قالب وردپرس افزونه وردپرس
خانه / یادداشت فقهی و اصولی (صفحه 12)

یادداشت فقهی و اصولی

یادداشت فقهی و اصولی

روایات ساختگی و دیدگاه‌های اشتباه دربارۀ سیره امام عصر(عج)/ محمد عندلیب همدانی

روایات ساختگی و دیدگاه‌های اشتباه دربارۀ سیره امام عصر﴿عج﴾/ محمد عندلیب همدانی

شبکه اجتهاد: آنچه از مطالب مسلم در سیرۀ امام زمان است این که او برای اجرای قسط و عدالت قیام می‌کند و در رفتار و گفتار او به جز عدالت همراه با رحمت چیز دیگری نیست، بنابراین بدیهی است هر آنچه به او در روایات منتسب شود و از جاده عدالت خارج باشد، جعلی و کذب است. امام برای برپایی احکام قرآن و سنت قیام می‌کند پس هر روایتی که انجام خلاف احکام مسلم قرآن و سنت را به او نسبت داد مجعول و غیر قابل قبول است. دشمنان مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) برای زشت و کریه نشان دادن چهره زیبای …

توضیحات بیشتر »

فرایند نگارش «موسوعه الفقهیه المیسره» در یک نگاه/ محمدعلی انصاری شوشتری

فرایند نگارش «موسوعه الفقهیه المیسره» در یک نگاه/ محمدعلی انصاری شوشتری

شبکه اجتهاد: اصطلاح موسوعه در عصر حاضر به دو معنی اطلاق می‌شود: اول، کتاب‌هایی که به طور وسیع و گسترده تدوین شده‌اند، مانند کتاب‌های جواهر و غدیر و مانند ‌‌آن‌ها که ‌‌آن‌ها را موسوعه الجواهر و موسوعه الغدیر و … می‌نامند. دوم، به کتاب‌هایی که به شکل معجم و الفبایی و دائره المعارفی نوشته می‌شوند، خواه برای عموم علم‌ها باشد، یا برخی از ‌‌آن‌ها یا یک رشته خاص از ‌‌آن‌ها، این موسوعه از قسم دوم می‌باشد. خصائص موسوعه به معنای دوم: موسوعه بدین معنی دارای ویژگی‌هایی می‌باشد که بد‌‌آن‌ها اشاره می‌نماییم: ۱- شمولیت: یکی از خصوصیات موسوعه این است که …

توضیحات بیشتر »

چهارده پرده از احوالات آیت‌الله صافی گلپایگانی/ محسن اکبری شاهرودی

دموکراسی و مشروعیت سیاسی در اندیشه آیت‌الله صافی گلپایگانی

شبکه اجتهاد: قریب به پانزده سال بود که هر روز عصر، زانوی ادب در برابر فقیهی عظیم الشأن و مرجعی فانی در ولایت اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌زدم و خود متوجه نبودم که چه درّ نایاب و گهر ارزشمندی را زیارت می‌کردم. یک قرن تاریخ، نزدیک به سی و هشت هزار روز بندگی و اطاعت از خداوند، بزرگمردی که جز اندیشه دفاع از ولایت در سر نمی‌پروراند و مردی الهی که یک قرن، روحش در ملکوت بود و جسمش در دنیای خاکی. و اکنون بسیار دشوار است مرور خاطرات این سال‌ها که هر کلمه‌اش، بار اندوه و حسرتی است که تحمّل سنگینی …

توضیحات بیشتر »

ظرفیت «فقه ولایی» در پاسخ به پرسش‌های حکومتی/ سیدمحمد عیسی نژاد

نگاه متفاوت استاد مددی به سیره امام باقر(ع)

شبکه اجتهاد: الگوی حکمرانی شیعه در عصر غیبت، ولایت فقیه است و فقه شیعه، «فقه ولایی» است؛ اما الگوی حکمرانی اهل‌سنت، واگذاری کامل امر ولایت و حکومت به حاکم فاسد را شامل می‌شود و از این رو، علمای اهل‌سنت هیچ ادعایی درباره «مسئله حکومت» نداشته‌اند استاد سیداحمد مددی یکی از اساتید دروس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم است که حوزه درسی قوی و تأثیرگذاری دارد و کوشیده بر اساس دانش فقه به امور ناظر به مسائل جهان اسلام و تشیع ورود کرده و نظریه‌پردازی داشته باشد. به اعتقاد این متفکر، الگوی حکمرانی شیعه در عصر غیبت، ولایت …

توضیحات بیشتر »

شرح فرانسویِ «کتاب الحجه» الکافی و یک چالش/ مصطفی قناعتگر

نکته‌ای در اتحاد روايات

اختصاصی شبکه اجتهاد: آکادمی‌های غربی در اسرائیل، آمریکا، فرانسه و سایر کشورها، دیرزمانی است مطالعات خود را پیرامون حدیث شیعه‌ی امامیه آغاز کرده‌اند. این مطالعات در حوزه‌ی کلیات حدیث، تاریخ حدیث، فقه الحدیث، منابع حدیثی، سندِ حدیث و سایر مطالعات مرتبط صورت گرفته است. از شیعه‌پژوهانی که چند سالی است بیشتر شناخته شده، محمدعلی امیرمعزی است. امیرمعزی، (متولد ۲۶ ژانویه ۱۹۵۶ در تهران) اسلام‌شناس ایرانی مقیم فرانسه است. وی دکترای خاورشناسی و مطالعات ادیان را در سال ۱۹۹۱ از دانشگاه سوربن پاریس گرفت و در زمینه تفسیر تاریخ‌های قرآنی و الهیات کلاسیک اسلامی تدریس می‌کند. وی استاد مدرسه مطالعات عالی …

توضیحات بیشتر »

روش اجتهادی «صاحب جواهر» و عدم توان مخالفت با شهرت و اجماع/ مهدی کریمی

روش اجتهادی «صاحب جواهر» و عدم توان مخالفت با شهرت و اجماع/ مهدی کریمی

شبکه اجتهاد: طلاب بسیاری با کتاب جواهر الکلام مرحوم محمد حسن نجفی آشنایی دارند. این کتاب شرح مبسوطی بر کتاب شرایع الاسلام مرحوم محقق حلی است و دوره کاملی از فقه استدلالی به شمار می‌آید. مرحوم مظفر معتقد بود جواهر الکلام، به لحاظ گستردگی و احاطه بر دیدگاه‌ها و استدلا‌ل‌های علما و دقت علمی، بی‌نظیر است. (مظفر، محمدرضا، مقدمه جواهر الکلام، ج۱، ص۸-۱۴) جواهرالکلام‌ به‌ علت ویژگی‌های‌ منحصر به فردش با اقبال عالمان شیعه مواجه شد. برخی آن را بزرگ‌ترین‌ اثر فقهی‌ دانسته‌اند. (آقا بزرگ‌ طهرانی‌، الذریعه، ج‌۵، ص‌۲۷۶) اما چیزی که بسیار حائز اهمیت بوده و بسیاری از آن …

توضیحات بیشتر »

الگوی فقهیِ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت/ سیدمحمد حسینی

شبکه اجتهاد: «اسلامی» بودن نظام سیاسیِ مستقر در جمهوری اسلامی ایران، اقتضا می‌کند که مدیریت جامعه در عرصه‌های مختلف، مشروط و مقید به «اسلامی بودن» باشد و الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت هم با این قید، تهیه و تدوین شده است. در حصر صلاحیت تشخیص و تمیز اسلامی بودن در فقیهان، مناقشه‌ای نیست. ابهام و اشکال از جایی رخ می‌نماید که در استنباط احکام از ادله شرعیه یا تحصیل حجت بر حکم شرع، با تنوع و تفاوت معناداری مواجه می‌شویم. در مواجهه با تحولات یکی-دو قرن اخیر -از قبیل تغییر و تبدل در کارکرد موضوعات، پیدایش مسائل مستحدثه، رشد و توسعه تهاجمی …

توضیحات بیشتر »

مهمترین ادله موافقان و مخالفان نکاح معاطاتی/ مصطفی شاکری

مهمترین ادله موافقان و مخالفان نکاح معاطاتی/ مصطفی شاکری

شبکه اجتهاد: اظهار نظر یک فیلم‌نامه نویس در جشنواره فجر مبنی بر صحت ازدواجی که در آن صیغه ازدواج خوانده نشود، موجی از اظهار  نظرها و واکنش‌ها را در پی داشت و موجب شد یک بحث فقهی دیرینه مجددا بر سر زبان‌ها بیافتد؛ نکاح معاطاتی. معنای نکاح معاطاتی نکاح معاطاتی عبارت است از قصد انشاء نکاح بدون کاربست الفاظ مخصوصی که از جانب شارع مقدس در جهت ایجاد رابطه‌ی زوجیت وارد شده است. در این حالت، قصد انشاء نکاح به واسطه‌ی انجام فعلی است که صراحت در نکاح داشته باشد؛ یعنی قصد انشاء عقد به واسطه‌ فعلی است که عرفاً …

توضیحات بیشتر »

پیام امام کاظم (ع)، تمدن‌سازی روشمند است / سید مصطفی احمدزاده

شبکه اجتهاد: به بار نشستن نگاه تمدنی به اسلام در میان شیعیان، میوه تلاش‌ها و کوشش‌های چند صدساله امامان معصوم (ع) در جامعه اسلامی است که هر یک به سهم خویش، پرتویی از اسلام ناب محمدی (ص) را با سیره علمی و عملی خود نمایان کرده‌اند. در میان امامان معصوم (ع)، جایگاه امام کاظم (ع) به لحاظ نقش‌آفرینی تمدنی، برجستگی ویژه‌ای دارد زیرا در آن دوران، بنی‌امیه منقرض شده و بنی‌عباس روی کارآمده بودند. از سوی دیگر، دو تن از سلاطین مقتدر بنی‌عباس (منصور و هارون) و دو تن از جبارترین آنان (مهدی و هادی) در آن عصر حکومت می‌کردند. …

توضیحات بیشتر »

اهمیت موضوع‌شناسی و رویکرد اجتهادی در شناخت موضوعات/ حسین بنیادی

اهمیت موضوع‌شناسی و رویکرد اجتهادی در شناخت موضوعات/ حسین بنیادی

شبکه اجتهاد: موضوع‌شناسی در علم فقه و دیگر علوم، پایه و اساس توسعه مسائل می‌شود و در نهایت به اغراض، اهداف و غایات تدوین علوم، منجر می‌شود؛ توجه به «فلسفه علوم» و «پویایی و پاسخگویی علوم» و «گسترش مسائل مورد نیاز» و «فراوانی موضوعات مورد ابتلاء» و «تحول و تبدل موضوعات» از مهم‌ترین پیش‌نیازهای ذهنی و علمی برای کارکرد علوم بویژه در حوزه مجموعه‌ی علوم انسانی و کاربرد فقه در ساحت‌های فردی و اجتماعی می‌باشد. موضوع شناسی عامل کمال‌یافتگی علم فقه این مطلب در علم فقه از اهمیت بالا و بلکه عامل حیات و رشد دانش فقه در ادوار مختلف …

توضیحات بیشتر »

شاخصه‌های فقیه نظام‌ساز در منشور روحانیت/ حیدر همتی

سخنان کمتر شنیده شده حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تشریح منشور روحانیت

شبکه اجتهاد: «سالی که گذشت دو نقد درون‌گفتمانی در حوزه‌های علمیه صورت گرفت. مورد اول عبارت است از طرح حوزه سکولار در مرکز حوزه علمیه قم و طرح این موضوع که حوزه در نظام سیاسی واجتماعی کارآمدی نداشته و دچار انزوا وکم کاری شده است. از طرف مقابل کسانی که در دفاع از حوزه پرداختند استناد به تولیدات علمی کرده و وجود صدها درس خارج را در حوزه دلیل بر پویایی و بالندگی حوزه قلمداد کردند. مورد دوم، نقد درون‌گفتمانی استاد برجسته حوزه آقای فاضل لنکرنی در نقد فقه نظام‌ساز مطرح گردید. ایشان از منظر اندیشه امام خمینی و با …

توضیحات بیشتر »

حجیت و کارآمدی مذاق شریعت در اجتهاد/ مهدی کرمی

از فرهنگ تعبّد تا سازمان تفقّه؛ تأملی در چالش محوری حکمرانی اسلامی

شبکه اجتهاد: با نگاه به روش استنادهای فقهائی همچون صاحب جواهر که در مواردی حکم مستفاد از مذاق شریعت را از ضروریات و قطعیات شرع می‌‌شمارد[۱]، و یا مرحوم آیت‌الله خوئی[۲]، که در به دست آوردن فتوا، آن را برآیند مذاق شرعی می‌دانند که یقینی و یا نزدیک به یقین است و این یقینی بودن را در آنها لحاظ نموده‌‌اند، می‌توان به اعتبار مذاق شریعت فی‌الجمله پی برد تا جایی که مرحوم امام خمینی مستند حجیت بناء عقلاء را نیز همین کشف از مذاق شرع می‌‌داند[۳] و حتی بعد از پذیرش حجیت می‌توان تقدم آن بر اماراتی مانند خبر ثقه …

توضیحات بیشتر »

نگاهی به پیشینه و علل وقوع قتل‌های ناموسی و دو پیشنهاد/ علی محمدی جورکویه

نگاهی به پیشینه و علل وقوع قتل‌های ناموسی و دو پیشنهاد/ علی محمدی جورکویه

شبکه اجتهاد: قتل‌‌‌های ناموسی پدیده جدیدی نیست و اختصاص به ملت خاص یا دین و مذهب خاصی ندارد؛ معضلی بسیار بغرنج و فراگیر است. براساس آمار صندوق جمعیت سازمان ملل، سالانه حدود پنج‌هزار زن در جهان به دلیل قتل‌های ناموسی کشته می‌شوند. بیشتر این زنان ساکن غرب آسیا، شمال آفریقا و بخش‌هایی از جنوب آسیا هستند و حداقل ‌هزار زن در سال ۱۹۹۹ به این شکل در پاکستان به قتل رسیده‌اند[۲]. قتل فجیع دختری ۱۷ ساله به نام دعا از پیروان عقیده ایزدی در آوریل ۲۰۰۷ در کردستان عراق نمونه‌ای از این دست است[۳].خبر بریده شدن سر غزل حیدری توسط …

توضیحات بیشتر »

روش‌شناسی طبقات اعلام الشیعۀ شیخ آقا بزرگ تهرانی/ امجد رسول محمدالعوادی

روش‌شناسی طبقات اعلام الشیعۀ شیخ آقا بزرگ تهرانی/ امجد رسول محمدالعوادی

شبکه اجتهاد: این نوشتار به بررسی شیوۀ علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در تألیف کتاب طبقات اعلام الشیعه می‌پردازد و مواردی همچون اثبات تشیع دانشمندان، راهکار وی برای حلّ مشکل اشتراک اسماء، شیوۀ شیخ در بیان زمان و مکان ولادت و وفات دانشمندان، معرفی اساتید و مشایخ و راویان و شاگردان صاحب ترجمه بررسی شده است؛ در ضمن این مباحث نقش نسخ خطی در تألیف این کتاب، بانوان دانشمند، حواشی و بازنگری‌هایی کتاب که توسط خود نگارنده بر طبقات نوشته شده، بیان گشته‌‌اند. سخن مترجم: این گفتار ترجمۀ فصلی از کتاب آقابزرگ الطهرانی مؤرخّاً (نجف مرکز الهدی۲۰۰۹م۲۸۰صفحه) است که پایان …

توضیحات بیشتر »

خطر اباحی‌گری در جامعه/ حسین بنیادی

الگوی عملی تعامل میان حوزه قم و نجف/ باید تعامل با نجف را به سطح بالاتری رساند

شبکه اجتهاد: در ماه‌های اخیر برخی با صحبت‌های سطحی و فاقد دلیل و به اسم دین و بیان حکم شرعی، سخن از طهارت سگ گفته‌اند؛ مسئله‌ای که احکام تکلیفی و وضعی آن در فروعات مختلف، از مسلّمات و ضروریات فقه به شمار می‌آید که نیازی به تکرار آنها نیست، اما اینکه به یکباره «ترویج اباحه‌اندیشی و اباحه‌گری» در جامعه منتشر می‌شود، خطری است که نباید از آن غفلت ورزید؛ توسعه‌ برداشت‌های غلط از آیات قران و روایات توسط افرادی که فاقد صلاحیت ورود در مباحث علمی، تخصصی هستند (و البته مشمول آیه شریفه الَّذِینَ یُجَادِلُونَ فِی آیَاتِ اللَّهِ بِغَیْرِ سُلْطَان) …

توضیحات بیشتر »

سهم نماز جمعه در جهاد تبیین/ محسن قنبریان

سهم نماز جمعه در جهاد تبیین/ محسن قنبریان

شبکه اجتهاد: منطقی‌ها‌ می‌گویند؛ التزام به چیزی، التزام به لوازم آن هم هست. اگر جهاد تبیین، واجب قطعی و فوری است (که هست)، لوازم آن هم باید مهیا شود. سواد تبیین! تبیین اگر صرفاً رفع ابهامات و گره‌های ذهنی جوانان و جامعه هم باشد، علم و مهارت کافی در آن عرصه‌ها و بستره‌های ابهام‌زا را‌ می‌خواهد. نماز جمعه اگر تریبون رسمی و متیقنی برای این جهاد است، خطیبش باید قدرت رفع ابهام در عرصه‌های اقتصادی، روابط بین‌الملل و… را داشته باشد. به شکل عجیبی خطبای پایتخت و شهرهای اصلی و بزرگ عموماً اقتصاد یا روابط بین‌الملل و… را به شکل …

توضیحات بیشتر »

بانوان فرهیختۀ مصر، از زینب علیها‌ السلام می‌نویسند/ حسین عاملی

بانوان فرهیختۀ مصر، از زینب علیها‌ السلام می‌نویسند/ حسین عاملی

اختصاصی شبکه اجتهاد: سرزمین مصر از همان قرون اولیه، محل زندگی بسیاری از دوستداران خاندان رسالت بوده است. با روی کار آمدن فاطمیان، بستر رشد محبت اهل بیت در دل مصریان فراهم تر شد. این عرض ارادت‌ها تاکنون در این سرزمین باستانی به وفور مشاهده می‌شود. پیرامون محبت ساکنان این دیار به حضرت زینب‌ علیها السلام سخن زیاد است. وجود مقبره ایشان در قاهره بنا بر اعتقاد ساکنین آن بلاد، مانع از خاموش شدن یاد «سیده زینب» است. اما توجه به نمود این محبت در میان بانوان فرهیختۀ اهل سنت مصری، لطف دیگری دارد. عایشه عبد الرحمن بنت الشاطی (۱۹۱۳-۱۹۹۸ …

توضیحات بیشتر »

بررسی انتقادی مواضع محقق داماد در خصوص رابطه روحانیت و سیاست/ علیرضا جوادزاده

بررسی انتقادی مواضع محقق داماد در خصوص رابطه روحانیت و سیاست/ علیرضا جوادزاده

شبکه اجتهاد: نشست علمی «صدسالگی حوزه قم» در ۲۸ آذر با همکاری دو مرکز «انجمن اندیشه و قلم» و «خانه اندیشمندان علوم انسانی» در تهران برگزار شد. این نشست در آستانه صدمین سال تأسیس حوزه قم، و به مناسبت انتشار کتابی با عنوان «صدسالگی حوزه قم» که به صورت مجموعه مقالات و اسناد تنظیم شده است انجام گردید. جمع‌آوری مقالات و انتشار کتاب، و نیز برگزاری نشست، به اهتمام جناب آقای رسول جعفریان صورت گرفت. آقای جعفریان که آثار ارزشمندی در زمینه تاریخ اسلام، تشیع و ایران معاصر (از صفویه به بعد)، به نگارش درآورده و انتشار داده است، سالیانی …

توضیحات بیشتر »

از استناد به سیره سیاسی امام علی (ع) تا ارائه تصویر چپ‌گرایانه از آن/ رسول جعفریان

مروری بر 89 روایت بلاذری در باره عاشورا/ رسول جعفریان

شبکه اجتهاد: توجه و استناد انقلابیون به سیره سیاسی امام علی علیه‌السلام، از جنگ جمل به این سوی، همواره در منابع تاریخی منعکس شده است. از قرن سوم، از عهد نامه اشتر به عنوان یک متن سیاسی یاد و مورد استفاده قرار گرفته و بعدها در دوره صفوی و قاجار تا انقلاب اسلامی و پس از آن، چندین ترجمه و شرح برای آن نوشته شده است. در آستانه انقلاب، تصویر سیاسی تازه‌ای از امام ارائه شد که تا اندازه‌ای تحت تأثیر افکار افراطی و چپ قرار داشت. در این مقاله مروری بر این مسائل شده است. به جز سیره نبوى …

توضیحات بیشتر »

احیای امر اهل‌بیت(ع) با «جهاد تبیین»؛ پاسخ به سه سؤال اساسی/ برات‌محمد هدایتی

احیای امر اهل‌بیت(ع) با «جهاد تبیین»؛ پاسخ به سه سؤال اساسی/ برات‌محمد هدایتی

شبکه اجتهاد: «احیای امر»، یکی از مهم‌ترین دستورات ائمه علیهم‌السلام به شیعیان است که در دوره‌ای از تاریخ نسبت به آن تأکید بیشتری داشتند و روایات فراوانی را غالباً با تعبیر «اَحیُوا اَمرَنا» و «رَحِمَ اللَّهُ مَن أَحیا اَمرَنا» بیان فرموده‌اند.‌ آیت‌الله خامنه‌ای در بیانات اخیر خود، با ذکر بستر تاریخی صدور این روایات، «جهاد تبیین» را تفسیر آن بیان‌ کردند و فرمودند: «هیئت، محل جهاد تبیین است. به نظر من از این «اَحیُوا اَمرَنا» این نکته‌ بسیار مهم استفاده می‌شود.»(۱) در این یادداشت به تبیین این روایات پرداخته و به سه سؤال اساسی زیر پاسخ می‌دهیم: ۱. منظور از …

توضیحات بیشتر »

حوزه علمیه و مسئله «جهاد تبیین»/ حبیب‌الله بابایی

حوزه علمیه و مسئله «جهاد تبیین»/ حبیب‌الله بابایی

شبکه اجتهاد: حوزه علمیه که به اذعان برخی از نخبگان دانشگاهی پیشرفت‌های چشم‌گیری بعد از انقلاب اسلامی داشته است، در مسئله «تبیین» دشواری‌ها و چالش‌هایی دارد که باید نسبت به آن تفطن داشت: ۱. آنچه مقام معظم رهبری در مورد جهاد تبیین فرموده‌اند و بر فوری بودن و حتمی بودن چنین فریضه‌ای تأکید کرده‌اند، نیاز به فکر فوری و اقدام فوری دارد. فوریت در واکنش‌های نظری و عملی حوزه و حوزویان فاقد پشتوانه‌های اجرایی است. به بیان دیگر، جهاد تبیین در مرحله تشخیص و در مرحله عملیات نیاز به چابکی دارد در حالی که وابستگی نهادهای حوزه در حرکت‌های علمی …

توضیحات بیشتر »

عدالت اجتماعی و انقلاب اسلامی؛ چه باید کرد؟/ محسن اسماعیلی

عدالت اجتماعی و انقلاب اسلامی؛ چه باید کرد؟/ محسن اسماعیلی

شبکه اجتهاد: انقلابی که این روزها را به عنوان سالگرد پیروزی‌‌اش گرامی داشته‌ایم خجسته و پر برکت تر از آن است که بتوان توصیف کرد. امام عزیز و به حق پیوسته ما در آغاز وصیت نامه سیاسی- الهی خود شهادت داده‌اند که: «اهمیت انقلاب شکوهمند اسلامی که دستاورد میلیون‌ها انسان ارزشمند و هزاران شهید جاوید آن و آسیب دیدگان عزیز، این شهیدان زنده است و مورد امید میلیون‌ها مسلمانان و مستضعفان جهان است، به قدری است که ارزیابی آن ازعهده قلم و بیان والاتر و برتر است» و البته معلوم است که مسئولیت ماهم برای قدرشناسی و پاسداری ازآن به …

توضیحات بیشتر »

گسترش و پویایی فقه پس از انقلاب اسلامی/ سیدکاظم سیدباقری

مواجهه با اعتراض و اغتشاش از نگاه فقه

شبکه اجتهاد: فقه، دانشی اجتماعی است، ظرفیتی به مانند حکمت عملی یونانیان، در جامعۀ مسلمانان دارد؛ در تعامل با پیرامون، همان گونه که تاثیرگذار می‌‌باشد، احتمال تأثیرپذیری آن از جامعه وجود دارد. در جهان اسلام اندیشمندانی چون سیدجمال، عبده، علی عبدالرازق، کواکبی، نائینی، شهید صدر و امام خمینی دیدگاه‌‌هایی مصلحانه مطرح کردند که هر کدام در گستره‌‌هایی متفاوت از اندیشه و عمل تاثیرگذار بود و از آن جا که درون اندیشه و نصوص اسلامی، ظرفیت‌های گوناگونی برای احقاق حقوق مردم وجود داشت، لذا کم کم گرایش‌‌ها و نگرش‌‌هایی مردم سالار میان فقهای مسلمان، مطرح و فراگیر شد، هر چند که …

توضیحات بیشتر »

حاشیه فقهی بر یک مطالبه ریشه‌دار در فقه!/هادی عجمی

حاشیه فقهی بر یک مطالبه ریشه‌دار در فقه!/ هادی عجمی

اختصاصی شبکه اجتهاد: مقام معظم رهبری، در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش فرمودند: “مطلبی که من بیشتر می‌خواهم روی آن تکیه بکنم و توجّه شما و دیگرانی که این صحبت را می‌شنوند جلب کنم، «جهاد تبیین» است که من این را مکرّر تکرار کرده‌ام. «جهاد تبیین» یک فریضه است. «جهاد تبیین» یک فریضه‌ی قطعی و یک فریضه‌ی فوری است و هر کسی که می‌تواند[باید اقدام کند]؛ و حالا عرض خواهم کرد که مسئولین در این زمینه بیشتر موظّفند”. سخن این است که آیا این سخن حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فقط این است که تبیین واجب است؛ …

توضیحات بیشتر »

کتابی رجالی با محوریت تفسیر/ ابوطالب علی‌نژاد

کتابی رجالی با محوریت تفسیر/ ابوطالب علی‌نژاد

شبکه اجتهاد: یکی از منابع مهم معرفت دینی سنت است که این سنت از طریق حدیث گزارش ‌شده و به نسل‌های بعدی انتقال پیدا کرده است. از آنجا که احادیث درطول تاریخ فرازونشیب‌های متفاوتی پیدا کرده‌اند و آسیب‌های متعددی متوجه آن شده است -چه از ناحیه راویان حدیث و چه از ناحیه نگارش ‌آن‌ها- عالمان دین درصدد برآمدند تا علومی را تاسیس و پایه‌گذاری کنند که در سایه آن علوم بتوانند آسیب‌ها را شناسایی و به سنت واقعی دسترسی پیدا کنند. یکی از این علوم، علم رجال است؛ دانشی که در رابطه با معرفی و شناخت راویان حدیث است در …

توضیحات بیشتر »

ارزیابی نادرست گفتمان روشنفکری دینی از جایگاه فقه در اسلام/ حسن انصاری

i j t i h a d n e t . i r

شبکه اجتهاد: برخی روشنفکران عرب تمدن اسلامی را «تمدن فقه» توصیف کرده‌اند. این سخن از جنبه‌های مختلف سخن درستی است. از فقه در این تعبیر طبیعی است که تعبد شخصی به فروع فقهی مراد نیست. بلکه جنبه تمدنی فقه در اسلام است که مقصود است. روشنفکری دینی در ایران چند دهه‌ای است که در برابر توجه به جنبه‌های معنوی دین اهمیت فقه را کم جلوه‌ می‌دهد. البته آنچه از گفتمان روشنفکری دینی در ایران بر‌ می‌آید این است که منظورشان از فقه، فقه بمثابه دانش است. به نظرم این باور ناشی از دو فهم نادرست است: یکی از خود اسلام …

توضیحات بیشتر »

توجه به تاریخ صدور روایات/ محمدباقر ملکیان

نکته‌ای در اتحاد روايات

شبکه اجتهاد: در مراجعه به روایات اهل بیت علیهم‌السلام گاه می‌بینیم موضوعی تنها در روایات یکی از ائمه، و یا دوره‌ای خاص از امامت ائمه علیهم‌السلام ‌‌مورد توجّه قرار گرفته است، و امامان دیگر (چه متقدّم و چه متأخّر) به آن موضوع نپرداخته‌اند. در مباحث و کتب استدلالی فقه، به این امر چندان توجّهی نمی‌شود، یعنی فرقی نمی‌کند که امام صادق علیه‌السلام به موضوعی پرداخته باشند یا امام هادی و عسکری علیهما السلام. اما در مباحث تاریخی، این امر را نباید نادیده گرفت، و چه بسا توجّه به عصری که این روایت در آن صادر شده است، ما را در …

توضیحات بیشتر »

ملاحظه‌ای در باب دیدگاه استاد احمدی شاهرودی پیرامون حجیت سیره عقلاء/ محمد متقیان

حاشیه‌هایی به اهمیت متن!/ سجاد علی‌بیگی

شبکه اجتهاد: استاد احمدی شاهرودی، بررسی «حجیت سیره» را به «حجیت تقریر» بازگشت می‌دهند و این، روش منطقی حل مسئله است که سایر اصولیین نیز همینگونه عمل می‌کنند و ادله‌ای را مبنی بر لزوم موضع گیری امام(سلام الله علیه) در برابر خلاف شرع اقامه می‌کنند. ایشان با وجود «انکار حجیت تقریر» و رد دو وجه از وجوه مطرح شده در کتب اصولی، سیره عقلاء در باب ظواهر را حجت دانسته و آن را معتبر می‌دانند. به نظر ایشان، اگر ظواهر معتبر نباشد، «نقض شریعت» شده و باب هدایت منسد می‌شود، زیرا طریق جایگزینی نیز از طرف شارع معرفی نشده است، …

توضیحات بیشتر »

چند نکته پیرامون حدیث‌نگاشت‌های آیت‌الله صافی گلپایگانی/ علیرضا دهقانی

چند نکته پیرامون حدیث‌نگاشت‌های آیت‌الله صافی گلپایگانی/ علیرضا دهقانی

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله صافی گلپایگانی در روزهایی از دنیا رفت که به نظر می‌رسد هنوز حوزه‌های علمیه آن‌چنان که باید، آثار حدیثی، کلامی و تاریخی ایشان را مورد تحقیق و تدقیق قرار نداده‌اند تا روش‌ها و استدلال‌های آن فقیه برجسته به‌درستی توضیح داده شود. البته در مدارس مختلف و در مجامع حوزوی طلابی هستند که با نوشته‌ها و سخنان آیت‌الله صافی مأنوس‌اند، ولی امروزه نمی‌توان به گعده‌های خصوصی و درس‌گفتارهای شفاهی بسنده کرد؛ بلکه باید دربارۀ شخصیت‌های حوزوی و نظریات گوناگون‌شان بیشتر نوشت و نشر داد تا آراء و نظریاتشان در میان اهل فن به معرض مطالعه و مباحثه …

توضیحات بیشتر »

آیت‌الله صافی گلپایگانی الگوی تراز حوزه الهی و انقلابی/ علی نصیری

آیت‌الله صافی گلپایگانی الگوی تراز حوزه الهی و انقلابی/ علی نصیری

شبکه اجتهاد: گذاری به سرخط زندگی مرجع فقید مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی به ویژه پس از به برگ و بار نشستن در مرحله علم و عمل،‌‌ می‌تواند الگوی موفقی از یک عالم حوزی در عصر ما را بدست دهد که به اهم آنها اشاره‌‌ می‌کنم: یک؛ همراهی نزیهانه با انقلاب می دانیم که ایشان در اوان پیروزی نهضت اسلامی در شورای نگهبان عضویت موثر داشتند و پس از آن همان گونه که در پیام ستودنی رهبری مکرم آمده است، همواره از همراهی و همصدایی با انقلاب و ابراز نظر و مشورت دریغ نداشت. شگفت آن که در همان دوران یا …

توضیحات بیشتر »
Real Time Web Analytics