اجتهاد و اصول فقه

معرفی و لینک کتاب معالم التشریع الاسلامی

معرفی و لینک خرید کتاب فرهنگ اصطلاحات فقهی نوشته محمدحسین مختاری مازندرانی؛ علی‌اصغر مرادی

معرفی کوتاه:کتاب حاضر، جلد سوم از مجموعه‌ای پنج‌جلدی است که به‌منظور تدریس فراهم و در بیست‌وچهار جلسه درسی تنظیم گردیده است. عناوین مباحث درس، تشریح مباحث درس، متون برگزیده اصولی به زبان عربی و پرسش‌های مرتبط با موضوع از ویژگی‌های این مجموعه هستند. به‌علاوه تشریح مباحث ساده‌سازی شده، آن‌گونه که طالب می‌تواند از آن به‌عنوان متن اصولی خودآموز نیز استفاده نماید، خصوصیت دیگر آن ارائه متون برگزیده از کتب اصولی سطوح عالی مانند «فرائدالاصول» و «کفایه الاصول» و ... است که دانشجویان با فهم آن‌ها می‌توانند توانایی خود را در استفاده از متون مذکور نیز ارتقا بخشند.

عقد وکالت از جمله عقود معینی است که در جامعه و روابط حقوقی اشخاص کاربرد وسیعی دارد، زیرا از جهتی اشخاص ناچار به استیفای حق خود به مباشرت نمی باشند و از جهت دیگر، عقد مزبور در دعاوی و کمک به احیای حق زیان دیده در محاکم دادگستری دارای اهمیت فراوانی است. با انعقاد عقد وکالت، وکیل و موکل در برابر یکدیگر حق و تکلیف یافته، دارای روابط حقوقی، وظایف و مسئولیت های متقابلی می شوند. از جمله این تعهدات رعایت مصلحت موکل است. از آنجا که این تعهد بر سایر تعهدات وکیل سایه افکنده و به نوعی شالوده و زیربنای کلیه تعهدات وی محسوب می شود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. علی رغم تصریح به تعهد مزبور در ماده ۶۶۷ قانون مدنی، ضمانت اجرای نقض آن در فروض مختلف مبهم است. سکوت قانون، ضعف تالیفات و مبتلابه بودن قضیه ما را به جستجوی پاسخی واداشت که خلاصه آن بدین شرح است: اعمال حقوقی که بدون رعایت مصلحت موکل انجام شده اند – به استثنای فرضی که در آن با طرف معامله تبانی صورت گرفته است - نافذ تلقی می شوند، هرچند موکل در صورت وجود خیار می تواند از خود رفع ضرر نماید.

آیت‌الله سید محمد موسوی‌نژاد مدیر یکی از قدیمی‌ترین و موفق‌ترین مدارس علمیه خراسان، ماه گذشته در پی عارضه سکته مغزی در یکی از بیمارستان‌های مشهد بستری شد و سحرگاه امروز در سن ۸۵ سالگی درگذشت. فرزند ارشد مرحوم آیت‌الله سید محمد موسوی‌نژاد در گفتگو با «خبرنگار اجتهاد» با اعلام رحلت آیت‌الله موسوی‌نژاد گفت: ایشان سحرگاه امروز و قبل از اذان صبح در بیمارستان امام حسین (ع) مشهد درگذشت. دکتر سید علی موسوی‌نژاد با اشاره به این‌که مرحوم استاد موسوی‌نژاد، قریب ۴۵ روز در بیمارستان‌های قائم(عج) و امام حسین(ع) بستری بودند، اظهارداشت: در این مدت بسیاری از علمای مشهد از جمله …

معرفی کتاب اصول فقه نوشته دکتر روشنعلی شکاری و علی زارعی

معرفی کتاب و لینک خرید کتاب تاریخ فقه اسلامی از دیدگاه اهل سنت

کلاس «حدیث خوانی» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد عابدی به همت مدرسه عالی فقه و اصول حوزه علمیه قم برگزار خواهد شد. به گزارش شبکه‌ اجتهاد، کلاس «حدیث خوانی» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد عابدی، استاد درس خارج حوزه علمیه و رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم به همت سوی مدرسه عالی فقه و اصول حوزه علمیه برگزار می‌شود. بنابراین گزارش، این کلاس دوشنبه‌ها ساعت ۱۹ تا ۲۰ در مدرسه عالی فقه و اصول حوزه علمیه واقع در پردیسان، بلوار امام صادق(ع)، جنب دانشگاه ادیان و مذاهب، ساختمان مؤسسه امام صادق(ع) برگزار می‌گردد. گفتنی‌است، هر ماه، یک کلاس با …

کرامت ذاتی، عطیه ای الهی از جانب پروردگار به انسان است و از آن جهت که ذاتی و جزء هویت انسان است، سلب آن ممکن نیست. بر اساس برخی آیات شریف قرآن می توان کرامت ذاتی را به عنوان نوعی شرافت که حاکی از برخورداری از نعمت تعقل، اراده آزاد، نفخه الهی، قدرت انتخاب و... است و همه انسان ها به طور یکسان از آن برخوردارند، اثبات نمود و قاعده ای با عنوان «تکریم الانسان» را در تدوین قوانین حقوقی به کار گرفت. یکی از حوزه های تاثیرگزاری این قاعده، حوزه وضع مجازات، برای جرائم دارای مجازات غیر حدی است؛ بر اساس این قاعده، تا جایی که شیوه های غیر کیفری، از حفظ ارزش ها ناتوان نمانده اند، رفتن به سوی ابزارهای کیفری، آن هم با وضع و اِعمال مجازات های غیرمتناسب با جرم، خدشه ای بر کرامت انسانی است و تکیه افراطی، بر مصالحی چون؛ پیش گیری عمومی و خصوصی، بازدارندگی و اصلاح بزهکار و... به جای معیارهای تناسب جرم و مجازات، با این قاعده سازگار نبوده و استفاده ابزاری از مجرم برای رسیدن به اهداف دیگر محسوب می شود. نمونه هایی از احکام فقهی از جمله ارتداد، محدودیت های مربوط به کافر ذمی، و نیز نمونه هایی از حقوق انسان از جمله حق تعیین سرنوشت، بر اساس این اصل، از حکم متعادل تری برخوردار خواهند شد. محدودسازی بهره جویی از مجازات اعدام و پرهیز از اجرای علنی آن از دیگر هشدارهای این قاعده بوده و لزوم بازنگری در برخی از احکام فقهی و حقوقی را نشان می دهد.

نشست علمی بررسی «ظرفیت‌های ذی‌حق بودن مردم در حکومت در اندیشه امام خمینی(ره)» شنبه‌شب‌ گذشته با حضور حجج‌اسلام قاضی‌زاده و بهروزی‌لک در موسسه فرهنگی و پژوهشی فهیم قم برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مناظره علمی «ظرفیت‌های ذی‌حق بودن مردم در حکومت در اندیشه امام خمینی(ره)» با حضور اساتید، فضلاء، طلاب و سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده رئیس موسسه فهیم و استاد دروس خارج حوزه علمیه قم و حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا بهروزی‌لک عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و استاد حوزه علمیه قم برگزار گردید که گزارش نشست تقدیم فرهیختگان و خوانندگان «شبکه اجتهاد» می‌گردد. دو نظریه مشهور شیعی در حوزه …

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا ضمیری عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور قم و رئیس دانشگاه پیام نور واحد جعفریه، طی سخنانی به بررسی روش شناسی احادیث اجتماعی پرداخته است که در ادامه می‌آید. شبکه اجتهاد: احادیث سخنانی هستند که ناظر به فعل، قول و تقریر معصومین علیهم‌السلام هستند. با توجه به این که انسان‌ها دارای حداقل چهار نوع رابطه هستند، مقصود از احادیث اجتماعی احادیثی است که ناظر به رابطه انسان‌ها با یکدیگر است. به سخن دیگر، منظور از احادیث اجتماعی افعال، ‌اقوال و تقریراتی از معصومان علیهم‌السلام است که ناظر به رابطه انسان‌ها با یکدیگر است. در یک تقسیم‌بندی، …

شهید صدر معتقد بود نتایجی که عالمان در دانشگاه و حوزه به دست می‌آورند، به صراحت نوشته و به بحث گذاشته شود. شهید صدر به عدم گفت‌وگوی عالمان دینی و دانشگاهیان انتقاد داشت و معتقد بود که باید همدیگر را نقد کنیم و حسادت علمی را کنار بگذاریم. در همین راستا وی معتقد بود باید در متهم کردن نظرات هم به غیرعلمی بودن و علمیت نداشتن، احتیاط کرده و به تبیین درست این مساله بپردازیم. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد حسن رحیم‌پورازغدی شامگاه دیروز (۲۲ فروردین) و در نشست «شهید صدر از فاتحان نهضت تولید علم در عرصه علوم انسانی …

معرفی کوتاه:شرح و بررسی مباحث الفاظ از علم اصول فقه شیعه و انعکاس دیدگاه برخی از اصولیان معاصر و متقدم در این زمینه است. در این اثر ابتدا به بیان موضوع علم اصول فقه و مسائل این علم پرداخته شده و تمییز دادن بین علوم به وسیله تمییز دادن بین موضوعات آن‌ها از دیدگاه برخی از اصولیان شیعه، بیان شده است. آن گاه تعریفی از علم اصول فقه از دیدگاه اصولیان شیعه ارایه شده و مباحث الفاظ در این علم مورد شرح و بررسی تفصیلی قرار گرفته است. در همین زمینه نویسنده ابتدا به بیان قواعد مربوط به وضع لفظ برای معنا و اقسام آن پرداخته و کیفیت وضع در معنای حرفی و وضع در حروف، وضع در خبر و انشاء، وضع در اسماء اشاره و ضمائر را بیان کرده است. در ادامه وی به بیان وضع حقیقی و مجازی و فرق بین آن دو پرداخته و استعمال لفظ در نوع، در شخص، کیفیت وضع در مرکبات و علایم وضع و عدم آن را بیان کرده است. بحث در مورد تعارض احوال، حقیقت شرعیه، صحیح و اعم و کارکرد آن در عبادات و معاملات از دیگر مندرجات این نوشتار است.

منظور از مفهوم تعلیل آن است که چنانچه در دلیلی به علت حکم اشاره شده باشد، بتوان از فقدان آن علت، انتفاء حکم را نتیجه گرفت؛ آن گونه که از انتفاء حصر، شرط، غایت و ... انتفاء حکم لازم می آید. در این مقاله بررسی این مفهوم با توجه به دیدگاه موافقان و مخالفان مورد توجه قرار گرفته و دیدگاه سومی بر اساس تفصیل میان کلی یا جزئی بودن موضوع، در منطوق و مفهوم، ارائه شده است.

همزمان با سالگرد شهادت آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر، هفته‌نامه پنجره در جدیدترین شماره خود در پرونده ویژه‌ای به بررسی شخصیت و آراء این اندیشمند مجاهد پرداخته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفته‌نامه پنجره به مدیر مسئولی علیرضا زاکانی و سردبیری سیدمحمد صادق کاظمی در شماره ٢۶٢ در پرونده‌ای به مناسبت سی‌وششمین سالگرد شهادت آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر به بررسی شخصیت‌ علمی و سیاسی این شهید مجاهد در قالب یادداشت و گفتگو پرداخته است. بنابراین گزارش، «صدر عراق؛ امام به وجودش افتخار می‎کرد» نوشته سعید صدرائیان، «ابتکارات شهید خامس؛ فهم پیشروانه از اقتصاد اسلامی» از حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر غلامرضا مصباحی مقدم و «صدر …

معرفی و لینک خرید کتاب بازپژوهی ملاک‌های توسعه آیات الاحکام قرآن کریم: نگرشی نو به آیات الاحکام و مباحث فقهی در قرآن

معرفی و لینک خرید کتاب اسلام و مقتضیات زمان: بررسی نسبت دین و تحولات حیات انسانی

معرفی و لینک خرید کتاب حکم: حقیقت، اقسام، قلمرو نوشته استاد سیدمجتبی نورمفیدی

به‌گفته آیت‌اللّه تسخیری، شهید صدر معتقد است که مقاصد شریعت راه‌کارهای اقتصادی را به حکومت پیشنهاد داده است و ولی فقیه مباحث اقتصادی را مشروعیت می‌بخشد. به گزارش شبکه اجتهاد، اولین نشست از برنامه‌های هفته بزرگداشت شهید صدر، (۲۱ فروردین) با سخنرانی آیت‌الله محمدعلی تسخیری در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد. آیت‌الله در آغاز سخنانش گفت: علم مقاصد شرعی با مرحوم امام غزالی در قرن‌های پنج و شش آغاز شده است، اما کسی که این علم را به صورت علم در آورد، شاطبی است. ایشان به این علم خیلی اهمیت داد. ما روزی با دوستان بخشی از این کتاب را …

معرفی و لینک خرید کتاب الطهاره اثر سید محمدمهدی موسوی بجنوردی

معرفی کوتاه:پژوهشی در زمینه حق‌الناس و رعایت حقوق فردی و اجتماعی از دیدگاه آیات و روایات است. در نوشتار حاضر به تبیین اقسام حقوق در آموزه‌های اسلام پرداخته شده و معنای لغوی و اصطلاحی حق و نیز معنای خاص حق‌الناس در متون دینی و ابعاد و زوایای مختلف آن، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نویسنده به کارکردهای واژه "حق" در قرآن و سنت اشاره نموده و نکته‌هایی در مورد حق‌الناس در تعالیم اهل‌بیت(ع) و سیره عملی آنان ذکر نموده است. آن گاه به سیره و سخن برخی از عالمان دینی در زمینه رعایت حق‌الناس اشاره نموده و اقسام حقوق اعم از حقوق نسبی، سببی و حقوق مردم مانند حقوق مالی و معنوی را بیان کرده است. وی در ادامه به حقوق والدین و فرزندان نسبت به هم، حقوق همسران نسبت به یکدیگر، حقوق متقابل مربی و متربی، حقوق همسایگان، خویشاوندان، شرکاء، مهمانان، معلمان، دوستان، مؤمنان و دانش‌آموزان اشاره نموده و از منظری قرآنی و روایی به مصادیق مهم حق در امور مالی و غیر مالی پرداخته است.

معرفی کوتاه:بیان کارکردهای مختلف قاعده قرعه در فقه و حل مسائل مشکل شرعی بر طبق دیدگاه فقه شیعه امامیه است. در ابتدای این اثر به بیان معنای قاعده قرعه و گستره آن در فقه امامیه پرداخته شده و برخی از مسائل و پرسش‌های رایج در باب این قاعده مطرح و پاسخ آن‌ها نیز داده شده است. آن گاه به بیان برخیاز مصادیق قاعده قرعه پرداخته شده و ادله مشروعیت آن بر طبق آیات قرآن، روایات، اجماع و عقل و بنای عقلا بیان شده است. نویسنده در همین رابطه دیدگاه برخی از فقهای معاصر و متقدم امامیه را در مورد شرایط استفاده از قاعده قرعه منعکس کرده و گستره جریان قرعه و نسبت ادله شرعی و اصول عملیه را در این زمینه بررسی کرده است. وی در همین زمینه به برخی از شبهات وارد شده بر قاعده قرعه اشاره نموده و آن‌ها را پاسخ گفته و اصل یا اماره بودن آن را نیز تبیین کرده است.

معرفی و لینک خرید کتاب رایحه اصول: مبحث قطع و اجتهاد و تقلید کفایه الاصول

معرفی و لینک خرید کتاب مبانی استنباط مبحث تعارض ادله کفایه الاصول

معرفی و لینک خرید کتاب قواعد استنباط فقه و حقوق اسلامی (اصول فقه کاربردی)

معرفی کوتاه:معرفی برخی از شخصیت‌های شیعی و روات شیعه که اسامی آن‌ها در مجامع روایی اهل‌سنت یا همان صحاح سته است. در ابتدای این اثر به بحث در مورد نقش شیعه و راویان شیعی در تدوین منابع بزرگ روایی پرداخته شده و پس از آن به ترتیب حروف الفبا به معرفی برخی از شخصیت‌های روایی شیعی که از آن‌ها در صحاح سته نام برده شده به همراه روایاتی که آنان نقل نموده‌اند، پرداخته شده است. نویسنده ابتدا به معرفی اجمالی راوی مورد نظر پرداخته و شخصیت روایی او را از منظر علمای رجال اعم از رجالیون شیعه و اهل‌سنت بررسی نموده و پس از آن روایاتی که از وی در کتاب‌های شش‌گانه اهل سنت نقل شده است را درج نموده است. وی در این زمینه به بررسی تشیع راوی مورد نظر، وثاقت او در نقل حدیث، طبقه او در میان راویان و موضوعات روایات نقل شده از وی نیز پرداخته است.

معرفی و لینک خرید کتاب زیدیه و حدیث امامیه

معرفی کوتاه:بررسی برخی از مسائل مستحدثه فقهی با ذکر نمونه‌ها و مصادیق مختلف با استناد به مبانی قرآنی و روایی است. در نوشتار حاضر برخی از قواعد و اصول مبتنی بر فقه شیعه امامیه که بر اساس آن می‌توان به حل مشکلات و معضلات فقهی جدید پرداخت، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و نمونه‌هایی از مسائل پزشکی و اقتصادی مستحدثه، تبیین شده است. نویسنده معتقد است که قرآن کریم و مبانی فقه امامیه برای مسائل نوپدید فقهی پاسخ مناسبی دارد و قواعد اصولی و فقهی با تغییر موضوعات نیز قدرت حل معضلات را دارد. وی در همین راستا به بیان احکام مستحدثه فقهی مربوط به تشریح اجساد مردگان، خسارات مازاد بر دیه، عسر و حرج زوجه، احداث خیابان و بزرگراه، مسائل مربوط به معاملات نوظهور مانند اوراق بهادار پرداخته و نقش زمان و مکان در اجتهاد و مبناسازی قرآن برای استنباط احکام نوپدید را بررسی نموده است.

دانش «اصول فقه» یکی از علوم مورد نیاز مفسر قرآن است. این دانش در تفسیر قرآن و دستیابی به مفاد استعمالی و مراد جدی خدای متعال از واژگان و جمله های قرآن کریم و استخراج معانی عمیق تر و مدلول های پنهان کلام الهی تأثیر چشمگیری دارد. هدف از این نوشتار که با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکردی تطبیقی نگارش یافته، جستجو از نقش مباحث دانش اصول فقه در «تفسیر» و بیان برخی از کاربردهای عینی و عملی این دانش در تفسیر قرآن است. از جمله کارکردهای علم اصول فقه در تفسیر، آشنایی با انواع واژگان مانند مجاز، حقیقت، مشترک و قواعد تشخیص آنها، کشف مدلول هیئات مفرد –مشتق- و مرکب و نیز صیغه امر و نهی و دلالتهای التزامی و پنهان کلام، آگاهی از قواعد تخصیص و تقیید در آیات عام و مطلق، شناسایی و رفع ابهام از الفاظ مجمل، بیان نقش مستقلات و غیر مستقلات عقلی در تفسیر و معرفی منابع تفسیری و بررسی اعتبار آنها است که در قالب بیان کارکردهای «مباحث مقدماتی علم اصول»، «مباحث الفاظ»، «ملازمات عقلیه» و «مباحث حجیت» در «تفسیر» بیان شده است. بطور کلی می توان گفت که از مباحث علم اصول فقه برخی مباحث در قواعد تفسیر، بعضی در روش های تفسیر، برخی در منابع تفسیر و برخی نیز در مبانی تفسیر قرآن نقش اساسی دارد.

معرفی کوتاه:بررسی مبانی عقلی و نقلی مربوط به قواعد فقهی و شرح اجمالی مفاد آن‌ها و نیز کاربردهای این قواعد در ابواب و فروعات مختلف فقهی است. در این کتاب نخست کلیاتی از مفهوم قاعده فقهی، احکام وضعی و تکلیفی، قانون، فقه شیعی و منابع فقه و حقوق ارایه شده و معیارهای تدوین و استخراج قواعد فقهی از قرآن و سنت و سایر ادله فقهی بیان شده است. آن گاه به شرح مفاد برخی از قواعد مهم فقهی پرداخته شده و محتوای قواعدی همچون: ائتمان، اتلاف، احسان، اسقاط حق، اقرار، سلطنت، سوق مسلمین، اصالت صحت، غرور، قرعه، لاضرر و لاضرار، لزوم، نفی سبیل، نفی عسر و حرج و قاعده ید، مورد شرح و بررسی قرار گرفته و شروط استفاده از آن‌ها در مسائل مختلف شرعی، بررسی شده است.