فقه نظامات نه تنها از نظر علمی ثابت نیست بلکه یک امر خیالی دست نیافتنی است و نه تنها خدمت به فقه نیست بلکه یک توقف‌گاهی برای فقه خواهد بود. معتقدیم امام از همین فقه و اصول موجود حکومت را استخراج کرد نه فقه نظامات. البته من دعوا سر لفظ ندارم. امّا آقایان برای فقه نظامات موضوع مستقل، مکلّف مستقل، روش استنباطی مستقل، ثواب و عقاب مستقل تصویر کرده‌اند، این در کجای دین و فقه ما وجود دارد؟؛ مدعای شهید صدر غیر از این فقه نظاماتی است که آقایان مطرح می‌کنند. شبکه اجتهاد: پس از سخنان آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی …

در چنین شرایطی، چقدر نظرات آقای نصیری با محکمات دیدگاه‌‌‌های امام درباره فقه، درباره حکومت اسلامی و ولایت فقیه در دوران غیبت و بحث تمدن سازی و غیره انطباق دارد؟ به نظر می‌رسد یا جناب آقای نصیری سخنان صریح امام درباره رسالت حاکمیت اسلامی را ملاحظه نکرده‌اند و یا انتظار دارند نیروهای انقلاب به جای اندیشه‌‌‌های امام (ره) از اندیشه‌‌‌های ایشان تبعیت کنند؟! شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی در یادداشتی به بررسی نظرات مهدی نصیری خصوصا یادداشت اخیر وی با عنوان «فقه نظام ساز؛ داریم یا نداریم؟» پرداخته است. متن این یادداشت بدین …

رییس مؤسسه فتوح اندیشه با تبیین ضرورت‌های توجه جدی به مباحث فقه دولت اسلامی، گفت: اگر اجرای احکام نتوانسته است مقاصد آنها را در جامعه پیاده کند باید نسبت سنجی میان مقاصد و استنباط احکام فقهی مورد بازنگری واقع شود، فقه ما دغدغه مقاصد را نداشته است. به گزارش شبکه اجتهاد، افتتاحیه ترم نخست دوره آموزشی فقه ما دغدغه مقاصد احکام شریعت و قرآن را ندارد فقه دولت اسلامی که از سوی مؤسسه فتوح اندیشه اصفهان برگزار می‌گردد، هفته گذشته با حضور طلاب و فضلای حوزه علمیه خواهران و برادران اصفهان در مدرسه علمیه حضرت ولیعصر(عج) با سخنرانی حجت‌الاسلام سید …

شبکه اجتهاد: در نگاه بسیاری از حوزویان، رسالت حکومت اسلامی اقامه احکام شرعی است. بنیان این تصویر در ۴۰ سال گذشته تغییر چندانی نداشته است، اما تصوری که از شریعت و فقاهت داشته‌اند، دستخوش قبض و بسط شده است. جریان‌های سنتی حوزه احکام اسلامی را محدود به همان فروعات فقهی می‌دانند که درابواب شناخته شده فقهی از آن بحث شده و می‌شود. احکام پدیده‌های نوپیدای اجتماعی را نیز با عنوان مسائل مستحدثه، یا تطبیق موضوعات متعارف فقهی بر آنها استنباط و تبیین می‌کنند؛ اما چالش‌هایی که در دینداری جامعه ایرانی پیدا شده، روحانیونی راکه ارتباط بیشتری با ساختارهای اجتماعی دارند …

بشیریه می‌گوید: «دانش‌نامه عدالت کیفری کودکان و نوجوانان» تنوع خوبی دارد. همه قاره‌ها را در برمی‌گیرد. نظام حقوقی استرالیا، نظام حقوقی آمریکا، در آفریقا نمونه‌هایی مانند نامیبیا، در آسیا از یک سو ایران و از سوی دیگر ژاپن و چین. در اروپا هم تعداد زیادی از کشورها از شرق و غرب و نیز انگلستان را در کتاب مشاهده می‌کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، پرداختن به مقوله حقوق کودکان و نوجوانان و نحوه دادرسی و چگونگی تامین عدالت کیفری برای آنان از جمله مباحثی است که اگر چه سابقه دیرینی در محافل اجتماعی و آکادمیک ایران ندارد اما در سال‌های اخیر …

مشخص کردن حداقل سن شرعی در فقه و منابع شرعی خارج از مصلحت سنجی مسبوق نیست. این طرح از نظر فقهی قابل پذیرش نیست. در فقه طبق نظر مشهور بلوغ شرط ازدواج نیست. ففط گفته شده بلوغ شرعی شرط رابطه زناشویی است و با اذن ولی و مصلحت مشکلی ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «بررسی ابعاد فقهی و حقوقی طرح تحدید «سن ازدواج»» با حضور اساتید، حقوقدانان و  نمایندگان سابق مجلس شورای اسلامی در دانشگاه مذاهب اسلامی برگزار شد. در این نشست قاسم جعفری، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، حامد رستمی، عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی …

بدانیم آنچه باید از آن بیزار بود، عمل زشت و منکر است؛ نه عامل آن. آنچه واجب است نهی از «منکر» و مقابله با «منکر» است؛ نه انزجار از مرتکب آن. روایات بسیاری داریم که طبق آنها باید مسلمان و دوستدار اهل بیت را دوست داشته باشیم؛ گرچه از عملکرد آنها بیزار باشیم. حتی برخی فقها بغض نسبت به مومن را حرام دانسته‌اند و این شامل مومن عاصی هم می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر محسن اسماعیلی در یکصد و سی و ششمین جلسه شرح و تفسیر نهج‌البلاغه در محل مجموعه فرهنگی سرچشمه، با تأکید بر ضرورت درک و شناخت …

آیت‌الله سبحانی با بیان این که نباید مصلحت را بر نص مقدم کرد، گفت: مصلحت انگیزی در وحی اثر و جایگاهی ندارد و مصلحت گرایی را نمی‌توانیم بر وحی مقدم کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی در درس خارج خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، با اشاره به آیاتی از قرآن کریم بیان کرد: یکی از آثار ایمان تسلیم است، ما باید در برابر احکام شرعی تسلیم باشیم. وی افزود: اگر فلسفه احکام را فهمیدیم که بسیار خوب است اما اگر فلسفه را نفهمیدیم نباید با عقل کوچک خود آن حکم را دستکاری کنیم. استاد …

شبکه اجتهاد: برخی گفتگوها در میان عامه مردم و شاید برخی خواص، در خصوص منزلت روحانیت، تلنگری است تا پاسخ درستی در اختیار مخاطبان قرار داد، یکی از کتبی که این روزها در پی پاسخ به سوالات مردم در خصوص کاهش یا افزایش منزلت روحانیت است، توسط حجت‌الاسلام وحید نجفی نوشته شده و موسسه صراط مبین آن را تهیه و منتشر کرده است، گفت‌و‌گویی مفصلی با نویسنده این کتاب داشتم. در ابتدا درباره این کتاب یک توضیح بفرمایید که چرا این موضوع را به عنوان تحقیق انتخاب کردید؟ نجفی: اخیرا آیت‌الله شبیری زنجانی هشداری دادند نسبت به اینکه منزلت روحانیت …

شبکه اجتهاد: با اظهارات اخیر یکی از اساتید حوزه درباره فقدان نظام سازی در فقه، دوباره بحث فقه نظام ساز در محافل حوزوی مطرح شده است. بالاخره فقه نظام ساز است یا خیر؟ اولین نکته مهم این است که اساسا مساله و معضله عدم کفایت فقه سنتی و موجود برای اداره جامعه مربوط به یک قرن اخیر است و در قرون گذشته چنین موضوعی تقریبا مطرح نبوده است و مردم مسلمانی که مقید به دینی و فقهی زندگی کردن بوده‌اند بر اساس همین فقه همه امور زندگی خود را انجام و سامان می‌داده اند؛ و اگر در آن دوران، حکومتی …

کتاب «نظرات شرعی فقهای شورای نگهبان» برای نخستین بار به همت انتشارات پژوهشکده منتشر شد. این کتاب همه‌ی نظراتی را که تا کنون از سوی نهاد فقهای شورای نگهبان بر اساس اصل (۴) ‌قانون اساسی صادر شده است، ارائه کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از روابط عمومی پژوهشکده شورای نگهبان، کتاب «نظرات شرعی فقهای شورای نگهبان بر اساس اصل چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» به همت انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان در ۳۸۸ صفحه و ۱۹ فصل شامل: صلاحیت فقهای شورای نگهبان، قانون اساسی، قوانین و مقررات امور اراضی و املاک، امور جزایی، امور مدنی، آیین دادرسی …

عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: شناخت ما از مفهوم ربا به‌روز و متناسب با شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی نیست و خلأ مباحث بنیادی، مفهومی، تئوریک و نظری در حوزه بانکداری اسلامی کاملاً جدی است و تا سایه سیاست‌زدگی بر تحلیل‌های منصفانه و صرفاً علمی حاکم است، نمی‌توانیم آسیب‌شناسی منصفانه‌ای را در این حوزه انجام دهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، در هفته‌های اخیر شاهد اولین جلسات شورای فقهی بانک مرکزی در جایگاه قانونی و رسمی بودیم. این شورا برای سالیان متمادی دارای جایگاه مشورتی در بانک مرکزی بود و مصوبات آن ضمانت اجرایی نداشت و همین مسئله …

شبکه اجتهاد: نشست علمی با موضوع «الگوهای توثیق اخبار ضعیف السند با نگاه ویژه به احادیث بحارالانوار و جامع احادیث الشیعه» با حضور و سخنرانی آیت‌الله حاج شیخ محمد آصف محسنی از علمای مطرح افغانستان در مدرسه علمیه سلیمانیه مشهد برگزار شد. سخنان آیت‌الله آصف محسنی را بخوانید.

ویژه‌نامه «صنعت حلال» از سوی نمایندگی ولی فقیه در جهاد کشاورزی منتشر شد. در این ویژه‌نامه در گفت‌وگویی با نماینده ولی فقیه در جهاد کشاورزی، آثار صنعت حلال بر تقویت هویت مسلمانان در سطح جهان مورد ارزیابی قرار گرفته است. به گزارش شبکه اجتهاد، در این ویژه‌نامه گفت‌وگویی با رئیس شورای عالی نظارت بر ذبح، صید و تولیدات حلال، وظایف حاکمیت در قبال نظارت شرعی بر غذای حلال مورد بررسی قرار گرفته است. در گفت‌‌وگویی دیگر، وحید مرندی‌مقدم، معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد، به بیان نکاتی درباره مرجعیت این سازمان در صدور گواهی حلال در ایران پرداخته …

نشست علمی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران(دفتر قم) با موضوع؛ «نقد و بررسی تفاسیر جدید بین المللی» با حضور حقوق دانان حوزوی و دانشگاهی در قم برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر ضیایی عضو هیئت علمی دانشگاه قم در این نشست طی سخنانی گفت: در گذشته زنان تنها مشغول انجام وظایف خانواده بودند، با انقلاب صنعتی تحولی در این نگرش ایجاد شد؛ این مساله به دو علت است؛ نخست اقتضای جامعه مصرفی که نیازمند مصرف کنندگان بیشتر است که زنان بخش عمده جامعه هستند و از دیگر سوی خود صنعت و تحول صنعتی که در تمدن بشری رخ می‌دهد، …

عضو هیئت‌ علمی جامعهالمصطفی(ص) العالمیه اظهار کرد: وضعیت کنونی نشان می‌دهد که شورای فقهی بانک مرکزی بیش از آنکه بتواند کار جدیدی برای انطباق عملکرد بانکداری با دستورات فقهی انجام دهد، عمدتاً نمایشی است تا بانک‌ها را که از قوانین اسلامی فاصله گرفته‌اند از عیوب‌ و ضعف‌هایی که دارند مبرا کند. به گزارش شبکه اجتهاد، در هفته‌های اخیر شاهد اولین جلسات شورای فقهی بانک مرکزی دارای جایگاه قانونی بودیم. این شورا برای سالیان متمادی جایگاه مشورتی در بانک مرکزی داشت و مصوبات آن ضمانت اجرایی نداشت و همین مسئله زمینه‌های انتقاد برخی اقتصاددانان و کارشناسان اقتصاد اسلامی را فراهم کرده …

چهلمین نشست رجال پژوهی  با حضور و سخنرانی آیت‌الله صف محسنی به همت گروه رجال پژوهی حوزه علمیه خراسان و با همکاری مدیریت مدرسه آیت‌الله العظمی خوئی(ره) در محل مدرسه علمیه سلیمانیه برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام حنیف، از شاگردان آیت‌الله شیخ آصف محسنی در نشست «الگوهای تصحیح روایات ضعیف السند با نگاه ویژه به کتاب شریف بحار الانوار و جامع احادیث الشیعه» در مدرسه علمیه سلیمانیه که به همت معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان و مدرسه علمیه آیت‌الله العظمی خوئی(ره) برگزار شد، با بیان این که اساسا یک مجموعه شدن میراث شخصیت‌های مولد فکر و اندیشه در …

آیت‌الله مکارم شیرازی با انتقاد از روند طولانی رسیدگی به پرونده‌‌‌ها در دادگاه‌ها گفت: بعضا مردم از مراجعه به دستگاه قضا به منظور احقاق حقوق‌شان صرف نظر می‌کنند و این مساله به هیچ وجه زیبنده نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در دیدار حقوقدانان بسیجی از سراسر کشور، با اشاره به اهمیت و حساسیت کار دستگاه قضا در جامعه اسلامی، اطاله دادرسی را یکی از مشکلات اصلی این دستگاه مهم دانست. ایشان با بیان این که اطاله دادرسی یکی از گلایه‌‌‌های مهم مردم از قوه قضاییه است، فرمود: روند طولانی رسیدگی به پرونده‌‌‌ها به قدری زیاد است …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پیرامون «روش‏‌شناسی و متدولوژی نظام‏‌سازی قرآنی»  دو معنا محتمل است: اول) معنای اول این است که قرآن کریم برای نظام‏‌سازی چه روش‌‏هایی را پیشنهاد داده و یا از چه روش‏‌هایی بهره برده است؟ آیا از روش‏‌های عقلایی و موجود بهره برده و به اصطلاح در این حوزه به صورت امضائی و پذیرش یک یا چند روش‏ از روش‌‏های موجود اقدام کرده، یا روشی ابداعی و تاسیسی ارائه کرده است؟ در صورت امضای روش‌‏های موجود، از کدام روش بهره برده و در صورت تاسیس روش جدید، معنا و ساختار آن روش چیست؟ دوم) معنای دوم اینکه برای فهم …

خدا نکند انسان گرفتار نفس شود و نفس انسان را فراگیرد؛ نفس برای بزرگتر از من و شما تصویر می‌کند حتی ممکن است برای من که در شورای نگهبان هستم برای صلاحیت کاندیداها تصویرسازی کند؛ بنابراین به عنوان مثال نباید فقط از روی کاغذ حکم داد بلکه باید در زمینه آن تفکر کرد و حتی گاهی ممکن است که نیاز به اظهار فرد باشد و سپس حکم را صادر کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، دوره تکمیلی حقوق دانان تراز انقلاب اسلامی و اولین دوره توانمندسازی مربیان آموزش همگانی حقوق از سوی سازمان بسیج حقوق دانان با همکاری مرکز بسیج قوه …

کتاب «احکام فقهی رفتارهای حکومتی، در قلمرو موضوعات اخلاقی» نوشته احمد جهان‌بزرگی از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چاپ و روانه بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در کتاب «احکام فقهی رفتارهای حکومتی» که به مثابه نقشه‌راه رفتارهای حکومتی تلقی شده و در پاسخ به این پرسش که (احکام فقهی برخوردهای حکومتی در مؤثرترین موضوعات اخلاقی کدامند)، نگاشته شده است؛ ضمن موضوع‌شناسی متناسب نسبت به رفتارهای اخلاقی در گستره امور حکومتی، دیدگاه امام خمینی(ره) و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و برخی فقیهان معاصر در این زمینه اخذ شده است. همچینن تبیین نظرات آن‌ها در این موارد، احکام متناسب …

امروز باید فقه به طرزی صورت‌بندی شود که حکومت را اداره کند و اداره دولت با مجموعه احکام بی‌نظام ممکن نیست؛ دوست فاضل و عزیز ما فرموده‌اند اگر بنا بود فقه ساختاری داشته باشد امام بهترین فرد بود که باید این کار را انجام می‌دادند، از کجا که ایشان چنین کاری نکردند! به گزارش شبکه اجتهاد،‌ آیت‌الله علی‌اکبر رشاد پیش از آغاز درس خارج فقه خود در حوزه علمیه امام رضا(ع) تهران، نسبت به اظهارات آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی مبنی بر عدم نظام‌مندی فقه و تقلیل فقه اسلامی به مجموعه‌ای از قواعد و احکام فاقد نظام، واکنش نشان داد و …

شبکه اجتهاد: اخیراً یکی از فضلاء و بزرگواران حوزه علمیه قم در طی سخنانی گفته است:«مرحوم آقای صدر در همان مسئله اقتصادنا که به نظرم متأثر از وجود نظام‌های سرمایه‌داری، نظام‌‌‌های اقتصادی سرمایه داری یا نظام‌های اقتصادی کمونیستی است که این اندیشه در ذهنش جرقه زد که باید خود اقتصاد در اسلام یک نظام داشته باشد و دنبال کشف نظام اقتصادی اسلام بود…..» و نیز در ادامه می‌گوید: «ما این مقدار که در فقه کار کردیم چیزی به نام نظام نداریم، نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام قضایی، نباید این عنوان چشم و گوش ما را پر کند که بگوئیم اسلام …

عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه تکافل قابل جایگزینی با بیمه نیست، گفت: امیدوارم هیچ روزی به سمت تکافل نرویم؛ فقهای شیعه معتقدند عقد بیمه مبتنی بر تعاونی است و مانعی برای ورود غرر بر عقود تعاونی وجود ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله محمدعلی تسخیری، عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در چهارمین همایش مالی اسلامی در دانشگاه الزهرا اظهار کرد: در این فرصت کوتاه دو مطلب را بیان می‌کنم؛ اول اینکه متأسفانه فقه اهل سنت نتوانسته به خوبی از عقد بیمه استفاده کند، اما خوشبختانه فقه شیعه این عقد را به …

قرآن‌پژوه حوزه علمیه قم گفت: اگر می‌خواهیم بر مبنای اصل کرامت مشکلات را مرتفع کنیم، باید فقه به صورت عمیق و جدی بازسازی شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدعلی ایازی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در نشست علمی «جایگاه کرامت انسان در استنباط فقهی» در مؤسسه فهیم گفت: قرآن در سوره اسراء و در سوره حجرات در باب کرامت انسان دو آیه بیان فرموده است؛ در سوره حجرات موضوع اکرمیت و در سوره نساء سخن از کرامت ذاتی است. وی افزود: اینکه انسان متولد شده چه جایگاه و مقامی دارد بحث سوره نساء است و سوره حجرات …

مدیرگروه فقه اقتصادی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اظهار کرد: لازم است اعضای شورای فقهی بانک مرکزی با شجاعت نظرات خود را درباره مشکلات شرعی نظام بانکی همانند صوری بودن عقود و جریمه تأخیر اعلام کنند؛ تنها در این صورت است که می‌توانیم به افق روشنی برای نظام بانکی امیدوار باشیم و این شورا صرفاً توجیه‌کننده عملکرد نظام بانکی و فرمایشی نباشند. به گزارش شبکه اجتهاد، در هفته‌های اخیر شاهد اولین جلسات شورای فقهی بانک مرکزی دارای جایگاه قانونی بودیم. این شورا برای سالیان متمادی دارای جایگاه مشورتی در بانک مرکزی بود و مصوبات آن ضمانت اجرایی نداشت و همین مسئله …

آن زمان که مرحوم صاحب عروه استفتاء را در باب بیمه پاسخ داد، باید بحث‌های استدلالی را در این باره پیش می‌بردیم. امروزه می‌بینیم که بحث‌های صورت گرفته در باب اجاره چقدر زیاد است؛ اما در باب بیمه بحث‌های استدلالی کم است! پرداختن به مسئلۀ بیمه از ضرورت عصر جدید به شمار می‌آید و باید این بحث را شروع کنیم و هر چقدر دیرتر به این موضوع بپردازیم، ضرر می‌کنیم. هر چقدر زمان می‌گذرد، فاصلۀ ما از نیاز عصر جدید بیشتر می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، امروز چتر بزرگ بیمه سایه خود را در زمینه‌های مختلف روی زندگی مردم، جوامع …

شبکه اجتهاد: پس از اختلاف نظر بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان درسال ۱۳۶۶ بر سر قانون کار که یک لایحه مهم محسوب می‌شد و در عین حال اختلاف جدّی بین مجلس و شورای نگهبان را به وجود آورده بود، برخی سران نظام طی نامه‌ای از حضرت امام رحمت الله علیه درخواست راه حل نمودند. حضرت امام با اندیشه عمیق و نگاه بلند خود در پاسخ به این درخواست دستور تشکیل مجمع تشخیص مصلح نظام را صادر فرمودند و مقرر داشتند این مجمع بر اساس مصلحت نظام اسلامی هر جا لازم بود احکام ثانویه را تعیین نماید. به منظور …

نشست علمی «چرایی عدم مشروعیت حکومت‌ها» به همت موسسه‌ حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره) در قم با سخنرانی حجج‌اسلام والمسلمین مسیح بروجردی، کاظم قاضی‌زاده، دکتر داود فیرحی، و دکتر سید صادق حقیقت برگزار شد. در ادامه، گزارشی از این نشست به نقل از مباحثات را می‌خوانید. حجت‌الاسلام مسیح بروجردی: بحث چرایی عدم مشروعیت حکومت‌ها، یکی از مباحث پایه‌ای و مهم فقه سیاسی ماست که کمتر به آن توجه شده است. آنچه که بنده مطرح می‌کنم فقط از جنبه‌های فقهی خواهد بود و تلاش می کنم که ناظر به نظرات مرحوم امام خمینی باشد. در ابتدا به سه مقدمه اشاره …

‌‌‌آیت‌الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتاء جمعی از اقتصاددانان حوزوی در خصوص خلق پول بانک‌‌‌ها، پاسخ داد: این کار مصداق اکل مال به باطل است زیرا سرمایه‌ای وجود ندارد که آنها به وسیله آن معامله می‌کنند و از سوی دیگر باعث تورم و ضرر و زیان جامعه است و در مجموع بی‌شباهت به یک نوع کلاهبرداری نمی‌باشد که آن هم حرام است. به گزارش شبکه اجتهاد، جمعی از اقتصاددانان حوزوی از آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در مورد موضوع خلق پول توسط بانک‌ها استفتاء نموده اند. متن این استفتاء به شرح زیر است: در قدیم و در دوره‌هایی که انواع …