اجتهاد و اصول فقه

مراجع تقلید فعلی و مراجع گذشته همه بر اساس حجت شرعیه عمل می‌کردند و ملتزم به اخلاقیات بودند و تفاوتی از این حیث نیست. اگر کسی مسئله‌ای داشته باشد او در حقیقت مرجعیتش زیر سؤال است نه اینکه بگوییم مرجع هست و متخلق نیست. اختصاصی شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله سید احمد خوانساری، علاوه بر فقاهت، به معنویتی کم نظیر در میان مراجع تقلید معروف بود. به مناسبت سوم دی ماه، سالروز درگذشت وی، سلوک اخلاقی مراجع تقلید را به بحث گذاشتیم. حجت‌الاسلام سید اباذر علوی گنابادی، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه گیلان و مدیر آموزش مدرسه نائب‌الصدر رشت معتقد است …

نفس نپذیرفتن مرجعیت در روزگار ما، در شرایطی که برای مؤمنین و متدینین در اثر کثرت رساله‌های عملیه و تعدد به لحاظ تاریخی مشکلاتی را به وجود آورده است و تاکنون  سابقه نداشته تا به این اندازه ما تعدد مراجع داشته باشیم و این به انسجام مؤمنین و به وحدت رفتاری که می‌تواند یک جامعه متدین داشته باشد صدمه زده است، اگر این نکته را در نظر بگیریم، در مجموع باید گفت: بلی. این نپذیرفتن در زمان ما طی شرایطی که به وجود آمده است، از پذیرفتن بهتر است. اختصاصی شبکه اجتهاد: «متدینین بسیاری، رساله‌های عملیه در خانه دارند اما …

برخی مثل امام رحمه الله بر آن‌اند که معلوم نیست که تقلید در زمان غیبت مثل همان تقلید در زمان معصوم باشد، و رجوع جاهل به عالم در عصر حضور، با وجود اختلافات فتوایی زیاد نبوده است. بله در عصر حضور چون اختلاف کم بوده سیره عقلا نیز بر آن بوده که به عالِم مراجعه کنند و عدم ردع شارع نیز در آن زمان حجت این سیره را امضاء کرده است اما معلوم نیست که عقلاء با وجود اختلاف زیاد – مثل زمان حاضر که در عصر غیبت هستیم – رجوع به یک عالم را کافی بدانند. به گزارش خبرنگار …

هفت نفری قرار گذاشتیم برویم خدمت مرحوم صدرا بادکوبه‌ای منظومه بخوانیم، چند روز یا چند هفته‌ای رفتیم و در حوزه معروف شد که فلانی و چند نفر دیگر از جمله مرحوم شهید آقاشیخ مرتضی بروجردی؛ فلسفه می‌گویند، به گوش مرحوم آقامیرزای اصطهباناتی رسید و ایشان هم شدیداً با فلسفه مخالف بود و تحریم کرد. با این که درس محدودی در خانه خود آقاشیخ صدرا بود، خیلی نزدیک هم نبود. آقا شیخ صدرا گفت نه؛ دیگر نیایید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مرحوم آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی فقیه عالیقدر و مدرس بزرگ حوزه علمیه خراسان، شهریور ۹۱ گفتگویی مفصلی با پایگاه …

چاپ دوم کتاب «پژوهشی پیرامون علم رجال» اثر آیت‌الله میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی با ترجمه و تحقیق سید مجتبی عزیزی و میثم مطیعی روانه بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «وجیزهٌ فی علم الرجال» اثر میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی از علمای برجسته نجف در قرن گذشته، با افزودن حدود ۳۰۰ پاورقی محققانه با عنوان «پژوهشی پیرامون علم رجال» برای اولین بار در سال ۹۳ توسط انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) به چاپ رسید. «مرحوم میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی» به عنوان یکی از اساتید فقه و اصول، در روزهای تعطیل، درس‌های منظّمی درباره رجال ترتیب داده بودند که در …

استاد موسسه حکمت و پژوهشگر حدیث از سوءاستفاده رژیم اشغالگر قدس از مطالعات حدیثی مستشرقان خبر داد و گفت: بیشترین آثار مستشرقان درباره حدیث شیعه در انگلیس و اسرائیل منتشر می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از پژوهشکده مجمع الفکر الاسلامی، حجت‌الاسلام مرتضی مداحی در نشست «مستشرقان و حدیث شیعه» که چندی قبل در پژوهشکده مجمع الفکر الاسلامی برگزار شد، با اشاره به نگرش مستشرقان انگلیسی زبان به حدیث شیعه گفت: بیشترین آثار در مورد حدیث شیعه در انگلیس، اسرائیل، آمریکا و فرانسه و آلمان همچنین کانادا نوشته شده است که انگلیس و اسرائیل بیشترین آثار را تولید کرده‌اند. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالى، فقیه، مدرس، مؤلف و از شاگردان حضرات آیات خویی، حکیم و حلی و بادکوبه‌ای، که در دوران انقلاب اسلامى همواره از مدافعین نهضت امام خمینى(ره) بود و از مشاورین در تدوین قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران به‌شمار مى‌رفت. او سال‌ها در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و شاگردان بسیاری تربیت نمود که اکنون از فضلای حوزه علمیه مشهد، قم و تهران می‌باشند. استاد خلخالی پس از عمری مجاهدت علمی در سن ۹۴ سالگی در مشهد دار فانی را وداع گفت. آنچه مشاهده می‌کنید روایت تصویری از حیات …

آیت‌الله خویی(ره) گفت: من هرچه را که اعلام ثلاثه فرموده‌اند گرفته و گفتنی‌هایی از آنها استخراج کردم و نیز تحقیقات مفید خودم را هم ضمیمه کردم و در دوره قبل اصول برایتان گفتم. به نظر من برای استنباط، بیش از این نیاز نیست؛ بروید تا می‌توانید در فقه کار کنید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محسن حسینی فقیه از اساتید حوزه علمیه مشهد، صبح امروز در بخشی از درس خارج فقه خود، به مناسبت ارتحال فقیه عالیقدر مرحوم آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی‌ به بیان روش و منش علمی ایشان و نیز ذکر خاطراتی از آیت‌الله خویی به …

شبکه اجتهاد: نامه ذیل حاوی درخواست کمک آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی از حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی برای چاپ شرح عروه که تقریرات ایشان از درس آیت‌الله خویی است.

 ‌اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی از فقهای بزرگوار و مدرسان برجستۀ معاصر است که بیش از نیم‌قرن در حوزه‌های علمیه نجف، تهران و مشهد به تدریس فقه و اصول پرداخته است. ایشان ابتدا در نجف به تدریس سطوح اولیه و عالیه پرداخت و پس از اقامت در تهران نیز سال‌ها به تدریس خارج فقه و هم‌زمان انجام امور دینی توفیق داشت. این فقیه بزرگوار سپس به مشهد آمد و سال‌ها به تدریس خارج اصول مبادرت ورزید‌. او در این مدت طولانی تدریس، شاگردان و فضلای بسیاری را در حوزۀ علمیۀ شیعه، تربیت نمود که سال‌ها است به …

ساعتی قبل آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی، استاد بزرگ حوزه علمیه خراسان و از خصصین و شاگردان برجسته آیت‌الله خویی در سن ۹۴ سالگی در مشهد دار فانی را وادع گفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالى، فقیه، مدرس، مؤلف و از شاگردان حضرات آیات خویی، حکیم و حلی، که در دوران انقلاب اسلامى همواره از مدافعین نهضت امام خمینى(ره) بود و از مشاورین در تدوین قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران به‌شمار مى‌رفت، ساعتی قبل در مشهد در سن ۹۴ سالگی به علت بیماری درگذشت. ولادت و تحصیلات آیت‌الله سیدمحمدمهدی موسوی خلخالی، فرزند سیدفاضل، سال ۱۳۰۴ شمسی، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بدون تردید پس از مکتب حله، رویارویی امامیه به احادیث – دست‌کم در بخش اعتبارسنجی- به‌طورکلی دگرگون شد. محدثان حله تمامِ بارِ اعتبار یک حدیث را به دوش راویان و رجال موجود در سند گذاشتند. این رویکرد، تقسیم احادیث با چهار دسته – صحیح، حسن، موثق و ضعیف- را نتیجه داد. حال‌آنکه طبق گفته صاحب منتقی الجمان، متقدمان هیچ آگاهی از این تقسیم‌بندی نداشتند؛ چون اساساً به سبب کثرت قرائن، نیازی به آن نمی‌دیدند. بعدها گفته شد علت تغییر روش اعتبارسنجی توسط محدثان حلی نابودی بسیاری از قرائن بود. جالب آن‌که محدثان حله خود هرگز به فقد …

به مناسبت پنجاه و یکمین سالروز ارتحال آیت‌الله‌ سید محمد محقق داماد(ره) همایش «آموزگار فقاهت» با حضور مراجع، علما و بزرگان حوزه علمیه در پژوهشکده علامه طباطبایی قم برگزار می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نکوداشت پنجاه و یکمین سالروز ارتحال آیت‌الله‌ سید محمد محقق داماد(ره)، با حضور اعاظم حوزه علمیه چون آیت‌الله جوادی آملی، بزرگان عرصه فقاهت و شاگردان مرحوم آیت‌الله‌ محقق داماد(ره)، ۱۲ دی‌ماه ۹۸ در پژوهشکده علامه طباطبایی قم برگزار خواهد شد. بنابراین گزارش، روند اجرایی همایش از آذر سال ۱۳۹۷ آغاز و ستادی با ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این وزارتخانه تشکیل شد که از …

شبکه اجتهاد: آزمون اجتهاد از داوطلبان اولین انتخابات میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری با حضور داوطلبان از ساعت ۷:۳۰ صبح امروز در قم آغاز شده و تا ساعت ۱۶ ادامه دارد. در زمان مهلت ثبت‌نام از داوطلبان اولین انتخابات میاندوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری که از تاریخ ۱۵ آذر ماه سالجاری به مدت یک هفته (تا ۲۱ آذر) ادامه داشت ۳۰۳ نفر برای ۵ حوزه انتخابیه استان‌های تهران، خراسان رضوی، خراسان شمالی، فارس و قم که شامل ۷ کرسی نمایندگی خبرگان است، ثبت‌نام کردند. یکی از شرکت کنندگان در آزمون اجتهاد داوطلبان اولین انتخابات میاندوره ای پنجمین …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ایران اسلامی، مهد پرورش علما و دانشمندان بزرگ مسلمان بوده است و به داشتن این ستارگان علم و فضیلت مباهات دارد. یکی از این بزرگان، ملا احمد نراقی است. وی از فقهایى است که ارزش کارش در ابتکار مباحث جدید در فقه چنانکه باید و شاید شناخته نشده است. کتاب‌های فارسى او چون معراج السعاده، خزائن و مثنوى طاقدیس تا حدى شناخته شده است، ولى کارهاى عمده‏اش در اصول فقه چون مناهج الاصول و الاحکام و در قواعد فقه چون عوائد الایام به‌طورکلی ناشناخته مانده است. حقیقت این است که ملا احمد نراقى اولین مجتهدى است که …

در آستانه برپایی کنگره بزرگداشت آیت‌الله‌ سید محمد محقق داماد(ره) به مناسبت پنجاه و یکمین سالروز وفات این استاد بزرگ حوزه قم، مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه یادنامه‌ای درباره ایشان به نام «آموزگار فقاهت» در ۵۶۷ صفحه منتشر کرده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «آموزگار فقاهت؛ سرگذشت آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد» همزمان با برپایی کنگره بزرگداشت این فقیه مدقق از سوی مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه به زیور طبع آراسته شد. کتاب حاضر، در عین حال که اثری مستقل است به‌منزله مدخل مجموعه بیست جلدی تقریرات این استاد بزرگ و نامدار حوزه علمیه قم است که در پنج باب به بازگویی سرگذشت، سیره …

در قاعده «الخراج بالضمان» اگر نص‌بسند باشیم باید بگوییم تمام منافع کالایی که دزدیده شده است برای دزد محفوظ است چرا که در زمانِ غصب،ضمان این کالا به عهده این دزد بوده و طبق این روایت باید منافع – الخراج – نیز برای او باشد اما امام صادق در مقابل این استدلال ابوحنیفه نگفت که این حدیث سند ندارد و یا اینکه مشکلات دیگری دارد بلکه فرمود این جور حکم کردن برخلاف عدل است و پیداست که با در نظر گرفتن مقاصد کلی شارع، این جورحکم کردن-یعنی همچو ابو حنیفه- منهی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سومین نشست فقه مقاصدی …

ابتدا فکر می‌کردیم که نظر مرحوم شیخ بر انسداد است ولی ظاهرا مرحوم آشتیانی در حاشیه خود نقل می‌کند که مرحوم شیخ انصاری تصریح کرده که نظرش بر انفتاح است. هم چنین یک آقایی یک مطلبی را از یکی از مباحث اصولی شیخ انصاری نقل می‌کرد که درست بودنش متوقف بر قول به انفتاح بود و با انسداد درست در نمی‌آید، که دیدم حرف درستی است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی در آخرین نظر خود پیرامون انفتاحی یا انسدادی بودن شیخ اعظم گفت: مرحوم شیخ انصاری غیر از مقام علمی و زهدش در عقل اجتماعی هم …

اساساً شهید صدر درباره نظام و الگو با این تعابیر و مفاهیم رایج صحبت نکردند و آنچه گفتند، مذهب است که با آنچه امروز از فقه نظام گفته می‌شود تفاوت‌های جدی دارد. این خلط پژوهشی و تقریر ناصواب سبب می‌شود پژوهشگران تازه وارد دچار تشویش ‌شوند و عملاً امکان دارد مسیر علمی آن‌ها کلاً تفاوت کند. کسی که در مسیر فقه نظام احساس کند با یک سری ادبیا‌ت‌پردازی توخالی مواجه هست، مسیر علمی‌اش به سمت دیگری می‌رود و درواقع بخش زیادی از پژوهشگران جوانی که می‌توانستند وارد این عرصه شوند و نسل‌های بعدی این حرکت را ادامه بدهند، به‌خاطر تشویش‌گویی‌های …

همزمان با سومین همایش ملی تفسیر و تفسیر نگاری در سده اخیر حوزه علمیه خراسان و نکوداشت آیت‌الله شیخ محمد واعظ زاده خراسانی، محقق و متفکر اسلامی معاصر، ویژه نامه «قرآن پژوه روشن بین» به سفارش شبکه بین‌المللی اجتهاد، منتشر شد که نسخه الکترونیکی آن در شبکه اجتهاد قابل مشاهده است و نسخه مکتوب آن به مهمانان حاضر در همایش اهدا گردید.

شبکه اجتهاد: دکتر صادق واعظ‌زاده، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس شورای عالی مرکز الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت در بزرگداشت دومین سالگرد رحلت آیت‌الله شیخ محمد واعظ‌زاده خراسانی (۱۳۹۷)، پیرامون امام رضا (ع)، حوزه علمیه خراسان و مفاخر آن در نگاه تمدنی سخنانی داشت که بدون دخل و تصرفی در ادامه می‌خوانید: تشکر می‌کنم از دفتر تبلیغات اسلامی که به بزرگداشت علم و عالم اقدام کردند. از سرور و دوست و همکار گرامی آقای دکتر واعظی که مدیریت عالی این برنامه را بر عهده داشتند و از حجت‌الاسلام والمسلمین مسعودی و همکاران گرانقدرشان در دفتر خراسان تشکر می‌کنم. …

محقق داماد حقوق اقلیت را درد امروز جهان عنوان کرد و گفت: این درد بی‌درمان امروز دنیاست که به حقوق اقلیت و اپوزوسیون توجه نمی‌شود. مدام صحبت از دموکراسی و احترام به حقوق اکثریت‌ می‌کنند، در حالی که دموکراسی احترام به حق اقلیت است، چون اکثریت، قدرت را دارد. در نهج‌البلاغه شکوفا شده است که حقوق اقلیت باید چطور رعایت شود و اگر یک فقیه ذیل این بحث‌ها، شرح و توضیحی دهد، کاری فقیهانه کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد، همزمان با هفته پژوهش، مراسم رونمایی از کتاب گرانسنگ «سَلُونِی قَبْلَ‏ أَنْ‏ تَفْقِدُونِی؛ تحریر نهج البلاغه»، تالیف آیت‌الله عبدالله جوادی …

برخی فقیهان «طرب‌انگیز بودن» را از مؤلفه‌های غنا برشمرده‌اند که به نظر رهبری، این ارتباط بین طرب‌انگیز بودن و غنا که از سوی فقیهان صورت گرفته منجر به ابهام شده است و طرب‌انگیز بودن دخلی در مفهوم غنا ندارد و اطراب، مناط و ملاک برای حرمت نیست. ایشان با مفهوم‌یابی طرب در دیگر کتب لغویون ثابت می‌کند که طرب، خود یک مفهوم دیگری داشته و در معنای غنا مدخلیتی ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سومین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشی با موضوع «روش‌شناسی اجتهادی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای براساس کتاب درس‌نامه غنا و موسیقی»، روز یکشنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۸، در محل …

شبکه اجتهاد: همزمان با هفته پژوهش، مراسم رونمایی از کتاب گرانسنگ «سَلُونِی قَبْلَ‏ أَنْ‏ تَفْقِدُونِی؛ تحریر نهج البلاغه»، تالیف آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در محل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

نشست بیان دستاوردهای پژوهشی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تشریح فعالیت‌های این پژوهشکده از سوی رییس و مدیران گروه‌های علمی آن برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌حجت‌الاسلام والمسلمین سیف الله صرامی «رییس پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» در نشست بیان دستاوردهای پژوهشی این پژوهشکده که در حاشیه پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در مرکز همایش‌های غدیر قم برگزار شد، با بیان این که پژوهش‌های این پژوهشکده در یک سال گذشته در دو قسم انجام شده است، اظهار داشت: یکی، پژوهش‌های نوشتاری است که …

سید صدرالدین صدر زمانی که آقای بروجردی به قم مشرف شدند ایشان را نیروی تازه‌نفسی یافتند و شهرت علمی‌اش موردقبول همه بود و هم‌چنین آقای بروجردی از خرم‌آباد و بروجرد می‌آمد و همه قبایل پشتیبان ایشان بودند و این‌یک نیروی عظیمی علیه رضاشاه به‌حساب می‌آمد. رضاشاه تا زمانی که آقای بروجردی در قید حیات بودند هیچ کار نمی‌توانست برعلیه حوزه انجام دهد. این از این نشات گرفته بود که آقای بروجردی در قبایل خرم‌آباد نفوذ کلمه داشت و دشمنان از ایشان می‌ترسیدند. ازاین‌جهت جای نماز خود را به آقای بروجردی داده و بعد نیز درس خود را به منزلش منتقل …

دروس خارجی که اکنون بیان می‌شود اصلاً یک کار پژوهشی است؛ یعنی نمی‌توانیم تدریس حوزه را جدا از پژوهش بدانیم که استاد انجام داده است. اگر استاد پژوهشی نکند و صرفاً آراء را نقل کند، مطمئناً شاگردان بحث او را تکراری می‌بینند. لذا صرف آنچه که نقل شده پژوهش نیست. اختصاصی شبکه اجتهاد: رویکرد آموزشی حوزه‌های علمیه اگرچه همواره به عنوان یکی از مدل‌های پیش رو مورد بحث بوده است و سنت‌های آن از قبیل تبدیل دانش‌پژوهان به استاد، مباحثه هر درس و کلاس‌های متعدد با تعداد شاگردان کم، به عنوان الگویی مناسب برای مراکز آموزشی مطرح بوده است، اما …

بحث تدوین محتوا در برنامه‌ریزی درسی بین اهداف و روش‌ها قرار دارد و به یک معنا ما در اهداف وضعیت مطلوب را مشخص می‌کنیم. در بخش محتوا آنچه را که در اختیار ما هست و با تکیه بر آن می‌خواهیم به هدف مطلوب برسیم مطرح است. روش‌ها حلقه واسطه بین تبدیل محتوا برای دستیابی به آن هدف است؛ به این معنا که استاد با چه مکانیسم‌ها و روش‌هایی می‌خواهد دانش‌پژوه را از نقطه موجود با استفاده از امکانات برای رسیدن به هدف مطلوب آماده سازد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر، متون درسی حوزه‌های علمیه به چالش جدی میان موافقان …

استاد گروه رجال پژوهی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان به تبیین مباحث مربوط به جوامع حدیثی پرداخت و گفت: تاریخ حدیث و جوامع حدیثی در فهم ما از روایات تاثیر شگرفی دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدابراهیم روشن‌ضمیر، استاد گروه رجال پژوهی حوزه علمیه خراسان، در دوره تربیت پژوهشگر علوم حدیث این گروه به تبیین مباحث مربوط به جوامع حدیثی پرداخت و گفت: مطالعات تاریخ حدیث و جوامع حدیثی در فهم ما از روایات تاثیر شگرفی دارد. وی ادامه داد: درباره فقه الرضا(ع) صحبت‌های زیادی شده است که گاهی این کتاب را بدون توجه به تاریخ حدیث نگاه …

آیت‌الله سبحانی با اشاره به کمرنگ شدن توجه به علم الحدیث، تأکید کرد که با توجه به جایگاه مهم روایات و احادیث باید علم الحدیث را احیا کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله جعفر سبحانی در درس خارج خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، با اشاره به روایتی از امام صادق(ع) گفت: «اعرفوا منازل شیعتنا بقدر ما یحسنون من روایاتهم عنّا؛ حضرت می‌فرمایند: منزلت شیعیان ما را به اندازه آنچه از روایات ما می‌دانند بشناسید. وی افزود: شیعه اهل بیت(ع) کسی است که پیوند روحی و معنوی با اهل بیت(ع) پیوند داشته باشد و هرکس به نوعی باید …