موضوع ولایت سیاسی فقیه در تشکیل حکومت اسلامی از دیرباز میان فقیهان امامیه مطرح بوده است و آنان مشروعیت حکومت فقیه را بر مبنای نصب، از سوی امامان معصوم: تبیین کرده اند. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، آراء و نظریات جدیدی در تحلیل مبانی مشروعیت ولایت فقیه مطرح گردید که در پی تأثیرآفرینیِ بیشترِ آرایِ عمومی در مشروعیت تشکیل حکومت فقیه اند. یکی از این دیدگاه ها، دیدگاه تلفیق است که مدعی نقش مردم به عنوان شرطِ مشروعیت بخش در حکومت اسلامی است؛ بدین بیان که هر چند ثبوتاً فقیهان از سوی خدای متعال برای اجرای احکام و تشکیل حکومت نصب گردیده اند، وانگهی شرط اعمال این ولایت در عالم اثبات، متوقف بر آرای عمومی مردم است. این دیدگاه برای اثبات مدعای خود، به دلایلی؛ مانند قیاس اولویت از قاعده تسلیط، بدبینی مردم نسبت به حکومت اسلامی و عدم تحقق اهداف آن، در صورت فقدان آرای عمومی، استدلال کرده است؛ چنانکه برخی از روایات را در این زمینه، دست مایه خود ساخته است. این دلایل، در برابر دلایل دیدگاه انتصاب، یارای استقامت ندارند. در صورت تسامح از این امر و تردید در شرطیت آرای عمومی برای تنجّز تکلیف فقیه در تشکیل حکومت، دلیل فقاهتی در علم اصول، اصل برائت را در مکلف به جاری می سازد.
توضیحات بیشتر »شاخصههای نصب و عزل کارگزاران در سیره عملی حضرت علی(ع)
جلسه هفتادم دفاعیه پایاننامههای سطح سه مدرسه عالی نواب مشهد به اثر «شاخصههای نصب و عزل کارگزاران در سیره عملی حضرت علی(ع)»، نوشته حجتالاسلام یوسف قاسمی اختصاص داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، نگارنده اثر در ابتدای جلسه در خصوص پایاننامه خود، گفت: اگر کتابها و مقالههای موجود در این زمینه را بررسی کنیم، مشاهده میشود که فقط رصدهایی در این زمینه صورت گرفته و یا صرفاً گزارشی داده شده است، اما اینکه نگاه جمعی به شخصیتشناسی، موقعیتشناسی، فردشناسی و نگاه شخصی به شبهات صورت گیرد کمتر مشاهده میشود. وی توضیح داد: این اثر در صدد بیان این است که از …
توضیحات بیشتر »تبیین «مسائل فقه پیشرفت» توسط آیتالله کعبی
نشست علمی «مسائل فقه پیشرفت؛ شاخصها و ارکان» با سخنرانی آیتالله عباس کعبی در دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی برگزار میشود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین نشست از سلسله مباحث فقه سیاسی با موضوع «مسائل فقه پیشرفت؛ شاخصها و ارکان» به همت دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (علیهالسلام) برگزار میگردد. بنابراین گزارش، قرار است در این نشست آیتالله عباس کعبی مدرس خارج فقه و اصول، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و نماینده مردم استان خوزستان در مجلس خبرگان رهبری، پیرامون موضوع فوق به سخنرانی بپردازد. زمان و مکان برگزاری این نشست علمی، فردا چهارشنبه …
توضیحات بیشتر »ضرورت و پیشینه فقه سیاسی شیعه
آنهایی که اجازه میدادند علماء شیعه در بستر اجتماع عرض اندام کنند اگر مطلع و مواجه میشدند با فقهی که داعیه اداره اجتماع را دارد، قاعدتاً اصلاً مجال بحث علمی را به او نمیدادند، چه برسد به اینکه بخواهند در عرصه اجتماع دخالت کنند، این سابقه را باید بدانیم. به گزارش شبکه اجتهاد، متن پیشروی گفتاری از حجتالاسلام والمسلمین رضائیان استاد درس «مبادی فقه سیاسی» میباشد که در جمع طلاب به تبیین «ضرورت و پیشینه فقه سیاسی» پرداخته است. اهمیت فقه سیاسی حوزه فقه سیاسی عملاً چارچوبه خاصی دارد، گرچه از حیث ساختار خیلی به آن پرداخته نشده است، امّا …
توضیحات بیشتر »بررسی آرای فقهای متقدم در نسبت خواست مردم و مشروعیت حکومت (تا قرن هشتم)
مشروعیت از اساسیترین پرسشهای حوزه سیاسی و اجتماعی است که در واقع به چرایی و مجوّز ساختار سیاسی برای اعمال حاکمیت و علت تبعیت مردم از آن میپردازد. این در حالی است که در عصر جدید، این سؤال به اهمیت خاصی ارتقاء پیدا نموده و ساختهای اجتماعی را دچار چالش کرده است. در رویکرد فقهی، این سؤال اینگونه بیان میشود که آیا ولایت اجتماعی و تصدی سیاسی نزد فقهاء، مشروط به خواست اکثریت است یا خیر؟ از این جهت که این پرسش در نزد فقهای متقدم مطرح نبوده کمتر میتوان به بیان صریح دست پیدا کرد. با این حال، از آن رو که ایشان در بیان جزئیات مختلف احکام بوده و از قواعد عام در موضوعات گوناگون بهره میگیرند، میتوان به پاسخهایی در این میان تمسک جست. با این همه باید این نکته را خاطرنشان نمود که ایشان حکومت را به فرد حاکم و والی میشناخته، بنابراین، اگر از احکام والی و ولایت با هم سخنی بیان داشتهاند به یک دید بوده است. در هر حال، با نگاهی اجمالی در آثار این اندیشمندان، تصدی این مهم را مشروط به رضایت عموم مردم ننموده، بلکه در برخی آثار، فرض مخالفت را نیز مانع تصدی ندانستهاند.
توضیحات بیشتر »بررسی فقهی گشت نامحسوس پلیس امنیت اخلاقی
در جامعه اسلامی باید هزینه دینداری پایین و هزینه ارتکاب گناه و معصیت بالا باشد؛ اگر اقدامات مؤثر در زمینه امر به معروف و نهی از منکر موجب بالارفتن هزینه گناه و نگرانی گناهکار میشود و برای اصرار بر معصیت، احساس نا امنی میکند باید از آن استقبال نمود، مردم مؤمن هیچگاه از نا امنی گناه و گناهکاری، دچار دلهره نمیشود بلکه فضا را برای حفظ عفت و پاکدامنی مهیا میبینند و از این جهت خرسند و راضی هستند. به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه «بررسی فقهی گشت نامحسوس پلیس امنیت اخلاقی»، چندی پیش توسط دفتر مطالعات فقه میان رشتهای واحد …
توضیحات بیشتر »تشابهها و تمایزهای دو مبنا در مشروعیت حاکمیت فقها
حجتالاسلام رضا صنعتی: اگر ما از اول از تعبیر حاکمیت فقیه استفاده میکردیم، بهتر بود تا بگوییم ولایت فقیه/ آیتالله مصباح و آیتالله هاشمی هر دو در کلیات مبنای «مشروعیت الهی، مقبولیت مردمی» را قبول دارند؛ اما در مواضع و گفتارهای سیاسی و رسانهای، یکی بخش مردمی نظریه را برجسته میکند و دیگری بخش الهی آن را. شبکه اجتهاد: حجتالاسلام رضا صنعتی، از طلاب و دانشآموختگان جوان حوزه علمیه قم است و آثاری چون «مشروعیت آسمانی؛ ولایت فقیه در اندیشه سیاسی آیتالله هاشمی رفسنجانی» و «گفتمان مصباح؛ گزارشی از زندگانی و مواضع علمی سیاسی آیتالله مصباح یزدی» از جمله تألیفات …
توضیحات بیشتر »انتقاد و توصیههای قضایی آیتالله مکارم شیرازی
آیتالله مکارم شیرازی در دیدار با مسئولان امر قضاء، با انتقاد از روند طولانی شدن رسیدگی به پروندههای قضایی در دادگاهها گفت: پروندهای را سراغ دارم که ۲۰ سال است در جریان رسیدگی است و گمان میکنم ۲۰ سال دیگر هم این روند طول بکشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیتالله ناصر مکارم شیرازی در دیدار رئیس و اساتید دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری اظهار داشت: آبروی نظام اسلامی تا حد زیادی به دستگاه قضایی مرتبط است اگر دستگاه قضایی سالم و جدی و کارا باشد، آبرومند است چون هدف نظام اسلامی اجرای عدالت است که بخش مهمی از آن …
توضیحات بیشتر »رابطه حق حاکمیت، دموکراسی و مردمسالاری دینی
خدا انسان را برای رسیدن به کمالات والا آفریده است. راه رسیدن به آن کمالات، حرکت صحیح انسانها در مسیر حق و تکلیف است. حق تعیین سرنوشت، یکی از حقوق طبیعی انسانهاست که خدای متعال به آنها عطا کرده است. استیفای صحیح این حق در پوشش حق تعیین حاکم، یکی از مراحل مهم رشد و تکامل انسانها در جامعه بشری است. دین اسلام به عنوان بهترین راهنما برای سعادتمندی فردی و اجتماعی بشر است. مردم، هم در عصر حضور پیشوای معصوم(ع) و هم در عصر غیبت نقش مؤثری در تشکیل حکومت دارند. حق تعیین سرنوشت در عصر حضور پیشوای معصوم(ع) به مردم این حق را میدهد که آنها امر حکومت و تدبیر امور اجتماعی خویش را بهدست شخص غیر معصوم نسپارند، بلکه از روی آگاهی و با اختیار، پیشوایان معصوم را انتخاب کرده و آنان را اسوه زندگی خود قرار داده و از آنها بهطور کامل پیروی کنند. مردم بر اساس حق تعیین سرنوشت خویش در عصر غیبت، با شرکت مستقیم یا غیر مستقیم[i] در انتخابات تعیین رهبری، در صدد استیفای حق خویش برآمده و از میان کسانی که دارای شرایط عمومی رهبری در عصر غیبت هستند را انتخاب میکنند. این نوع مردمسالاری در جهان، بهترین نوع مردمسالاری است که امروزه در ادبیات سیاسی به آن مردمسالاری دینی گفته میشود. تنها نمونه عملی این نوع حکومت مردمسالار در جهان معاصر، با عنوان جمهوری اسلامی ایران بهطور بالنده به حیات خود ادامه میدهد.
توضیحات بیشتر »انتشار کتاب فقهسیاسی امام علی(ع) در عراق
به همت بخش تحقیقات آستان مقدس حضرت عباس، اولین شماره از مجموعه «کنوز الآل» با عنوان فقه سیاسی امام علی علیهالسلام منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد از تنا، به تازگی مرکز تحقیقات العمید وابسته به آستان مقدس حضرت عباس علیهالسلام اولین مجلد از مجموعه کنوز الآل را منتشر کرد. این مجموعه کتابهای دینی ویژه سیره اهلبیت علیهمالسلام نوشته میشود و اکنون اولین حلقه از این مجموعه به اندیشه امام علی علیهالسلام و استقراء اندیشهها و احکام این امام معصوم در زمینه سیاست اختصاص یافته و با عنوان «الفقه السیاسی عند الامام علی علیهالسلام» به قلم دکتر ناصر الحلو منتشر …
توضیحات بیشتر »تبیین «حق و حکم» در اندیشه فقهی امام خمینی(ره)
دومین پیش نشست همایش ملی اندیشه فقهی امام خمینی (ره) با عنوان «حق و حکم در اندیشه فقهی امام خمینی(ره)» با حضور اساتید، دانشجویان و فضلای حوزه علمیه قم برگزار میگردد. به گزارش شبکه اجتهاد، دومین پیش نشست همایش ملی اندیشه فقهی امام خمینی (ره) با عنوان «حق و حکم در اندیشه فقهی امام خمینی(ره)» از سوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم در پردیسان برگزار خواهد شد. بر اساس این گزارش، حجتالاسلام والمسلمین سید مهدی احمدی استاد حوزه و دانشگاه، سخنران این پیش نشست میباشد. دومین پیش نشست با همکاری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، انجمن علمی فقه …
توضیحات بیشتر »رئیس قضا: بدحجابی و بیحجابی جرم است
آیتالله آملی لاریجانی با اشاره به اینکه مقابله با هنجارشکنیها قانون مشخص و مدون دارد گفت: تمام کسانی که در اثر غفلت یا اشتباه مرتکب هنجارشکنی میشوند باید بدانند که رعایت حقوق دیگران الزامی است و حتی اگر اعتقاد شخصی به قانونی ندارند باید آن را رعایت کنند؛ بدحجابی و بیحجابی جرم است. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از اداره کل روابط عمومی قوه قضاییه، آیتالله صادق آملی لاریجانی در جلسه امروز مسئولان عالی قضایی با اشاره به لزوم رعایت هنجارهای اخلاقی و دینی گفت: این هنجارها حتی اگر شکل قانونی نیز به خود نگرفته باشند واجب الرعایه هستند …
توضیحات بیشتر »طرح دارالإفتاء مصر برای قانونی کردن محدودیت صدور فتوا
دارالإفتاء مصر قانونی را به پارلمان ارائه داده که طبق آن فقط افراد متخصص حق صدور فتوا داشته باشند و این افراد از میان علمای دارالافتاء، مجمع تحقیقات الازهر و هیئت علمای بزرگ الازهر انتخاب خواهند شد؛ این طرح با مخالفهایی روبرو شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، هرج و مرج فتواهای دینی از بحرانهای بزرگی است که جامعه دینی مصر با آن دست و پنجه نرم میکند و باعث ایجاد اضطراب و بی ثباتی در میان شهروندان و متدینین جامعه مصر شده و کار به جایی رسیده که هرکس میتواند فتوای مورد نظر خود را از مفتیان بگیرد و …
توضیحات بیشتر »معرفی پایاننامه: مسئولیت حقوقی و کیفری اطفال در فقه امامیه و مذاهب اربعه
اهلیت یکی از عوامل مهم و شرایط اساسی جهت انجام هر گونه معامله است، عدم دارا بودن این شرط اساسی که حجر نامیده میشود، اشخاص را از انجام صحیح اعمال حقوقی محروم میسازد. یکی از مهمترین عوامل حجر اشخاص صغر سن میباشد. کودکان به علت صغر سن نمیتوانند سود و زیان خویش را به درستی و کمال تشخیص داده و غبطه خویش را در انجام این اعمال حقوقی، مورد ارزیابی قرار دهند و ممکن است مورد سوء استفاده طرف مقابل واقع شده شوند. لذا در فقه و حقوق اصل بر بطلان و عدم نفوذ معاملات ایشان قرار داده شده است.
توضیحات بیشتر »انواع روششناسی فقه سیاسی و کاربرد آن در فقه
رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به انواع روششناسی فقه سیاسی و کاربرد آن در فقه گفت: امام خمینی(ره) تنها فقیهی است که برای شناسایی فقه سیاسی، سیستمی بحث میکند؛ زیرا با روششناسی در فقه میتوان نظام سیاسی فقها را دستهبندی کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در سلسله نشستهای تخصصی فلسفه فقه حکومتی «روش شناسی فقه حکومتی» که در سالن همایشهای مؤسسه امام رضا(ع) برگزار شد، به انواع روششناسی فقه سیاسی و کاربرد آن در فقه اشاره کرد و گفت: با توجه به این که فقه سیاسی عهدهدار …
توضیحات بیشتر »آیا ازدواج سفید، جزو حریم خصوصی است و نمیشود آن را جرم دانست؟
سلسله نشستهای حقوقی خانواده با عنوان «هم زیستی بدون ازدواج» بعداز ظهر دیروز در تالار شیخ انصاری دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در این نشست حجتالاسلام دهقانینیا، رئیس شعبه ۲۷۰ مجتمع خانواده ونک و مدرس دانشگاه، زهرا داور، مدرس دانشگاه علوم قضایی، محسن برهانی، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و حجتالاسلام رضانیا استاد حوزه و دانشگاه سخنرانی کردند و ابعاد حقوقی و کیفری معضل ازدواج سفید را مورد بررسی قرار دادند. محسن برهانی عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با اشاره به حقوق …
توضیحات بیشتر »مبانی مدیریت اسلامی و الگوهای آن
معرفی و لینک خرید کتاب مبانی مدیریت اسلامی و الگوهای آن
توضیحات بیشتر »مشارکت وزیر جنگ با مرجع تقلید در نگارش رساله عملیه!
بحث مرحوم میرزا خلیل کمرهای در ترکیب حکومتی بین متخصصین و مجتهدین و نوع همکاری آنها جالب توجه است تا این حد که یک نظامی برجسته به مرجع تقلید کمک کند تا رساله اش را بهتر بنویسد و در شناخت موضوعات به وی کمک کند تا کار ضعیفی در نیاید. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین رسول جعفریان استاد و پژوهشگر حوزه دین و تاریخ دریادداشتی با عنوان «مشارکت وزیر جنگ با مرجع تقلید در نگارش رساله عملیه!»؛ گذری بر اندیشههای سیاسی مرحوم میرزا خلیل کمرهای داشته است. او این اندیشه را در نوشتهای که در سال ۱۳۳۳ از کمرهای …
توضیحات بیشتر »تبیین روششناسی «فقه حکومتی» توسط نجف لکزایی
سومین نشست تخصصی فقه حکومتی با عنوان «روششناسی فقه حکومتی» با حضور اساتید و فضلای حوزه علمیه قم در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار میشود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، با هدف بررسی نیازهای کنونی در عرصه فقه حکومتی، نشست علمی «روششناسی فقه حکومتی» به همت موسسه معارف و اندیشه تمدنی اسلام برگزار میگردد. بنابراین گزارش، قرار است در این نشست حجتالاسلام والمسلمین دکتر نجف لکزایی رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به سخنرانی بپردازد. یادآور میشود، زمان و مکان برگزاری این جلسه علمی روز دوشنبه ۳۰ اردیبهشت ۹۵ ساعت ۱۶ در سالن همایشهای دانشگاه باقرالعلوم(علیهالسلام) واقع در پردیسان خواهد بود.
توضیحات بیشتر »فقه سیاسی و تجدد: تحلیل گفتمانی فقه سیاسی مشروطیت
دو نظریه «سلطنت مشروطه مشروعه» و «سلطنت مطلقه» نظریاتی جدید در سنت فقه شیعه به شمار میآیند که در دوره مشروطه در سنت فقهی شیعه و در تقابل با همدیگر تدوین شدند. شبکه اجتهاد: دلیل نگارش مقاله حاضر توجیه گفتمانی الزامات سیاسی جدیدی مانند تحدید قدرت سیاسی، تأسیس مجلس شورای ملی، تدوین قانون اساسی، توجه به آزادیهای اساسی و برابری مدنی است که در فقه سیاسی دوره مشروطیت ظهور یافت. مقاله حاضر در صدد آن است که احتجاجات فقهی ـ حقوقی ورود مدرنیته سیاسی به ایران در دوره قاجار را در چارچوب نظریه «کنش ارتباطی هابرماس» تفسیر کند. برای نیل …
توضیحات بیشتر »رئیس مجلس خبرگان: حاکمیت در اسلام تعدد بردار نیست
آیتالله یزدی معتقد است فقهاء به عنوان حاکم شرعی به شمار میروند و حاکمیت در اسلام تعدد بردار نیست و تنها یک فقیه، باید توسط فقهاء به عنوان حاکم انتخاب شود تا قدرت او بیشتر شود و باقی فقهاء تابع او باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیتالله محمد یزدی در همایش بزرگ ولایتمداران که در مسجد امام حسن عسکری(ع) پردیسان قم برگزار شد، به مسئله تشکیل نظام اسلامی و حاکمیت ولایت فقیه اشاره کرد و گفت: اصل موضوع ولایت فقیه از مسائلی است که مورد اتفاق همه فقهاء است. وی در ادامه به ریشهیابی حق ولایت فقیه در قرآن اشاره …
توضیحات بیشتر »بررسی کتاب «فقه الانتخاب» با نقادی دری نجفآبادی
نشست علمی «نقد و بررسی کتاب فقه الانتخاب» از سوی انجمن علمی مدیریت اسلامی حوزه با حضور اساتید و فضلای حوزه علمیه قم برگزار میگردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی نقد و بررسی کتاب «فقه الانتخاب» به همت انجمن علمی مدیریت اسلامی حوزه با حضور مؤلف اثر حجتالاسلام والمسلمین سیدصمصامالدین قوامی رییس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی و استاد حوزه و دانشگاه برگزار میشود. بنابراین گزارش، در این نشست که اساتید، فضلاء و طلاب حوزه علمیه حضور دارند، آیتالله قربانعلی دری نجفآبادی، نماینده ولی فقیه، امام جمعه اراک و استاد حوزه علمیه به نقادی اثر خواهد پرداخت. دبیری این نشست …
توضیحات بیشتر »المبانی الفقهیه لثوره الامام الحسین بن علی (ع) دراسه فی الفقه السیاسی المقارن
معرفی کوتاه:بررسی مبانی فقهی شیعه و اهلسنت در مورد ابعاد فقهی قیام امام حسین(ع) است. در این نوشتار به صورت تطبیقی دیدگاه دو مکتب فقهی شیعه و اهلسنت در مورد علل و آثار قیام حسن و مشروعیت آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته و جنبههای اصلاحگری در نهضت حسینی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نویسنده ابتدا از منظر فقه سیاسی شیعه به مقوله قیام عاشورا نگریسته و این قیام را حرکتی در جهت احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی و نیز تلاش برای اصلاح در امت اسلامی ارزیابی نموده و با توجه به غیرمشروع بودن حکومت یزید بن معاویه و ظالم بودن این نظام، ادله مشروعیت جهاد علیه چنین حکومت فاسدی را بررسی نموده و محوریت امام معصوم(ع) در زمینه مقوله جهاد را تبیین نموده است. آن گاه از منظر اهلسنت به این موضوع نگریسته و ادله مشروعیت قیام علیه بغات و طغات را از منظر آنان بررسی نموده و وجوب مقاتله با آنان را بر اساس ادله کتاب، سنت، اجماع، عقل و سیره بیان کرده است. وی از دیدگاه شیعه به بررسی حرمت تقیه در چنین حالاتی پرداخته و تفسیری از دیدگاه فقهای شیعه و اهلسنت در این زمینه ارایه نموده است.
توضیحات بیشتر »الدفاع عن البلدان الاسلامیه دراسه فقهیه مقارنه
معرفی کوتاه:پژوهشی در زمینه وجوب دفاع از کشورهای اسلامی از دیدگاه فقهای شیعه و اهلسنت است. در این نوشتار با رویکردی تطبیقی به تبیین مبانی فقهی فریقین در مورد ادله مشروعیت دفاع و مسائل فقهی سیاسی اسلام در این زمینه پرداخته شده و احکام، روایات، آیات قرآنی و قواعد فقهی مربوط به این موضوع، مورد شرح و بررسی قرار گرفته است. نویسنده به همین منظور ابتدا تعریفی لغوی و اصطلاحی از واژه دفاع ارایه نموده و ارکان آن و موضوع ان و موجبات مشروعیت و وجوب دفاع از کیان اسلامی را بیان کرده است. در ادامه جنبههای تشریعی مقوله دفاع مشروع اشاره نموده و آیات و روایات و نیز ضوابط فقهی شیعه و اهلسنت را در مورد موارد وجوب آن ذکر نموده است. بیان آداب دفاع و اولویتهای سیاسی و نظامی مربوط به آن، رعایت اخلاق در این زمینه، تعالیم انسانی در مورد حقوق انسانها در زمینه جنگ و برخی از قوانین و مقررات بینالمللی در این زمینه، از دیگر مندرجات این نوشتار است.
توضیحات بیشتر »ملکیه الارض و الثروات الطبیعیه فی الفقه الاسلامی: دراسه فقهیه مقارنه طبعه مصححه و منقحه
معرفی کوتاه:تحقیقی فقهی درباره حکم انفال اعم از زمین و سایر ثروتهای طبیعی است. در این پژوهش از منظر فقهی درباره مالک شدن دولت اسلامی نسبت به زمین و سایر امور ملکی مانند زمینهای موات، اراضی مفتوح عنوه، معادن و سایر ثروتهای طبیعی بحث و گفتگو به عمل آمده است. نگارنده قواعد فقهی در مورد مالکیت این امور در دست دولت اسلامی را مورد بررسی قرار میدهد و اقوال فقهای مشهور شیعه امامیه را در این باره منعکس میکند و حکم ثروتهای طبیعی در فقه شیعه را بررسی مینماید.
توضیحات بیشتر »مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت
معرفی کوتاه:پژوهشی در زمینه کیفیت اجرای حدود و تعزیرات در جامعه اسلامی در عصر غیبت توسط حاکم اسلامی و ولی فقیه است. در ابتدای این اثر تعریفی از حد و تعزیر در لغت و اصطلاح شرعی صورت گرفته و انواع جرایمی که دارای حد و تعزیر هستند، معرفی شده و شروط تعلق گرفتن حد و تعزیر به آن¬ها بیان شده است. آن گاه تفاوت حدود و تعزیرات و موجبات فقهی اعمال آن¬ها بیان شده و مشروعیت اقامه آن در عصر غیبت امام معصوم(ع)، مورد بحث و بررسی فقهی قرار گرفته است. نویسنده در همین زمینه به ادله موافقان و مخالفان اجرای حد و تعزیر در عصر غیبت و به دست حاکم اسلامی و ولی فقیه اشاره نموده و دلایل قرآنی، روایی و عقلی آنان را در این زمینه منعکس نموده است. وی به قواعد فقهی متناسب با این موضوع نیز اشاره نموده و ادله مربوط به جواز اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت را تقویت نموده و میزان ولایت حاکم اسلامی در عصر غیبت در این زمینه را نیز بررسی نموده است.
توضیحات بیشتر »تحلیلی بر جایگاه بیتالمال از منظر فقه
از جمله تقسیمات بیت المال، به بیت المال المسلمین و بیت المال امام و تقسیم بیت المال المسلمین، به بیت المال خاص و عام، مالک بیت المال امام، شخصیت حقوقی امام معصوم (ع) در عصر حضور، و شخصیت حقوقی ولی فقیه، متصدی اداره جامعه در عصر غیبت است. یکی از مصادیق بیت المال امام، خمس درآمد های کسب است که باید در اختیار مرجعی باشد که متصدی اداره جامعه است. مالک بیت المال المسلمین، عموم مسلمانان هستند و فقیه جامع شرایط، از باب ولایت حق تصرف دارد. عنوان «امام» در آیات و روایات، مشتمل بر این عنوان، اعم از شخصیت حقوقی امام معصوم و شخصیت حقوقی ولی فقیه است. در نتیجه، اختیارات امام معصوم در ارتباط با بیت المال برای ولی فقیه نیز ثابت است.
توضیحات بیشتر »بررسی تطبیقی دو قاعده جب و عفو عمومی از منظر فقه و حقوق
یکی از قواعد فقهی برای کفاری که مسلمان می شوند قاعده جب است این قاعده مبنای رحمت و رافت اسلامی برای نفی مجازات از کافرانی است که مسلمان می شوند. از سوی دیگر عفو عمومی اقدامی است که به منظور محو کردن و زدودن از حافظه قانون نسبت به برخی از جنبه های رفتار مجرمانه ارتکابی توسط مجرم صورت می گیرد، این عفو غالباً به گروه هایی از مردم اعطا می شود که مرتکب جرایم سیاسی شده باشند. این دو مقوله از ادبیات نظری متفاوت برخودار هستند، اما تشابه هایی نیز بین این دو مفهوم وجود دارد. لذا در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف، مقایسه و بررسی تطبیقی قاعده جب با عفو عمومی از جنبه های مختلف فقهی و حقوقی، به بررسی آن ها در سه حوزه اصلی تعاریف و مفاهیم، ادله و مستندات و قلمرو پرداخته ایم. نتایج حاصله در این پژوهش نشان می دهد که رابطه این دو از منظر اشکال چهارگانه منطقی، عموم و خصوص من وجه می باشد.
توضیحات بیشتر »مسولیت مبتنی بر قاعده اتلاف در حقوق ایران و فقه عامه
چکیده: در نظامهای بزرگ حقوقی اصولاً مسئولیت به سه قسمت کلی تقسیم می شود: ۱- مسئولیت ناشی از عمل جزایی ۲- مسئولیت ناشی از عمل قراردادی ۳- مسئولیت ناشی از عمل غیر قراردادی یا قهری هر یک ای اینها به نوبه خود دارای عناصر متشکله میباشند. اما مهمترین و پیچیدهترین نوع مسئولیت، مسئولیت غیرقراردادی یا قهری است. یکی از عوامل موجد مسئولیت اتلاف است. اتلاف یکی از موجبات ضمان قهری معرفی شده است و قاعده اتلاف یک قاعده مسلم فقهی است که ما در این پایاننامه سعی خواهیم کرد که به برسی قاعده اتلاف و مسئولیتمدنی بپردازیم. در این پایاننامه سعی محقق بر بررسی مسئولیت مبتنی بر اتلاف در قوانین ایران و فقه عامه با توجه به تاریخچهی تصویب قوانین مدنی ایران و فقه عامه که به خوبی علت اختلاف در قواعد مسئولیت را به طور کلی در اتلاف و سایر علل مسئولیت نشان خواهد داد، پرداخته و مشخص خواهد گردید.
توضیحات بیشتر »نقدی بر نظریه فقهی کفایت پنجاه سوگند توسط مدعی در قسامه ( مبانی فقهی ماده ۳۷۷ لایحه قانون مجازات سال ۱۳۹۰)
قسامه یکی از ادله اثبات جرم قتل است که در صورت وجود لوث، قابل استناد خواهد بود. در شیوه اجرای آن دو نظریه عمده وجود دارد. به طور خلاصه نظریه نخست ادای پنجاه سوگند توسط پنجاه نفر را لازم می داند لکن نظریه دوم ادای همان پنجاه سوگند را توسط شخص مدعی برای اثبات جرم کافی می پندارد. نظریه دوم فتوای مشهور و نظریه اول مضمون فتوایی نادر می باشد. به موجب ماده ۲۴۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ نظریه مشهور حاکم بود لکن در سال ۸۱ -۱۳۸۰با اصلاح قانون مجازات اسلامی این حکم بر اساس فتوای مقام معظم رهبری نسخ گردید و قانون گذار برای اثبات قتل عمدی، سوگند ۵۰ نفر را بدون تکرار قسم، ضروری دانست. در قانون مجازات مصوب سال ۹۰ نیز همین مبنا حاکم است. در این مقاله سعی شده است تا مبنای فقهی و حقوقی ماده ۳۷۷ قانون اصلاح شده، بررسی گردد. نگارنده معتقد است با توجه به برخی قرائن موجود در ادله، حتی اگر نظریه دوم مبانی محکمی داشته باشد، قسامه یک نهاد تعبدی محض نیست بلکه به نحو طریقیت منظور شارع بوده و در صورت لزوم، حاکم اسلامی می تواند کیفیت آن را تغییر دهد.
توضیحات بیشتر »