سن ۷۵ سالگی از دنیا رفت. یکی از مقولاتی که این دو در تأملات خود به آن اشاره کردند بحث از آزادی بود. نگاه انسان‌محورانه مدرن، آزادی از بسیاری قیود را طرح می‌کرد که در مقابل، نگاه اسلام نسبت به این موضع …

مجموعه کتاب «مکاسب محرمه» در یازده جلد، اثر استاد علیرضا اعرافی، توسط انتشارات مؤسسه اشراق و عرفان به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، مجموعه کتاب «مکاسب محرمه» اثر استاد علیرضا اعرافی برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که با ویراست جدید در یازده جلد تقدیم جامعه علمی شده است، پس از اینکه مجموعه مکاسب محرمه در پانزده جلد به چاپ رسید و با استقبال جامعه علمی مواجه شد و توفیقاتی نظیر کتاب سال جمهوری اسلامی را از آن خود کرد،‌چاپ جدید در سال ۱۴۰۰به روز و با ویراست جدید در یازده مجلد تقدیم جامعه علمی گردید. از خصوصیاتی …

شبکه اجتهاد: سالگرد دکتر فیرحی فرصت خوبی است تا در باب دست آوردهای فکری این اندیشمند حوزوی به صورت واقعی صحبت کردو نگاهی از بالا به پروژه فکری ایشان انداخت. اخلاق خوب و صبر بالا در برابر نقد و خوب گوش کردن را می‌توان از ویژگی‌های این شخصیت خوشفکر حوزوی نام برد لیکن بیش از سجایای شخصی برای شناخت این فرد باید به هندسه کلی اندیشه پرداخت. برزخ حوزویان  دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی عموما برخواسته از رابطه سنت و مدرنیته است، رابطه نامعلومی که ناشی از تعلقات عمیق دینی فرد حوزوی و علاقه وجه دانشگاهی فرد به مدرنیته بر اساس …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از راه‌های حلّ تعارضِ روایات، نظریۀ تقیه است. برای حدیث‌پژوهان روشن است که برخی از روایات، بر اساس تقیه صادر شده و امامان نمی‌توانستند در شرایط همزیستی با اهل سنت و سیطرۀ حاکمان اموی و عباسی هر حرفی را بزنند. گاهی به مصالحی، نظری خلاف نظر خود را بیان می‌کردند و شنوندگان تصور می‌کردند همین نظر امام است؛ حال آنکه امام تقیه کرده و نظر اهل سنت را مطرح کرده و خود به آن معتقد نبوده است. حال اگر دو روایت یا دو دسته روایت داشته باشیم که با یکدیگر ناسازگار هستند (به نحو تعارض مستقر)، …

شبکه اجتهاد: اصطلاح حق الناس و حق االله از دیرباز در میان دین‌باوران مطرح بوده است؛ به‌ویژه عنوان حق الناس که از عناوین پرکاربرد در میان دین‌‌‌‌داران بوده که به سبب رعایت این حقوق در نزد آنان اهمیت بسیاری یافته است. چیستی و حقیقیت حقوق و تعیین مصادیق آنها و مسائلی این‌‌‌‌چنینی در ذیل این عناوین بیان می‌شود. در دنیای امروزی در مورد حق‎ الناس سه نظر شنیده می‎شود: ۱. اینکه همه حقوق برای خداست و حقی برای غیر خدای متعال وجود ندارد؛ ۲. اینکه حقی برای خدا نیست و تمام حقوق برای بندگان خداست (ر.ک: اعلامیه حقوق بشر)؛ ۳. …

نرم‌افزار اندرویدی حدیث روزگار (خاطرات استاد سید‌هادی خسروشاهی) توسط ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﯼ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ و با همراهی و نظارت محتوایی سید محمود خسروشاهی مدیر مرکز بررسی‌های اسلامی قم تولید و به صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، نرم‌افزار اندرویدی حدیث روزگار (خاطرات استاد سید‌هادی خسروشاهی) توسط ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﯼ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﯽ و با همراهی و نظارت محتوایی سید محمود خسروشاهی مدیر مرکز بررسی‌های اسلامی قم تولید و به صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. خاطراتی دربارۀ مقام معظم رهبری، علامه طباطبائی، آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی، آیت‌الله سید محمود طالقانی، امام موسی صدر، آیت‌الله پسندیده، …

شبکه اجتهاد: اصول فقه شیعی در آنچه در مکتب وحید بهبهانی و بعد در مکتب شیخ انصاری تحول یافت از لحاظ گسترش و عمق دقت ورزی‌های مختلف فکری و حقوقی و هرمنوتیک از مهمترین افتخارات علمی تشیع در دو سده اخیر است. درست است که اصول فقه در آغاز بیشتر در میان اهل سنت بالید و شافعیان و حنفیان در تحول آن سهم عمده را در سده‌های نخستین داشتند اما اصول فقه شیعی در دو سده اخیر دامنه‌هایی را درنوردید که مطلقا تحولات اصول فقه سنی با آن قابل مقایسه نیست. دانشوران شیعی قرن‌ها با مطالعه و آموزش و تدریس …

حجت‌الاسلام مرتضی نوروزی در دوره تقریرنویسی درس خارج طی نشست علمی، مکاتب اصولی را معرفی و به تشریح پرداخت و با بیان اینکه مکتب اصولی مجموعه‌ای نظام واره است که جریان‌اند‌یشه ورزی اصولی را در جهت تعقیب هدف و رسالت دانش اصول افزایش می‌دهد، گفت: این مجموعه از سه رکن مبانی زیربنایی، سازو کارهای‌اند‌یشه سازی و‌اند‌یشه‌ها‌ی روبنایی تشکیل می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد حوزه علمیه مشهد در این نشست گفت: اهمیت و کارکرد مکتب شناسی اصولی به مطالعه مکتب اصولی، ایجاد و تقویت قدرت نقد اصولی و تصحیح و تولید ‌اند‌یشه در اصول، می‌انجامد. وی با اشاره به اینکه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مسائل اصولی که در میان علمای اصول اهل سنت و متقدمین از علمای شیعه همواره مورد بحث بوده است، مسئله قطعی و یا ظنی بودن عمومات قرآن است. از منظر مشهور علمای شیعه، ظنی بودن عمومات قرآن امری قطعی است. فقط عده‌ای در میان متقدمین از جمله شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و برخی از معاصرین چنین دیدگاهی را پذیرفته‌اند. به ‌هر روی، ارسال مسلم گرفتن این بحث از ورود علمای شیعه برای کنکاش این موضوع جلوگیری کرده است؛ اما در میان علمای اهل سنت؛ این بحث معرکه آرای علمای اصول بوده است و …

شبکه اجتهاد: مسند، گونه‌ای از کتاب حدیثی است که در آن، «احادیث نقل شده از یک راوی در کنار هم و با محوریت او گردآوری می‌شوند… کتاب تحف العقول [نوشته ابن شعبه حرانی در قرن چهارم] را می‌توان نمونه‌ای از مسند نویسی شیعی بر شمرد… عیون اخبار الرضا علیه‌السلام [نوشته شیخ صدوق در قرن چهارم] نیز نمونه‌ای از مسند نویسی است…» (۱) در باره مسندنویسی پژوهش‌هایی سامان یافته که تاریخچه این گونه حدیث نگاری و انواع مسندها را نشان می‌دهد.(۲) عالم محقق معاصر مرحوم استاد عزیز الله عطاردی (۵ آذر ۱۳۰۷ – ۳ مرداد ۱۳۹۳) به این شیوۀ حدیث نگاری …

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی زمانی‌فرد در نشست علمی از دوره تقریرنویسی درس خارج، روش حل مسئله اصولی را مورد بررسی و تبیین قرار داد و در مقدمه بحث خود به روش تشخیص مسئله از اصولی، فقهی و قاعده فقهی پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد در این نشست گفت: از دیدگاه مشهور «از جمله مرحوم نائینی» وقوع یک مسئله در کبرای قیاس علامت اصولی بودن آن مسئله است؛ به عنوان مثال، وقتی فقیه می‌خواهد مسئله‌ای مانند وجوب نماز جمعه را بیان کند، باید استدلال کند و برای استدلال هم می‌بایست قیاس تشکیل دهد؛ در …

کرسی نقد کتاب «تضعیف راویان؛ بازخوانی مبانی و معیارهای عالمان رجالی در پنج قرن نخست هجری» امروز برگزار شد و ارائه‌دهنده بر این نکته تاکید کرد که وثاقت با همه نوع انحراف مذهبی مگر غلو قابل جمع است، البته نه اینکه غالی نمی‌تواند ثقه باشد، بلکه احتیاط شدید ائمه(ع) و باور درون مذهبی ما بر عدم نقل از آنهاست؛ همچنین نکاتی که بیانگر انحراف راوی ثقه است، قابل قبول است؛ و نیز وثاقت راوی غیرامامی باید در نزد امامیه پذیرفته شده باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی غلامعلی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث و نویسنده کتاب «تضعیف راویان؛ …

حجت‌الاسلام حیدر همتی، رئیس اندیشکده مطالعات راهبردی فقه و علوم انسانی تهران، با بیان اینکه علوم انسانی امروزه با پیشرفت‌های عقلی و تجربی توانسته است حوزهای مختلف امور انسانی را کشف و مدیریت کند، از ایجاد اندیشکده مطالعات راهبردی فقه و علوم انسانی خبر داد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام حیدر همتی، رئیس اندیشکده مطالعات راهبردی فقه و علوم انسانی تهران، گفت: با توجه به تحولات روز افزون و لحظه‌ای و سریع جوامع، فهم از موضوعات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی پیچیده و دارای لایه‌های مختلفی شده است. از این رو مجتهد امروز مخصوصاً در جایگاه حکومت نمی‌تواند بدون توجه به …

شبکه اجتهاد: از جمله امور روشن در نزد فقیهان اسلامی حرمت کذب و همچنین حرمت تهمت است. مراد از تهمت، نسبت امری منفی به شخصی است که واقعاً مرتکب آن نشده است. نقطه‌ی مقابل آن، غیبت است. غیبت به معنای سخن گفتن از نواقصی است که واقعاً در شخص وجود دارد. بسیاری از فقیهان، غیبت، تهمت و دروغ را در زمره‌ی گناهان کبیره شمرده‌اند. برخی از فقیهان تهمت به اهل بدعت را استثنای این مسئله دانسته‌اند. برخی مفهوم اهل بدعت را تا بدان‌جا گسترش داده که هر کسی را که در مذهب، مخالفِ مذهب حقه باشد شامل می‌شود. این گروه …

در این کتاب که به‌عنوان متن درسی «حدیث‌خوانی» تدوین یافته است، افزون بر مباحث مقدماتی درباره شناخت کافی و برکات حدیث‌خوانی، برگزیده‌ای از روایات کتاب شریف در زمینه‌های اخلاق علم‌ آموزی، اخلاق فردی، اخلاق بندگی و اخلاق اجتماعی، در دو محور: بررسی سندی و بررسی متی مورد واکاوی قرار گرفته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «شرح گزیده روایات کافی» که تلخیصی از کتاب «روش شناسی تفسیر قرآن» است، در ۲۴۳ صفحه و با قطع وزیری توسط انتشارات وحی و خرد وابسته به موسسه معارف وحی و خرد به زیور طبع آراسته شد. در میان میراث برجای مانده حدیثی، کتاب …

شبکه اجتهاد: گر چه بحث در مورد حوزهٔ مستقل و ویژگی‌های آن نیازمند شرح و بسط مفصلی است، ولی شاید ذکر چند نکته در این باره مفید باشد: ۱- وقتی صحبت از استقلال حوزه مطرح می‌شود، اختصاصی به حوزه‌های ایران ندارد، بلکه مقصود استقلال حوزه‌های شیعه در هر زمان و هر کشور و در هر حکومت و هر دولت است. ۲- استقلال حوزه به معنای گریز از قانون و عدم پایبندی روحانیون به مقررات و قوانین قابل قبول یک‌ کشور نیست، بلکه آنان هم خود به برقراری نظم اجتماعی معتقدند و‌ هم‌ دیگران را سفارش به آن می‌کنند. بله پیشنهاد …

مرحوم آیت‌الله سید احمد زنجانی، پس از توصیۀ مرحوم آیت‌الله سیّدصدرالدین صدر، تعلیقاتی ارزشمند بر کتاب «الفقه علی المذاهب الأربعه» نگاشت و کوشید آراء مشهور امامیّه را در کنار فتاوای مذاهب چهارگانۀ عامّه، ذکر کند و بدین‌گونه آراء امامیه را در مجامع علمی جهان اسلام، بیشتر مطرح نماید. اکنون کتاب «آراء الإمامیّه» اثر آیت‌الله‌ زنجانی برای نخستین بار توسط انتشارات مرکز فقهی امام محمد باقر(ع) چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، تضارب آراء و مقایسه انظار با یکدیگر، همواره هموارکننده‌ راه تشخیص بهتر حق و صواب بوده است؛ از همین رو کتاب‌های بسیاری، مباحث علمی را به شیوه …

روایاتِ طبیِ پیامبر (ص) را – حتی اگر برای آنها، منشأ الهی و وحیانی تصور کنیم – نمی‌توان به عنوان درمانِ عام برای هر مریض، معرفی کرد مگر اینکه از یک قانونِ عام و دائمی – در علم پزشکی – حکایت کنند؛ زیرا مسائل و توصیه‌های پزشکی، با توجه به افراد مختلف و فضاها و محیط‌های متفاوت و … یکسان نیستند. شبکه اجتهاد: استاد حیدر حب‌الله، پژوهشگر لبنانی و مدرس خارج فقه حوزه علمیه قم در حاشیه‌ بر گفتاری یکی از نویسندگان پیرامون احادیثِ طبی، در پاسخ به پرسشی نظر خود را پیرامون روایات طبی پیامبر (ص) بیان کرد. برخی …

نویسنده کتاب «مدارس فکری حوزه علمیه نجف و نسبت آن‌ها با اندیشه انقلاب اسلامی» اظهار کرد: فکر‌ نمی‌کنم در حوزه قم نظریه‌ای باشد که به هماوردی نظریه حاکم در جمهوری اسلامی بیانجامد، بنابر این احتمال اینکه تفسیر نجف از تشیع به اقبال عمومی‌تری حتی در حوزه قم تبدیل شود، خیلی زیاد است.البیته مرحوم دکتر فیرحی تلاش‌هایی تحت «بازگشت به نائینی‌گرایی» جدید در قم انجام می‌داد؛ احساس می‌کنم که نجف هم راه علاج خودش را بازگشت به نظریه آخوند خراسانی و نائینی در قالب دولت شورایی دنبال می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه‌ی نقد و بررسی جدیدترین اثر دکتر عبدالوهاب فراتی، …

کتاب «الآراء السدیده فی علم الاصول» با حضور جمعی از علما و اساتید حوزه علمیه قم در مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم‌السلام) رونمایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم رونمایی از کتاب «الآراء السدیده فی علم الاصول» تالیف مرحوم استاد علیرضا حائری‌نیا (ره) با حضور اساتید معظم ری‌شهری، حسینی بوشهری، فاضل لنکرانی، قائینی، شهرستانی، نورمفیدی و جمعی از فضلا، محققان، پژوهشگران و طلاب با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در سالن امام خمینی(ره) مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد. استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در مراسم تجلیل از مقام علمی استاد علیرضا حائری‌نیا و رونمایی از کتاب  «الآراء السدیده فی علم الاصول»، در …

تلقی ما این است که همیشه بین فقه موجود و فقه مطلوب فاصله قابل توجهی است و قلمرو فقه صرفا آن ابوابی نیست که تاکنون بحث شده، قلمرو فقه، مجموعه قلمرو شریعت است و ماموریت فقها کشف مجموعه شریعت است، نه فقط آن بخشی از شریعت که قبلا هم کشف شده و فقهای قبلی به آن توجه کرده‌اند؛ لذا همه ابعاد شریعت، کشف و استنباط و تبیینش بر عهده فقیه است. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، رئیس میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی و عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی در …

شبکه اجتهاد: در شیعه دو جریان جلوه بیشتری دارد: یکی جریان معارفی، یعنی به مسائل معرفتی علقه دارند نه مسائل فقهی، چنان که محمّد بن سنان می‌گوید: «من أراد المعضلات فإلیّ، و من أراد الحلال و الحرام فعلیه بالشیخ، یعنی صفوان بن یحیى»(۱). جابر بن یزید، أبو الخطّاب، مفضّل بن عمر، معلّی بن خنیس در این جریان‌اند. البته در این جریان همه یکدست نیستند، یعنی ابو الخطاب و مفضّل و محمّد بن سنان همه اعضای این جریان فکری‌اند، ولی با رتبه بندی‌های مختلف. شاید بتوان این جریان را به دو شاخه مقبول و انحرافی تقسیم کرد. از همین روست که …

قرآن کریم در تمامی خطاب‌های خود از جمله آیات الاحکام، عقل و فطرت انسان‌ها را مورد خطاب قرار داده و به تعبیر دیگر موضوع فقه قرآنی خود انسان است نه فرهنک و مردمان یک زمان و منطقه خاص، احکام قرآنی برای تأمین نیازهای همیشگی وهمگون بشریت آمده و حتی در آیاتی که سبب نزول داشته مانند آیات تحریم، ظهار یا ممنوعیت تبنی (فرزند خواندگی)، موارد پیش آمده را بعنوان نمونه و بهانه قرار داده تا احکام خود را که به منظور پاسخگویی به نیازهای همیشگی بشریت مانند: حفظ نظام خانواده و حراست از رابطه نسبی ارائه نموده است. به گزارش …