اجتهاد و اصول فقه

نشست علمی و مراسم رونمایی از فصلنامه «جستارهای فقهی و اصولی» که به‌تازگی از سوی شورای اعطا مجوز حوزه علمیه قم موفق به دریافت رتبه «علمی پژوهشی» شد، با حضور علما و اساتید حوزه و دانشگاه در مشهد برگزار می‌شود.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد و عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی، از سررشته‌داران حرکت‌های تحول‌آفرین در حوزه شناخته می‌شود

سومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جستارهای فقهی و اصولی» با شش مقاله علمی از جمله «نقد و تحلیل ادلّه‌ی حجیّت «سیر‌ه‌ی متشرّعه» و «پژوهشی در مصلحت و اضطرار شرعی در فقه خانواده» از سوی اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی منتشر شد.

شبکه اجتهاد: اصالت صلح یکی از مبانی همزیستی با ادیان و مذاهب دیگر است. این اصل پاسخی به این مسأله است که آیا در برخورد با مخالف، اصل بر صلح و خودداری از تنش است؟ مرز این صلح تا کجاست؟ این مسأله بهانه‌ای شد که با استاد حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدعلی ایازی گفت‌وگویی داشته باشیم.

حسین عندلیب، مدیر مسئول دوفصلنامه تخصصی «معارف فقه علوی» با اشاره به فراخوان دریافت مقالات برای این مجله گفت: موضوعات پذیرش مقاله شامل بررسی مسائل فقهی حقوقی، بررسی مقایسه‌ای مسائل فقهی حقوقی در مکتب اسلام و سایر مکاتب و مسائل مرتبط با فقه اجتماعی؛ فقه حکومتی و فقه تمدنی است.

جلسه دفاع پایان نامه زهرا تاجر، طلبه سطح سه حوزه علمیه خراسان با عنوان «بررسی تطبیقی قائلین به حرمت تقلید در شیعه و اهل سنت» در مدرسه علمیه نرجس(س) برگزار و به کسب امتیاز عالی موفق شد.

شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر، ساختارهای نوینی برای دانش اصول‌فقه ارائه شده است که به آن‌ها در مجلّه الکترونیکی «تحوّل ساختاری دانش اصول» اشاره گردیده است

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید میرتقی حسینی گرگانی، از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم، سالیانی است به مباحثی تقریبی چون اصول و فقه مقارن پرداخته است و کتابی نیز در همین موضوع، به نام «نبراس الاذهان فی اصول فقه المقارن» تألیف نموده‌اند. با وی در رابطه با بایسته‌های اصول و فقه مقارن به گفتگو نشستیم.

شبکه اجتهاد: عالمان بزرگ و واقع‌گرا و روشن‌ضمیر از دیرباز توجه داشته‌اند که بحث‌ها و مناظره‌ها مقایسه‌ای در هر زمینه‌ای که باشد (فقهی، کلامی، اصولی، تفسیری و حدیثی) و جز این‌ها دارای سهم بسزایی در تقریب بین مذاهب اسلامی و نیز در رسیدن به هدف شریعت دارد.

شبکه اجتهاد: آنچه که در اذهان عموم اهل علم رسوخ و شیوع یافته این است که پس از برافتادن رویکرد اخباری، تفکر اصولی به طور کامل غلبه یافته و اخباری گری از حوزه‌های علمیۀ شیعی برای همیشه رخت بر بسته است، اما به نظر می‌رسد واقعیت اندکی متفاوت است!

از جمله مواردی که باید به مسائل اصول فقه افزوده شود، بحث شئون بیان‌کنندگان شریعت است. بخش عظیمی از فقه ما باید به وظیفه مبینان شریعت بپردازد. در کتاب «فقه و مصلحت» یکسری شئون برای مبینان شریعت برشمرده‌اند. سؤال این‌جاست که آیا ما باید در همه مسائل با همین اصول فقه پیش برویم؟ آیا مثلاً متد استنباط ما در روایات جهاد و صلح غیر از متد استنباط ما باشد در روایات عبادات و معاملات؟

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی استاد خارج فقه حوزه علمیه قم و عضو مجلس خبرگان رهبری در نوشته پیش‌روی، تصویری کلی از کلان شاخه مهم فقه تمدن، و توضیح شاخه‌های منشعب از آن را ارائه داده است.

شبکه اجتهاد: یکی از موضوعات بحث‌ برانگیز در آراء اقتصادی شهید صدر این است که ایشان، آراء مختلف موجود در اندیشه اسلامی را که برای نظام‌مندی مکتب اقتصادی اسلام مفید بود، به کار می‌گرفت؛

در تحقیقات هیچ فقیهی از فقهای اسلام ـ شیعه و سنی ـ آن هم در عرصه اقتصاد، در آن ترازی که آقای صدر (قدس‌الله ‌روحه) اقدام فرمودند و ارائه کردند، استنباط فقه نظام نداریم. البته علمای ما در مسائل اقتصادی تحقیقات زیادی داشتند اما در هیچ‌یک از تحقیقات، یک نظام منسجم مبتنی بر منابع دینی، آن هم به‌طور کامل و براساس روش‌های متعارف استنباط عرضه نشده است.

شبکه اجتهاد: دستاوردهای فکری و عملی عمر ۴۶ ساله شهید سیدمحمدباقر صدر آنقدر شگفت و خارق‌العاده‌ است که برای آشنایان راهی جز اینکه او را نابغه بخوانند، باقی نگذاشته است.

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیستانی، دو ساختار پیشنهادی برای دسته‌بندی منطقی و چینش مباحث دانش اصول‌فقه دارد:

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدکمال حیدری در کربلا متولد شد. وی در درس برخی از علمای نجف از جمله آیت‌الله شهید صدر و آیت الله خویی حاضر شد. سه تن از برادرانش به‌دست رژیم بعثی عراق به شهادت رسیدند و خود نیز تحت تعقیب قرار گرفت و در همان سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی ایران، عراق را به مقصد ایران ترک کرد. در قم، فقه، فلسفه، عرفان را ادامه داد و اکنون به تدریس خارج فقه و شرح فصوص الحکم ابن عربی و غیره می‌پردازد. نگرش‌ها و دیدگاه‌های متفاوت او در زمینه علوم اسلامی گاه جنجال‌برانگیز و خبرساز بوده است.

اولین ویژه نامه علمی - پژوهشی با موضوع «فقه نظام ساز» توسط فصلنامه راهبرد فرهنگ شورای عالی انقلاب فرهنگی چاپ و منتشر شد.

شبکه اجتهاد: بهره‌گیری از حساب احتمالات در اعتبار بخشی روایات به خصوص روایات مرسل، یکی از روش‌های جدید رجالی است که نیازمند بحث و بررسی بیشتر و اتقان بخشی می‌باشد و پیش از آن قابلیت ارائه در مقام عمل را ندارد. اما با این حال برای بازکردن فضایی جدید برای بحث و بررسی، صحبت پیرامون آن بسیار مفید خواهد بود.[۱]

شبکه اجتهاد: در کتاب «قاعده فقهی عدالت» که در سال ۱۳۹۲ منتشر شد به سه رویکرد فقهی به عدالت اشاره کردم: ـ عدالت به‌مثابه قاعده فقهی؛ ـ عدالت به‌عنوان یکی از مقاصد شریعت؛ ـ عدالت معیار در نظام‌سازی و فقه حکومتی.

گرچه امام باقر(ع) اندیشه عموم را به چالش کشید و اندیشه مرجعیت اهل بیت علیهم السلام را به طور آشکار ارائه کرد و در سخت‌ترین مجالس از نگر سیاسی بر آن تصریح کرد، اما ایشان و امامان بعدی در حالت‌های عادی نسبت به این مبنا شدیداً در تقیه بودند

شبکه اجتهاد: فقه اسلامی فقهی غنی است. فقها در طول تاریخ تلاش بسیار گسترده‌ای جهت شناخت، معرفی، تحکیم و تثبیت آن انجام داده تا این فقه امروزه در اختیار ما قرار گرفته است؛ ولی در عین حال، فقه ابعادی بیشتر از آنچه نشان داده، دارد.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام و المسلمین محمد قائینی از نجف‌زادگانِ ساکن قم است. شاگردی در محضر اساتیدی همچون آیت‌الله خویی در نجف و آیات منتظری و تبریزی در قم، او را به یکی از بهترین اساتید خارج فقه و اصول حوزه علمیّه قم بدل کرده است. می‌خواستیم با ایشان در مورد امکان نظام‌سازی از ساختار فعلی دانش اصول سخن بگوییم؛

شبکه اجتهاد: انتشارات مدرسه علمیه ولی‌عصر از زمستان سال ۱۳۹۳ شمسی و در طی دو سال، سه مجلد از مجموعه «فلسفه علم اصول» را به جامعه علمی کشور تقدیم کرده است. این اثر به قلم اندیشمند نوآور، حضرت آیت‌الله صادق آملی لاریجانی و با همکاری تنی چند از شاگردان ایشان گرد آمده است.

چهل و ششمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی» به صاحب امتیازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل و مدیر مسئولی حجت‌الاسلام والمسلمین حسن قلی‌پور با هفت مقاله علمی به چاپ رسید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، شماره جدید فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی» به سردبیری دکتر علی اکبر ایزدی فرد در ۵۰۰ نسخه از سوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل عرضه شد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به موضوعات و چکیده مقالات که خوانندگان می‌توانند با استفاده از لینک پایانی متن کامل مقالات را به‌صورت رایگان دانلود نمایند. «مبنای فقهی مشروعیت قوانین با رویکرد قرآنی» …

«مکتب فقهی محقق اردبیلی» و «قواعد استظهار و کارآیی آن در حل مسائل مستحدثه» دو پروژه علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است که قرار است در سال جدید ۹۶ اتمام و به چاپ برسد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی اکبریان مدیر گروه فلسفه فقه و حقوق در مورد پروژه «مکتب فقهی محقق اردبیلی» توضیحاتی ارایه نمود و گفت: این تحقیق در سال ۱۳۸۶ با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد علی سلطانی آغاز شد و در سال ۱۳۹۱ شورای پژوهشی درحدود ۲۲۰ صفحه در پایان کار از ایشان تحویل گرفت. ولی از آن جا که …

دانش جراحی پلاستیک یکی از دستاوردهای جدید علم پزشکی بوده که به دو گروه روشی «زیبایی و ترمیمی» تقسیم شده است. سؤال محوری این مقاله دربارۀ ادلۀ فقهی عدم مشروعیت جراحی زیبایی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفتمین شماره دوفصلنامه تخصصی «مطالعات فقه امامیه» (پاییز و زمستان ۱۳۹۵)، با شش مقاله علمی توسط جامعه المصطفی العالمیه چاپ و منتشر شد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به موضوعات و چکیده مقالات که خوانندگان می‌توانند با استفاده از لینک پایانی متن کامل مقالات را به‌صورت رایگان دانلود نمایند. راهکارهای فقهی در طراحی صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان در اقتصاد ایران/ حسن آقا …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ علی کورانی از محققین و مؤلفین جهان عرب، سالیانی است در زمینه فقه و اصول و مباحث جهان عرب، فعالیت علمی مفصلّی دارد. با وی در زمینه تأثیرات روش فقهی مقارن برای جلوگیری از نفوذ و جذابیت سلفیّه به گفت‌و‌گو نشستیم. تجربه سالیان حضور در میان اهل سنّت و همچنین مناظرات فراوان او با اهل سنّت، گفت‌وگوی خوبی را رقم زد. به کارگیری روش مقارن در استدلالات فقهی آیا می‌تواند فقه سلفیه را منزوی کند؟ شیخ علی کورانی: ابتدا خیلی متشکریم که به این بحث اهمیت دادید. فقه مقارن بحث مهمی است. به علت این‌که …

کتاب‌های «بررسی فقهی و حقوقی اصل حسن نیت در قراردادها» نوشته علی جعفری، «بررسی فقهی و حقوقی میراث فرهنگی» به قلم سید محسن فتاحی، «اعاده حیثیت و جبران خسارت معنوی ناشی از دعاوی کیفری» به کوشش جواد فخارطوسی و کتاب «درآمدی برمسأله روابط زن و مرد در جامعه اسلامی» به تحقیق علیرضا فجری رونمایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم رونمایی از آثار جدید پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پیش از ظهر امروز در سالن همایش‌های این پژوهشگاه برگزار شد. سخنران ویژه این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، استاد درس خارج و رئیس انجمن فقه و …

شبکه اجتهاد: چندی پیش یکی از دوستان متعهد در تماسی تلفنی با بنده خبر از مقاله‌ای در فضای مجازی داد که مدعای آن هماهنگی فقه شیعه با عمل داعش است. تعجب کردم و خود به مقاله‌ی مربوطه مراجعه کردم. مقاله‌ای بود با عنوان «مبانی تئوریکِ داعش در فقهِ سنتی» از «سیّد محمّد موسوی عقیقی». نویسنده مدعای اساسی‌اش را در این جمله خلاصه کرده است: «این نوشته به دنبال آن است که بگوید مبانی عملی و یا نظریِ داعش برگرفته از۱۲۰۰سال فقهِ سنّتی مصطلح است و چیزِ نوپیدایی نمی‌باشد. قصد منکوب کردنِ دین مبینِ اسلام نیست زیرا فقهِ سنّتی فقط بخشی …