اجتهاد و اصول فقه

نشریه دیده‌بان اندیشه به مقتضای رسالت تبیین‌گرایانه در شماره جدید خود به منظور ارائه فهمی عمیق از پروژه احیاگری استاد مطهری، محورهای «واژه‌شناسی اصلاح و احیاء»، «مقدمات پروژه احیاگری شهید مطهری»، «مدل احیاگری شهید مطهری» و «تفاوت احیاگری شهید با اصلاحات روشنفکری» را مورد بررسی قرار می‌دهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از چالش‌های مهم انسان با مقوله دین که مخصوصا در دوران مدرن و با پیدایش سبک‌های مختلف زندگی، به آن توجه شده، تغییرات حاصل‌شده در زندگی و فرهنگ جوامع است که غبار کهنگی به چهره ادیان سنتی می‌پاشد. ظهور رنسانس در عالم مسیحیت، راه حل این چالش را …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم، گفت: امام خمینی در کتاب «الطهاره»، دایره را برای فتوادادن محدود به روایات کتب اربعه و امثال آن نمی کند، می گوید همین شهرت عظیمه کافی برای فتواست. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمد عندلیب همدانی در نشست علمی «جایگاه تراث روایی در مبانی مکتب قم – از حاج شیخ عبدالکریم حائری تا امام خمینی» که از طرف موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) برگزار شد، اظهار داشت: بزرگان شیعه از ابتدا تاکنون، مبانی متفاوتی در مواجهه با حدیث دارند،‌ می‌توان این دیدگاه‌‌ها را به ۶ قسم تقسیم کرد گرچه خود گرایش‌‌های …

استاد احمد مبلغی ضمن اشاره به سه سنخ نقدهای امام خمینی(ره) بر محقق نائینی تصریح کرد: شما با سنخ‌شناسی هم شخصی که مورد نقد قرار گرفته را بهتر می‌شناسید و مکتب و مدرسه او را می‌فهمید و هم ناقد و مدرسه ناقد را می‌شناسید. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «سنخ‌شناسی نقدهای امام خمینی(ره) به محقق نائینی» چندی قبل با سخنرانی استاد احمد مبلغی، رئیس شورای دین پژوهان کشور و عضو مجلس خبرگان رهبری و استاد درس خارج حوزه علمیه قم به همت مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛ موضوع بحث ما نقدهای …

حجت‌الاسلام والمسلمین غفوری با اشاره به کارکردهای فقه سنتی و فقه نظام ساز، گفت: در فقه سنتی، فقیه به دنبال کشف احکام فردی و پراکنده ولو در یک باب واحدی است اما در فقه نظام، فقیه به دنبال کشف شریعت و نگاه و حکم شارع نسبت به مسائل کلان و حل مسائل پیرامون آن است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین خالد غفوری، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی در هشتمین پیش نشست همایش فقه نظام ساز با موضوع «ماهیت و امکان فقه نظام ساز» که در محل موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع)، برگزار شد، با اشاره به تعریف نظام، …

رژیم مطالعاتی ذیل، تحت نظارت علمی استاد محمدباقر ملکیان و در سه سطح مقدماتی، متوسطه و پیشرفته تدوین شده است. هدف از بخش مقدماتی، آشنایی کلی و اولیه با کلان مساله‌های دانش حدیث و زمینه‌های مطالعاتی موجود در این حوزه است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جایگاه و میزان تاثیر دانش حدیث و همچنین شناخت سرگذشت و اعتبار‌سنجی آن، در مسیر تفقه و استنباط دینی بر کسی پوشیده نیست. عوامل متعددی می‌تواند باعث کم‌رغبتی علاقه‌مندان دانش‌های حدیثی نسبت به ورود جدی به این عرصه شود که بی‌شک یکی از مهمترین این عوامل نبود یک سیر مطالعاتی منظم،‌ منسجم و کارآ در …

حجت‌الاسلام سیدباقری گفت: هدف عمده و اساسی نظام سازی، رسیدن به عدالت است، زیرا هسته مرکزی نظام سیاسی اسلام عدالت بوده و هدف عمده نظام سازی، نظریه پردازی ساخت جامعه عادلانه است. به گزارش شبکه اجتهاد، نظام سازی در فقه، یکی از پرسش‌‌های نوشونده جدی است که در چند دهه گذشته به ویژه پس از انقلاب اسلامی، مورد توجه بوده است و موافقان و مخالفان بسیاری را برانگیخته است. نظام سازی، تکاپویی روشمند، متکی بر مبانی ارزشی و هنجاری و با بهره گیری از منابع عقلی و نقلی است برای ساخت و ایجاد مجموعه‌ای از عناصر نرم افزاری و اندیشه‌ای …

یک پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه آثار و بیانات رهبری بیانگر مبانی فقهی ایشان است، اظهار داشت: در نگاه رهبری فقه نظام ساز در واقع فرایندی تدریجی و تکاملی است که برایند هم افزایی همه علوم اسلامی است و به تعبیری نظام سازی کار ویژه همه ارکان و علوم و دانش‌‌های حوزوی است به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سیدمهدی موسوی در ششمین پیش نشست همایش ملی فقه نظام ساز با موضوع «فقه نظام ساز از دیدگاه امام خامنه‌ای» با اشاره به نگاه اجتماعی و عمل گرایانه مقام معظم رهبری، گفت: ایشان معتقدند همه علوم اسلامی باید ثمر عینی، اجتماعی و …

شبکه اجتهاد: شاید برای بسیاری چون نگارندهٔ این سطور، سؤال باشد که صحیح بخاری چگونه این جایگاه را بین اهل سنت یافته است که آن را به تعبیر خودشان (تالی تلو قرآن) می‌دانند! به نظر برخی محققان که شاید در نظر دیگران نگاهی بدبینانه تلقی شود، یک وجه عمدهٔ آن، عدم التفات بخاری به اهل بیت و روایت از آن بزرگواران است. چه از امام صادق (ع) با آن کثرت حدیث حتی یک روایت هم نقل نکرده است. فراتر از این، بخاری از کسانی همچون عمران بن حطان و عکرمه نقل روایت می‌کند که اولی ناصبی و دومی از خوارج …

حاج شیخ دنبال «اصالت درس و بحث» بود، بدون درگیر شدن در حوادث روزانه و در عین حال مدیریت وضعیت موجود آنچنان‌که به اصالت درس آسیب نرسد. این‌ها را کسی‌ نمی‌تواند انکار کند، جدای از آن‌که حاج شیخ، فقط به فکر حوزه نبود، به فکر قم هم بود و خیلی خدمات کرد. حکومت هم کم و بیش همراهی داشت. رجال حکومتی هم رفت و آمد داشتند. مهم‌ترین آنها نماینده چند دوره قم تولیت بود که رفت و آمدش با حاج شیخ بسیار دوستانه بود. شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان گردآورنده و نگارنده اکثریت مجموعه مقالاتی است که تحت عنوان …

فلسفه فقه‌ می‌گوید که غرض از فقه نقشه راه زندگی مردم است و طبعاً نقشه راه زندگی مردم به‌گونه‌ای باید باشد که امکان انجام داشته باشد و در فضای زندگی برای همگان قابل انجام باشد و همچنین مومنان را به حاشیه و انفعال نکشاند. طبیعتاً نقشه راه زندگی عملی مردم در جامعه باید به‌گونه‌ای مستند به شریعت و مبانی فقهی باشد، اما مردم را به زحمت مضاعف نیاندازد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین سید سجاد ایزدهی رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه در گفت وگو با شفقنا، به‌جایگاه، نقش و کارکرد فقه به خصوص فقه امام صادق(ع) در جامعه …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه سفید نمایی حوزه‌های علمیه به این معنی که همه چیز در حوزه علمیه خوب و مطلوب است و مشکلی نیست هم اشتباه است، ولی سیاه نمایی و بد نمایی به مراتب بدتر است، گفت: دغدغه‌های بزرگان و مراجع حوزوی در این زمینه قابل اهمیت است و باید همه آنچه که در حوزه‌های علمیه از منظر تولیدات رخ‌ می‌دهد، در جامعه دیده شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، صبح امروز در نشست ماهانه مدیران مدارس علمیه استان اصفهان اظهار کرد: در حدیثی شریف از امام صادق(ع) آمده است «إنَّ اللّه …

استاد انصاری قمی گفت: ما در همان تاریخ عالمان دیگری داشتیم که به شهرهای بزرگ و کوچک می‌رفتند ولی بعد از مدتی به مکان دیگری کوچ می‌کردند. حتی شخصیت علمی برجسته‌ای همچون مرحوم حاج سیدحسین قمی وقتی به مشهد نقل مکان کرد و وارد حوزه مشهد شد از اقبال خوبی از سوی علمای خراسان مواجه نشد و آنها حتی مسندهای تدریس خود را تعطیل و واگذار نکردند. اینجا به‌خوبی می‌شود به این سوال پاسخ داد که از میان حوزه‌های علمیه گوناگون در سطح کشور، چرا فقط قم به چنین جایگاه منیع و رفیعی دست یافت؟ و در پاسخ فقط باید …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطها(ع)، موضوع شناسی را یکی از ضرورت‌های بسیار روشن و غیر قابل انکار در مباحث اجتهادی دانست و ابراز کرد: اصلاً فقیه در زمان ما بدون موضوع شناسی نمی‌تواند فتوا بدهد؛ اگر در زمان گذشته با اما و اگر تردید و … به صورت‌های این چنینی حرف‌‌هایی زده می‌شد، جامعه در زمان ما با اما و اگر نمی‌تواند و قانع نمی‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در دیدار معاون آموزش حوزه علمیه خراسان با اشاره به گام‌‌های خوب تحولی که در حوزه خراسان برداشته شده است، ابراز کرد: قرارگاه‌ها علمی و هیئت‌های اندیشه‌ورز …

استاد درس خارج فقه حوزه علمیه قم با بیان اینکه در فقه رایج ما بیشتر بر روایات تکیه می‌‌‌شود، گفت: ائمه (ع) به ویژه امام باقر(ع) و امام صادق (ع) که بیشترین روایات فقهی از آنان است، با توجه به واقعیت موجود در زمان خویش، به بیان احکام الهی می‌‌پرداختند و به مسائل مورد ابتلای مردم در زمانه خویش بی‌‌‌تفاوت نبودند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید جواد ورعی، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم اشاره به ابعاد متنوع مکتب امام صادق(ع) و تربیت شاگردان مختلف در رشته‌‌های گوناگون علمی و در دانش‌‌‌های مختلف کلام، تفسیر، فقه و … …

شبکه اجتهاد: بعد از گلایه از فقیهانِ اهل سنت که نگاهی به فقه امام صادق (ع) ندارند، گلایه‌ای از خودی‌‌ها هم هست که امروز در برخی مسائل یا سخت گیری‌‌های شدیدی ‌می‌شود مانند قصه رویت هلال و یا در «فقه سیاسی» تصمیماتی اتخاذ ‌می‌شود و گرچه با فقه توجیه ‌می‌شود ولی دلنشین نبوده و پاسخگویِ نیازها و شبهات نیست و برای فرار از پاسخ؛ تمسک به ادعاهایی چون حقِ اِعمال ولایت و یا ادعای اتصال حاکمان به عالَم غیب و مانند آن ‌می‌شود و نتیجه‌ای جز «فقه گریزی» نخواهد داشت! فقه اهلبیت؛ فقه امام صادق(ع) فقه شیعه به عنوان فقه …

استاد ابوالقاسم علیدوست بر ضرورت استفاده فقیه از نظرات کارشناسان امین تاکید کرد و گفت: فقیه نمی‌‌تواند در حوزه‌هایی که تخصص و تمحض ندارد، نظر بدهد در اینجا باید از کارشناسان استفاده کند. چندسالی است که پدیده‌ای به نام درس سه ضلعی را تعریف کردم به این معناکه در کنار فقیه، یک کارشناس متخصص صاحبنظر باشد که بتواند دقیق موضوع را تبیین کند یعنی فقیه احکام بورس را بیان کند و تعریف بورس را برعهده کارشناس بگذارد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، جداکردن ظرفیت فقه از گزاره‌های موجود را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: اگر این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی قبل به مناسبت سخنان استاد فاضل لنکرانی، مبنی بر عدم امکان اجتهاد در حجاب، مطالبی میان فضلاء مطرح شد؛ مطالبی که بحث را به ماهیت ضروریات دین و امکان اجتهاد یا عدم اجتهاد در ضرویات دین کشاند. نگارنده در اینجا بر تعریف ضروری الدین تمرکز دارد؛ چراکه در صورت تبیین ماهیت آن قابل اجتهادی بودن و یا غیر قابل اجتهادی بودن آن روشن خواهد شد؛ لذا این نوشته در دو قسمت ارائه خواهد شد: قسمت یکم در تبیین ماهیت ضروری دین و قسمت دوم در قابلیت اجتهاد در ضروری دین. تعریف ضروری الدین: فقها تعاریف متعددی از …

شبکه اجتهاد: اولین نشست «رویکردشناسی فقه نظام ساز» از پیش‌نشست‌های همایش ملی «فقه نظام ساز»، با حضور مقررین دیدگاه اساتید محسن اراکی، علیرضا اعرافی و احمد مبلغی به همت موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا علیه‌السلام و با همکاری دبیرخانه هم اندیشی فقه حکومتی برگزار شد که گزارش آن را می‌خوانید: حجت‌الاسلام علی صالحی منش، مقرر دیدگاه استاد اراکی فقه متکفّل پاسخگویی به حکم فعل بشر است، هر حکمی که بشر دارد باید فقه مشخص کند، فعل بشر به خودی خود دو دسته است یا خرد است یا کلان، یعنی آن چیزی که موضوع حکم قرار‌ می‌‌گیرد؛ فرد بما هو …

«مناهج الوصول الی علم الاصول» نام دو جلد از شش جلد اثر اصولی امام خمینی (ره) در دانش اصول فقه‌ می‌باشد و تمامی مباحث الفاظ را در بردارد. حضرت امام در این اثر درباره تعدادی از مسائل فلسفی که اصولیون متأخر متأثر از آخوند خراسانی مطرح‌ می‌‌کنند، به تبیین و تحلیل پرداخته و ضمن ارائه تحقیقات خود، مزال اقلام را به پژوهشگران نشان دادند. نظریه بدیع «خطابات قانونیه» امام خمینی در این اثر ارائه شده است. شبکه اجتهاد: کتاب «مناهج الوصول إلی علم الاصول» اثری دو جلدی و آخرین بخش از تألیفات امام خمینی(ره) در علم اصول فقه‌ می‌باشد. در …

شبکه اجتهاد: اول خرداد؛ روز بزرگداشت صدرالمتالهین معروف به ملاصدرا است. در اندیشه سیاسی وی، سیاستمدارانِ منافق با لباس فقه و شریعت وارد میدان سیاست‌ می‌‌شوند و اخلاق را نابود‌ می‌‌کنند! وی در کتاب مهم «الشواهدالربوبی» می‌گوید: «سیاست ورزی که بیرون از مرز شریعت باشد مانند بدن بدون روح است؛ والسیاسهُ المجرّدهُ عن الشّرع کجسد لا روحَ فیه.» طبق بیان ملاصدرا؛ «سیاست بدون شریعت»، یعنی؛ سیاست ورزی بدون رعایت دستورات دینی در بخش حلال و حرام خدا که حاوی عدالت و حق مداری و دوری از دروغ، اختلاس، بیت‌المال خواری، تهمت و حذف رقیب از عرصه سیاسی و مانند آن …

آیت‌الله شبیری زنجانی تاکید کرد: حوزه‌‌های علمیه باید به علوم حوزوی مخصوصا فقه و اصول که از علوم لازم و حیاتی برای حوزه است، به صورت شایسته‌ای اهتمام داشته باشند تا شاهد ترقی و پیشرفت بهتری در این زمینه باشیم و جامعه حوزوی ما باید به دنبال پرورش عالمانی باشد که پاسخگوی نیازهای جامعه خود باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی در دیدار اعضای بیت مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی که برای قدردانی از ابراز تسلیت معظم‌له در دفتر ایشان حضور یافته بودند؛ از بی توجهی به ارتقای علمی در علوم حوزوی ابراز تاسف کرد و گفت: امروزه …

کتاب «مباحث‌الاصول»، شامل نظرات اصولی آیت‌الله محمدتقی بهجت (ره) است که به‌تازگی آخرین مجلد آن (جلد چهارم) از سوی نشر شفق به زبان عربی به زیور طبع آراسته شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این کتاب به زبان عربی است که به قلم آیت‌الله بهجت، به رشته تحریر درآمده و در دوره‌های مختلف، توسط ایشان تدریس شده است. این فقیه عارف در خلال تدریس، نکات و تحقیقات مهمی را به متن اصلی اضافه نموده‌اند که حائز اهمیت بوده و بسیار قابل استفاده است. آیت‌الله بهجت در بیشتر مبانی اصولی، متاثر از استادش، مرحوم آیت‌الله شیخ محمدحسین اصفهانی است و مباحثی …

آیت‌الله جوادی آملی گفت: سنت‌‌های خوب پیشینیان نباید فراموش شوند بنابراین سنت‌‌های علمای بزرگ قم و نجف باید مورد توجه قرار بگیرند. تقریب مذاهب میراث آیت‌الله بروجردی است، ایشان می‌‌فرمود طلبه باید علاوه بر فقه شیعه، فقه اهل سنت را هم بلد باشد، ما باید میراث آیت‌الله بروجردی را حفظ کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در دیدار با اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم (اعضای شورای برنامه‌ریزی نشست دوره‌ای اساتید) با اشاره به رسالت روحانیت، گفت: روحانی نباید یک آخوند معمولی باشد و حرف‌‌های دیگران را تکرار کند بلکه در مسیری باید حرکت کند …

شبکه اجتهاد: ما محتاج به «توسعه در روش استنباط» هستیم و ریشه آن هم موضوعاتى است که احکام آنها را با متد فعلى فقه نمى‏توان از دین استنباط کرد و آن موضوعاتى است که به آنها موضوعات حکومتى گفته مى‏‌شود که محل ابتلاء حکومت است نه محل ابتلاء افراد. احکام آن از یک جهت «احکام منتجه‌‏ها» و عناوین منتجه‌‏ها است و از جهت دیگر «تناسبات کمى» است که باید در «تخصیص قدرت» مراعات شود. همچنین از جهتى دیگر که ناظر و مشرف بر هر دو است افعالى است که حکومتى هستند و مبتلاء به براى افراد و جامعه مى‏‌سازند و …

شبکه اجتهاد: پژوهشگاه فقه معاصر نشست علمی با عنوان «روش‌شناسی فقهی آیت‌الله صافی در مواجهه با مسائل مستحدثه» در روزهای پایانی سال گذشته برگزار کرد. در این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی منتظری، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه به عنوان ارائه دهنده و حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی ولیئی، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه به عنوان ناقد به ارائه نظر پرداختند که گزارش تفصیلی آن را می‌خوانید. حرمت مطلق شطرنج طبق نظرمرحوم آیت‌الله صافی ازباب تنقیح مناط است! منتظری: اولین مواجهه‌‌ای که بررسی می‌کنیم، در مورد مسائل فرهنگی است. ایشان در مسائلی مانند تجلیل از نوازندگان، خوانندگان و همچنین برگزاری مسابقات شطرنج، تشکیل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: امام زادگان در بلاد اسلامی مانند درهایی هستند که نه تنها در آن شهر می‌درخشند بلکه سبب درخشش آن شهر نیز می‌شوند. برخی از این امام زادگان سند قطعی دارند؛ اما اثبات سندیت برخی از آنها دشوار است. جناب عبدالعظیم حسنی از امام زادگانی است که سندیت آن نیاز به بحث ندارد. آنچه سبب شده است نه فقط در حیات و حتی بعد از آن نیز شهره باشند روایتی است که صاحب وسائل به نقل از ثواب الاعمال و کامل الزیارات نقل می‌کند: «مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ حَمْزَهَ …

کتاب «درسنامه فقه مقارن» یکی از تازه‌ترین کتاب‌های انتشارات ‌هاجر است که اثر پیش رو اولین جلد از آن می‌‌باشد. نویسنده در این اثر سعی نموده به سوالات گوناگونی در باب فقه مقارن پاسخ بدهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، علم فقه هنجارهای رفتاری مسلمانان را تعیین می‌کند و سلوک عملی آن را در مسیر بندگی و قرب الهی تنظیم و ترسیم می‌کند و معمولا در میان علوم اسلامی، فقه از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار بوده و اساسا هنوز هم محور مباحث حوزوی قرار دارد و از آن نظر که فقه نماد تشخیص رفتار اسلامی است آن را از سایر بخش‌های …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش سخنانی از استاد محترم جناب آقای محمد جواد فاضل دال بر «عدم امکان اجتهاد در حجاب» در سایت اجتهاد منعکس شد (اینجا). متعاقب آن، نقدی بر سخن ایشان مطرح گشت (اینجا). در پاسخ به این نقد اولیه، عزیز دانشمندی، ایراداتی را بیان داشتند (اینجا). روی نوشتۀ حاضر به این ایرادات است. ۱- نقد اولیه دارای مفروضات بدیهی‌ای بوده که محل نزاع را مشخص می‌‌‌ساخته است. ظاهرا غفلت از این مفروضات بدیهی موجب گشته که ناقد محترم، بحث را از مسیر اصلی خارج، و عمدۀ همّ خود را مصروف بسط و شرح ادبیات بدیهی و رایج …

شبکه اجتهاد: اولین پیش نشست «همایش روز علم اصول» در سالروز تولد شیخ انصاری؛ با رونمایی از کتاب «تقریرات العالیه فی اصول الفقه» مباحث اصولی مرحوم محقق نائینی به تقریر آیت‌الله سید مرتضوی لنگرودی، با حضور اساتید و اعضای انجمن علم اصول حوزه در سالن اجتماعات مدرسه عالی دارالشفاء برگزار شد. در این مراسم آیت‌الله رضا استادی و حجج‌اسلام والمسلمین سیدمحمدصادق محمدی و سیدمحمدصادق علم‌الهدی از اعضای انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم به ارائه سخن پرداختند که گزیده‌ای از سخنان پیش‌رویتان قرار می‌گیرد. استاد رضا استادی: ۲۳۰ سال از تولد شیخ انصاری می‌گذرد و تاکنون همه علما از ایشان …

«مقایسه نظریه تزاحم واجبات شرطی در قانون‌گذاری با نظریات دیگر»، «نقش شئون معصوم در کشف حکم»، «راهکار فقهی رفع‌تعارض منافع در اجرای قوانین و مقررات حفاظت محیط‌ زیست» و «بازپژوهی ولایت حاکم در صدور حکم به ثبوت هلال و تحلیل گستره نفوذ حکم میان مکلفان» از جمله مقالات آخرین شماره فصلنامه است به گزارش خبرنگار اجتهاد، در تازه‌ترین شماره فصلنامه فقه، (۱۰۸ و ۱۰۹) ۱۵ مقاله علمی – پژوهشی از سوی اساتید و محققان حوزه فقه و اصول در ۲۵۱ و ۲۳۰ صفحه نمایه شده است. «بازپژوهی ولایت حاکم در صدور حکم به ثبوت هلال و تحلیل گستره نفوذ حکم …